Alþýðublaðið - 19.12.1957, Side 6

\
AlþýðablaðlB
Fimmtudagur 19. des. 19ó7>
( Bæteur og höfundar )
Mæll á máli fólksin
Ævisaga Sigurðar Ingjalds-
sonar frá Balaskarði. Bók-
í'cllsútgáfan. Prentsmiðjan
Oddi. Reykjavík 1957.
ÆVISAGA Sigurðar á Bala-
skarði kom fvrst út 191S og
1914. Er hér því á ferðinni önn-
ur útgáfa þessarar ævisögu. Er
það vel, að ævisögur, sem skrif-
aðar eru af vandvirkni og ínni-
haldandi fróðleik, er þýðingu
hefur fyrir menningu og fleira
er snertir líf horfinna kynslóða
séu gefnar út að nýju. Hér er
um að ræða bæði fallega og
vandaða útgáfu, enda hefur tek
izt vel til um útgefandann, þar
sem um er að ræða þann mann
sem h“fur fengizt við slík störf
um mörg ár og er hinn vand-
áðasti og smekklegasti í slíku
starfi. En hér á ég við Frey-
stein Gunnarsson, skólastjóra.
Hann hefur um langan tíma
ýer'ð einn af merkustu bóka-
ger«=»rrr>önnum bióðarinnar,
jafnt sem þýðandi og frumhöf-
ún.dur. Hann er miög snjall á
ísl“nzka tungu og hefur unnið
hen ní míkið st.arf.
Frovsteinn færir bókina til
úúthna stafsetningar og vr°in-
ármerkia. Er betta +íl mikílla
bóta 0» er þessi útgáfa að öllu
le,r'i. skemmtilegri tú l°c+rar
hrl^nr °n sú fvrri. Þó k«fði ég
ko'n'í’i n'si g^rð hefði yeríð nokk-
ur ercin fvrir bví félki
min*->7+ "r á í sögunni Tij dngm
is neðanmái=or°innm.
Hef*i i’pð verið mikiú kostur
fyri- há sem kunnp að nota
hó’-ino rmhverre hJn+a vottní.
pírmrðijr frá Balsska-ði h°f-
ur efJonst verið mjög vel gremd
„i^aioar l.igjauisson
ur maður. Var það skaði að
hann skyldi ekki fá að ganga
menntaveginn, því hann hefði
eflaust orðið mikill lærdóms-
maður. Enda kom sóknarprest-
ur hans auga á það, og eggjaði
föður hans mjög til þess að
setja hann til mennta Faðir
hans tók bví þsgjandi og varð
bví ekki úr bví.
Ævisaga Sigurðar frá- Bala-
skarði er skrifuð á ómenguðu
albýðumáli. Er það mikill kost-
ur og sýnir vel, hvað greindur
albýðumaður getur áorkað á
sviði ritmennskunnar, ef hann
vill og hDfur kraft í sér til þess.
Sigurður Jvsir mörgum þátt-
um atvinnulífs vel í bók sinni.
Svo sem siósókn. ferðalögum,
búskanarháttum ýmiss konar
o.g h"im’]isstörfum margs kon-
ar. Allar þessar lýsingar hans
-ru vo1 im-nvottar og skemmti-
lega sagðar. Hann lýsir vel kot-
ungshættinum í æskuhéraði
sínu, en hann var mikill eins
og víðar áður fyrr.
Sumir hafa fundið það að
ævisögu Sígurðar, að hann væri
of raupsamur. Ef til vill er það
rétt, en það er að mínu áliti
anginn galli. Slíkt er norðlenz'kt
og er heldur bókarbót en hitt.
Og sýnir vel", að hann er runn-
inn af því bergi, sem einkenn-
ir löngum sveitunga hans, þeg-
ar þeir eru staddir fjarri átt-
högunum.
Sigurður segir og frá ýmiss
konar svaðilförum, er hann
lenti .í um dagana. Eru slíkar
frásagnir hans skemmtilegar og
ef til vill það skemmtilegasta í
bók hans. Hann hefur verið
dirfsku maður mikill og ekki
látið sér allt fyrir brjósti
j brenna. Honum heppnaðist
flest vel er hann tók fyrir. Hef-
! ur hann sannað það, sem oft er
j frægt, að landinn er þrautseig-
ur, hvort heldur er heima eða
á erlendri grund. Saga Sigurð-
ar er ramíslenzk bæði að efni
og frásögn allri. Hún á því er-
j indi til bókhneigðra manna enn
í dag, jafnt eldri sem yngri, Ég
eíast ekki um, að íslenzkur al-
menningur metur þessa bók að
verðleikum. Hún verður því
kærkomin öllum, sem unna
þjóðlegum fræðum til lestrar
og eignar.
• Bókfellsútgáfan hefur gefið
bessa bók út af sinni alþekktu
vandvirkni. Er útgáfan í alla
staði hin vandaðasta. Það er vel
að útgáfufyrirtæki gefa út bæk
. ur, sem eru horfnar af bóka-
FramhaJd a S. sí'ðu.
Guðfinna Þorsteinsdóttir:
Völuskjóða. Iðunn. Prent-
smiðjan Oddi. Reykjavík
1957.
VÖLUSKJÓÐA er bók um
þjóðleg efni skrifuð af konu,
sem um fjölda ára var hús-
freyja í vseit og vann þar mik-
ið starf. Húsfreyjan á Teigi er
fyrir löngu þekkt um land allt
fyrir ljóðagerð sína. Hún nefn-
ir sig skáldanafninu Erla. Ljóð
hennar eru hugþekk og lipur.
En bókin hennar um ísJenzka
þjóðfræði er ekki síður geðþeklt
að allri gerð. Hún er fögur bók.
Skrifuð á kjarnamáli íslenzkr-
ar sveitaalþýðu. Ég tók eftir
því við lestur hennar, að hún
liotar nokkur orð, sem ég hef
ekki þ°kkt áður. Er því bókin
heimild um málsögu eins af-
skekktasta héraðs landsins.
Það er vel að íslenzk kona
kveður sér hljóðs á Hví bmgi,
þar sem rætt e rum liðinn tíma.
Húsfrevian á Teigi kveður sér
hÞóðs t'l þess að skýra frá lífi
og starfi alþýðufólks í héraði
afskekktu, sem lítið hefur ver-
ið skrifað um. Því er þessi bók
hin merkilegasta sem tillag til
ísLnzkra þjóðfræða. En Völu-
skmða er merkileg fyrir fleira.
Hún »r snilldarlega vel skrif-
uð bók. Málið leikur á vörum
ská’d^onunnar vopnfirzku. Hún
minnir á í allri frásögn þær
konur. pr ég hef b°kkt, sem
bezt sövðu sögur. Mál hennar
er fagurt og meitlað rúnum al-
þýðunnar. Það er ekkert tylli
mál í bókinni hennar Guðfinnu
á Teigi, heldur er það einfalt,
en fagurt og látlaust í allri
j framsetningu. Gerð hennar á
sögunum er stílhrein og fáguð
af því, að segja þessar sagnir
kunningjum og vinum. Ég, sem
betta rita, he}f aldrei séð skáld-
j konuna, en ég dreg þessa álykt
1 un af frásögn hennar.
Eins og ég hef þegar getið er
bók húsfreyjunnar á Teigi bók
bjóðleg í alla staði. Hún færir
lesandann inn í heim liðinna
kynslóoa. Sýnir þsim lifnaðar-
hætti þeirra. örlög og lífskjör.
Hætt er við, að okkur nútíma-
mönnum þyki döpurleg örlög
sumra persónanna, er húsfreyj-
an segir frá. En hvað um það.
Þessir menn eru liðnir. Þeir
verða aldrei aftur og vonandi
i engir þeirra líkir. Frásagnirn-
j ar af Halldór Hómer, Gilsár-
valla-Gvendi og Jóhanni b:ra
I eru allar fróðlegar og velsagð-
ar. Förumenn liðinna alda eru
stétt, sem er algerlega horfin
! ov verður aldrei t;l aftur. Svo
er von okHar að mi^nc+o kosti.
I Lýsingu Ólafs í Kílakoti og
Bjama Þorgrímssonar í Vestur
. húsum er líka gaman að lesa.
j Mér þykir alltaf gaman að lesa
frásagnir af einkennilegum
'v'önnum. Oa pjcki sízt begar
beir eru haldnir þeim einkenni
! «h itm" a'é beir haldn beir
«°ti komið bréfi til andskotans
með bví ab skilia bað eftir á
víðavangi. En bó sá gamli sé
haldinn máttueur af trúuðu
fólki, er mátíur hans sjaldan
til staðar, þegar slíkir menn
burfa á honum að halda. Og svo
varð einnig hér. Þessa sögu er
gaman að lesa. Hún færir þann
jer les inn í heim, sem horfinn
I er og verður ekki aftur.
I Guðfinna á Teigi segir í bók
jsinni mikið frá baráttu manna
við ill veður á heiðum upp'i.
Eru þessar frásagnir hennar
skýrar og vel sagðar. Það er al-
veg víst, að af nægu er að taka
af slíku efni á Austurlandi.
Menn hafa orðið þar á liðnum
' öldum að heyja stranga baráttu
,við ill veður á löngum heiðar-
!vegum. Þetta er allt hið trölls-
legasta þar eystra og hefur
jmarkað djúpar rúnir á kjör
|fólksins. Þess vegna er vel, að
: sögur af slíku eru færðar í let-
ur svo bær gevmíct komandi
kynslóðum. Verða þær hugþekk
ur öldum og óbornum.
Gnðfínna segir einn'g nokkr-
ar fvrirbærasögur. Eru bær
skýrlpgar og velsagðar. Eigin-
Jpcfí, finnst mér að vanti í bessa
bók eina góða afturgöngusögu.
Því iUa trúi ég bví að enginn
b-ifi n^ngið aftur í Vopnafirði.
En slíkar sögur eiffa að varð-
veitast. því afturgöngusögur
eru sJltaf hressandi lestur og
skDmrntilegur.
Mér bvkir bókin Völuskjóða
skemmtileg bók. Ég ráðlevg öll-
um, sem hafa yndi af þjóðleg-
um bókum að e’gnast hana og
lesa. Það verður enginn von-
svikinn af lestri hennar.
Undirkjólar
Náttkjólar
Slæður
Iímvötn
Nylonsokkar
Hanzkar
Inniskór
Allt í miklu úrvali — Tilvaldar jólagjafir.
Kaupfélag Hafnfirðinga
Vesturgötu 2 — Sími 50959.
Seekers silki
mjög glæsilegt úrval
MARKAÐUtMNH
Hafnarstræti 11.
MOQRES HATTAR
nýkomnir
FALLEGIR — VANDAÐIR
KLÆÐA ALLA
Geysir hf.
Fatadeildin
Skozk ullarefni
Jón Gíslason.