Alþýðublaðið - 09.01.1958, Blaðsíða 6

e
AlþýðublaðiB
Fimmtudagur 9-. janúai' 1958
í DAGSKRÁ Stúdentafélags
Reykjavikur í ríkisútvarpinu 1.
des. s.l., boðaði formaður þess,
Sverrir Hermannsson, við-
skiptafræðingur, að brátt
myndi félagið efna til umræðu
fimdar um Grænlandsmálið. —
Sama dag var stofnað hér í bæ
syokallað „Landssamband ís-
lenzkra Grænlandsáhuga-
manna", eða með öðmm orðum
,,Landssanabaud hinna imperí-
aljstisku Stór-íslendinga“. í lög
um „Landssambandsins“ segir
m.æ.
„að tilgangur sambandsins og
markmið sé að kynna fyrir
bjóðinni og umheiminum. fom
an rétt og erfðakröfur íslend-
inga til Grænlands og gera
gagnskör að því að fá viður-
kennda og endurheimta með-
ferð eignar og yfirráðaréttar
íslands yfir Grænlandi, sem
ísiendingar hafa aldrei glat-
að“.
Jafnframt er getið sam-
þykkta landssambandsfundar-
ips -í nokkrum liðum, og segir
m.a. svo í 3. lið,
„að fræðslu bama og unglinga
verði þannig hagað framvegis
að glæddur verði hjá þeim á-
hugi á siglingum og landa-
fundum forfeðraima og fyrir
þeim verði skýrð hin sögulegu
rök fyrír réttindum íslend-
jnga á Grænlandi og þörf fyr-
ir athafnasvæði þar“.
Með vísan tíl þessarar til-
Vitnunar i samþykktirlandssam
þandsins er synd að segja, að
ssmbandið hasli sér ekki víðan
völl fyrir starfseminni, með
kröfum. um að kenningar Stór-
ísiendinganna verði teknar inn
i fræðslukeríi landsmanna, og
eJíki verður annað sagt en að
tgjta eigi á málunum „grúnd-
I blaði því er ég hef sem
heimild fyrir frétt af stofn-
fundi félagsskapar Stór-íslend
inganna, sem er Mbl. 4.12. s.l.;
en fréttin kom að sjálfsögðu í
öllum hinum blöðunum, segir
ennfremur,
„að lyktum talaði dr. Juris
Jón Dúason, og var hann ó-
spart hylltur af fundarmönn-
um fyrir hans mikla og óeig-
ingjarna starf varðandi rann-
sóknir á landafundum íslend-
inga og rétti íslendinga til
Grænlands (leturbr. mín, o.s.
frv.“
í. sama blaði er og frétt af
stofníundi „Félags Grænlands-
áhugamanna í Bolungandk, og
segir þar,
„að tiigangur félagsins sé að
kynna mönnum fornan rétt
íslendinga til Grænlands og
sækja þann rétt í hendur Dön
um“ (leturbr. mín.).
Við höfum nú hlýtt á mál-
fjutning og röksemdafærslu
frummælandans hér í kvöld, dr.
JÓps Púasonar, mannsins, sem
mótað hefur stefnu hins nýja
imperíalistíska landssambands
Stór-íslendinganna á miðri 20.
öldinni, félagsskaparins, sem
hyggst byggja réttindakröfur
sínar um eignar- og yfirráða-
rétt yfir Grænlandi á kenning-
um júridísks eðlis eftir dr. Jón
Dúason. — En hvemig væri nú
að huga eilítið að því hvernig
röksemdafærslu dr. Jóns Dúa-
sonar um kröfurnar til eignar-
og yfirráðaréttar til Grænlands,
er varið.
I ræðu hans komu engin ný
Sjónarmið fram, og hafa rök
hans og málflutningur heyrzt
fyrr, og verður ekki séð, að í
ræðu hans hafi komið fram ný
röksemdafærsla fyrir kröftm-
um um eignar- og yfirráðarétt
íslands til Grænlands umfram
það sem af hans hálfu hefur
fram komið fyrr.
Eins og kunnugt er liggur
mikið eftir dr. Jón Dúason af
ritverkum um Grænland og um
rökstuðning hans til réttar ís-
lendinga til Grænlands. Eru rit-
verk þessi mikil að vöxtum og
verður ekki annað sagt en að
dr. Jón Dúason hafi verið af-
kastamikill að þessu leyti, enda
þótt að sama skapi ritverk hans
verði júridískt ekki metin í
hlutfalli við stærð. Skortir þar
mikið á, eins og leitazt verður
við að sýna fram á hér á eftir.
— Um sögulegt gildi verka dr.
Jóns Dúasonar verður ekki ef-
azt, og er skerfur hans þar
vissulega góðra gjalda verður
og margan fróðleik í þeim að
finna. Mun það efalaust, að dr,
yfirráðaréttinn yfir Græn-
landi, en hitt sagði hann, að
sá yfirráðaréttur, sem varð til'
yfir Grænlandi í fomöld, hafi
tekið til alls Grænlands sem
heildar og hafi haldizt óslit-
inn fram til þess tíma, er dóm
urinn gekk, — að ætla verður
því þjóðfélagi til handa, er
átti hann fyrir öndverðu og
ekki hefur enn glatað hön-
um,“ o.s.frv.
Vart er hægt að öfugsnúa
staðreyndum kirfilegar en hér
er gert af hálfu greinarhöfund-
ar og þarf meira en lítið áræði
til sannast sagt að halda. fram
öðrum eins staðlevsum. Annað
sinni, sem og er í hæsta máta
þokukennd, að ■ halda annarri
eins firru frám' sem þessari.
í forsendum Alþjóðádómstóls
ins í greindu máli, segir m.a.
svo á ble. 46:
„Dómstóll, sem dæniir kröfu,
sem gerð ér til drottinvalds
yfir tilteknu landssvæði, verð
ur að taka tillit til annars at-
riðis, sem sé þess, að hverju
léytí önnur ríki gera einnig
kröfu til drottinsvalds. í flést
um þeirra mála, þar sem gerð
hefor verið krafa til drottin-
valds yfir landi og komið hafa
fvrir mrllmfcj adómstóla; hafa
veríð .gerðar tvær andstæðar
Gunnar Helgason heraðsdómslögmaður:
UM GRÆNLANDSMÁL1D
Jón Dúason hefur sem „histor-
iker“ reist sér Óbrotgjarnan
minnisvarða um mál Græn-
lands, sögu þess og foma háttu.
Um hina lögfræðilegu rök-
semdafærslu hans gegnir allt
öðru máli, og eru öll rök hans
í þeim efnum byggð á sandi.
Skal nú í sem fæstum orðum
leitazt við að sanna þetta. —
Eins og þegar hefur verið tekið
fram liggur mikið eftir dr. Jón
Ðúason um Grænlandsmálin,
og í sannleika sagt heilt stúdí-
um að kynna sér það til hlítar.
Við nánari athugun sést þó, að
þess gerist eigi þörf, því að í
rauninni liggur málið ofur ljóst
fyrir. Þess vegna læt ég nægja
að vísa til einnar greinar dr.
Jóns Dúasonar, sem birtist í 1.
hefti Tímarits lögfræðinga árið
1956, er ber heitið: Hvað sagði
Danmörk Sameinuðu þjóðun-
um um réttarstöðu Græn-
lands? — Dr. Jón Dúason byrj-
ar téða grein á þessum orðum:
„Um allar umliðnar aldir
fram til ca. 1830 hefir aldrei
leikið nokkur efi á því, að
Grænland væri nýlenda ís-
lands“ (leturbr. mín).
Svo mörg eru þau orð sem
upphaf téðrar tilvitnaðrar rit-
smíðar eftir dr. Jón Dúason. —
Fram til þessa dags, vil ég bæta
við orð hans, hefur enginn vafi
verið um það í hans huga, að
Grænland væri réttilega ný-
lenda íslands. — Til er stofnun,
sem heitir Alþjóðadómstóllinn
í Haag, og dómendurnir í þeim
virðulega dómi voru vissulega
ekki á sama máli og dr. Jón
Dúason, þegar atriði þetta kom
til úrlausnar og meðferðar dóm
stólsins í sambandi við deilu
Norðmanna og Dana um drott-
invald yfir Grænlandi og dæmt
var í af dómstólnum árið 1933.
En dr. Jón Ðúason er heldur
ekki sammála dómsniðurstöð-
unum, er voru Dönum í vil,
eins og kunnugt er, enda kem-
ur hann inn á þetta atriði á
bls. 38—39 í grein sinni í fyrr-
greindu tímariti, þar sem hann
segir:
„Það er mjög almennur mis-
skilningur í öðrum löndum,
og jafnvel einnig til hér á
landi, að Fasti alþjóðadóm-
stóllinn í Haag hafi þ. 5. apríl
1933 dæmt Danmörku yfir-
ráðaréttinn yfir Grænlandi.
Þetta gerði dómstólinn alls
ekki. Hann dæmdi aðeins nám
Norðmanna á Austur-Græn-
landi ólöglegt og ógilt, enda
aðeins kvaddur til að skera úr
um það. Hann felldi engan úr-
skurð um það, hver ætti nú
HÉR birtist ræða, sem Gunnar Heigason
héraðsdómslögmaður, flutti á fundi í
Stúdentafélagi Reykjavikur 10. desember
síðastliðinn. Er hún nokkuð stytt og færð í
stíl til birtingar.
mzMM.

Gunnar Helgason.
hvort verður manni á að hugsa
sem svo, að greinarhöfundur
hafi ekki lesið dóminn eða
kynnt sér niðurstöður hans eða
hann hefur beinlínis misskilið
hann og dregur þar af leiðandi
af honum alrangar og villandi
ályktanir samkvæmt óskhyggju
sinni.
Svo sem öllum er kunnugt
var tilefni málaferla Norð-
manna og Dana fyrir Alþjóða-
dómstólnum í Haag það, að
Norðmenn námu land á Aust-
ur-Grænlandi, vegna hags-
muna, er þeir höfðu þar í sam-
bandi við fiski og' dýraveiðar.
Nám Norðmanna var af þeirra
hálfu rökstutt á þann hátt, að
austurstönd Grænlands væri
einskis manns land (terra nul-
lius), og drottinvald Ðana héfði
ekki náð til þess hluta Græn-
lands. Dómstóllinn komst hins
vegar að þeirri niðurstöðu, að
nám Norðmanna væri ólöglegt
og drottinvald Dana næði og til
þessa hluta Grænlands, og þá
um leið til alls Grænlands. —
Dr. Jón Dúason heldur hins
vegar fram í téðri tímaritsgrein
sinni svo sem áður er til vitnað,
að dómurinn hafi ekki fellt
neinn úrskurð um það, hver
ætti nú yfirráðaréttinn yfir
Grænlandi. — Ályktun þessi og
fullyrðing er alröng, og í sann-
leika sagt er stórfurðulegt, að
greinarhöfundur skuli gerast
svo djarfur í röksemdafærslu
kröfur til drottinyaldsins, og
dómurinn hefur orðið að skeía"
úr því, hvor krafan. væri hald
betri.
Eitt af sérkennum máls þess
Sem hér er til úrlausnar, er
að fram til ársins 1931 gerði
ekkert annað rík-i en Ðanmörk
kröfu til drottinvalds yfir.
Grænlandi. Fram til ársins
1921 véfengdi ekkert ríki í
raun og veru kröfu Ðana til
drottinvalds“.
Af þessari tilvitnun má gerla
ljóst vera, að dómurinn er ekki
í neinum vafa um drottinvald
Dána■ýf-ir -Grænlandi, þó’ að dr.
Jón Dúason sé hins vegar á
andstæðri skoðun, þar sem
hann segir í oftnefndri tímarite
grein, að það sé rangt, að yfir-
ráðaréttur Danmerkur yfir
Grænlandi sé almennt viður-
kenndur. — Á hvern hátt er
hægt að öðlast almennari, víð-
feðmari og ótvíræðari viður-
kenningarrétt um drottinvald
eins ríkis yfir tilteknu lands-
svæði en með skýlausri viður-
kenningu Alþjóðadómstólsins. í
Haag? — Þeirri spurningu er
beint hér með til dr. Jóns Dúa-
sonar.
Ennfremur segir greinarhöf-
undur í sömu tímaritsgrein:
„Viðurkenning á yfirráðarétti
Danmerkur yfir Grænlandi
mundi alls ekki vera dagskrár
mál nú, ef Danmörk hefði átt-
hann síðan á víkingaöld eða
yfir höfuð ætti hann!“
Með vísan til þessarar tilvitn
unar í grein dr. Jóns Dúason-
ar, verður ennfremur að beina
þeirri fyrirspurn til hans, hvar
yfirráðaréttur Dana yfir Græri
landi sé „dagskrármál". Hann
er að vísu á dagsltrá hér í kvöld
til almennra umræðna, en eini
vettvangurinn, sem hann ,,de
facto“ er dagskrármál, er hjá
„Stór-íslendingafélaginu“: Ekki
er viðurkenningin „dagskrár-
mál“ hjá Alþjóðadómstólnum
og hvergi annars staðar í raun-
inni en í hugarheimum dr. Jóns
Dúasonar og félagsskap þeim,
er dansar í kringum óskhyggju
hans um ímyndaðan eignar- og
yfirráðarétt yfir Grænlandi.
Viðurkenning Alþjóðadóm-
stólsins í Haag um drottinvald
Dana yfir Grænlandi, byggist á
mjög sterkum og' veigamiklum
rökum, en þau' eru sögulegs-
júridísks eðlis. sem aðeins skal
stúttlega greint frá.
Eins og áður er tilvitnað . í
dóminn í máli Dana og Norð-
manna, var drottinvald Dana
ekki véfengt fram til ársins
1921, og ekkert ríki gerði kröfu
til drottinvalds yfir Grænlandi
annað en Danmörk fram til
ársins 1931, en á þessu tímabili
öðluðust Ðanir; viðurkenningar
á drotfinvaidi sinu yfir’ Græn- .
landi. Helzt mætti ætla, að Nor-
egur hefði á greindu tímabili -
leitazt! við -áð 'gera 'reka a'ð við- -
urkenningu drottinv-alds síns
yfir Grænlandi, en sú var ekki
reyndin. Þvert. á móti er það
söguleg, júridísk staðreynd, að
beinlínis liggur fyrir viður-
kenning Norégs á ■ drottinvaldi
Dana yfir Grænlandi í 9. gr.
sáttmálans milli Noregs og
Danmerkur frá 1819. Um þetta
atriði segir Alþjóðadómstóllmn
i Háag, 'í- sambandi við. .mál —
NoÉðrnánná’.og -Dana, eftirfái'- .
andi:
„Niðurstaða dómsins .er sú. að
það leiði af ýmsum skuldbind
ingum, sem gengizt var.undir
vegna skilnaðar Noregs ■ bg -
Dánmérkur. og. fengu fullnað-
armynd sína í 9. gr. sátímál-.
ans frá 1. 'seþt. 1819, að Nor-
egúr hafi viðurkennt drottin-
vald Danmerkur yfir öllu
Grænlandi og geti þvi ekki
numið nokkurn hluta þess rík
isnámi“.
Jafhframt er það tilfært í
fóisendum. Haagdómstólsins
varðandi-sama mál, - að Danir-
hafi í fjölmörgum millirikja-
samningum verzluharlegs eðlis •
við önnur lönd, er þeir gerðu á
19. öld og síðar, öðlazt viður-
kenningu viðkomandi samn-
ingsríkja- á drottinvaldi sínu
vfir Grænlandi. Telur dómur-
inn, að það hafi haff mikils-
verða þýðingu að þjóðarétti, að
Danir með þessum hætti öðluð-
ust greindar viðurkenningar af
hálfu annarra ríkja.
Loks ber að geta þess, að af
hálfu Noregs hlaut Danmörk
viðurkenningu á drottinvaldi
sínu yfir Grænlandi með orð-
um Ihlens utanríkisráðhérra
Noregs árið 1919 og er það skjal
lega sannað, en einmitt um
þessar mundir, strax eftir stríð
ið. gerðu Danir sér far um að
cðlast viðurkenningu hjá ríkis-
stjórnum margra landa um
drottinvald sitt yfir Grænlandi.
í beinu framhaldi af þessu,
hlýtur sú spurning að vakna,
hvort íslenzk stjórnarvöld hafi
látið undir höfuð leggjast að
gæta réttar íslands um kröfu
til eignar og yfirráðaréttar yfir
Grænlandi, með vísan til fram-
angreindrar tilvitnunar í Haag
dóminn í máli Norðmanna og
-Dana. — Virðist liggja beint
við, að. svo hefði verið -gert
-fyrst í. sambandi við setningu
sambandslaganna mlli íslands
og Danmerkur árið .1918, og síð
ar með því að ganga inn í mál
Dana og Norðmanna meðan það
var rekið fyrir Alþjóðadóm-
stólnum í Haag og dæmt var
1933.
Eins og alþjóð er kunnugt
var Einar: heitinn Aniórsson,
dr. juris., af hálfu íslendinga í
nefnd þeirri, er vann að undir-
búningi sambandslaganna. Setti
hann engar kröfur fram viðvíkj
andi því máli, sem hér er á dag
skrá, enda. var hann til þess
kvaddur síðar af íslenzkum
stjórnarvöldum að semja álits-
gjörð hér að lútandi, og komst
vitanlega að þeirri niðurstöðu,
að ísland gæti ekki gert neinar
kröfur til Grænlands á þjóð-
réttarlegum- grundvelli.
Að sömu niðurstöðu komst
Framhald á 5. sí'Su.