Alþýðublaðið - 15.01.1958, Qupperneq 5

Miðvikudagur 15. janúar 1958
Alþýðublaðið
8
SÆNSKi glæpasérfræðing-
urinn Harry Söderman, öðru
nafni „Skammbyssu-Harry“, er
ævintýramaður í þess orðs eig-
inlegustu merkingu. Hann var
æðsti maður norsku lögreglu-
sveitanna í Svíþjóð á styrjald-
arárunum, tók mikinn þátt í at-
burðunum í Osló þegar Þjóð-
verjar gáfust upp 1945, og varð
þar frægur að afrekum. Iiann
hefur nú gefið út æviminning-
ar sínar, og segir þar frá mörg-
um glæparáðgátum, sem hann
hefur veitt aðstoð til að leysa.
Fer hér á eftir frásögn úr þeirri
bók:
Það var mjög einkenniiegí
mál í sambandi við nafnlaus
bréf, sem kom fyrir í Frakk-
landi. Það byrjaði árið 1917 og
varð ekki upplýst fyrr en um
1920. Tullemálið var það kaii-
að. Það var mikið um þetta mál
xitað, en ég kynntist öllum stao
reyndum frá dr. Locard sjálf-
um.
„Ekkert er jaín saurugt og
syndsamlegt og draumar dýr-
linganna,“ sagði dr. Locard er
hann hóf frásögn sína, og hann
hefur eflaust haft rétt fyrir sér.
Tulle er meðalborg að stærð,
höfuðborgin í fylkinu Coméze á
Mið-Frakklandi. Hún hefur
vissa þýðingu sem fylkishöfuð-
borg, en þriðja styrjaldarárið
var þar enn friðsælt, jafnvel
d-auflegt. ástand. Hinir ungu
menn þar, — raunar flestir
uniðal.dra menn líka, — voru á
vígstöðvunum, en hversdags-
legt líf þeirra, er heima sátu,
hafðl litlum breytingum tekið.
Þeir rökræddu stríðsfréttir og
matvöruverð, þar sem beir sátu ,
1. veitingahúsunum, öldung,s
eins og þeir höfðu skeggrætt
hlutabréfasölu eða hin eilíf'u
ótök ríkis og kirkju á hinum
góðu og- gömlu dögum. Börn
léku sér í sandi, og einu fram-
andi svipdrættirnir á ásjonu
Shversdagslífsins voru einkenn-
isbúningar hermannanna, sem
voru heima í leyfi, eða höfðu
verið sendir heim særðir eða
farlama.
Þá gerðist það, sem veitti slað
urskjóðum þorpsins nóg umtals
efni, þegar leið á árið 1917
tfengu margir „betri borgarar“
bæjarins nafnlaus bréf, einkum
þéir sem gegndu opinberum
embættum. í bréfum þessum
var minnzt á ýmis hneykslis-
jnál, sem allir töldu löngu
gleymd og grafin. Einn móttak
enda var til dæmis á það minnt-
ur, að afi hans hefði verið fjár-
svikari og svindlari, annar á
það að amma hans hefði eignazt
barn áður en hún giftist, sá
þriðji að frændi hans hefði lát-
izt í fangelsi fyrir fimmtíu ár-
um. Það leyndi sér ekki að bréf
r'itari var furðu vel kunnugur
ellum hneykslismálum, sem
eitthvað snertu borgarbúa, og
það eins þau, sem leyndasi
liafði verið með farið.
Flestir þeirra, er slík bréf
fengu, létu þau sig ekki neinu
s-kipta. En þá skall ytfir þá önn-
ur flóðalda slíkra bréfa, og
voru nú einkum rifjuð upp
hneykslismál, sem skemmra
voru undan, og þessir opinberu
embættismenn eða eiginkonur
þeirra höfðu í lent. Þá bárust
og hermönnum úr borginni bréf
í skotgrafirnar, þar sem skýrt
var frá lauslæti eiginkvenna
þeirra, og fuilyrt að yngsta
barnið væri hórgetið. En eigin-
konum hermanna var frá því
skýrt að þeir héldu fram hiá
þeim, þegar þeir fengju leyf; úr
orustum.
Og nú fór heldur en ekki aö
færast líf í tuskurnar í borg-
bekk í skrúðgarði einum; voru
■þar skráð nöfn margra æðstu
og mest metnu borgaranna •—
og ástmeyja þeirra. Strákur var
ekki seinn á sér og límdi list-
ann á auglýsingatöflu úti fvrir
kvikmyndahúsi, og höfðu bæj-
arbúar yfirleitt lesið hann áður
en lögreglan komst yfir að rífa
hann niður.
Dag nokkurn gekk eihn af
kaþclskum prestum borgarinn-
ar framhjá lvfjabúð og sá bréf
liggja þar á dyraþrepinu. Var
Harry Söderman.
inni. Var miklurn getum að því
leitt hver vera mundi bréfritar-
inn, en margt benti til að hann
væri kunnugur öllum hnútum í
stjórnarskrifstofum fylkisins,
þar sem flestir af móttakendura
bréfanna voru úr hópi embætt-
ismanna. Sú stoð rann undir
þann grun, að embættismaður
nokkur fékk fjölmörg 'hótana-
bréf þar sem m. a. var minnzt á
vaéntanlega útnefningu hans
sem fylkisstjóra, en þá var út-
nefningin aðeins á vitorði fárra
embættismanna í „innsta
hring“.
Fyrst í stað bárust bréfin í
pósti, en þegar frá leið virtisí
bréfritarinn óttast, — og ekki
að orsakalausu, — að eftirlit
kynni að verða haft með póst-
kössunum, og fundust bréfin nú
í stigum, milli stafs og hurðar
eða jafnvel úti á dyraþrepum
viðkomanda. Strákur, sem oft
hafði lent í kasti við lögregi-
una, fann langan nafnalista á
SKIÐARAÐ REYKJAVIKUR.
Aða !f undur
Skíðaráðs Revkjavíkur verður haldinn 1 KR-heim-
ilinu fiimmtudagima 30. janúar kl. 8,30 e_ h.
FUNDAREFNI:
Venjuleg aðalfundarstörf.
"Stjófnin.
skrifað utan á það til lyfsalans,
og þar eð hann var talinn and-
kaþólskur, var klerki skapi
næst að láta bréfið liggja þar
kyrrt, en samvizka hans sigr-
aði, hann tók bréfið upp, gekk
inn í lyfjabúðina, afhenti lyf-
salanum bréfið og brosti við í
von um að hljóta nokkra umb-
un fyrir slíka greiðasemi, — en
lyfsalinn kunni manna bezt að
blanda hjartastyrkjara, sem
hann sparaði ekki við vini sína.
Jæja, — hann varð nú samt
ekki nema í meðallagi hrifinh
af framtakssemi klerksins þeg-
ar hann hafði lesið bréfiði Hann
fölnaði og roðnaði á víxl, réðist
síðan á klerk með öskri og ó-
bótaskömmum, og síðan bar-
smíð. Prestur var slíku óviðbú-
inn, fór því halloka fyrst, en
varðist þegar hann áttaði sig,
og það svo duglega, að þegar
menn komu og skildu þá að,
var allt brotið og bramlað þar
inni í lyfjabúðinni; pillurnar
ultu og lyfin runnu um öll gólf.
Það kom í ljós að í bréfinu, sem
var nafnlaust, var lyfsalanum
frá því skýrt að einmitt þessi
kaþólski prestur héld við konu
hans!
Bréfin háldu áfram að eitra
andrúmsloftið í bænum, þótt
styrjöldinni lyki. Þar ríkti nú
hvarvetna tortryggni og fjand-
skapur; þeir, sem grunaðir voru
um að vera höfundar nafnlausu
bréfanna voru að örvilnún
komnir. Kona eins starfsmanns
í opinberri skrifstofu varð fyr-
ir slíkum grun, en maðurinn
tók það svo nærri sér að hann
brjálaðist. Annar, sem fv.rir
slíkum grun varð, brjálaðist og
dó. Árið 1922 voru bréf þessi
enn í umferð, og Tullemálið þá
orðið frægt víða um lönd.
Lögregluliðið í Tulle hafði
ekki sofið í þessu máli; það
hafði unnið að lausn þess á a!l-
an hugsanlegan hátt, en án ár-
angurs. Loks var sérstakur mað
ur, Richard að nafni, skipaður
af ríkisstjórninni til að hafa yf-
irumsjón með rannsókn þess.
Um þær mundir var ýmislegt
fundið, sem talið var að gæfi
nokkrar ábendíngar. Monsjörj
Moury fylkisskrifstöfustjóri
hafði kvænzt dóttur auðugs
verzlunarmanns, Floux að
nafni. Nú vildi svo til að Mourv
var eini embættismaðurinn í
fylkisskrifstofunum, sem ekirí
hafði fengið nafnlaus bréf, og
ekki nóg með það, heldur hafði
hans og hans nánustu jafnan
verið lofsamlega getið og konu
hans einnig. Þetta leiddi smám
saman grun að þeim, og in.nan
skamms var altalað í borginni,
að þau væru hin seku. Vesal-
ings hjónunum varð ekki vært,
þegar það fréttist að maður sá,
er brjálast hafði, væri látinn í
sjúkrahúsinu, varð reiði borg-
arbúa gegn þeim svo heiftarleg,
að lögreglan átti fullt í fangi
með að verja verzlun tengda-
föður Mourys fyrir óðum múg.
Hin furðulega lausn málsins
varð beinlínis fyrir hendingu.
Jean Laval skrifstofustjóri,
sem fyrir hönd embættismanna
og opinberra starfsmanna rík-
isins hafði farið þess á leit við
dómsmálaráðuneytið, að það
fyrirskipaði rannsókn, átti syst
ur að nafni Angéle, en hún
hafði verið vélritunarstúlka hjá
Moury. Jean hafði áhuga mik-
inn á rannsókninni og spurði
oft hvernig hún gengi. Og mið-
vikudag nokkurn, lét hann þess
getið við Richard, að vinstúlku
Angélu systur sinnar, ungfrú
Leynac, hefði borizt nafnlaust
bréf og væri það hið svívirðileg
asta. Laugardaginn á eftir hitti
Richard ungfrú Leynac að máli
og spurði hana um bréfið. En
þá brá svo kynlega við að ung-
frúin sór og sárt við lagði, að
hún hefðí ekkert á bréfið
minnzt við Angélu fyrr en á
föstudag, og ekki heldur við
neina lifandi manneskju aðra.
Hvernig mátti það þá vera að
Angéla gat sagt bróður sínum
frá því á miðvikudag?
Richard kallaði Angélu á
sinn fund, en hún harðneitaði
að hún hefði nokkurn þátt átt
að bréfunum. Richard sendi þá
dr. Locard stóran böggul af
bréfum,’ — um þrjú hundruð
alls, — til samanburðar við rit
hönd Angélu Laval. Þá voru
einnig send sýnishorn af rit-
hönd móður hennar, þar eð þær
mæðgur bjuggu saman. Bréfin
voru yfirleitt handskrifuð með
prentletri, og taldi Locard sér
því nauðsynlegt að halda sjálf-
ur til Tulle og sjá Angélu skrifa
slíkt letur til samanburðar. Las
hann henni fyrir, og tók þessi
tilraun lengstan hluta dags. ;
Um morguninn missti An-
géla tvívegis aila stjórn á skapi
sínu. Iiún var hálffertug að
aldri, tággrönn, svarthærö' og
þeldökk, með tinnusvört, gáfm
leg augu. Iiún var fús að skrifá
prentletur, en það tók hana
fullar tíu mínútur að skrifa
fyrstu línuna, því að húú
breytti hverjum einasta staf, og
línan varð því ekki annað en
krass og blekslettur. Þó var
,,Y“ í þessari línú skrifað líkt
og „V“ með eins konar hala á.
Þar var líka að finna sérkenni-
legt ,,G“, nákvæmlega eins
dregið eg „g“-in í nafnlausu
bréfunum. Sannanir voru. því
þegar fengnar.
Dr. Locard lét sam't ekki á
neinu bera og sagði að hún yrði.
að skrifa þannig margar blao
síður til þess að mark væri tak
andi á tilrauninni og eftir það
hætti hún að breyta stafagerð-
inni. Þegar hún hafði skrifað
nokkrar línur breytti hún hins
vegar rithönd, hélt henni nokkr
ar síður, en þegar hún tók að
þreytast varð rithöndin söm og
fyrst, og var hún í öllúm aðal-
afriðum eins og flest nafnlausu
bréfin voru skrifuð með.
A meðal nafnlausu bréfanna
voru þó sum skrifuð með venju-
legri skrift, og veittist dr. Loc-
ard auðvelt að sanna, að þau
voru rituð af móður ungfrúar-
innar. Nú hafði ákæruvaldið
fengið næg gögn í hendur til
að höfða mál á hendur þeim
mæðgum.
Mæðgurnar kusu heldur
dauðann en vanvirðuna. —
Steyptu sér í vatnsgeymi, móð-
irin, fyrst og lézt samstundis,
hefur sennilega fengið hjarta-
slag; dóttirin hikaði, steypti sér
en var bjargað af nærstöddum
verkamönnum. Henni var síð-
an stefnt fyrir rétt, .rannsökuð
af geðlæknum, er töldu hana
fyllilega ábyrga gerða sinna og
síðan dæmd í tveggja mánaða
fengelsi og fimm 'hundruð
franka sekt. Má það teljast vel
sloppið samanborið við allt það
böl, sem af bréfaskrifum henn-
ar hafði leitt.
S
S
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
ER BYRJUÐ.
Geta þeir, sem verða farverandi á kjörclegi, kos-
ið hjá sýslumönnum, bæjarfógetum og hreppsstjótúm
og í Reykjavík hjá borgarfógeta. Erlendis er hægt að
kjósa hjá íslenzkum sendiráðum og ræðismönnum, sem
tala íslenzku.
í REYKJAVÍK verður kjörstaður borgarfógeta
í kjallara Pósthússins, gengið inn frá Ausíurstræti.
Kosið verður virka daga frá kl. 10—12 f. h., 2—6 e. h.
og 8—10 e. h. Á sunnudögum frá kl. 2—6 e. h.
Sjómenn og aðrir þeir, sem verða fjarverandí á kjör-
dag eru vinsamlegast beðnir um að kjósa áður en þeir
fara úr bænum.
Skrifstofa Alþýðuflokksins veitir aðstoð við utan-
kjörstaðarkosninguna og gefur upplýsingar. Skrifstofan
verður opin virka daga kl. 10—10 og sunnudaga kl. 2—6
e. h. zzzzzz
Alþýðuflokksfólk gefið skrifstofunni upplýsingar og
aðstoðið hana eftir beztu getu.
\
\
\
•\
\
\
\
;\
\
\
\
\
\
\
\
,\
i,
,\
\
'\
‘V
\
•\
:\
s