Forvitin rauð - 01.10.1980, Blaðsíða 6

Konur
og vímugjafar
Dagný Kristjánsdóttir
og Kristín Ástgeirsdóttir:

Til umræðu
Við,blaðhópur For-
vitinnar rauðrar, ætl-
uðum alls ekki að fara
í einhvers konar rann-
sóknarblaðamennskuleik
þegar við ákváðum að
taka til umfjöllunar
efnið Konur og vímu-
g.jafar. Við vissum
hins vegar að lyfja-
notkun og áfengisneysla
kvenna er mikið vanda-
mál hér á Islandi og
við viídum gjarna taka
það mál til umræðu.
þegar frá leið varð
okkur hins vegar æ
ljósara hve hræðilegt
og erfitt vandamál hér
er um að ræða og óneit-
anlega hafa vaknað
ýmsar spurningar, sem
við vildum gjarna fá
svör við —.. ef ein-
hver er tilbúinn til
að svara okkur.
Pilluaustur
Það liggur ljóst
fyrir að notkun "róandi
lyfja" svokallaðra er
mjög mikil meðal ís-
lenskra kvenna. NÚorð-
ið vita menn líka að
mikil notkun taugalyfja
byggir upp þol gagnvart
áfengi þannig að ef
lyfjaneytandi byrjar að
nota vín ofan í pillurn
ar getur hann orðið
áfengissjúklingur á
mjög skömmum tima.
Taugalyf eru þannig á-
kaflega varasamur vímu-
gjafi og þeim mun skæð-
ari fyrir þaar sakir að
plllurnar eru flótta-
leið sem er ekki for-
dæmd^af almenningsálit-
inu á sama hátt og
drykkjan. Pillurnar
verða líka furðu fljótt
lausn á öllum vanda,
það er haggt að seilast
í pilluglasið og fá sér
nokkrar þegar manni
líður illa eða hefur
áhyggjur - og það er
sem því nemur erfitt
að venja fólk sem er
orðið háð taugalyfjum,
af þeim.
í ljósi þessa er það
mun alvarlegra hve út-
breidd notkun tauga-
lyfja er meðal kvenna.
Við vitum það vel og
gerum okkur fulla grein
fyrir því að margt
fólk á líf sitt og
heilsu undir hvers kon-
ar taugalyfjum og við
vitum að það getur ver-
ið nauðsynlegt að gefa
lyf í alvarlegum ti -
fellum. En við höldura
að alvarlegj geðræn
vandamál seu til þess
að gera sjaldgæf - mið-
að við það stress sem
hrjáir fjöldann.
Þelm læknum fer
fjölgandi sem gera sér
grein fyrir þvi að þeir
lækna ekki slæm hjóna- ||
bönd, kúgun, stréss og
kvíða kvenna í kven-
fjandsamlegu þjóðfélagi
með pillum. Þeira lækn-
um fer fjölgandi sem
skilja að þeir geti
gert skjólstæðingun ■_
sínum mikið mein með
því að gera aðganginn.....
að pillunum svo greii-
an - bjóða þeim jafn-
vel taugapillur við
túrverkjum - /eins og
dæmi eru um. En samt
eru _of margir læknar _of
ómeðvitaðir um afleið-
ingar pilluaustursins.
Aðrir eru það kannski
ekki - en er alveg sama.
Það er "gat í kerf-
inu" sem er notað og
verndar bæði lækna og
þá viðskiptavini
þeirra sem misnota
pillurnar. Þetta kemur
m.a. fram í grein
Almars Grímssonar o.fl.
um Lyfjanotkun i
Reykjavik. Ef lyfseð-
ill er borgaður upp í
topp - og hluti
sjúkrasamla^sins líka -
þa getur sjuklingurinn
gengið ut með lyfseð-
iþinn og hvorki læknir
ne lyf koma inn a skrá.
Þetta hlýtur að
gera kanmnir á notkun
róandi lyfja á íslandi
"ónákvæmar" - svp að
ekki sé meira sa^t.
Og hvaða læknar avísa
þessum lyfseðlum? Eru
það sömu læknar og einn.
viðmælandi okkar segist
borga minnst 9000 kr.
fyrir lyfseðilinn? Og
hvaða, rannsóknir hafa
þeir "sjúklingar"feng-
ið sem selja amfeta-
mínið sitt?
Við vitum að einn
leki myndast gjarna
þegar sett er undir
annan - svo len^i sem
einhver gpæðir á því
... en her er það
spurning um mannslíf.
Meðferð drykkjusjúkra
Hér á eftir er^tal-
að við fjórar alþýðu-
konur og í Öllum við-
tölunum kemur fram
lltil hrlfning á þeim
hluta heilsugæsluþjón-
usfcunnar som lýfcur ^að
málefnum'drykkjus júkra.
Við trúum því að méiri
hlufci þeirra kvenna.
sem koma inn á geðdeild-
ir ríkisspítalanna sáu
hrjáðar af sfcressi,
oft sem afleiðingum af
þreytu og vanlíðan
vegna fálagslegra að-
stæðna. Þetta hefur
svo aftur leifct fcil
drykkju eða annars lífs-
flófcta.^ Og í hverju
fefst sú lækning sem
þessum könum er boðin,?
Getur það^verið réfcfc að
setja alkóhólíseraðar
konur á langfcíma-tauga-
pilldkúr?
Við vifcum að það eru
skiptar skoðanir um það
hvernig á að meðhöndla
alkóhólisma. Það pró-
gramm sem SÁÁ- og AA-
menn hafa sótt til
Bandaríkjanna hefur gef-
isfc mjög vel. Við get-
um verlð ósáfct við
einhverja þætti þess,
jafnvel alla, en það
gefcur ekki skipt höfuð-
maíi jk rrieðan það lækn-
ar fólk sem sfcendur
við dauðans dyr.
Þó að rófcfcæklingar
séu stððfastiega á
þeirri skoðun að orsak-
anna fyrir bví aðlfólk
anetjasfcj vímugjöfum sé
fyrst og fremst að
leita í samfélagsgerð
okkar.og þeirri salar-
kröm sem hún leiðir af
ser - og greini þar með
a yvið AA-próp;rammið -
þa skiptir sa ágrein-
ingur ekki meginmáli
eins qg sfcaðan er í
dag. Samvinna er nauð-
synleg - á meðan fleiri
og fleiri verða urd ir
1 þjóðfélaginu og
kremjast þar fcil bana.
Við, sem teljum með
réttu eða röngu, að
við stöndum ufcan við
sjálfan vandann, eigum
réfct á því að Heilsu-
gæslukerfið okkar
rjúfi þann þagnarmúr -
sem það elskar svo
heitt - og ræði málin.
Að hve miklu §ágni kem-
ur þjónusta su sem
skattgreiðendur bera
ppppi þegar um drykkju-
sjúka. er að ræða? Af
hverju vinnur "kerfið"
ekki•meira með áhuga-
Við rekjum hér á öðr-
ura sfcað niðurstöður um
lyf jar.otkun kvenna, ein
þeirra leiða sem tn
eru á flóttanum undan
streifcu og álagi. Enn
eldri aðferð er drykkj-
an. Þar hafa karlar
ennþá vinnin^inn en á
undanförnum aratugum
hafa konur nálgast þá æ
meir og þar með fjölgar
þeim konum sem verða
áfenginu að bráð og
losna ekki undan því
böli nema með hjálp.
Eins og lyfjanotkun-
in ber með sér er hegð-
un kvenna nokkuð öðru
vísi en karla í þeim
efnum og sama gildir
um áfengið.
1 bæklingi frá heil-
brigðisráðuneyti Banda-
ríkjanna um alkóhólisma
kvenna er staða þeirra
skilgreind á eftirfar-
andi hátt: "Sem hópur
verða konur fjrir
margs konar álagi, að
mörgu leyfci annars eðl-
is en þess sem íþyngir
körlum. Hefðbundið
hlufcverk konunnar skap-
ar aðra hegðun, tak-
mark, sjálfsmynd og
lífsreynslu. Konur
eignasfc sameiginlega
mönnum um áfen^isvanda-
mál - hver er agrein-
ingurinn - ef hann er
einhver? Og síðast en
ekki síst - gengur
þetfca samfélag okkar
að einhverju leyfci
fyrir vímugjöfum -erum
við þannig setfc í
allri "velferðinni"?
DK
reynslu sem karlar
þekkja ekki.
Frá barnæsku er kon-
um kennfc að sem "hitt
kynið" öðlist þær gildi
fyrst.og fremst í
tengslum við karlkynið,
miklu fremur en fyrir
eigin verðleika eða
framlag. Til skamms
fcíma voru konur ekki
hvattar fcil að þróasfc
sem sjálfsfcæðir ein-
sfcaklingar með sterka
sjálfsmynd. Þar með
er ekki sagt að drykkju-
vandamál kvenna, sta.fi
eingöngu af því hlut-
verki sem þær gegna, í
samfélaginu. En hvern-
i^ sem konur verja lífi
sínu, komast þær ekki
hjá því að finna fyrir
því ríkjandi álifci að
þær séu óæðri vegna
þess eins að þær eru
konur. Kannanir sýna
að konur drekka einkum
til að drekkja einmana-
leika, minnimáttarkennd
kreppum sem þser lenda
í sem konur, sama hver
staða þeirra er."
Hingað til hefur afc-
hyglinni einkum verið
beint að eiginkonum og
mæðrum (ef þær "bregð-
ast hlutverki sínu").
Að vera í
11 * 1 * 1 •
alkoholínu
Kanadísk könnun
á áfengisböli kvenna