Forvitin rauð - 01.10.1980, Blaðsíða 12

12
gleymist jafnan í sökn-
uðinum yfir horfinni
hamingju að þessi sam-
félög eru afar íhalds-
söm og fastmótuð og
hafa flest sitt kúg-
unarmunstur. Það er
hins vegar lærdómsríkt
og lýsandi fyrir þær
kenningar sem hér
verða raktar að frum-
stæð samfélög eru afar
viðkvæm fyrir öllum
breytingum og þarf
lítið út af að bera
til að upp komi stress
og vandræði. Það segir
sina sögu að þegar
vestræn menning rudd-
ist inn í líf þessa
fólks, fylgdi mikil
br'ennivínsdrykkja í
kjölfarið (sbr.^Græn-
land) - röskun á jafn-
vægi kallaði á meðul
til að losna undan
álagi sem var fólkinu
oft óskiljanlegt.
Her hverfum við
aftur til sögunnar í
fylgd með gamla Marx
í leit að skýringum á
ofneyslunni og lifs-
flóttanum.
Frá aldaöðli hefur
hvert samfélag leitað
að ákveðnu jafnvægi.
FÓlk lifði sínu dag-
lega lífi þar sem hver
og einn hafði sínu
hlutverki að ^egna.
Menn^þekktu nattúruna
og nýttu sér hana
eftir þörfum, vitandi
að væri um of á hana
gengið fylgdi uppskeru-
brestur og hungur í
kjölfarið. Menn unnu,
yfirstéttirnar hirtu
arðinn, en tilgangur
vinnunnar var að hafa
í sig o§ á. Karlar og
konur sau árangur vinnu
sinnar í matvælum,klæð-
um og verkfærum. Þetta
var auðvitað ekkert
sældarlíf. Það komu
tímar hungurs og upp-
reisna, sjúkdóma og
plága, en breytingar
voru hægfara og hver og
einn þekkti sitt um-
hverfi.
Sálfræðingar segja
að þessar aðstæður hafi
mótað sálarlíf og við-
brögð manna, enda
ástand sem varaði ár-
þúsundir. Forfeður okk-
ar ólust upp við jafn-
vægi og öry^gi (sem
raskaðist þo stundum),
ástand sem hefur gjör-
breyst á síðustu 6-7OO
árum.
Iðnbylting og vaxandi
tæknihyggja
Þegar kapítalisminn
fór að þróast komu ný
öfl til s’ögunnar, það
var ekki lengur jafn-
vægi sem gilti heldur
stöðug framleiðslu-
auknin^, ^róði og vald
yfir natturunni sem
fékkst með stöðugum
tækniný j ungurri. Gjör-
breyting varð á lífi
fólks, vélar tóku við
hlutverki handaflsins
og í stað þess að sinna
sinum frumþörfum með
líkamlegri vinnu og sjá
árangurinn í eigin upp-
skeru varð fólk að
selja^vinnuaf1 sitt,
það réð ekki lengur
yfir framleiðslutækj-
unum, hvað þá því sem
framleitt var. Vinnan
missti að mestu gildi
sitt o§ brjálæðisleg
gróðasokn^auðvaldsins,
illur aðbúnaður og þræl-
dómur gerði líf verka-
fólksins að hreinu
helvíti. Afleiðingin
varð sú að fólk, einkurr
karlmenn drekktu sorg-
um sínum í brennivíni,
beittu konur sinar og
börn^ofbeldi, en sem
oft áður héldu börnin
konunum við efnið þrátt
fyrir miklar raunir.
Iðnvæðingin kallaði á
mikil félagsleg vanda-
mál, annars eðlis en
þau sem einkenndu
bændasamfélagið, vanda-
mál sem haf a. haldið
áfram að þróast fram á
þennan dag. Verkalýðs-
barátta og bætt kjör
hafa alls ekki megnað
að leysa vandamálin,
einfaldlega vegna þess
að orsakir þeirra
liggja í samfélagsgerð-
inni sem er langt
komin með að eyðileggja
allt mannlíf. Mann-
fólkið hér í Vestur-
heimi er jafn f jarlaegt
vinnunni sem áður,hún
verður leiðinlegri og
leiðinlegri eftir því
sem sérhæfingin eykst.
Þar ofan á bætast
vandamál neyslusamfél-
agsins og kvennakúgun
þess: innræting auð-
valdsins sem segir þér
að þú sért ekki nógu
góð^eins og þú ert,
þú átt að kaupa þér
hamingju - hún fæst
bara ekki úti í búð.
Þannig mætti lengi
telja og ekki þarf að
taka það fram að mynd-
in er^mjög svo einföld- ■■
uð. Sálfræðingar sem
hafa sagt ríkjandi
aðferðum stríð á hend-.
ur (hér vitna ég í
hóp danskra sálfræð-
inga og lækna) telja
að eina færa leiðin
sé að koma aftur á
gafnvægi manns og nátt-
úru þar sem flestum
líður vel og þar sem
ekki ríkir það andlega
og líkamlega álag sem
einkennir okkar menn-
ingu, samfélag þar sem
vinnan hefur tilgang.
Það þarf vart að taka
það fram að til að
koma á slíku jafnvæ^i
þarf hvorki meira ne
minna en eitt stykki
byltingu og meira en
það.
Lítum okkur nær
Þó að full þörf sé
á að gera sér grein
fyrir frumorsökum
vandans þá þýðir nátt-
úrlega ekki að láta
deigan síga og kross-
leggja' fætur fram að
byltingu. Ofneysla
áfengis og lyfja er
slikt vandamál að allt
verður að gera ,til að
leita lausna þott
skammvinnar plásturs-
aðgerðir séu.
Það^þarf að^legjgja
aukna áherslu á felags-
lega aðstoð, ráðgjöf
og fjárstuðning. Og
kvennahreyfingin getur
líka verið lausn.VÍða
erlendis eru gerðar
tilraunir með alls
konar "terapíu" til að
kenna konum að þekkja
vandann, slaka á og
þjálfa líkamann þvi að
andlegt álag birtist
ekki síst í herptum
vöðvum, taugagigt og
allskyns komplexum sem
verulega má bæta úr.
SÍðast en ekki síst
hefur kvennahreyfingin
yflr að ráða þeirri
systurlegu samstöðu
sem se^ir þér að þín
vandamal séu ekkert
einsdæmi og með því að
koma í grunnhóp og
opna flóðgáttir sálar-
kvalanna og leita ráða
hjá öðrum konum má
spara mörg pilluglös-
in.
Við sjáum það svart
á hvítu að konur fara
öllu verr út úr vel-
ferðarbaslinu, kanpski
vegna þess tvö- og þre-
falda vinnuálags sem
á þeim hvílir, vanmátt-
arkenndarinnar sem
löngum hefur fylgt
kvenkyninu og gamla
kúgunarmynstrinu sem
kemur fram í þjónustu
við mann, heimili og
börn, sem mörgum finnst
þær reyndar aldrei
sinna sem skyldi.
Það "koxa" margar
konur á. kerfinu sem von-
legt er og fœr þurfa
aðstoð, ekki fleiri
pilluglös heldur skiln-
ingj og samstöðu. Lífs-
flotti kvenna og karla
undan hörðum veruleika
er málefni sem okkur
kemur við. Kvenna-
hreyfingin ætti að vera
þessum konum til hjálp-
ar ef rétt væri að
staðið.
ALKO HfQL *» Vl^ ÞESS g6 XnveiP
ICOKUR EIÍ.U L'eTTAfcl EM KARLAI^ C&-
RAFA fc\/i MTKÍNíA VATNÍ 'l LÍ KAMANUlW
EN* ÞEIV^ JANA HA&N 'AFE^6Ib HEPU^- ÞVÍ
MgIlA.X 'ahAiF
V 'l m'ofi VXKKAR. ÚT HXe.ÆBAKE«F-i© evkup- HÆTTuHA Á hoaiR-ta - ÆÖA50UKDÓMUM.
m MEJRA M AOrM
0 [fM * LITIÐ KEMbT ÚT t BLO-Ðte GjE&hum Ve&öx Haóams og- íim'apa RMAhfA ORVaR. MATAR.LVST ER.TIR. VElINLA 06 MA6 A OP, M A6A“ e'oLoup., e'oLfcuR.'x eft.xsKifi.Tui, e«.TlR. íu'i iMHÚÖXlft-
MEIR.A M AGrN
0 1 s Wm MJKffi) MA61V O^T UTFFUNl 6ft.VTUift. NI6UR. Ab MEMu- TAUt EIWA lilMSU AF WHtSlty 'A KLST. FrTULIFUR, SKER.T LIFRARSTAR.F- SEMIj SK0P.PU LIFU P.
0 1: •? MIKre MA6AÍ J OF-T ííDÚKL. VERfcUR. hXbUIÖ-IAFEM6X, FftÁ- HVAR.PSEI MKEMNJX OETA KOIMID FftAiM. PAU glft-U : KftAMpAlft, ,,DELtftU>t Tft-ElMEMS11, VAvftAMLEO ft'íftWUM 'A HE'LA6Eft.KI
O i 'j i 1 Cfý"?) 1 5<AMMTAfi. HAMLA ÖniDuM , , TMlKrNKA Stlft.EFNX X ÖLOfelNU
R.TUIÍ
- lAHftrF: ALKOHÓLS 'a FÓSTUK. - EiN ÚNSA AF HftEiMU AlKoHÓlT X OACr 6ETUC. HAMLA& VEYTr F'otTUR.S r 0& BReVTT |or.ÓUN V°E5S oo l'if- FÆRAPfLA.öli-e&UIM WAoSkA
AHRIFIN AF #Roamdi" U'TFJUH
5VOR,UNIt«í VI€) „R.'ÖANOl" LVCOUM E ft-
HIíiMUHANbl E.FTIR >VÍ HVE lEMGJ ÞAJ ER.U TEK-INÍ
< d
I H Qf
0 H
2 0
J 3
I 2
~ H
h
I
z
<
•n
<
v rr
h
o
Z
LITLIR. SIC.AMHTAR
5T0RIR SKANMTA*
ST0R.1R ^KAMMTaK.
FIMNUR. FYRrR. SLOK.UM/VELCÍeAKt/
LOSNAR UM homlur
AUtOK HArrA A PoSTUR.Sk.A-E)A
Auk-TMM SLDÓL6IIU, SAMHÆFIN&
Yoí>vA V £R.þU(L M1NNI
MOOULE&A UPFLIFIR SDUK-L. SVPGU,
FIhmst M A-iurxi EIMAN6AAÍ>UIL
ABRAft. SVARANIfi. : SVEfNT R.UFlANtft./
RE T I K. Ó 5>T þftAFAMLl
RíS DD,
FIR.R.I N6UR ( bUH6LYMDI
TRUCLANIR 'a TILFIMNIMfeA LIFI,
VI TSMUNALI FI } SK.VKJ0UM
l°0 L — 'AVArsTAISjIMDINCs- ICAWNf
AB KOMA UPP
'AFR.AMHALDANDI NfOTK-U IsJ &ETUR.
LElTT TIL FftXHVAAFSElNA. , 5<ð'ALFTAtCASTA,
Kv'l©A ( MAOAKA.AM PA t svitak'ofa,
M E LTlNOAIfi-T R.U PL A NÍA
ÞOL 6A6NVAR.T 0-fcR.UM VIMU'
&30FUM OCr SOÚKL. GETUft. OR-©ie
HX6uft.,rftbANOa* lYfoum
ALK.OHIS tl
GrETA VERI€i ©ANVÆNIi^,
Atho
Hér er talað ura "róandi" lyf í mjög víðum skilningi þar sem hér
eru flokkuð saman skv. Kanadamönnum eftirfarandi lyfjaflokkar:
ilers!Uanti-dep?esstSts!UstimuUntsÍand anOTectics.mÍn°r tran(Ju11-