Morgunblaðið - 19.07.1914, Blaðsíða 3

Morgunblaðið - 19.07.1914, Blaðsíða 3
MORGUNBLAÐIÐ 1187 Markaðsdagur I Wiexikó. Eftir fréttar. Manchester Guardian. (Lauslega þýtt). Sunnudagurinn er markaðsdagur í Tacubaya. Þegar þú kemur á enda- stöð sporlbrautarinnar sem liggur frá höfuðborginni, verður fyrir þér breið- ur, steinlagður vegur, sem liggur upp eftir hæð, svo sem hálfa mílu. Hann er afskaplega ósléttur, óhöndu- lega lagður stórum hnullungum, sem feldir eru saman í moldinni. Tveim megin eru lág hús, einlyft eða tvílyft, sem einu sinni voru skreytt öllum regnbogans litum, þó að þess sjái nú lítil merki. Úr dyr- unum leggur lykt, sem ekki er yngri en húsin, en stórum »hressi- legri« en þau. Markaðurinn er meðfram rennusteinunum. Varningurinn liggur á rennustein- unum; stundum er eitthvað breitt undir, en oftast er varningurinn lagður á sjálfa jörðina. Sumir selj- endurnir, sem bezt eru efnum búnir, vilja sýna einhvern lit á að útbúa sölubyrgi. Þeir reisa upp fjóra staura og strengja stiga á milli, til að verjast sólarhitanum. Varningur þeirra er margbreytilegur, en mjög sjaldan eigulegur. »Stórkaupmenn- irnir« eru undir hæðinni, næst mark- aðshúsinu. Eftir því sem ofar dreg- ur verður varningurinn fátæklegri. Undir hæðinni getur þú keypt hatta, þ. e. a. s. karlmannshatta, því að kvenfólk ber ekki þess konar óþarfa. Þeim er kastað í stóra hrúgu á bersvæði, og þú getur geng- ið í valið. Þó getur þú ekki fengið gullskreytta flókahatta þarna, sem eru dýrlegustu höfuðföt í meðvitund Mexicóbúa. Þá fær þú ekki nema í Plaza Mayor í höfuðborginni og verður að greiða fyrir þá alt að 20 pd. sterling. En í Tacubaya er samt úr nógu að velja, þó að birgðirnar séu fáskrúðugri. Allir hattarnir eru heima-unnir og úr strái, stundum einlitir, stundum skreyttir skeifum, Mexíkó örninni eða hver veit hverju. Lagið er breytilegt og við allra hæfi — flöt börð, þrjú fet í þvermál og kollurinn eins og sykurtoppur, eða börðin eru uppbrett, svo að varla sér á kollinn, eða þau eru sveigð upp til hálfs, svo að hatturinn verður líkastur biskupsmítri. Sumir eru jafnvel áþekkir flókahöttum í lögun, en auðvitað úr strái. Eg læt ósagt hvort þeir eiga að vera stæling á »Parísarsniði«, eða hafa orðið svona óvart. Hjá höttunum liggur hrúga af stígvélum og ilskóm. Stigvélin eru fá talsins og flcst »annarar handar« eða jafnvel »fimtuhandar«. Ef þú átt að ganga á skóm, þarft þú ann- aðhvort að vera spjátrungur eða eiga talsvert undir þér. Annað hvort gengur þú á ilskóm — sléttum leður- bleðlum, sem bundni eru þvengjum er liggja milli tánna — eða þú ert berfættur. Konur og börn eru það að öllum jafnaði. En föt eru eins og hver annar óþarfi í Mexico, og sjaldan notuð. Ef þú ert karlmaður, þá hefir þú hatt, ert í einni skyrtu, einum bux- um nærskornum ákaflega, og vefur um þig einskonar sjali. Ef um konur er að ræða, eru þær í víðri skyrtu, pilsi og vefja baðmullarsjali um höfuðið. Það er svo að segja alt af blátt, rauðblátt, og á einkar vel við dökkan hörundslitinn. Svo er að sjá sem menn og konur spari sér útgjöld með því að bíða dauða for- eldra sinna. Hver búningur endist þeim æfilangt, og gengur því næst frá kyni til kyns. Þegar göt detta á, er hvorki stoppað í þau eða bætt, svo að þegar fram í sækir, ber öllu meira á hörundinu en fötunum. Af öllu þessu máttu skilja, að fataverzl- un í Tacubaya er ekki mikil. Níu tíundu allra viðskifta er mat- fangaverzlun — einkum ávaxtaverzl- un. Við einn »boðstólinn« má sjá hrúgu, sem kalla mætti kjötmeti, af því að ekki er völ á öðru nafni. Það er ekki vert að lýsa því greini- lega, en óhætt er að segja, að ekki eru það úrvalsbitar, hvorki af svín- um, kindum, geitum eða nokkru öðru dýri jarðarinnar. Leitun mundi að þeim ketti í Lundúnaborg, — ef hann væri sæmilega vandur að virð- ingu sinni, — sem léti svo lítið að snasa að því. í Tacubaya er það taiinn herramannsréttur. Kaupandinn athugar hrúguna, velur úr þann bit- ann, sem hann vill helst, dregur hann upp úr kösinni með fingrun- um, heldur af stað og leikur sér að honum milli fingranna eins og barn að »lakrís«-stöng. Ef til vill er enginn varningur einkennilegri á markaðin- um heldur en spanski piparinn, grænn, rauður og svartur, sem er höfuðkrydd í öllum mat í Mexicó. Hann er seldur í smábútum, sex eða tólf í einu, við því verði, sem ekki er unt að breyta í vora mynt. Auk þess eru margs konar bauna- tegundir, stönglar, bláir, grænir, rauð- ir, hvítir og purpuralitir, tugir teg- unda, sem enginn þekkir á Englandi. Margs konar ávextir, ananas, mangó og hið einkennilega »mamei«, sem er alveg eins og tann-kvoða í sárið, en miklu bragðverra, tomatoes, app- elsínur og bananas, en alt er það lélegur varningur, og engu likara en það hafi verið borið í vösum svo að vikum skifti. Sykurreyr er seldur í smástöngl- um eins og sælgæti, svo að aliur þorri barna sést sí-sjúgandi þetta góðgæti. Þá eru mottur, alla vega skreyttar, sem fátæklingar hafa að rúmfötum, vanilla baunir og eitt- hvert purpuralitt, hlaupkent efni, sem eg veit ekkert um, en mjög er haft á boðstólum og að eins selt í smá- skömtum, og virðast ekki aðrir kaupa það og selja en þeir, sem mjög eru fátækir. Engum sést yfir það, sem þarna kemur, þegar farið er með asna- lestir gegnum mannþyrpinguna. Þeir geta verið klyfjaðir reyr, húsavið eða mylnusteinum eða hverju sem vera vill, milii himins og jarðar. Asn- arnir fara »hægt og bítandi«, eins og Hotel NSetropole Bergen bezta og ódýrasta gistihús í bænum, Sérstök kjör fyrir íslendinga. ekki er að furða, því að þeir eru með öllu sjálfráðir, beislislausir og aktýjalausir, og lúta að öllu, sem þeim hugkvæmist sé ætilegt —- og þeir eru ekki matvandir — eða þeir staldra við til að dusta flugu af eyranu með afturfætinum; og þnð er undra- vert, hvernig þeir geta stýrt hófn- um upp yfir eða á snið við klyfina, sem stundum er umfangsmeiri en þeir sjálfir. Hundar fylla upp i skörðin í þessari þröng, ferlegir, grimmilegir og einkisnýtir, og eiga kyn sitt að rekja til einhverra hunds- ætta, sem hvergi eiga sinn líka annarsstaðar, og eru að því einu lík- ir hverir öðrurn, að allir eru þeir horaðir og hörmulegir sýnum. Aldarfari þvi, sem nú er i Mexicó, hefir verið Ukt við tímabilið í Frakk- landi undan stjórnarbyltingunni miklu. Vissulega hefir fátæktin ekki getað verið aumlegri þá en hún er nú í Mexicó. Eg held sannast að segja, að varla verði fundnir fjórir tugir manna í öllum þeim aragrúa, sem sækir markaðinn í Tacubaya, er beri það með sér að þeir eða feður þeirra eða forfeður hafi vitað, hvernig það er að vera óhungraður. Andlitin eru sveipuð sorta, sem á rót sína að rekja til hvíldarlausrar þrælkunar. Jafnvel börnin sjást aldrei hlæja. Dauft bros sést örsjaldan á andlit- um þeirra. Þó eru konurnar ef til vil allra hræðilegastar. Örsjaldan bregur fyrir fríðleik í andliti ungra kvenna. Aldraðar konur, þ. e. a. s. þær sem kotnnar eru yfir fertugt — eru sannkallaðar nornir. Lotnar, þreytulegar og svo hrukkóttar í and- liti, að því er líkast sem þær væri höggnar úr steini; svipar þeim oft fremur til apa en manna. Þær elstu eru margar hverjar sannar ímjmdir galdranorna frá miðöldum. Eitt af því, sem vekur hvað mesta eftirtekt á markaðinum í Tacubaya, er það, hvað fá andlit eru þnr hvít. Alls konar brúnum lit slær á and- litiu, dökkbrúnum og ljósbrúnum; en varla sér þar hvítt andlit. Því er það að vér útlendingar, sem vilj- um vísa Mexicóbúum veg til frels- unar, vér förum herfiíega villir veg- ar. Vér dæmum eftir skoðunum og hugsunarhætti hvítra manna; ætlum það alt gott í Mexico, sem oss hefir vel gefist. En það er herfileg villu- kenning. Hver veit hversu framtíð Mexicó-ríkis er bezt borgið? Eitt er víst, ef um endureisn er að ræða, verður hún að koma innan að. Enginn getur frelsað Mexicó nema hann skilji landslýðinn; en hann skilur enginn nema sjálfir Mexicó- menn. Ef þú efast um það, þá far til Tacubaya einhvern markaðsdag- inn og sjáðu sjálfur. O. M. Huejjer. Bókafregn. Iceland. Horseback tours in Saga Land by W. S. C. Russell. Boston. R. G. Badger. Höfundur þessarar bókar er prófess- or í jarðfræði við háskólann f Spring- fild, Mass. Hann hefir komið fjórum sinnum hingað til lands og þrívegis ferðast víða um landið, bæði um bygðir og óbygðir. Kona hans var tvívegis meö honum. Fylgdarmaður hans var lengst af Ólafur Eyvindsson, hóðan úr bænum. Mr. Russell gerði sór mikið far um það á ferðum sínum að kynnast landi og lýð. Meðal anuars var hann vanur því, er hann kom á bæi að kvöldi dags, að fara út í slægjuna eða flekk- inn til heimamanna og gekk að hey- vinnu með þeim. Er það auðséð af bók hans að hann hefir spurst fyrir um marga hluti og viljað afla sér sem beztrar þekkingar á landshögum. í bók hans er líka mikill fróðleikur og hún að mörgu leyti rituð af glögg- um skilningi, en ekki er því að leyna að allmargar villur finnast þar, þó að flestar þeirra sóu smávægilegar. Slíkt er vel skiljanlegt, þegar þess er gætt að höfundurinn hefir skrifab bók þessa sennilega fjarri öllum góðum heimildar- ritum, enda hafði höfundurinn, þó að undarlegt megi vírðast, fá nýtileg heim- ildarrit um ísland á ensku. Vandað- asta bók, sem til er um ísland á ensku, ferðabók E. Hendersons, er nú orðin 100 ára, og autvitað hefir margt breyzt hór síðan. Sú lýsing, sem prófessor Russell gefur af þjóðinni, er mjög björt og skrifuð af einkar hlýjum hug, og meg- um vór vera höfundinum þakklátir fyrir það. Það er mikils vert þegar jafn merkir menn gefa þjóð vorri slíkan vitnisburð sem Mr. Russell gefur lönd- um vorum. Og ætti að vera oss hvöt til þess að koma jafnan svo fram við aðra, að þeir gæti gefið oss sama vitn- isburð. Ýmsir útlendingar hafa verið marg- orðir um það, hve dýrseldur landinn hefði reynst þeim og ágengur í við- skiftum. Prófessor Russell segist ekki hafa orðið neins slíks var og kemst þannig að orði um þetta efni. »Aldrei reyndi nokkur Islendingur að færa sór í nyt fáfræði mína. Eftir þeirri reynslu sem eg hefi fengið í þau fjögur suraur, sem eg var á íslandi, verð eg að segja, að þessar ensku frá- sagnir eru rógburður um íslenzka ráð- vendni. Ef viðskifti vor Bandamanna væri jafn hrein og áreiðanleg, þyrftum vér minna bókhald, gjaldþrotin yrðu færri, minna að starfa fyrir dómstól- unum og vér gætum lokað mörgum fangelsum vorum«. Mr. Russel er mjög hrifinn af ís- lenzkri náttúrufegurð, og margar lýs- ingar hans eru bæði fagrar og skáld- legar og fíásögnin öll um ferðina mjög skemtilega rituð, og má búast við því að bókin verði til þess að margan langi að ferðast hingað. Yið upphöf kapítulanna eru jafnan vísur, eftir hina og þessa höfunda, en sumstaðar

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.