Morgunblaðið - 20.02.1916, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ
4
Panamaskurðurinn.
Myndin, sem hér birtist, er tekin
hjá Culebra Cut, þat sem Panama-
skurðurinn er þrengstur — aðeins
91 meter á breidd. Litlu eyjunni,
sem sézt fremst á myndinni, hefir
skotið upp vegna eldsumbrota undir
skurðinum. Lengra burtu sjást hin-,
ar stóru vélar, sem notaðar eru til
að grafa með.
Sumarið 1914 var Panamaskurí-
urinn /ullger, og skip tóku að sigla
um hann 1. janiiar 19'iS, var hann
vígður opinberiega. Ameríkumenn
höfðu ákveðið það fyrir löngu, að
þann dag skyldi hann vígður og
með hinni venjulegu ameríksku stund-
vísi var haldið fast við þá fyrirætlan.
En eigi leið á löngu áður en skrið-
ur hlupu 1 skurðinn og stöðvuðu
siglingarnar. Vélarnar voru látnar
vinna og grafa dag og nótt, en jafu-
harðan fyltist skurðurinn. Ög hann
mun verða ófær skipum æði lengi
ennþá. En hvað lengi vita menn
ekki — sumir segja tvo mánuði,
aðrir segja tvö ár. Mönnum telst svo
til að 10 miljónum teningsmetra af
mold og grjóti muni þurfa að moka
upp rir skurðinum. Vélarnar geta
grafið og flutt burtu 30,000 tenings-
metra á dag, og þá verður greftinum
Landsspítalinn.
I.
Það höfðu ýmsir spáð því, að ef
kvenþjóðin fengi rýmkuð réttindi sín
um íhlutun landsmála, þá yrði hún
ekki annað en verkfæri í höndum
flokks-íspekúlantac og æsingamanna.
Það mun því hafa komið þessum
spámönnum á óvart, þegar kven-
fólkið hóf stjórnmálaferil sinn svo
fagurlega að taka eitt hið mesta
nauðsynjamál þjóðarinnar á arma
sína, landsspitalamáið. Ekkert opin-
ekki lokið fyr en eftir rúma 10
mánuði. En þá er þó engin trygg-
ing fyrir því, að fleiri skriður hlaupi
ekki í skurðinn.
Skriðurnar hafa hlaupið i skurðinn
hjá Culebra Cut. Er það fjallhryggur
skamt frá Kyrrahafinu. Var hann
brotinn sundur með gríðastórum
vélum, sem boraðu hann sundur og
sprengðu. Fjallahryggur þessi er úr
basalti. Rigningavatn leysir basaltið
sundur og þannig myndast skriður
og hlaupa fram í skurðinn. Menn,
sem vit hafa á, segja að takast muni
að ráða bót á þessum erfiðleikum.
En menn höfðu getað losnað við
þá, ef fylgt hefði verið ráðum Goet-
hals ofursta, sem stóð fyrir greftri
skurðarins. H.mn vildi, að því væri
frestað, að opna hann til siglinga,
en það máttu Ameríkumenn ekki
heyra. Þeir höfðu einsett sér að
opna hann 1. janúar 1915 og við
það varð að sitja.
Þessar skriður eru að vísu slæmar,
en verri skemdum á skurðinum valda
þó eldsumbrot. Botninn sekkur eða
hefst ýmist og stundum skýtur upp
eyjum, þar sem skipin eiga að sigla.
Og það er mik.ð efamál, hvort hug-
vit verkfræðingana getur ráðið nokkra
berra mála gat legið öllu ákveðnar
innan ramma kvenlegrar umhyggju-
semi og á engu máli sæmdi þeim
betur að reyna kraftana og þroska
fyrirhyggjuna, en einmitt á því, að
sjá út leiðir til þess að útvega land-
inu hæli handa sjúku fólki, sem
streymir hingað til höfuðstaðarins
til þess að geta notið hjálpar beztu
lækniskraíta landsins.
Einhver merkur rithöfundur hefir
sagt að einn skírasti vegurinn til að
læta fljótt að kynnast menningar-
ástandi einnar þjóðar, sé sá að hyggja
að, hversu mikils frjálsræðis þjóðin
sjái sér fært að láta kvenfólkið
bót á þassum dutlungum náttúrunn-
ar. Oll saga Panama-skurðarins er
ein óbrotin keðja af frásögnum um
hugvit, dugnað og fjárframlög, sem
hafa orðið að heyja harða baráttu
við náttúruöflin. Lesseps, sem sá
um gröft Suezskurðarins, hóf verkið
fyrstur og hafði umsjón með þvi
árin 1879—84. En fyrirtækið fór
á höfuðið og hafði kostað of fjár
og mörg þúsund mannslíf, þvi að
verkamennirnir hrundu niður af hita-
sótt, sem er mjög algeng í hinu
óheilnæma Panama-loftslagi.
Þegar Bandarikjamenn afréðu það
árið 1904 að halda greftrinum áfram,
þá vissu þeir það eftir reynslu Frakka,
að fyrst og fremst varð að útrýma
hitasóttinni. Og þeim tókst það
svo sem kunnugt er með því að
útrýma fyrst hinum eitruðu flugum,
sem þar voru. En nú, þegar Ame-
rika hefir tilkynt það öllum heimi,
að verkinu sé lokið, kemur það í
ljós, að það er svo langt frá þvi, að
svo sé.
Frakkar eyddu nær því 1 miljard
króna til verksins, og Bandarikin
hafa þegar eytt til þess rúmlega 2
miljörðum dala.
njóta. — En þetta er auðvitað ekki
nóg. — Afturförin er lika frjáls-
lynd. — Aðal-atriðið er og verður
að sjá hvernig konurnar nota frjáls-
ræðið.
Nú er það auðvitað litils umvert
að búa sér til fallega stefnuskrá,
enda má oft þekkja ónýtasta flokk-
inn á því einu, að hann hefir fjöl-
skrúðugasta stefnuskrána — og á því
má meðal annars marka kraftleysi
landsins núverandi stjónmálaflokka,
að samkepnin virðist einkum snúast
um það, að gleyma nú engu úr
stefnuskránni sem telja mætti nyt-
samt fyrir landið.
Þá er kvenfólkið þó skynsaffl^'
það beitir sér strax fyrir ákveði >
einstakt mál, sem það ætlar að ko®J
í framkvæmd. Ef kraftar verða a
gangs, þá skaðar það ekki, —- ulU°U
konurnar hugsa — nóg verður v
þá að gera.
En landsspítalamálið er ekki sV°
lítið mál, ef það á að fá fagurlega og
greiða úrlausn. Ef til vill álíta suU1'
ar hinna óreyndari kvenna, málið eiu
faldara en það er. Kannske halda
einhverjar þeirra að það sé nóg 3
pina út úr þinginu með atkv*ða'
smölun fjárveitingu til landssph^3
og þakka sér svo einum stofnumua‘
— Og það væri svo sem ekki nei»a
eðlilegt að sumar hugsuðu á PesSi
leið, þegar þess er gætt að miku
þorri karlmanna og það ganialia
kjósenda, beldur enn þá að dugnað'
ur í stjórnmálum sé einkum i
fólginn, að rífast um fjárveitingaí
og merja út eitthvað handa sér °%
sinum málum. Það er eins og þeir
hugsi hver um sig, að ekkert s^
gott og nytsamt nema það sem þelI°
dettur í hug, og að pína út fá rl_
þess, sé sama sem hreinn ágúði
fyrir landið, því að alt annað s
sama og að kasta fé í sjóinn. ^a®
er að vísu satt að það má ráðstafa
fé landssjóð misjafnlega viturlega<
en hæpíð væri samt að byggja lands'
spítala hugmyndina meðfram á þvl’
að það ætti að bjarga þar me^
nokkru af landsfé frá því að leU^a
til annars verra, eða frá því að glat'
ast. Sannleikurinn er sá, og það vltí
allir, sem hafa lent í þvi að hugsa
nokkuð alvarlega um slíkt, að þa°
er meira en nóg við landssjóð a
gera og að lítið af honum fer 0
ónýtis. Sú sanna barátta þjóðario0
ar, þar sem beita á dýrustu kröftoö'
um, er ekki inn á við, á milli flokka
og sérréttinda, heldur út á viS 11
menningar og framfara. Og þv*
strangari sem baráttan verður, þvS
minna svigrúm verður oft og eioatt
til þess að sinna sjúkum mönnuUl
og særðum, svo bráðnauðsynle^
sem það er. Og þannig reynist n
ástandið hjá oss.
Það sem þjóðin telur sér verU
lega hjálp í, er ekki það, að ko®14
upp með nýjar kröfur; það kun^
um við karlmennirnir nógu vel. ^a
sem hún þarfnast er nýr liðsufl^ '
umhyggja, ólúnir kraftar, ný kaj?f
nýting alls þess, sem legið he
ónotað og í dái.
Og varla verður þessum u^jíj
kröftum betur varið en einmút
þess að hJynna að sjúkum og sae
um. Sú er reynslan frá vigv®^u $
Norðurálfustyrjaldarinnar, að þ3^ j
einlægt nýjum framsóknarand®
brjóst framfylkinganna að vlta^jj
konum hjúkrunarsveitanna að j.
sér, og sama verður reyo^iíl
menningarbaráttu vorri. .
Nú skal það að visu vl^uro0t'
að kvenþjóðin er jafn rétthár r(
hafi i landssjóði, því að húo
einlægt lagt jafna krafta á slIlU .
til lífsbaráttu þjóðarinnar, þ^rt ^
hafi lengst af fallið f hlut kad111
anna að ráðstafa ávöxtunun1-