Morgunblaðið - 24.12.1918, Side 1

6 argrantrr
I*riðjiiclag
24
4es. 1918
M0R6DNBLADID
44
tölublaA
R't<
1 T'srsitT! nt. 5
K t nev
Viihiálmut F'nsen
í'Void
P '
trtðj:t
Aftreiðs us'mi ar. jo>
f

Friður á jörðu!

(P' Sálarrannsóknafélag '/í'n
íslands.
[Inngangsræða á stoínfundi[ félagsins.
Eftir Einar H. Kvaran.
^að hefir fallið í ruití hlutskifti
að vera frummælandi á þessum
fundi. Eg tel það þá mitt verk, að
f?era einhverja oiurlitla grein þess,
hvernig þetta félag er hugsað, sem
f*tlast er til, að við stofnum hér í
völd, og hvað fyrir okkur vakir
me6 stofnun þass.
éegar farið var að tala um að
stofna þetta félag, virtist mér
nauðsyn bera til að gera uppkast
að nokkurs konar stefnuskrá fyrir
félagið, svo að mönnum gæti orð-
ið ljóst, til hvers væri verið að
stofna. Hún var orðuð að eins til
bráðabirgða, og verður væntanlega
orðuð af nýju og betur af nefnd,
sem sjálfsagt verður faiið að semja
frumvarp til laga fyrir félagið. En
eg geri ráð fyrir, að í þessu upp-
kasti mínu séu tekin fram megin-
atriðin.
Margir þeirra, sem hafa tjáð sig
ætla að ganga í félagið, hafa ekki
séð þetta uppkast. Eg ætla því að
að leyfa mér að lesa það.
TILGANGUR
væntanlegs Sálarrannsóknafélags Is-
lands, orðaður til bráðabirgða.
1. Að efla áhuga þjóðarinnar á and-
legum málum yfirleitt og sérstaklega
fræða félagsmenn og aðra um árangur-
inn af sálarlífsrarmsóknum nútímans,
einkum að því leyti, sem þær benda á
framhaldslíf manna eftir dauðann og
samband við framliöna merm. Þeim til-
gangi hygst félagið að ná meðal ann-
ars með fyrirlestrum og umræðum og
útgáfum rita eða stuðningi að þeim.
2. Að stuðla að sálarlífsrannsóknum
eftir megni, t. d. með því að gangast
fyrir því, að félagsmenn eigi kost á
að komast á sambandsfundi með góð-
um miðlum, innlendum eða útlendum.
3. Félagið starfar á grundvelli þeirr-
ar sannfæringar, að samband bafi
fengist við framliðna menn, og vill efla
og verja þá sannfæring eftir því sem
kostur verður á og þörf gerist. Með
þessu er samt ekki gefin yfirlýsing
um sannfæring hvers einstaks félags-
manns.
Eins og þið heyrðuð, hefi eg
hyrjað þessar greinar nm tilgang
félagsins á þvi, „að efla áhuga
þjóðarinnar á andlegum málum
yfirleitt* ‘.
Mér finst hina mestu nauðsyn
hera til þess. Eg hefi ferðast tölu-
vert nm landið nokkur undanfarin
sumur. Og eg hefi séð það, mér til
mikillar sorgar, að andlegu máliu
eru í flagi með þessari þjóð — að
minsta kosti að því leyti, sem kirkj-
an er við þau riðin. Á stórum flák-
um á landinu stappar nærri, að
guðsþjónustur séu alveg að leggj-
ast niður. Þar sem guðsþjónustum
er haldið uppi, má segja, að það
sé víða til málamynda eingöngu —
svo fámennar eru þær somkomur.
Húslestrar eru víst nærri því með
öllu úr sögunni um alt land, með
fram vegna þess, að fólki er ekki
séð fyrir neinum húslestrarbókum,
sem nú eru við þess hæfi — gömlu
bækurnar orðnar alveg ólesandi,
að mönnum finst. Jafnvel kverin,
sem bömin eru kúguð til að læra,
flytja margar kenningar, sem allur
þorri landsmanna, og einkum
æðstu prestar landsins, telja mis-
skilning og villu. Mér finst það
hneyksli vera nokkuð skilmerkileg
bending um, hvernig ástatt er,
hvað kæruleysið og tómlætið er
orðið gegndarlanst.
Ekki er nokkur vafi á því, að
mikill hluti þjóðarinnar ber í
brjósti þrá eftir æðri hugsjónum
en þetta daglega, jarðneska líf fær-
ir þeim. Hjá sumum er þráin ljós,
hjá sumum óljós. Menn reyna að
fullnægja henni með ýmsum hætti
— einkum, að mér skilst, með
skáldsagnalestri. Það situr auðvit-
að ekki á mér að reyna að aftra
því, að menn leiti til þeirra svaia-
linda. En ekki er þess að dyljast,
að misjafnlega hreinar og tærar
eru þær. Engum, sem skyn ber á,
getur dulist það, að sumt af þeim
skrifum bendir huganum burt frá
sannleikanum og veruleik tilver-
unnar. Til kirkjunnar leita menu
nú yfirleitt ekki til þess að fá þrá
sálar sinnar svalað. Mér finst það
bersýnilegt, að trúarlífið — með-
vitundin um samband vort við al-
heiminn, lotningin fyrir æðstu öfl-
um tilverunnar, bænræknin, traust-
ið á hinu góða, eftirsóknin eftir
þeim fjársjóðum, sem liafa gildi á
himnum, svo að eg nefni nokkurar
bliðar trúarlífsins — mér finst það
bersýnilegt, að þetta skrælni alt að
meira eða minna leyti, ef þjóðin
hættir alveg að finna til þess, að
hún hafi nokkurn skapaðan hlut
að sækja til þeirrar stofnunar, sem
einni er ætlað að halda trúarlíf-
inu vakandi — og ef ekkert annað
kemur í staðinn. Og mér finst tæp-
lega þurfa annað en heilbrigöa
skynsemi til þess að sjá það, að
með þessu fari forgörðum mikið
andlegt verðmæti með þjóð vorri.
Auðvitað er þjónum kirkjunnar
þetta jafnljóst eins og öllum öðr-
vun. Á hverri einustu synodus, að
minsta kosti síðan eg kom keim til
Islands fyrir 23 árum, hafa þeir
verið að veina um þetta,hvað kirkj-
an sé að missa tökin á fólkinu. Þeir
hafa verið að bollaleggja ýms ráð.
Öll þeirra ráð hafa reynst gersam-
lega ónýt. Alt af hefir starf þeirra
orðið máttlausara og áhrifaminna
með hverju árinu, sem liðið hefir.
Mikið hefir mig furðað á því, að
þeim skuli aldrei hafa hugkvæmst
eitt ráð, sem eg hefi mikla trú á.
Mér þykir það því íurðulegra,
sem þeirra mikli meistari, Jesús
Kristur, hafði áreiðanlega mikla
trú á. Mér þykir það því furðu-
trú á því ráði. Mér skilst svo, sem
hann hafi í raun og veru ekki haft
neina trú á neinu öðru ráði.
Þetta ráð er sannleikurinn. Krist-
ur sagði skýlaust, að til þess væri
hann fæddur og til þess væri hann
í heiminn kominn að bera vitni
sannleikanum. Hann ætlaði sann-
leikanum, og engu öðru en sann-
leikanum, að lyfta mönnunum upp
úr hvers konar eymd og gera þA
frjálsa. Það liggur við, að eg blygð-
ist mín fyrir að þurfa að standa
hér og minna þá menn á þetta, sem
sérstaklega hafa tekið að sér að
reka erindi Jesú frá Nazaret.
Vegna hvers segi eg þetta?
Eg segi það vegna þess, að á síð-
ustu 60—70 árunum hefir verið að
finnast óendanlega dýrmætur sann-