Alþýðublaðið - 24.12.1928, Page 8

8
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
vixti Ásgerbi fyrir sér. Hún var
meðalkona á hæð, ekki fr;ð eða
svipmikil, en góðleg og hraust-
leg. . . , Já; satt var það sem odd-
vitinn hafði sagt. Hún var víst
komin nokkuð langt á leið. Hú»
var að minsta kosti orðin svola-
lega gild yfir um sig.
— Ásgerður!
Hún leit á hann.
— Hm. ... Ja; hvað ég vildi
nú sagt hafa. Þú, pú verður að
sjá þér fyrir öðrum stað í vor.
Ásgerður hætti að hnoða brauð-
ið.
— Ja; oddvitinn viill ckki frekar
en sig að drepa, að þið Gunnain
forið að leggjast í barneign. Ef
þú ferð ekki, þá verður okkur
bara bygt út. ... Jahá; það er
ekkert spaug, gó’in mn!
Ásgerður hne niður á kistil, sem
■stóð milli borðsins og hlóðanna.
— En Jónas! Sérðu ekki, hvern-
ig ég er?
— Þar drapstu nú einmitt á
þanm blettinn, sem sár er. Eins
og ég er búinn að segja þétr,
vill oddvitinn hreint ekM, að þið
forið að leggjast í barneign. Það
er nú lóðið. Og það er svo sem
varla von, að þeim, sem eiga að
bera ábyrgðina á hreppnum, finn-
ist það sérlega efnilegt, að þið
forið að hrúga niður bömum. . . .
En ekki verður það aifnað, ef þú
verður hér áífem. Þú ert víst á-
möta og hún Þórdís min sáluga,
ekM seinina en þetta hefir gengið.
Ásgerður spratt upp og þurkaði
ísér um augun á svuntuhominu.
Svo smeygði hún sér fram hjá
Jónasi, og hann heyrði að hún
fór út.
— Hún ætlar náttúrlega til
Gunnars, sagði Jönas við sjáifan
sig. —; En ekki skil ég nú í, að
það verði til mikils fyrir hana!
Ásgerður för út í fjós. Þar var
Gunnar, og var hann að moka
flórinn. ÁsgerðuT fór upp í bás-
inn, sem næstur var dyrunum.
Húm hallaði sér fram á milligerö-
ina, tók svuntuhornið og þurkaði
tár af Mnnunum á sér.
— Er ... er . . . þa—að sa—
hatt, Gunnar, se—em hahann
pabbi þi—inn segir?
Gunnar hélt áfram mokstrinum,
og Ásgerður grét með þuúigum
ekka. Þannig liðu tvær, þrjár
mínútur. Svo hætti Gunmar að
moka, hallaðist fram á rekuna og
mælti:
— Vertu ekki að þessu voli,
Gerða mín! Það er ekki til neins,
auminginn. Þedr meina þetta nátt-
útrlega ekki nemp. vel, btessaðir)
mennirnir, — og alt fer það núj
eins og guð og lukkan vilja.
Ásgerður hætti að gráta. Hann
Gunnar var ekki að neinu vill,
og þó að hann lofaði engu, þá
voru samt orð hans sannarlega
hughreystandi. Guð og lukkan
voru nú að minsta kosti persönur,
sem ekkert var ömögulegt — og
þau gátu haft það til að snúa að
manni betri hliðhmi. Bara það
eitt að heyra þau nefnd, var Ás-
gerði á við langar fortölur.
IV.
. Árla næsta mánudag iagði Jón-
as af stað að sækja Jórunni. Ætl-
aði hann að koma aftur daginn
eftir. En svo iiðu þriðjudagur og
miðvikudagur, að Jónas kom
eklri. Tóku þau nú, Gunnar og
Ásgerður, að undrast um hann,
og á fimtudaginn fór Gunnar af
■stað inn á sveit. Þegar hann kom
inn að svo nefndu Mainntapagili,
sá liann, að þar hafði komið
geysimikið snjöflóð. Greiðkaði
hann þá sporið og kom fyrir há-
degi að Grjótum, sem er næsti
bær við Máfaberg. Á Grjótum
voru honum sögð þau tíðindi, að
þau Jönas og Jórunn hefðu fariiö'
út hjá á þriðjudag. Þötti nú au'ðþ
sætt, að þau hefðiu farist í snjö-
flóðánu í Manntapagili. Var
mönnum þegar safnað á næstu
bæjum, og á föstudagsmorgun
fóru tólf menn á bát út á hlíð.
Höfðu þeir með sér skóflur og
höfu nú leit að líkunum. Fund-
ust þau loks seint á laugardag og
voru flutt á bát inn að Grjótum.
Voru m-enn fátalaðir og dapur-
legir á leiðinni. Gunnar sat
íframmi í barlta og hallaðist fram
á hendur sér. Lengá vel mælti
hann ekká orð af vörum. En alt
í ednu leit hann upp og hristi
höfuðið.
— Ojæja, ojæja!
Allár litu á hann spyrjandi aug-
um, en hann vártist ekM taka eftir
þvi. Hann horfðá til lands, al-
varlegur og hugsandi.
— Ja, naumast var, að guð og
lukkan þóttust þurfa að gefa
manni bendingu! Og hann hristi
höfuðið á ný.
En' þeir, sem með honuim voru
í bátnum, litu hver á annan.
Sumir settu upp hörkulegan vand-
lætingarsvip, aðrir virtust stein-
hissa og enn aðrir brostu. . . .
En orð Gunnars flugu um sveit-
ina.
V.
Oddvitanum hnykti við, þegar
hann frétti lát þeirra, Jónasar og
Jörunnar. Svo það fór þá svona
um þessa ráðstöfun hans! ... .
En ekki þýddi að naga sig í
handarbökin. Hann átti heldur
enga sök á dauða þeirra, Máfa-
bergsbóndans og Jórunnar, og
hafði ekki viljað nema alt það
bezta, verið að hugsa um almenn-
ingsheill. Náttúrlega h-efði verilð;
fyrirhafnarminhá fyrir hann að
láta þau Gunnar og Ásgerði alveg
afskiftalaus. En haim var nú ekki
þannig gerður, að honum væri
sama um almenningsheillina. Og
í sundur skyldu þau, Máfabergs-
hjúin! Það var ekki annað en
tala við prestinn, þegar jaxðair-
förin færi fxam. Ekki var svo
sem hætt við öðru en prestur
áttaði sig á málinu, þó að hann
væxi ungur og tiltölulega 'nýr í
embættinu.
. . . En daginn sem þau Jónas
og Jörunn voru jörðuð, var odd-
vitinn vedkur. Lá hann nokkra
daga, en fór strax og hann var
ferðafær, til fundar við prest.
Ræddu þeir fyrst fram og aftur
um hitt og þetta, en loks sagði
oddviti og stöð upp úr sæti sínu:
— Þér jarðsunguð þau Jórunni
og Jónas á laugardaginn ?
— Já; þau voru jörðuð á latig-
ardaginn.
Oddviti gekk þegjandi um gólf
nokkux andartök, en færði síðan
stólinn, er hann hafði setið á,
nær presti, settisit niður og hall-
aði sér áfram.
— Við hreppsnefndin ætlum að
biðja yður að byggja Gumnari
ékki Máfaberg.
Presturinin horiði spyrjandi á
hann.
— Ja; það er nú svona: Ef
hann fær kotið og þau geta verið
saman, þá fara þau auðvitað að
hlaða niður bömum, — og hann
Gunnar er nú, eins og allir vita,
hálfgerð-ur bjáifi, svo að það er
ekki vandi að sjá, hver endalokin
verða.
— Nú er of seint að byrgja
brunninn, sagði prestur. — Ég
Lofaði Gunnari jörðinni, dagiöjn
sem jarðarförin för fram, og lýsti
svo á sumnudagimn í fyrsta sinni
nieð Ásgerði -og honum.
Oddvitinn spratt á fætur.
— Er það . . . er það nú satt?
Og ég hefi ekki frétt þetta. . . .
Nei; það var enginn utan af bæj-
um við kirkju á sunnudaginn. . .
öl í skál með smjöri og sykri; það Var
það læknismeðal, seni hún h-afði bezta trú
á; för síðan ofan til árinnar og þvoði tauið,'
en illa, þó gott gengi henni til; gerði í raun
réttri lítið annað en draga það á land og
demba þvi í körfu.
Um kvöldið sat hún hjá þvottakonunni
í hjnni fátæklegu stofu hennar. Hún hafði
fengið fáeinar brúnaðar kartöflur og vænt
stykki úr svínslæri* hjá eldastúlku bæjar-
fögetans handa sjúklingnum. Drenigurinn og
Maren höfðu gott af því, en sú hin sjúika
gláddi sig við lyktina; h-ún er svo næramdi,
Sagði hún í huga sér. ,
Og drengurinn var látinn hátta ofoin í rlúm
hjá móður sinni; hann lá til fóta og hafði
yfir sér gólflepp, sem 'var sta-gaður saman
úr rauðum og bláum- dulum.
Þvottakonunni leið nú betur; beita ölið
hafði styrkt hana, og þá hafði heldur eklri
spilt lyktin- af góða matnum.
„Þakka þér nú fyrir, Maren mín góða!'1
sagði hún, „Ég skal segja þér frá öllu, þegar
drenguxinn er sofnaður, og ég held nú, að
Ihann sé í þanin veginm að sofna. Sko hvað
hann er inndæll og fallegur með lokuð aug-
!un! Hann veit ekki hvernig henmi1 möður
hans líður. Guð láti hann aldrei komast að
því. Ég var vinnukona hjá kammerráðs-
bjónunum, foreldrum bæjarfógetans. Þá bar
svo til, að yngri sonurinn kom hei-m, stú-
dentinn. Ég var í þá daga ung og fjörug og
östilt, en skikkanfeg sam.t; það gct ég kall-
að guð mér tii vitniis um, að ég var. Hann
var svo glaðlyndur og kátur og inndæll, og
ærlegur var í honum hver blöðdropi; betri
maður en hann hefir ekki verið til á jarð-
riki. Hann var sonur húsföðursins og hús-
móðurinnar, en ég ekki nema vinnukoina,
en við urðum umnusta og unmusti í al-lri
siðsemi; — það er þó svo sem engim synd,
þó þau kyssist, sem vænt þykir um hvort
anmað. Og hann sagði móður simmi frá þvi;
hún var honum eins og í guðs stað hér á
jörðu, og hún var svo skynsöm, kærleiks-
rik og eiskuleg. Hann ferðaðist í burt og
setti gullbringinn sinn á fiingur mér, og
óðar en hann var farinm kallaði matmöðir
mín mig á eintal; hún talaði þá um fyrir-
mér, svo alvarlega og blíðlega um leið,
eins og það væri drottinn vor sjálfur, sem
talaði; hún sýndi mér fram á, hvað langt
bil væri á milli mín og hans í anda- og
sannleika. „Nú lítur hanai á það, hvað þú
ert frið, en fríðleikinn bverfur. Þú ert ekki
mentuð eimS og hsfrn. Það er ekki |afnt fl
með ykkur ko-mið í andans ríki og það
er öll ógæfan. Ég ber alla virðingu fyrir
þeim, sem fátækur er; fátæklingurimn getur
kann ske verið hærra settur hjá guði en
margur, sem ríkur er, en hér á jöröu tjáin
ekki að ekið sé í rangt spor, þegar áfram
er ekið, því að öðrum ko-sti veltist vagn-
inn um og kollveltist, — og þið kollveltisl
þá um leið. Ég veit, að göðux maður, hand-
verksmaður, hefir beðið þín, það er hanm
Eiríkur banskari; hamn er ekkíkjumaður,
barnlaus og vel stöndugur; bugsaðu eftir
því.“
Hvert orð, sem hún sagði, för eins og
hnífur x gegnum bjarta mitt, en hún hafði
rétt fyrir séx, og það féll mér þyngst af
öllu. Ég kysti á bönd hennar og grét beisk-
um tárum, og enn meira og sárara þegar ég
var komin upp á herbergi mitt og lögsi
í rúmið. Það var mæðunött, sem ég átti
þá; iþað veit guð einm, hvað ég le/ð og þoldi.
Sunmudaginn eftir var ég til altaris, til þess
að birti upp í hugskoti mínu. Þá var eins
og ætti það svo að vera, að í því ég gekk
út úr kirkjunni þá mætti ég Eiiriki banskam
Þá var ég ekki lehgur I neimum vafa uin
það, að við ættum saman að stétt og stöðu
til og lífskjörum; — já; hann var meira