Morgunblaðið - 29.07.1925, Blaðsíða 2

MOR t U NBLAÐIÐ
<2
Ullarballar
7 Ibs. og 7% Ibs.
Seglgarn
Kmomilirliiii .lirlar' li. 211
bygdur 1919, með 2. ára Alfavjel 7 hesta og 4 hesta
yfirkrafí, rúmar 6 smálestir ad stœrð, í Agætu standi
er til sölu i Vestmannaeyjum nú þegar. — Allar
frekari upplýsíngar gefur undirritaður.
Vestmannaeyjum 25. júli 1925.
Ólafsson, bæjarstjóri.
Heilbrigöistíöinöi.
I FRJETTIR,
Heilsnfar hefir yfirleitt verið
gott í ReykjaVíkurbœ fyrrihiata
jjúlímánaðar. Aðallega borið á
hálsbólgu.
Um miðjan mánuðínn f '>r að
bera á veikindum á ungu fólki,
hitasótt með útbrotum. Utbrotin
óg veikin yfirleitt talsvert mis-
munandi.
Sjúkdómui þessi virðist helst
yera „rauðir hundar“, en á all-
mðrgum líkist hún mest sjaldgæf-
iim, næmum sjúkdómi, sem á
læknamáli er nefndur „Erythema
inf ectiosum".
Veikin virðist standa yfir un
€ina viku. Eru sumir sjúklinga'-n-
Sr svo lítið veikir, að þeir eru úti
og leggjast ekki rúmfastir.
Alls vita læknar um 16—20
sjúkdómstilfelli.
Hjeraðslæknir
Landsins mesta ruslakista.
b
NiSvL
Verðhækkun landsins.
, pað hefir gengið hjer eins og
erlendis, að verð kaupstaðalóða
hefir hækkað stórkostlega, er b®-
irnir uxu og margir urðu um boð-
ið. Lóð undir lítið íbúðarhús í
Reykjavík kostar nú ekki minna
en 2—3 þúsund krónur og alt
upp í 20 þús. sje hún á besta stað.
Allir játa, að þessi mikla verð-
hækkun á einföldum íbúðarlóðum
8je skaðleg og að hún ætti að
Tjettu lagi að renna í bæjarsjóð,
>ví ekki er hún sprottin af að-
gerðum lóðareigenda. Fátæklingar
hafa ekki efni á því að kaupa lóð
•dýru verði og háa loðarverðið eyk-
ur auk þess dýrtíð í bænum, hækk
ar húsaleigu og verkakaup en ger-
ir jafnframt öllum atvinnuvegum
þyngra undir fæti. Mörg önnur
vandræði hljótast af þessu, ekki
síst þau, að menn reyna að byggja
meira en góðu hófi gegnir á lóð-
unum. Bakhús eru bygð í húsa-
görðum, sem áttu að standa auðir,
svo ljós og loft kæmist að húsun-
um, nýju húsin taka oft alla sól
og útsýn frá þeim gömlu o. s. frv.
Önnur afleiðing af háa lóðarverð-
inu er sú, að farið er að byggja
húsin marglyft. pegar þessi óheilla
stefna er komin í algleyming,
verður byggingin marglyftar sam-
stæðar húsaraðir og húsagarðarn-
ir þröngir og dimmir. Dæmí þessa
má sjá í Kaupmannahöfn og eink-
um í sumum stórborgum í Skot-
landi. Það eru þessar borgir, sem
hafa komið þeirri trú inn hjá
mörgum íslendingum, að marglyft
hús og mikið þröngbýli sje sjálf-
sagt í öllum myndarlegum bæjum.
Erlendis eru menn komnir á, alt
aðra skoðun.
Kjallaraibúðir.
í ReykjaVík býr fjöldi manna í
kjöllurum, og svo mun þetta einn-
ig vera í öðrum kauptúnum. —
Þessar kjallaraíbúðir ættu að
hverfa sem fyrst, því kjallarar
eru illa fallnir til íbúðar. Helstu
ókostir þeirra eru þessir:
1. Raki er mjög algengur í
kjöllurum, og ber margt til þess.
Gólfin eru ekki ætíð svo þjett
sem skyldi, vatn vill ganga í vegg
ir.a, þrátt fyrir einhverja ófull-
komna bikun, þegar húsið var
bygt. Ralkur jarðvegur liggur að
þeim alla tíð og oft eru þeir
vatnsósa eftir rigningar. Þá eru
og veggirnir oft og einatt svo
kaldir að þeir sudda af vatns-
gufunni í húsinu. Af rakanum
stafa aftur mörg óþægindi: vont
loft, mygla, skemd á húsmunum,
fatnaði o. fl. Þó fæst af þessu sje
beinlínis lífshættulegt, þá liggur
í augum uppi hve illar slíkar í-
búðir ern og óvistlegar.
2. Loft í kjöllurunum er oft-
ast vont. Rakinn veldur nokkru
um það, en nokkru jarðvegurinn.
Úr honum sýgst ætíð meira eða
minna af miður góðu loft.i inn í
húsið, ekki síst gegnum gólfið,
jafnvel þó það sje gert úr góðri
steinsteypu. Þá er það auðsætt,
að alt göturyk berst miklu auð-
veldara inn í 'kjallarann, ef þar
er opnaður gluggi, heldur en á
efri hæðunum. Yfirleitt er miklu
erfiðara að hafa opna glugga í
kjöllurum en annarsstaðar í hús-
inu, og þetta á sinn þátt í þvi að
loftið spillist.
3. Birtu og sólskins nýtur illa
í kjöllurunum, að minsta kosti
þar sem þjettbýlt er og hvert
húsið skyggir á annað. Þá eru og
gluggar á kjöllurum venjulega
litlir.
4. Hitun er oft erfið, vegna
þess að veggirnir eru rakir og
kaldir.
Þessir voru þá helstu ókostirnir
og þeir eru svo miklir, að yfir-j
leitt ætti ekki að leyfa íbúðir í:
kjöllurum, nema alveg sjerstak-
lega vel sje frá þeim gengið og
kjallarinn að mestu ofanjarðar.
1 Reykjavík þyrfti að haga þessu
þannig, að smámsaman væri kjall-
araíbúðum fækkað, fyrst þeim
allra verstu og síðar hinum. Eftir<
10—20 ár ættu allar kjallaraíbúðir
að vera bannaðar. Það er hvort*
sem er enginn hagnaður að hafa j
þær. Ef íbúðarkjallari er að öllu,
leyti svo vel gerður, sem nauðsyn*
krefur, verður hann dýr.
G. H. i
er lífsreynsla mín, að margt þjóð-
fjelagsböl, bæði fyr og síðar, stafi
af klofningi í skoðunum manna á
trú, þjóðernismálum og þjóð-
ski]>ulagi, og fyrir þessar mótsetn-
óngar hafi menn gleymt að rækja
betur hin almennu lögmál lífsins.
Það þarf, að innræta öllum þá
kenningu, að trúar-, stjórnmála-
og þjóðskipulagsskoðanir eru
mynd af okkur sjálfum, að ekk-
ert trúarkerfi nje stjórnamála-
skoðun hefir inni að halda allan
sannleikann, að hugsjónir mann- ‘
anna breytast með tímanum, og
að engin þjóð eða kynflokkur hef-.
ir rjett til að þrýsta að öðrum
skoðunum sinum og kenningum.
Leyfði fjárhagur tekjustofnar-
innar það, að hún gæti tekið þátt
í sameiginlegu menningarstarfi, ‘
nefnilega baráttunni til þess að.
au'ka verðmæti lífsins á öllum svið ;
um, mundi það verða í samræmi1
við lífskoðun mína.“
Gleraugul
Lestrargleraugu,
Útigleraugu,
Sólgleraugu
Rykgleraugu,
Stangarnefklípur,
Sjónaukar,
Mesta úrval!
Verðið óheyrilega lágt.
öll samkepni útilokuð.
i Laugavegs Apótek
Sjóntækjadeildin
M.F
EIMSKIPAFJELAGf*
ISLANDS Y
JL REYKJAVÍK . 'k*

,,Esja“
Kristindómurinn og þróun-
arkenning Darwins.
fer hjeðan á þriðjudag 4. ágúsfe
vestur og norður kringum land;
kemur á allar hafnir samkvæmt
10. ferð áætlunarinnar. Vörur af-
hendist í dag eða á morgun og
farseðlar sækist á morgun.
„Sigri þróunarkenningiu, fellur ,
kris tindómurinn ‘ ‘.
Erfðaskrá Chr. Michelsens.
Vísindastofnun, sem vinna á að
sameiginlegu menningarstarfi.
Iifskoðun hins látna höfðingja.
í erlendum skeytum hefir ver-
ið sagt frá ákvörðun Michelsens
iheitins, forsætisráðherra, að allar
eftirlátnar eigur hans, 9—10 milj.,
gangi til að koma upp vísinda-
stofnun í Noregi, er beri nafn
hans.
I stofnun þessari á að vinna að
frjálsri vísindalegri starfsemi, og
| öðru andlegu þjóðnytjastarfi. Á
slofnunin að afla sjer ungra vís-
indakönnuða, er skara þykja fram
úr í sinni grein. Auðsjeð er á á-
kvæðum þeim um laun þeirra,
sem Michelsen hefir sett í arf-
leiðsluskrána, að hann ætlast til
að þeir verðí fjárhagslega sjálf-
stæðir. Eiga launin að verða
helmingi hærri en venjuleg pró-
fessorslaun. Við stofnunina eiga
helst að vinna Norðmenn. En
af útlendingum sitja Svíar og Dan
ir fyrir ásamt íslendingum. Stofn-
unin á að vera í Bergen.
Embættin á að veita til 5 ára í
senn, og eiga vísindamennirnir að
skuldbinda sig til að gera einu
sinni á ári hverju, opinberlega
grein fyrir árangri vísindastarf-
semi sinnar það árið.
Við stofnunina á að vinna að
rannsóknum á trúfræðilegri heim-
speki, sálarfræði, lífðlisfræði, nátt-
úruv'ísindum og læknisfræði.
Þá segir og 'í arfleiðsluskránni,
og er það ef til vill eitthvert
merkasta atriðið:
„Þá vil jeg leiða athyglina að
því, að æskilegt væri, að hafiS
yrði við stofnunina, þegar efna-
hagur leyfði, víss^dalegt starf, er
miðaði að því, að auka samúð og
sáttfýsi þjóða í milli og kyn-
flokka, bæði á sviði trúar, þjóð-
mála, stjórnmála og fjármála. Það
Fyrir mjög stuttu birtist er-
lent skeyti hjer í blaðinu, sem
hermdi það, að kennari einn, ,T.
T Scopes, í Tenesse-ríki í Ame-
ríku, hafi verið dæmdur í 100
dollara sekt, fyrir að skýra börn-
um frá þróunarkenningu Darwins.
Var það álit undirrjettarins, sem
dæmdi hann, að með þessu hefði
hann gengið á snið við kenningar
kristindómsins, og væri það hættu-
legt.
Þó ótrúlegt sje, vakti þetta
mál óhemju athygli, ekki aðeins
í Ameríku, heldur og v'íðsvegar
um heim. Voru símuð mörg þús-
und orða skeyti frá Ameríku um
þetta efni meðan á málarekstrin-
um stóð.
Ástæðan til þess að málinu var
hróflað, eða sú, sem mest mátti
sín, var sú, að í lögum Tenesses-
ríkis er það bannað að kenna
nokkuð það, er fari í bága við
biblíuna.
Þá jók það og nokkuð á at-
hygli þá, sem málinu var veitt, að
kuniiur stjórnmálam. og fyrv. for-
setaefni, J. Bryan, tók málið að
sjer fyrir ríkisins hönd. Fær?5i
hann það fram í sóknarræðu
sinni, að þarna væri að ræða um
baráttu milli kristindómsins og
þróunarkenningarinnar, og ef þró-
unarkenningin sigraði þá væri
kristindómurinn úr sögunni.
Ógurlegur mannfjöldi flyktist
til Dayton til þess að fylgja gangi
málsins. Gárungarnir skýrðti bæ-
inn upp og nefndu hann apabæ-
inn. Fólkið bjó í tjöldum og járn-
brautarvögnum. Hingað og þang-
að var slegið upp spjöldum, sem
á var málað með stóru letri:
„Guð eða Gorilla-api!“, „Kristin-
dómur eða Darwinskenning!“ o.
s frv. Öllu sem fram fór í rjett-
arsalnum var víðvarpað um alla
álfuna. og hundruð kvikmynda-
manna, teiknara og blaðamanna>
slógust um fyrstu og helstu frjett-
irnar.
Það var talið líklegt að kennar-
inn yrði dæmdur, því í dóminum
áttu aðallega sæti gamlir bændur
úr Tennesse-ríki, og. þeir bera ekki
mikla lotningu fyrir kenningum
Nýkomið i
Stumpasirs, Tvistt&u, Ljereft»
Lastingur, Ermafóður, Vasaefni.

Sími 144.
Pappfrspokar
lægst verð.
Harluf Claoaen.
Slml S8>

Sokkar
\
úr ísgarni frá 2,65
úr silki frá 5,25
Allir nýtiaku litir.
ÍM Eiill lanlseit.
Laugaweg
AUGLÝSINGAR
óskast sendar tíraanlega.
Darwins. Nú er dómur þeirra fall-
irn, og er þá talið víst> að leik-
urinn berist ti! bæstarjettar
Bandaríkjanna.
Kennarinn» Scopes, er ungur
maður, og þóttist vera í sínum
fulla rjetti að fræða börnin um
þróunarkenninguna. Daginn áður
en niál hans var dæmt, skemti
hann sjer í bifreið á götum bæj-
arins með unnustu sinni, ungri,
laglegri stúlku. Hún hefir látið
þess getið, að sjer stæði á sama,
hvort forfeður kennarans værw
apakettir eða froskar.
Al