Morgunblaðið - 14.09.1929, Blaðsíða 3

f r>
Btolnandt: Vllh. Fln«en.
tTt*ofandl: FJelagr t Reykjavlk.
Rltatjörar: Jón KJartanason.
Valtýr Stefánsson.
JLuclÝstngastJóri: E. Hafher*.
Bkrlfstofa Austurstrœtl 8.
Btasl nr. 600.
Anglýsingaskrlfstofa nr. 700.
Helanastmar: %
J6n KJartansson nr. 74Í.
Valtýr Stefánsson nr. 1280.
E. Hafberg nr. 770.
Aak?lft»Kjald:
Xnnanlands kr. 2.00 A aa&nuTli.
~ nlands kr. 2.60 - ----
sölu 10 aura elntaklU.
Sjálfstæðismálið.
Fláttskapur stjórnarflokk anna og undanhald.
irlendar sfmfregnir.
Á þingi 1928 lýstu allir stjórn-
málaflokkar því yfir, að þeir vildu
að sambandslagasamningnum yrði
sagt upp á sínum tíma.
Þessi yfirlýsing vakti almennan
fögnuð lijer á landi, því menn
hjeldu að allir flokltar yrðu sam-
mála um stefnuna í utanríkismál-
um. En því miður hefir síðar kom-
íð í ljós, að flokkarnir liafa ekki
allir meint það sem þeir sögðu
1928.
Þegar eftir að yfirlýsingin kom
fram, fór greinilega að bera á
undanhaldi hjá stjórnarflokk-
unum.
t byrjun lýsti undanlialdið sjer
raun og veru ekki mednt það, sem
hann sagði á þingi 1928.
Khöfn, FB. 13. sept
Gerðardémsstef?uin.
Frá Genf er símað: Á þingi
þjóðabandalagsins, sem nú er I' Þvij að flokkarnir fóru að afsaka
haldið, hefir verið mikið rætt sig frammi fyrir Dönum. Eftir
um gerðardóma, og virðist nú þinglausnir 1928 fór forsætisráð-
blása byrlega fyrir gerðardóma- herra utan, eins og venja er til
&tefnunni. Tíu ríki hafa lofað I Gami hafði ekki fyr stigið fæti
núverandi þingi að skrifa undir U danska grund, en hann var far-
úkvæði reglugerðar Haagdóm- 'lin afsalta sig og sinn flokk
stólsins um gerðardóm í lög-l frammi fyrir Dönum. Hann gaf
fræðilegum deilum. Öll stórveld-1 ;ihum blöðum í Danmörku þá yfir-
in í Evrópu, sem eru meðlimir lýsingu, að sjalfstæðismálið væri
þjóðabandalagsins, hafa lofað að e-ílcl ofarlega á dagskrá hjá ís-
leggja lögfræðisleg deilumál fyr- len<llllÍIum — væri ekkert stór-
ir Haagdónastólinn, en auk þess mal- Sum blöð spurðu forsætisráð-
liafa Frakkland, írland, Tjekkó- herra, hvort það væri ætlun ís-
.slóvakía, Finnland, Noregur, I lendinga að sltilja við Dani eftir
Lettland, Danmörk og Grikkland 1943. Þessu svaraði forsætisráð
lofað að skrifa undir skyldu- herra á þann veg, að margt gæti
gerðardóm í öllum deilumálum. | breyst á skemri tíma en 15 árum
Khöfn, FB. 13. sept.
Ráðabreytni Mussolini.
Frá Rómaborg er símað: Mus-
•solini, sem að undanförnu hefir
og væri ómögulegt að segja hvað
yrði ofan á 1943. — Önnur blöð
spurðu ráðherrann, hvort Islend-
ingar væru óánægðir með jafn-
jettisákvæði sambándslaganna. —
haft á hendi margar ráðherra- Enginn hefir á þetta minst.(!),
stöður, hefir nú falið öðrum á svaraði forsætisráðherra.
hendur yfirstjórn utanríkismála, Forsætisráðherra reyndi að gera
riýlendumála, hermála, flotamála, sem minst úr yfirlýsingu flokk-
ílugmála og vinnumála. Grandi anna, og umfram alt vildi liann
hefir verið skipaður utanríkis- koma Dönum í skilning um það,
málaráðherra, Bono nýlendumála að aðeins væri um endurskoðun
ráðherra, Gatzera hermálaráð- sambandslaganna að ræða — ann-
herra, Siriandi flotamálaráð-1 að ekki.
. Auðvelt er að ráða það af sögu
Alþýðuflokksins í fortíð og nú-
tíð, livað sá flokkur ætlar sjer í
sjálfstæðismálinu í framtíðinni.
Jafnrjettisákvæðið er komið inn
í sambandslögin fyrir tilstilli só-
síalista, danskra og íslenskra. —
Nefnd danskra og íslenskra manna
sat hjer á rökstólum 1918, til þess
að gera tillögur í sjálfstæðismáli
Islands. Þá var það, sem fulltrúa-
ráð Alþýðuflokksins vakti á sjer
sjerstaka eftirtekt. Fulltrúaráð
þetta gerði sem sje einnig tillögur
i sjálfstæðismálinu og ljet birta
í flokltsblaði sínu. Þar stóð m. a.
þetta:
„Fæðingarrjetturinn sje sameig-
inlegur, sem.frá sjónarmiði verka-
manna verður að áUta undirstöðu-
atriði undir sönnu þjóðasam-
bandi.‘ *
Þessi samþykt kom sem þruma
úr heiðríkju 1918. Hún vakti
feiltna gremju meðal íslendinga,
sem von var, því nú reið þeim á
að standa saman. En þegar verst
gegndi skarst einn „íslenski"
stjórnmálaflokkurinn lír leik, og
gekk í lið með Dönum. Svikarar
voru þessir menn kallaðir 1918,
og það nafn mun lengi við þá
loða.
En fulltrúaráðið fjekk sinn vilja
• gegn. Dönsku nefndarmennirnir
heimtuðu jafnrjettisákvæðið inn
sambandslögin. ,,Hugsjón“ jafnað-
arstefnunnar var komin í fram
kvæmd. Sú „hugsjón”, að Danir
— þrjátíu sinnum fjölmennari en
íslendingar og margfalt auðugri
— skyldu hafa sama rjett á íslandi
og íslendingar sjálfir!
Hvílíkt rjettlæti!!
herra, Balbo flugmálaráðherra, |
Bottel vinnumálaráðherra.
Sama undanhald kom fram hjá
•lónasi Jónssyni dómsmálaráðherra
Mussolini verður stjórnarfor- 0„ eiuiljg hjá Tímanum, aðalblaði
seti áfram og jafhframt innan-1 Framsóknarfiokksins.
ríkismálaráðherra.
MacDonald fer til Vesturheims
J afnr j ettisákvæði sambandslag-
;nna barst í tal í fyrra á fundum
. Gagga Lnnd
söng í Gamla Bíó síðastliðið fimtu-
dagskvökl við góða aðsókn. Fjekk
hún lilýlegar viðtökur — lófaklapp
mikið og fangið fult af blómum.
Það mun ekki verða litið svo á,
að söngur ungfrúarinnar sje stór-
brotin list — enda er mjer nær að
ætla, að hfin geri það ekki sjálf,
því að framkoman er svo yfirlæt-
islaus, sem n^st má-verða — en
hann er geðþekkur og samboðinn
mentaðri konu. Hefir ungfrúin
mezzosopran-rödd mikið fægða og
vel tamda auðheyrilega, en þó
ekki til fullnustu. Hærri tónarnir
eru blæfagrir, ómhlýir og all-hljóm
miklir, en þá lag'i'i brestur nægi-
lega „konsentration”. Fyrir þvi er
röddin kjarnminni þeim megin og
jafnvel ekki óskeikul um galla-
lausa tónhæfni (;,intonation“). —
Efnisskráin var í fjórum þáttum
og á fjórum tungumálum, en söng-
konunni virtist nokkurn veginn
jafnsýnt um. Naut íslenskan sín
prýðilega. (Það væri helst e-ið
af hljóðstöfunum, sem lagfæra
þyrfti). Gömlu frakknesku lögin
fjellu í góðan járðveg. Eins var
um „Höjt op i Fjældet" eftir
Lánge-Muller og „Yildt flyver
Hög“ eftir Heise. Innilegur, blið
vr söngur virtist ungfrúnni eigin
iegur, en gjalda verður him var
huga við því, að flutningurinn verði
eigi daufgerður um of og svip
lítill. Bólaði nokkuð á því, t.
í „Skovensomhed“ og fleiri söng
lögum af líku tægi. íslensku söngv-
arnir tókust vel, eigi síst hið fagra
iag Svb. Sveinbjörnssonar við
„Hvar eru fuglar“. — Aukalög
fór ungfrúin með og tvisöng sum
af þeim, er á afnisskránni voru.
Það hygg jeg, að áheyrendur hafi
farið heim ánægðir yfirleitt og
borið samúðarhug til söngkon-
unnar, eins og hún verðskuldar.
Emil Thoroddsen ljek ágætlega
undir.
Sigf. E.
HJL
EIMSKIPAFJELAG
ÍSLANDS
Hberdeen.
„Selfoss"
iemur við í Aberdeen á út-
leið hjeðan næst, síðast í
lessum mánuði.
Vðrnr
sem fara áttu með „Esju“
til Sands, Ólafsvíkur, Stykk-
ishólms og Flateyjar, kom-
ust ekki með vegna pláss-
leysis, en verða sendár hjeð>-
an með „Gullfoss“ þ. 18.
þ. m.
Sömuleiðis er með vörur
til Patreksfjarðar, Dýra-
fjarðar, ísafjarðar, Blöndu-
óss, Hvammstanga og Sauð-
árkróks, þessar vörur verða
sendar hjeðan með aukaskipi
voru „BALTIC“ nál. 23./24.
september.
Þetta tilkynnist hjermeð
vegna. vátryggingar á vör-
unum.
H.f., Eímskipafjeiag íslanös
Frá London er símað: Tilkyntl dansk-íslensku ráðgjafanefndar-
liefir verið opinberlega, að Ram- innar. Notaði dómsmálaráðherra
say MacDonald, forsætisráðherra tækifærið til að lýsa yfir því — og
Bretlands, leggi af stað til Wash- heimtaði bókað í gjörðabók nefnd-
ington þ. 26. þ. m. arinnar — að þetta mál væri ekki
ofarlega á dagskrá á fslandi. Hefir
. , -i i raðhei!r'ann sýnilega með þessu
Em for hjeían . gærkvoW. UtlaS ,5 koma Wmim aönskuPsani.
vestur og norður um land. nefndarmönnum í skilning nm það,
,Litla drottningin“ heitir ný- íslendingar ljetu sig einu gilda
útkomin barnasaga, er ísak Jóns-1 þótt Danir hefðu hjer ábúðarrjett
son kennari hefir þýtt. Það er um aldur og æfi.
saga um litla, fátæka stúlku, | Tíminn hefir þrásinnir reynt að
Rut, og leikbróður hennar, Níels.
lýsing þeirra góð og bókin
skemtileg fyrir börn. Margt geta
þau af henni lært, gott og fallegt,
því að Rut litla er framúrskar-
andi góð telpa og Níels er góður
piltur, duglegur að læra og altaf
efstur í skólanum. Bókina prýða
fjórtán myndir. — Letrið er
stærra og betra aflestrar en ger-
ist á barnabókum yfirleitt, og er
það til mikilla bóta. Pappírinn er
ágætur og bandið snoturt.
Ungfrii Gagga Lund ætlar að
syngja aftur í Gamla Bíó á morg
vun kl. 3 e. h.
koma þeirri skoðun inn !ijá þjóð-
inni, að yfirlýsingin á þingi 1928
þýddi það eitt, að flokkarnir teldu
æskilegt að fá sambandslögin end-
urskoðuð. Og á 10 ára fullveldis-
afniæli þjóðarinnar, 1. des. 1928,
sagði stjórnarblaðið m. a.: „Vel
má vera að sambandið við Dani
haldist einnig eftir 1943, svipað og
hingað til“.
Hjer kennir sama undanhalds og
lijá ráðherrum Framsóknarflokks-
Undanhaldið gefur fyllilega
ms.
Árin liðu. Og forkólfar Alþýðu-'
flokksins stóðu dyggilega vörð
um ábúðarrjettinn danska. Um
endurgjald var ekki talað — þá.
Svo var það haustið 1927. Þá
fór hjer að glitta í danskt gull.
Og við eftirgrenslan kom í ljós,
að danskur stjómmálaflokkur
lagði stórfje til starfsemi Alþýðu-
flokksins hjer á landi.
Og nú er svo komið, að enginn
sannur íslendingur getur framar
treyst Alþýðuflokknum í sjálf-
stæðismálum þjóðarinnar.
S j álf stæðisf lokkurinn er eim
stjórnmálaflokkurinn íslenski, sem
cr lieill í sjálfstæðismálinu. Hann
er ekki að fara í launkofa með
stefnu sína. Hann skammast sín
ekki fyrir það, að hafa sjálfstæð-
ísmálið efst á sinni stefnuskrá.
íslenska þjóðin verður að gera
sier ljóst, að sjálfstæðismálið er
langstærsta málið, sem nú er á
dagskrá. Og hún verðnr að skilja
það, að fullkominn sigur fæst
aldrei í þessu máli, ef ekki er verið
vel á verði.
í framhaldi af grein þessari,
\erður skýrt frá uppsagnarákvæð-
r.m sambandslaganna, en þau ættu
að vekja menn til alvarlegrar um
liugsunai' í þessu máli.
„Þorsteinn nokknr
á Grand“.
Scandia
eldavjelar eru bestar.
lil kynna, að flokkurinn hafi í
Hún er ekki löng greinin, með
þessari fyrirsögn í Tímanum 10.
L m., en hún sýnir svo greinilega
heimilisbraginn í kotinu þvi.
í fyrsta máta er næsta undar
legt, ef þessi uppva.kningur frá
miðöldunum — sem víða mun
hafa farið — þekkir mig ekki,' úr
því honum fanst ástæða til að
minnast á mig, en þetta verður
skiljanlegra af því sem á eftir
kemur, því sýnilega gengur mað-
urinn í svefni. Jeg liafði ekki
skrifað neitt um vegasamböndin
norður, annað en' það sem sagan
og reynslan gevmir, en svo finn-
ur hann það út, að liefði jeg verið
búsettur t, d. inn með Hvalfirði
eða einhversstaðar annarsstaðar en
á Akranesi, þá mundi þetta liafa
litið öðru vísi út: stefna, staðhætt-
ir og náttúruviðburðir; nei, þetta
er nú aftnr fullmikið af því góða.
Svo er hann að masa um bílferju
á Faxaflóa; hver hefir minst, á
það, eða hvar stendur það skrifað ?
Ætli liún eigi að koma. af suður-
Leitið umsagna þeirra, sem
nota þær.
Margar stærðir ávalt fyrir-
liggjandi, bæði emaileraðar
og óemaileraðar.
Johs. Hansens Enke.
H. Biering.
Laugaveg 3. Sími 1550.
íslensbar
gnlrófar
kr. 6,00 pokinn.
TIR8F/IWD1
nesjum á Öndverðarnes, eða er Langaveg 63. — Simi 2393