Morgunblaðið - 27.07.1930, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
I
3fiorgtuiHa$t5
Ctcsf.: H.Í. Árvakur, Reykjavlk
S-ltitJörar: J6n Kjartanaaon.
Valtýr Stefánaaon.
Rttitjörn og afgraiOala:
Auaturatrœtl 8. — Slanl 500.
Auclýalncaatjörl: E. Hafberc.
AuclÝalncaakrlf atofa:
Auaturatrœtt 17. — Stml 700.
Hel laslmar:
Jön -CJartanaaon nr. 74í.
V'altýr Stefánaaon nr. 1220
B. Hafberg nr. 770.
Aakrlftacjald:
Innanlar.da kr. 2.00 á aaánuOl.
Utanlanda kr. 2.50 4 mánuOl.
f lauaa.ölu 10 aura elntaklO,
S0 aura meO Leabök.
blendar sfmfregnir.
London (UP) 26. júlí FB.
Egiftalandi.
^airo: Á fundi Wafdista
tpjóðernissinna) í gærkvöldi
var ákveðið að hefja samvinnu
wm að neita að greiða skatta.
Jarðskjálftamir í Italíu.
Neapel: Foringi herdeildanna,
sem unnu að þvi að grafa líkin
Ur rostunum á landskjálfta-
svæðinu, hefir tilkynt opinber-
. ega að í Avellinohjeraði hafi
2176 merm farist, en í Bene-
vento 21. Greftri í rústum borg-
*nna á landskjálftasvæðinu er
^Lki lokið.
NRP 25. júlí FB.
Síldveiði Dana
við Island.
Lrófessor Arup, sem tók þátt
* fundum íslensk-dönsku ráð-
Sjafarnefndarinnar í Reykjavík
fyrir skömmu, hefir í viðtali við
frjettaritara Tidens Tegn 1 Ósló
látið svo um mælt: Þegar samn-
*ugar stóðu yfir á sinni tíð milli
Norðmanna og íslendinga um
kjöttollinn, fengu norskir síld-
arsalteVidur, er aflað höfðu utan
íslenskrar landhelgi, leyfi til
J>ess að fara inn á íslenskar
afnir, samkv. fyrirmælum, er
. r voru gerð, án þess að
oiga, á hættu, að veiði þeirra
væri gerð upptæk af síldareinka
solunni. íslensku og dönsku full
rúarnir í nefndinni komust
fljotiega á eitt mál um4>að, að
,fnsiar síldveiðimenn, samkv.
^ um sambandslaganna,
* .'verða bestu hlunninda
aonjotandi í þessu c(nii þ e a5
Þeir fengi rjettindi til jafns við
°r menn a'ð fara inn á íslensk-
ar hafnir án þess að eiga á
® u að aflinn væri gerður upp
ur. Getur enginn vafi á því
eikið, að þessi lausn er sjálf-
og eðlileg.
kýski ilnimaðnrinn
Vaentanlegur á morgun
€Öa hinn daginn. %%
fslensku
knattspyrnumennirnir
f Færeyjam.
Þórshöfn FB 25. júlí.
(Frá frjettaritara Morg-
unblaðsins.)
Komnir til Færeyja glaðir
cg hressir eftir ágæta ferð. —
Mikill fólksfjöldi á bryggjunni
tók á móti okkur, en Niclaes-
sen ritstjóri hjelt ræðu fyrir
minni íslands. Erlendur Pjeturs-
son svaraði með ræðu fyrir
minni Færeyinga og á eftir
sungu knattspyrnumennirnir
„Þú alfagra land mitt“ og var
höfundurinn Simun av Skarði
sjálfur viðstaddur. —-• Förum að
Kirkjubæ á morgun. — Fyrsti
kappleikur á sunnudag.
Þórshöfn, FB 26. júlí.
Á föstudagskvöld voru knatt-
spyrnumennirnir í boði hjá Sand
orph lögreglustjóra, sem er for-
maður knattspyrnuráðsins fær-
eyska. Að boðinu loknu skoðuðu
menn íþróttavöllinn, sem líkist
vellinum í Reykjavík. Á laug-
ardaginn hafði Paturson boð
inni. Sungu menn færeyska og
íslenska þjóðsöngva í dóm-
kirkjurústunum í Kirkjubæ. —
Fararstjóri ísl. knattspyrnu-
mannanna Erl. Pjetursson hjelt
ræðu fyrir minni Paturson, sem
svaraði með ræðu fyrir minni
Islands. Á sunnudag fer fram
kappleikur við „Havnar bold-
felag“. Axel dæmir. Ágætt veð-
ur og viðtökurnar framúrskar-
andi.
niþjóðaskákliingið
í Hamborg.
Islendingar sigra Finna.
Það bjóst enginn við því, þeg-
ar taflmennirnir fóru, og síst
,þeir sjálfir, að þeir myndi
spjara sig svo -vel sem raun er
á orðin. Þeir fóru aðallega til
þess að læra af öðruni.
Nú hafa þeir teflt á móti
skákmönnum 15 þjóða, og hafa
að minsta kosti fengið I8V2
vinning. Fyrir Lettum og Ung-
verjum töpuðu þeir algerlega
og líklega fyrir Tjekkum; þar
var að sísu ein biðskák, en úr-
skurður um hana er ekki kom-
inn. Hálfum vinning náðu þeiraf
hverri þjóð: Rúmenum, Svíum
og Austurríkismönnum. —1 Tvo
hálfa vinnina fengu þeir í við-
ureigninni við Bandaríkjamenn,
hálfan annan vinning fengu
þeir í viðureigninni við Dani og
Englendinga, tvo og hálfan vinn
ing í viðureigninni við Norð-
menn og Frakka og nú seinast
vinning í viðureigninni við
Finna.
ÍJrslit kappskákarinnar, frá-
sögn um það í hverri röð ríkin
eru að vinningum, birtist bráð-
um í Morgunblaðinu. — Mun
þá sjást að taflmenn vorir hafa
staðið sig langt um vonir fram.
Vikan
20.—27. júlí.
(Símskeyti frá frjettaritara
Morgunblaðsins),
er
Samkvæmt einkaskeyti
íó’ettaritara Chicago Tribune
hjer barst í gær, er þýski flug-
^iaðurinn Hirth væntanlegur
ingað á mánudag eða þriðju-
ef veður verður hagstætt.
■®®orgunblaðið er 8 síður í dag.
Lesbók.
Hamborg, 26. júlí.
Fimtánda umferð, milli Is-
lendinga og Finna, fór þannig,
að Islendingar unnu glæsilegan
sigur.
Ásmundur Ásgeirsson sigraði
Krogius, Eggert Gilfer sigraði
Gauffin, Jón Guðmundsson sigr-
aði Rahm, en jafntefli varð milli
Einars Þorvaldssonar og Vass-
maunsssen.
Nú eiga Islendingar aðeins
eftir að keppa við tvær þjóðir,
Belga og ítala. Má sannarlega
segja að þeir hafi staðið sig vel
fram að þessu, þegar þess er
gætt að þetta er í fyrsta sinn
að íslenskir skákmenn eru send-
ir til útlanda og eiga þar að
fást við úrval þrautæfðra skák-
manna frá ýmsum löndum,
skákmenn, sem hafa átt því’ láni
að fagna að fylgjast með í öll-
um heimsskákum, ýmist sem á-
horfendur eða sem keppendur.
En Islendingar koma hjer úr
fásinninu utan af hjara ver-
aldar — og samt standa þeir
sig prýðilega í þessari alþjóða-
samkeppni.
I vikubyrjun kom loftvægis-
lægð að landinu frá suðaustri
og færðist vestur yfir landið. Lá
hún yfir landinu fram á fimtu-
dag og olli norðanátt, einkum
vesturhluta landsins. Var
>okusamt kalsaveður norðan-
lands og skúraveður sunnan-
lands. — Á föstudag kom ný
lægð til landsins frá suðvestri,
með rigningu næsta sólarhring.
Sú lægð er á hreyfingu til aust-
urs, og mun sennilega lenda
sunnan við landið og valda norð
anátt. Á laugardag var með
hlýrra móti 10—14 stig uní
land alt kl. 8 að morgni.
Af Austfjörðum frjettist að
þar sjeu firðir fullir af síld, en
síldin sje þar svo mögur, að
fitumagn hennar sje aðeins
14%, svo menn fái ekki að
salta þar í söltunarleyfi sín. —
Lágmarksfita 17—18%.
Eins og nærri má geta svíður
Austfirðingum það sárt, að eng-
in skuli vera þar síldarbræðslu-
stöð, svo hægt sje að nota sjer
síldina undir þessum kringum-
stæðum. Og hver veit nema öll
síld verði horfin frá Austurland
inu, áður en hún verður svo feit
þar að hún verði söltunarhæf.
En sú síld sem veiðist fyrir
Norðurlandi er sögð með allra
feitasta^ móti; fitumagnið síð-
ustu daga 21—22%, og er það
óvenjulega mikið í júlíveiddri
síld. Um fyrri helgi voru komn-
ir 82,240 hl. af síld í bræðslu,
en í fyrra á sama tíma voru
komnir 175,880 hektolítrar á
land af bræðslusíld. Afli ekki
nærri eins ör og í fyrra. Og
svo hefir vinnustöðvunin í
Krossanesi dregið mikið * úr
bræðslunni.
Síðustu frjettir af síldveiðun-
hnefa — og óvíst hvenær tunnu
farmur kemur til stöðvanna
nyrðra.
Eftir tunnuleysishneykslið í
fyrra, er fregnin næsta ótrúleg.
En seinnipartinn í gær fekk
Morgbl. þessa fregn samhljóða
frá svo mörgum, að eigi verður
ægt að rengja hana
Sogsvirkjunin.
Báglegt er útlitið með Sogs-
virkjunina. — Tilboð þau sem
fengust eftir langa mæðu eru
svo há og óhagstæð í alla staði,
að ekki er viðlit að sinna þeim.
Heildarupphæð kostnaðar sem
þar ji&r nefnd er IV2—2 milj.
hærri, en búist hefir verið við
að verkið myndi kosta. En auk
þess eru tilboðin þannig gerð,
að hvað lítið sem útaf ber, þá
hækkar kostnaðurinn. Ef t. d.
vinnulaun hækka, eða verkið
reynist á einhvern hátt erfiðara
en ætlað er í upphafi, þá á
Reykjavíkurbær að borga mis-
muninn, en verktaki enga á-
hættu að hafa á sínu baki.
Mælt er að það kosti ein 30
—40 þús. kr. að gera alla út-
reikninga sem þurfa til þess að
gera svo mikið tilboð sem virkj-
un Sogsins er. Er næsta ein-
kennilegt að verkfræðisstofn-
anir skuli leggja í þá fyrirhöfn,
en útbúa þó eftir alt saman svo
óaðgengilegt tilboð sem hjer, er
vart er hugsanlegt að menn
vilji taka við.
En skýringin á málinu er sú
ein, að hinir erlendu verkfræð-
ingar viti sem er, að hjer er nú
fjelaus þjóð, sem fyrir óstjóm
og ráðdeildarleysi valdhafanna
hefir í bili glatað lánstrausti
sínu„ og má búast við að sæta
afarkostum.
Þegar landsstjórnin okkar
sýndi umheiminum það í vetur,
að hún hvorki hafði vit eða
vilja á því að stjórna fjármálum
landsins af skynsamlegu viti, þá
vann hún drjúglega að því, að
landsmenn — einkum þeir, sem
í strjálbýli búa — fá eigi eðli-
leg not af vatnsafli landsins í
næstu framtíð.
Lán?
Hvar fær landstjórnin lán?
Tryggvi kom heim með góðar
vonir, eftir því sem hann sagði
sjálfur. — Ekkert hefir enn
heyrst um að vonir hans hafi
ræst.
Landbúnaðarbankinn er tek-
inn til starfa. En þetta óskabam
er máttlítið enn.
Og hvernig fer ef enska bráða-
birgðaláninu verður sagt upp
í haust?
Einar Árnason hafði vonir um
það í vetur, að því yrði ekki
sagt upp. Ekkert hefir enn um
það heyrst, hvort þær vonir
hafa glæðst með vaxandi vori.
En eitt er víst í allri þessari
óvissu, að gangi treglega með
lántöku stjómarinnar, og verði
hún neydd til að taka fje að
láni með afarkostum, þá er það
fyrst og fremst, eða eingöngu
þeim óvitum að kenna, „hátt-
virtri“ núverandi landstjórn,
sem í vetur lygndi aftur augun-
iini, er lilandsbanka var lokað
um herma, að enn á ný sje og sýndi umheiminum vikum
tunnuleysi yfirvofandi, tunnur
sem til eru, skamtaðar mjög úr
næst skapi, að stimpla þjóðina
— sina eigin þjóð, sem óskila-
þjóð af lakasta tægi.
Finskir og íslenskir
kommúnistar.
Dagblað stjórnarklíkunnar,
,Alþýðublaðið‘, hefir birt nokkr-
ar samúðargreinar upp á síð-
kastið um finska kommúnista.
Tilefnið þetta, að hinn finski
bændaflokkur hefir sem kunn-
ugt er gert djarfmannlegar ráð-
stafanir til þess að hrinda hin-
um rússneska ófögnuði af hönd-
um sjer. Eigi er liðinn nema
rúmur áratugur síðan borgara-
styrjöld geysaði þar í landi, og
liðsmenn rússneskra blóðhunda
drápu marga Finna. Enn stend-
ur hinni finsku þjóð í fersku
minni hin rússneska kúgun fyrri
ára, og hin blóðuga tilraun er
gerð var í ófriðarlokin til að
hneppa þjóðina í rússneska þræl
dómsfjötra að nýju.
En frjálsbornir Finnar hugsa
sjer, að sjá svo um, að hin
kommúnistiska rússneska ó-
freskju skuli eigi fá að ná neinu
heljartaki að nýju á finskri
þjóð. Þeir sýnast búnir til þess,
að reka kommúnista af sjer
„með handafli.“ Hart á móti
hörðu, hjer á jörðu. Gegn kom-
múnistasendlum Rússa duga
engin vetlingatök.
En hjer úti á Islandi gefur
stjórnarklíkan frá sjer óp, þeg-
ar frjálsbornir Finnar rísa gegn
kúgunarvaldi Rússa. Stjórnar-
bolsaklíkan hjerna veit sem er,
að takist Rússum að bæla Finn-
land undir sig að nýju, þálifnar
sá vonarneisti í brjósti kommún-
ista, að hingað slæðist, þó ekki
verði nema nokkur gullkom
austan úr bolsaríkinu.
Islensk myndlist.
Gleðiefni er það mikið öllum
unnendum íslenskrar myndlist-
ar, að éinn hinna íslensku mál-
ara, Jón Stefánsson, skuli meðal
öndvegismanna danskrar mynd
lisjar vera settur á bekk með
frægustu og mestu listamönn-
um frændþjóðanna; en fevo var
gert, er Jón var kjörinn heiðurs
fjelagi akademisins í Höfn á-
samt þeim Edvard Munck og
Albert Engström.
Með þessu hlýtur Jón ekki
einn viðurkenningu, heldur er
það um leið auglýst, að íslensk
myndlist, þó eigi sje hún nema
fárra áratuga gömul, geti yfir-
leitt staðið jafnfætis myndlist
beirra þjóða, sem eiga alda-
gamla listþróun að baki sjer.
Alþingi og Þjóðabandalagið.
Grein birtist í Lesbókinní í
dag um Þjóðabandalagið og
starfsemi þess eftir hollenska
blaðamanninn dr. M. van Blank
enstein.
Fyrir mörgum árum las
Blankenstein norrænu við Hafn-
arháskóla. Hann ætlaði sjer að
verða háskólakennari í heima-
landi sínu. Af hendingu fór
hann inn á blaðamensku braut-
na, og hefir nú í mörg ár verið
starfsmaður við stærsta blað
Hollands „Nieuwe Rotterdam-
sche Courant". Hann hefir verið
á öllum fundum Þjóðabanda-
saman með gerðum sínum 1 j lagsins; en þess á milli ferðast
bankamálinu, að henni var það 1 um víða veröld.