Morgunblaðið - 27.01.1931, Blaðsíða 6

4
M O R G ÍT ÍTB L A Ð I Ð
Þessir voru stofnendur er und-
irrituðu lögin á stofnfundi:
D. Thomsen kaupmaður, M. Jóharm-
eí^en kaupmaður, Th. Thorsteinsson
k@upmaður, f>orl. O. Johnson kaup-
•(kCur, Johs. Hansen verslunarstjóri,
•5jöm JónsHon ritetjóri, Gunnl. E.
Ij-iem verslimaretjóri í Hafnarfirði,
fitalberg I. G. veitingamaður, Sigfús
fljpnundsson, bóksali, Guðmundur Guð-
Blpndsson vei-slunarmaður, Einar Áma-
sdih" bókhaklari, Þórður Jónsson versl-
Utfarmaður, Hannes Thorarensen versl-
ugfarmaður, Ólafur Hjaltested versl-
ajgfarmaður, Kr. E. Kristjánsson versl-
^jftamiaður, Ludvig Hansen verslunar-
ýjgóri, Ólafur Þórðarson bókhaldari,
Pjetur Biering verslunarmaður, Hafliði
(%ðmundfeson verslunarmaður, Halldór
H[alldórsson verslunarmaður, Gunnar
Þorbjömsson verslunarmaður, Jón
Arnason verslunarmaður, Jakob Jóns-
sóii vertlunarmaður, Nicolai Bjamasen
vejslunarmaður, Carl Bjamesen versl-
UQarmaður, Benedikt Jónsson verslun-
aijteaður, Borgþór Jósefsson verslunar-
maður, Helgi E. Koega verslunarmað-
ujj, Ólafur Rosenkranz, Hannes Ó.
Magnússon postritari, Hjálmar Sigurðs-
«an kennari, Ólafur Arinbjamarson
▼4rslunarmaður, Pjetur Jónsson bók-
fealdari, Hafnarfirði
Stjórn var kosin á næsta fundi,
|e>. 4. febr., og voru þessir kosnir:
Th. Thorsteinsson, formaður, Ó.
Rosenkrans, skrifari, M. Jóhann-
etfsen, fjehirðir,ogmeðstjórnend
Uf D. Thomsen og L. Hansen. Á
þessum fundi gekk Björn Krist-
jánsson kaupmaður í fjelagið. —
Hann hefir verið talinn meðal
stofnenda fjelagsins, enda meðal
helstu styrktarmanna þess fyr og
*íðar.
Starfið.
Fyrstu árin, sem fjelagið starf
*ði, var f jelagsskapur þessi fyrst
og fremst rekinn í því sniði, er
minnir á skemtifjelag, klúbb-
samkomur, þar sem f jelagsmenn
komu saman, kyntust, skemtu
sjér við samræður, töfl, spil o.
þessh. Að jafnaði voru fundir
ha,ldnir vikulega.
Strax frá byrjun var unnið að
því að koma upp dálitlu bóka-
s«fni. Bækur fjelagsins voru
lánaðar fjelagsmönnum, og
komu þeir með lánsbækurnar á
fundi, og fengu þeim skift fyrir
atirar.
Bókavörður fjelagsins var um
langt skeið Hjálmra Sigurðsson
og rækti það vel. Yar árlega
kosin bókakaupanefnd, og áttu
þeir lengi sæti í henni Sighvatur
Bjamason, Halldór Jónsson og
Morten Hansen.
En jafnframt því sem fjelagið
annaðist um, að fjelagsmenn
gsetu fengið ánægjustundir inn-
an fjögra veggja, var og tals-
verður hugur í stofnendum með
það, að vekja upp íþróttalíf í
bænum.
Á fyrsitu fundunum var talað
nm að kaupa kappróðrabáta, og
var D. Thomsen falið að annast
ijm bátakaup í Danmörku. En
fcann komst að þeirri niðurstöðu,
af kappróðrarbátar, eins og þeir
tíðkuðust þar, yrðu ekki hentug-
!»■ hjer í Reykjavík, og auk þess
væru þeir dýrir mjög. Var því
ákveðið að iðka róðraríþróttina í
hinum innlendu bátum, sem
annars voru notaðir hjer á höfn-
inni.
Matth. Johannessen verslunarstj.
Kjörinn í fyrstu stjóm fjelagsins og
átti einnig sæti síðar í stjóm þess.
Ólafur Rósenkranz bókhaldari.
Kosinn í fyrstu stjórn fjelagsins og
áhugasamur fjelagi í mörg ár.
vera bundnir frá kl. 6 á morgn-
ana og þar til kl. 10 og 11 á
kvöldin. — Fjekk sú tillaga þeg
ar góðar undirtektir.
Johs. Hansen verslunarstj.
Einn af stofnendum f jelagsins og for-
maður þess í 3 ár. Sat auk þess oft í
stjóm þess. Var hann fjörmaður mik-
il! og því oft „glatt á hjalla“ í stjómar-
tíð hans. Skemti hann oft sjálfur með
söguupplestri o. fl., og var, meðan hans
naut við, lífið og sálin í fjelagsskapn-
Fyrsta starfssumar fjelagsins
voru róðrarflokkarnir fjórir,
fiórir ræðarar í hverjum flokki
og stýrimaður. Stýrimenn voru
þessir: ól. Rósenkranz, Lúðvíg
Hansen, Th. Thorsteinsson og
I-Ialberg gestgjafi.
Talað var og um kricket-spil
og „keilubana“ handa fjelags-
mönnum að skemta sjer við á
sumrin.
En í sambandi við íþróttafyr-
irætlanir f jelagsins kom Þorl. ó.
Johnson fram með þá tillögu, að
Verslunarmannafjelagið geng-
ist fyrir því, að búðum öllum
yrði lokað kl. 8 á kvöldin, því
það væri sýnilegt, að íþrótta-
iðkanir gætu engar orðið meðal
verslunarmanna. ef þeir, sem
stunduðu búðarstörf, yrðu að
Undir eins og fjelagið tók til
starfa, hófst fyrirlestrastarfsemi
innan fjelagsins. Fyrsta fyrir-
lesturinn þar flutti Bjöm Jóns-
son ritstjóri, um verslun íslend-
inga fyr á öldum, einkum á 15.
öld. Margir fleiri fluttu ýmsa
fræðandi fyrirlestra þar hin
fyrstu ár.
En þegar slíkum fyrirlestrum
var ekki til að dreifa, skemtu
fjelagsmenn sjer oft og einatt
með því að lesa upp kýmnisög-
ur og annað efni til skemtunar.
Voru þeir Halld. Jónsson, Johs.
Hansen og Ludvig Hansen með-
al þeirra, sem oft skemtu á þann
hátt.
Rætt um landsins gagn og
nauðsynjar.
„Klakageymslufjelag“.
Nokkru eftir að fjelagið var
stofnað, gerðist Tryggvi Gunn-
-rsson bankastjóri fjelagsmað-
ur. Hann var kosinn formaður
fjelagsins á næsta aðalfundi,
1894.
Hann mun hafa verið hvata-
maður þess, að fjelagsfundir
fengu á stundum annað snið en
áður hafði verið, urðu umræðu-
fundir um ýms þjóðmál og þjóð-
nytjamál. Meðal annars voru
pöntunarfjelögin valin þar að
umræðuefni. Voru þau meðal
fyrstu umræðuefna, er fjelagið
hafði á dagskrá. Frummælandi
var Hjálmar Sigurðsson. Voru
menn á mismunandi skoðunum
um nytsemi pöntunarf jelaganna
— einkum ef sú stefna yrði ríkj-
andi, að útrýma skyldi hinni
uppvaxandi íslensku verslunar-
stjett. Tryggvi Gunnarsson taldi
það fjelögunum til gildis, að þau
hefðu reynt að bæta vöruvönd-
un landsmanna, en var annars
á þeirri skoðun, að stefna fje-
laganna væri ærið viðsjál, og
eigi holl til frambúðar.
í sambandi við umræðumar
um vöruvöndunina, kom fram
tillaga frá Birni Jónssyni ritstj.
um að koma hjer á fót „vöru-
matsskrifstofu”, þar sem allar
innlendar vörur yrðu metnar af
hæfum mönnum, og yrðu þær
flokkaðar þar. Fengju eigendur
vottorð um það, í hvaða flokki
varan væri, og greiddu kaup-
menn síðan fyrir vöruna samkv.
því mati.
Þótti mönnum hugmyndin góð
í sjálfu sjer — en voru ósam-
mála um það, hvort framkvæmd
yrði í því formi, sem tillögumað-
ur hugsaði sjer— enda varð svo
ekki, þegar vörumat komst á
hjer.
Um sama leyti og þessar um-
ræður fóru fram, hjelt Ásgeir
Sigurðsson fyrirlestur um láns-
verslun og vöruskiftaverslun,
Urðu um það efni langar um-
ræður.
Haustið 1894 flutti Tr. Gunn-
arsson fyrirlestur í fjelaginu
um „klakageymsluhús". Lýsti
hann því mjög, hve Reykjavík
væri bágborin, hjer væri engin
skipabryggja, engin sporbraut,
engin vatnsleiðsla og ekkert
klakageymsluhús. Hvatti hann
fjelagsmenn til samtaka í þessu
skyni.
Sighvatur Bjarnason, bankastj.
Einn af elstu meðlimum fjelagsins og
mjög áhugasamur um öll málefni þess.
Sat í bókasafnsnefnd þess um 20 ára
skeið og endurskoðandi um jafn langt
skeið. Meðal helstu forgöngumanna að
stofnun /Verslunarskólans, og í skóla-
nefnd frá byrjun.

Gu'dm. Ólsen kaupm.
Hann var formaður fjelagsins í 2 ár
og auk þess mörg ár í stjórn þess. —
Var hinn nýtasti maöur fjelagsins og
stjettarinnar.
Einar Árnason kaupm.
Einn af stofnendum fjelagsins og for-
maður þess um tveggja ára skeið. Var
auk þess mörg ár í stjórn fjelagsins.
Naut hann hins fylsta trausts fjelags-
• rina og stjettarinnar í heild sinni,
og það að maklegleikum.
Var gerður góður rómur að
máli hans. Kosin var nefnd í
málið, og var hann að sjálfsögðu
formaður nefndarinnar. Nefnd-
in skilaði brátt áliti og rjeð til
þess, að „klakageymslufjelagið“
yrði stofnað með 10 þús. króna
höfuðstól, og ætlaði Landsbank-
inn að leggja fram helminginn,
en hinum helmingnum átti að
safna í hlutafje -— 50 kr. hlut-
um.
Byrja skyldi á að reisa íshús á
því hausti, og skyldi það reist á
stakkstæði Chr. Zimsen konsúls.
Þegar hið nýja fjelag var
stofnað upp aí nmtali þessu ojf
samtökum, hjet það „Isfjelagið-
við Faxaflóa".
Frídagur verslunarmanna.
Sumarið 1894 kom það til
orða í fyrsta sinni, að fjelagið
gengist fyrir almennri útiskemt-
un. Var í ráði, að fjelagið fengi
gufubátinn „Elínu“ á leigu, og
farið yrði upp í Hvalfjörð.
En hvort sem það var af því,
að fjelagsmönnum leist ekki á
farkostinn, veðrið, Hvalfjörð
eða útiskemtunina, þá varð ekk-
ert úr því fagra áformi, þátttaka
fjekkst ekki nægileg.
Næsta ár var meiri hepni með-
>á byrjuðu hinir árlegu versfun-
armanna frídagar, sem margir
Reykvíkingar munu minnast og
tengja margar endurminningar
við.
Segir svo í fundargerð frá 8.
æpt. 1894. Umræðuefni fundar-
;ns var það, að kaupmenn og
verslunarstjórar allra hinna
stærri verslana í Reykjavík
höfðu — fyrir milligöngu hr.
Guðbr. Finnbogasonar, boðið að
gefa þjónum sínum frídag í
aæstu viku, til þess að þeir gætu
skemt sjer á einn eða annan
hátt.
Til þess að eitthvað gæti úr
þessu orðið, tók fjelagið að sjer
framkvæmdir.
Skemtunin var haldin að Ár-
túni. Söfnuðust menn samau á
Læk.iartorgi fyrripart dags, og
gengu fylktu liði inn að Ártúni
með fána fjelagsins í broddi
fylkingar, söng og hljóðfæra-
slætti.
Skemtu menn sjer þar síöun
lengi dags við ræðuhöld og söng
og neyslu á nesti sínu. Kl. 6*4
var lagt af stað til bæjarins aft-
ur, og gengið sem fyr undir
fána alt niður á Lækjartorg.
Skemtu menn sjer hið besta,
enda þótt veður væri ekki hag-
stætt, rigning fram eftir degi.
Þrjú sumur í röð voru haldn-
ar skehtanir að Ártúnum, á
frídegi verslunarmanna, og er
svo að sjá af fundarbókinni að
hin þriðja hafi verið hin til-
komumesta. Fóru skemtanir
þessar hið besta fram, eftir því
sem gerðabækur herma. Eng-
inn var þar bindindisandi ríkj-
andi, ef dæma skal eftir kvæð-
um þeim er þar voru flutt.
Vafalaust muna margir Reyk-
víkingar eftir skemtunum þess-
um að Ártúni. En þeir sem að-
eins hafa um þær heyrt, geta
vel gert sjer í hugarlund, að
yfir þeim hafi verið tilgerðar-
laus gleðiblær, og innileg á-
nægja hafi þar ríkt, er menn
og konur yngri og eldri saman-
söfnuðust á Lækjartorgi með
„nesti og nýja skó“ til þess að
ganga í fylkingu með horna-
blásendum inn að ám, og skemtu
sjer þar allan daginn.
Svohljóðandi var
PROSEAM
fyrir skemtiferð Verslunarmanna-
fjelagsins á frídegi verslunarmanna
miðvikudaginn hinn 26. ág. 1896.
Kl. 10y2 fylkjast menn nndir merkj-
um f jelagsins á Lækjartorginu og leggja
á stað með hornablæstri, söng og bumbu
slætti í broddi fylkingar.
Kl. 12y2 gengur fylkingin inn á hinn