Morgunblaðið - 05.05.1931, Síða 5

Þriðjudaginn 5. maí 1931.
|ílor£uitWuí)tí>
Huað átti að fela?
Þingrof stjómarinnar mælist
hvarvetna mjög illa fyrir. Þjóðin
hefir skilið, að með gerræði þessu
hefir stjómin traðkað þingræðinu
á hinn herfilegasta hátt. Hún
laumast bak við þingið og það
einmitt á þeirri stundu, þegar hún
átti að verja sínar eigin gerðir.
Hún flýr á náðir fjarlægs konungs
og fær hann til að undirskriía
boðskap um upplausn Alþingis,
þvert ofan í skýlaus fyrirmæli
stjórnarskrár landsins.
Bn ekki er nóg með það að
Alþingi sje gabbað. Þjóðin er einn
ig göbbuð á hiim lúalegasta hátt.
Tilkynt er í víðvarpinu í nokkra
daga, að nú sje að vænta tíðinda
frá Alþingi, því að vantrauststil-
laga sje fram komin. Þjóðinni er
tjáð, að umiæðum um þessa tillögu
verði víðvarpað. Akveðinn er sá
tími þegar umræður skulu hefjast
og tilhögun allri lýst nákvæmlega.
Þjóðin er við því búin að hlusta.
í sveitum fer fólk óraleiðir og
þyrpist á þá bæi, þar sem við-
t&ki eru .011 þjóðin hlustar. Bn
þegar sú stund kemur, er umræður
skulu hefjast, heyra víðvarpshlust-
endur ekki neitt. Þar ríkir dauða-
þögn. Hvað veldur? spyrja menn.
Engin skýring kemur. Eftir stund-
arfjórðung kemur skýringin: —
Stjórnin neitar að verja gerðir sín-
ar á Alþingi. Hún flýr til konungs
og fær hann til að leysa upp þing-
ið. —
H. '
Þetta þingrof er sennilega eins
dæmi í sögu þingræðisins. Það hef-
ir aldrei komið fyrir í þingræðis-
landi, að stjórn neitaði þingi að
ræða vantaraust. Erlend blöð, sem
rætt hafa atburð þenna eru og öll
sammála um ,að þessi framkoma
stjórnarinnar sje einsdæmi. Hitt
sje algengt í þingræðislöndum, að
stjórn rjúfi þing að afloknum um-
ræðum um vantraust.
En stjórnin lætur sjer ekki
nægja, að traðka þannig á ger-
ræðisfullan hátt viðurkendum þing
ræðisreglum, heldur fremur hún
með atferli sínu tvímælalaust
stjórnarskrárbrot.
HI.
Með framferði sínu hefir stjóm-
in bakað ríkissjóði og alþjóð stór-
kostlegt fjártjón. Þingið í vetur
hafði kostað ríkissjóð um 150 þús.
krónur. Þessu fje ér öllu á glæ
kaStað.
Vegna þingrofsins verður að
stefna Alþingi saman aftur á
miðju sumri, því að stjórnin rauf
þingið áður en fjárlög voru af-
greidd. Þetta suinarþing getur
ekki kostað ríkissjóð minna en
100—150 þús. krónur. Nú má
ganga út frá því sem gefnu, að á
þessu sumarþingi verði samþykt
breyting á stjórnarskránni. Afleið-
ingin af því verðuf sú, að rjúfa
verður Alþingi aftur þegar að
loknu aukaþinginu í sumar og
stofna til nýrra kosninga. Stjórnin
hefir því með glapræði sínu ekki
aðeins eyðilagt alt starf þingsins í
vetur, heldur orðið þess valdandi,
að hjer verður að halda dýrt sum-
arþing, um hábjargræðistímann,
og þar á ofan bætast nýjar kosn-
iugar á hausti komanda. Gerræðí
stjórnarinnar kostar því ríkissjóð
mörg hundruð þúsundir króna í
beinum útgjöldum, og bakar auk
þess þjóðinni stórra óþæginda og
isostnaðar, með sumarþingi og nýj-
um kosningum.
iV- .. . |
En hvað veldur því að stjornm
vitandi vits og gersamlega að ó-
þörfu fer að baka ríkissjóði stór-
íeldra útgjalda, aðeins til að koma
sjer undan umræðum um van-
traust ?
Sýnilegt er, að stjórnin heíir orð
ið aivarlega hrædd. Hún treystir
sjer ekki að verja verk sín á Al-
þingi í ákeyrn alþjóðar. Hún veit,
að vantraustið verður samþykt, en
þorir ekki að taka afleiðingunum.
Hún þorir ekki að yfirgefa stjórn-
arhreiðrið og láta andstæðingana
setjast þar að.
Hvað liggur bak við þenna
mikla ótta stjórnarinnar í
Þegar athugað er hvernig kom-
ið er fjárhag ríkissjóðs, verður
mönnum ljóst í hverju þessi
hræðsla liggur. Stjórnin veit sig
seka um sviksamlega meðferð á
fje almennings. Þetta varð að fela
fram yfir kosningar. Til þess að
skýra nánar fyrir mönnum þenna
ótta stjórnarinnar nægir að benda
á fáeinar tölur.
Eramsóknarstjórnin fekk góð-
æri þrjú (1928, 1929 og 1930) svo
miklar tekjur í ríkissjóð, að með-
altal þeirra náði tekjuhæstu árum,
sem komið hafa. Tekjumar voru
þessi ár áætlaðar 33.2 milj. króna,
en urðu 47,8 milj. kr.; meðal tekj-
ur á ári urðu 15.’9i milj.; en tekjur
umfram áætlun námu 14.6 milj. kr.
Þar sem góðærin færðu þannig
ríkissjóði 14,6 milj. kr. tekjur um-
fram áætlun fjárlaga, er ekki
nema eðlilegt að þjóðin hafi vænst
þess, að hvalreki þessi hefði orðið
til að minka verulega skuldir ríkis
sjóðs. Ekki síður gátu menn búist
við þessu, þar sem því var beinlín-
is lofað af Tímamönnum fyrir
kosningarnar 1927, að stefna bæri
að skuldlausum ríkisbúskap.
En hver hefir útkoman orðið
Hún er sú, að stjórnin ekki aðeins
eyðir og sóar öllu því, sem inn
kemur í ríkissjóðinn á góðærunum,
heldur bætár hún þar á ofan stór-
feldri skuldasúpu. Nemur þessi
nýi skuldabaggi um 15y2 milj. kr.
Þetta er myndin af fjárkagsaf-
komu ríkissjóðs eftir mestu góð-
ærin, sem yfir landið hafa komið.
Er það meiri hrygðarmynd en
nokkurn Islending hatfði órað fyr-
ir. —
V.
Vaíalaust hefir stjóminni vetrið
það fullkomlega ljóst, að ómögu-
legt var að komast hjá því við
umræður um vantraust, að gera
Alþingi og þjóðinni greán fyrir
hvernig á því stæði, að sóað hefir
verið á þrem árum 14.6 milj- króna
tekjum umfram áætþujl fjárlaga
og í ofanálag 15% milj. króna
lánsfje. Þetta eru samtals um 30
milj. króna. Öllu þessu fje hefir
stjórnin eytt, og er ríkissjóður nú
kominn svo gersamlega í þrot, að
ekki er eyrir afgangs til verklegra
framkvæmda í landinu.
Það var einmitt óttinn við þessa
yfirheyrslu sem því olli, að stjórn
in flúði á náðir fjarlægs konungs
og fekk hann í lið með sjer til að
traðka þingræðinu og brjóta stjórn
aiskrá landsins. Það var sektarvit-
und stjórnarinnar sjálfrar, sem
knúði liana til að fremja ódæðis-
verkið. Hún óttaðist þungan áfell-
isdóm þjóðarinnar, því að hún
vissi sig seka um glæpsamlega
meðferð á fje almennings. Þetta
átti að fela, og þess vegna mátti
ekki yfirgefa stjórnarhreiðrið.
Brjef úr sveit
irá bónda.
Jeg hefi sjeð í ísafold og Verði
itgerðarupphaf um skuldabúskap
bænda, eftir Guðmund Hannesson
prófessor. Jeg les jafnan með at- .
hygli alt sem sá fluggáfaði maður
ritar og græði ávalt á hugsunum
hans meira eða minna, ýmist fróð-
leik eða ánægju.
•Prófessorinn getur þess, að allir
bændur, sem hann þekkir og efn-
ast hafa, hafi verið skuldhræddir
menn. Jeg hefi sömu sögu að segja.
Allir bændur í sýslunni, sem jeg á
heima í, þeir sem komist hafa í
álnir, hafa grætt fje með því móti,
að þeir hafa forðast lántökur eins
og heitan eld. Þeir hafa haft þá
aðferð, sem felst í orðum gamals
manns, sem er fallinn frá fyrir
löngu. Hann var spurður um, á
livern hátt hann hefði grætt f je og
hann svaraði. „Jeg ljet kind græða
kind“. Þetta minnir á gamla orð-
takið sem t. d. kemur fyrir í Harð-
arsögu: „Ok urðu brátt tvau höf-
uð á hverju kykvendi“ í hjörð
bónda. Jeg er svo kunnugur í sýsl-
unni, sem jeg bý í, að jeg get full-
yrt, að hver einasti bóndi í henni,
sem efnast hefir, hefir grætt á
þenna hátt: að láta kind græða
kind. Þeir hafa allir byrjað með
litil efni, en smám saman fært sig
upp á skaftið, forðast fólkshald,
nema sem allra minst, unnið öllum
stundum og sparað alt, sem hægt
var að vera án. Efnaðasti bóndi í
minni ’sveit á um 30.000 kr. eignir.
Hann neitaði sjer um ofn í bað-
stofuna, þangað til bömin hans
voru komin upp. Um það bil bygði
hann steinhús. Jeg held, að hann
hafi aldrei átt reiðhest. Þessu líkt
hafa hinir hagað sjer. Sveitafólk,
sem lifað hefir þessu lífi, hefir þó
ekki búið við kulda, það hefir unnið
sjer t.il hita innan bæjar sem utan,
tætt utan á sig fatnað t. d. Aftur
þekki jeg þá menn í bændastjett
sem alla æfi hafa svamlað í skulda
feninu. Þeir hafa keypt og selt
fjenað, gert áætlanir, ætlað að
græða á umsýslu, en aldrei eign
ast neitt. Þeirra líf gengur þann
ig, að þeir eru lausir við heimili
sitt, á sífeldu ferðalagi, við að
„velta skuldum“, og þegar þeir
eru heima, fá þeir sig ekki til að
vinna. Alt gengur hjá þeim á trje
fótum, sem svo er kallað. Þeir eru
ósparir á tíma og hirða ekki um
þá smámuni, sem aðra bændur
gera sjálfbjarga.
í minni sýslu er nú svo stætt
hjá bændum, að þorri þeirra er
svo kaffærður í skuldunum, að
þeir eiga ekki afgangs, eða þá
lítið. Það er satt, að nú lifa bænd-
ur betra lífi til hnífs og skeiðar
en fyrrum, t. d. á ísárunum eftir
1880. Og þó er ógleðilegt líf, að
sjá ekki fram úr skuldabasli. Sum-
ir una þessu lífi vel. En margir
illa, þó að þeir beri sig karlmann-
lega. Sannast að segja er fjölda
Vörubilar.

Hvers vegna verða VOLVO-vörubílarnir ódýrastir?
Vegna þess að þeir eru endingarbestir.
Hvers vegna eruVOLVOvörubílarnir endingarbestir?
Vegna þess að þeir eru búnir til í Svíþjóð, úr sænsku
stáli, en allir vita að sænskt stál og
sænsk vjelaiðja tekur öllu Öðru fram
að gæðum.
Varahlutir fyrirliggjandi.
Halidór Eiríksson.
Reykjavík.
Sími 175.
Timbtitpvei'siun
P.W.Jacobsen & Sön.
Stofntsd 1824,
Simnefnit GranfuE’u - Carl-Luncsyade, Kötenhavn C.
Selur timbur í stærri og smærri sendingum frá Kaupmhöfn.
Eik til skipasmiða. — Einnig heila skipsfanna frá Svíþjóð.
Hefi verslað vi|5 ísland í 80 ár.
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
• •
II

er gaman að líta á þvottana
Jeg Þvæ
skemdalaust
og á helmingi
styttri
tíma með
RINSO
u
segir húsmóðirin
„Lökin og koddaverin eru hvít eins
og mjöll, hvergi stoppað eða bætt.
Það er Rinso að þakka! Rinso
heldur þvottunum hvítum, enginn
harður núningur, engin bleikja, ek-
kert sem slítur göt a >vottana,
bara gott, hreint sápusudd, sem
naer út öllum óhreinindum. Jeg
gæti ekki hugsað mér að vera án
Rinso.“
Er a'ðeins selt i pökkum
— aldrei umbúðalaust
Lítill pakki -
UCV£R BROTHIR9 UMITEO
PORT 9UNLIOLT, IN5LANH
W-R 24-047*
|Pappír, ritfðng,
Bókaverslun isafoldar.
HII