Morgunblaðið - 23.08.1931, Qupperneq 3

3

ris
| ^ftor0mtkla£t$
utfl.: SLt. Arvaknr, tjavlk
kltatjörar: Jön Kjartanaaoa.
Valtjr ðtnfánuon.
aitatjörn o* afKrclVala: =
▲uaturatrntl 1. — Wal (00. =
tuclýalnKaatjörl: U. Hafbarc. =
áucltalncaakrifatofa: ~
Auaturatrntl 17. — Blml 700. —
i SCalaaaalaaar: =
Jön Kjartanaaon nr. 741. s
Valtýr Stef&naaon nr. 1110. =
H. Hafberc nr. 770. ~
iakrlft&cjald: =
Innanlanda kr. 2.00 4 aaknutn. =
Utanlanda kr. 1.50 á aaánnBl. s
t lauaaaölu 10 aura elntaklO. =
3g 10 aura aaeO Leabök. n
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllrnl
Barðinn.
Vonlítið að hann náist út.
Skipið stingst fram af skerinu.
í blaðinu í gær var frá því skýrt
•að tvö skip voru í fyrrakvöld kom-
in á vettvang til þess að reyna
að bjarga Barðanum af Þjótnum,
hafnarbáturinn Magni og togarinn
;,Öyllir.“
Br hafnarbáturinn Magni kom
að Þjótnum kl. að ganga sjö á
föstudagskvöld, voru skipverjar
af Barðanum a.llir í skipsbátun-
um, og höfðu verið það um hríð,
því þá var togarinn farinn að
hallast svo mikið á skerinu, og
kominn svo mikill sjór í hann, að
búast mátti við því, að hann kynni
að sökkva. skyndilega.
Var nú tekið til óspiltra mál-
anna að dæla úr togaranum. Tókst
þá að dæla úr ríestarrúminu, en
Magni liafði ekki við að dæla úr.
vjelarrúminu.
Um miðnætti á laugardagsnótt
var gerg tilraun til þess að draga
togarann af skerinu. Var sín drátt-
-artaugin sett í hvort skipið, Magna
ug Gyllir. Bn Barðinn bifaðist
ækki. Aftari helmingur Barðans
vai' á skerinu, en framendinn stóð
fram af því.
Er hætt var tilraunum þessum,
var haldið áfram að dæla úr skip-
inu. En nú höfðu dælurnar ekki
’við, skipið fyltist af sjó, og va-rð
jþá svo fram þungt, að klukkan
að ganga þrjú um nóttina, stakkst
það fram af skerinu, svo stefni
þess stendur í botni, en afturend-
ann upp úr sjó.
Gyllir sneri nú til Reykjavíkur,
«611 Magni kom ekki fyr en kl. 8
:í gærmorgun, og þá með skipshöfn
Barða.ns, nema skipstjóra og vjel-
stjóra. Þeir komu síðar með vjel-
ibát.
Er skipVerjar af Barðanum fóru
ií bátana, tóku þeir allan farangur
;sinn með sjer. En veiðarfæri skips-
iins voru ekki tekin, sakir þess,
'Að allir bjuggust þá við því, að
skipið næðist út, ^
Sker þetta, Þjóturinn, sem
Barðinn strandaði á, er, að sögn
3 klettahnjótar, svo sem mótorbáts-
leiigd hver. A skeri þessu brýt-
ur altaf, nema þegar sjór er lá-
dauður, eins.og liann yar í þetta
sinn.
Ba.rðinn var smíðaður { Eng-
landi árið 1913; 416 smálestir að
stærð. Eigendur h.f.- Heimir hjer
í Reykjavík. Með veiðarfærum og
afla var skipið vátrygt fyrir kr.
■270.000.
Farið hefir verið fram á, að
Ægir kæmi á vettvang í dag, til
þess að athugað yrði enn hvorí
nokkur von sje til þess að ná skip-
ánu út.
MORGUNBLAÐIÐ
Þm tíðindi.
FiíraakalOgin 1929.
NefndaráUt Jáns Þorlákssonar.
„— Eftir fjárlögunum fyrir
1929 voru veittar útgjaldaheim-
ildir í 7. til 20. gr., að uppliæð
samtals kr. 10850957.92. Eftir frv.
stjórnarinnar til laga um samþykt
á landsreikningnum fyrir 1929
hafa gjöldin orðið alls á því ári
rúmar 17 milj. kr., og þar við mun
mega bæta rúml. 1 milj. kr., sem
greidd var úr ríkissjóði á árinu
1929, en stjórnin hefir ekki viljað
telja með gjöldum þess árs. Eyðsl-
an umfram gjaldaáætlun fjárlag-
anna nemur því á þessu ári yfir 7
milj. kr. Af þeirri fúlgu er í fyrir-
liggjandi frv. til fjáraukalaga leit-
að heimildar fyrir kr. 2128758.39.
Það virðist vera brýn ástæða til
að athuga, hvört eigi muni þurfa
að leita lieimilda fyrir einhverju
af þeim nál. 5 milj. kr., sem eyðst
hafa umfrarn þetta (eða nál. 4
milj. kr., ef farið er eftir reikn-'
ingsfrv. stjómarinnar), en frv.
kom svo seint til nefndarinnar, að
enginn tími er til að vinna þa.ð
verk nú, svo í nokkru lagi sje. En
af þessu virðist þó mega ráða, að
þær venjur, sem fylgt er um samn-
ingu fjáraukalaga, þurfi að breyt-
ast.
Minni hlutinn hefir nú veitt því
eftirtekt, að í frv. íelast nokkraa-
upphæðir, sem greiddar hafa vefið
úr ríkissjóði, en eftir athugasemd-
um yfirskoðunarmanna landsreikn-
inganna. þykir alls óvíst, hvort
rjett sje að samþykkja. Þykir rjett
a.ð gera grein fyrir hjer að lútandi
athugasemdum endurskoðenda, og
er það jafnframt greinargerð fyrir
eftirfarandi brtt.
Í. Atbugáscrnd endurskoðenda
nr. 13 hljóðar svo:
,,Meðal gjalda í 11. A. 4. eru
taldar 398 kr., sem greiddar hafa
verið vikublaðinu „Tíminn‘ * fyrir
að birta dóm í máli gegn Jóh. Jó-
hannessyni bæjarfógeta. Yfirskoð-
unarmenn þekkja þess ekki dæmi,
að slíkur kostnaður hafi verið
greiddur úr ríkissjóði“.
Svgr ráðh. við þessarí aths. hefir
yfirskoðunarmönnum ekki þótt
fullnægjandi, því þeir gera svo-
felda tillögu til úrskurðar um
þetta atriði:
„Athugasemdin átelur hlutdræga
notkun ríkisfjár, og er til aðvör-
Unar framvegis' ‘.
Þykir minni hl. samkvæmt þessu
ekki ástæða til að samþykkja slíka
fjárnotkun, og ber fram brtt. þar
að lútandi.
2. Aths. ®endurskoðenda nr. 18
hljóðar svo:
„í 11. gr. B. 5. eru færðar til
gjalda kr. 9450.00 fyrir „Útdrátt
nokkurra mála“. Yfirskoðunar-
menn óska skýringar á þessum
ilið“.
í stað tillögu um úrskurð út af
þessu, segja yfirskoðunarmenn:
„Svarið er ófullnægjandi og því
er ekki unt að gera till. til úr-
skuirðar1 ‘.
Minni hl. virðist ekki rjett að
samþykkja gjaldaliðinn, meðan yf-
irskoðunarmenn sjá sjer ekki fært
að gera tillögu um úrskurð.
3. Athugasemd endurskoðenda
nr. 23 ldjóðar svo:
„í 14. gr. B. XTV. 3. eru veittar
20000 kr. til þess að reisa nýja
hjeraðsskóla í sveitum, en eyðst
liafa á þessum lið ltr. 137458.45,
eða. nærri 7 sinnum meira en þing-
ið ætlaðist til, og hefir öll þessi
upphæð farið til Laugarvatnsskól-
ans. Um leið og yfirskoðunarmenn
leiða athygli að þessari miklu um-
frameyðslu, spyrjast þeir fyrir um,
hvaðan fje það hafi komið, sem
lögum samkvæmt á að koma móti,
og hvorí það sje þegar greitt“.
Úrskurðartillagan hljóðar þann-
ig; —
„Reikningar yfir byggingar-
kostnað Laugarvatnsskóla fyrir ár-
ið 1928 og 1929 eru svo ógreini-
legir, a.ð yfirskoðunarmenn verða
að óska þess, að einn heildarreikn-
ingur yfir allan byggingarkostnað-
inn frá byrjun til ársloka 1930
verði búinn til af fagmanni á því
sviði og hann síðan lagður fyrir
yfirskoðunarmenn. Till. til úrskurð
ar verður því sú, að heildarreikn-
ingur yfir kostnað af byggingu
Laugarvatnsskóla frá byrjun til
ársloka 1930 verði saminn og lagð-
ur fyrir yfirskoðunarmenn LR
1930“.
Með þessu fresta yfirskoðunar-
menn því til næsta árs að gera
úrskurðartillögu að efni til um
þennan lið, og þykir ekki rjett að
samþykkja aukafjárveitingu fyrir
liðnum meðan svo stendur.
Ymsar fleiri athugasemdir og
úrskurðartillögur yfirskoðunar-
manna gefa fult tilefni til þess að
bera fram brtt. við frv. þetta, en
jeg læt hjer við sitja að svo stöddu
og áskil mjer að bera fram frekari
till. um breytingar við 3. umr.“.
Flutti J. Þorl. því næst brít.
um að fella burt úr frv. þá þrjá
liði, er hann nefnir sjerstaklega í
nefndaráliti sínu, en stjórnarliðið
feldi þær allar.
Frá umræðum um lands-
rulknlng ng fjðrauka-
Iðg 1929.
Eins og skýrt vax frá í blaðinu
í gær, lýsti Jón Baldvinsson því
yfir eftir fundarhlje í Ed. á föstu-
daginn, að hann mundi ekki taka
.þátt í atkvæðagreiðslu um fjár-
aukalögin og landsreikninginn
1929. Hann sjálfur liafði áður lýst
því yfir, að hann mundi hvorugt
samþykkja, og flokksbræður hans
i Nd. höfðu lýst yfir að hvorí
tveggja væri rangt og greitt atkv.
á móti báðum þessum frv.
Þegar Jón B. hafði sagt fram
játningu sína, kvaddi Pjetur Magn
ússon sjer hljóðs. Vítti mjög alvar-
lega þá smán og spillingu, að
þingmenn gengi kaupum og sölum.
Sagði hann að allir vissu, að J.
B. hefði verið „keyptur“ til að
samþykkja rangan reikning, keypt
ur fyrir fríðindi til handa flokki
sínum (eða flokksmönnum). Þegar
slík verslun færi fram um fje og
hagsmuni ríkisins ættu fulltrúamir
fullan rjett á að vita hverju ríkið
væri látið fórna. Krafðist hann
skýrslu um þetta, og kvaðst hafa
því fyllri ástæðu til þess, sem full-
víst mundi að hjer væri ekki um
smáræði að ræða. Sagðist hann þá
um daginn hafa spurt einn þing-
mann í flokki stjórnarinnar, hvort
Jón Setti sig dýrt. Hefði sá svar-
a-ð: „Það held jeg sumum þyki*.
Mætti nú geta nærri að brögð
væru að, er slíkum blöskraði.
Að lokum sagði Ihann, að það
væri þingmanninum hin mesta
skömm, að leggja samþykki sitt á
það, sem hann vissi að væri ekki
eina.sta rangt, heldur stórlega sak-
næmt. En fullkomin þjóðarskömm
værj það, að hafa ríkisstjórn, er
gæfi út þannig landsreikning, a®
samviskusamir menn gætu ekki
greitt honum atkvæði.
Eftir þessa ræðu setti þingdeild-
armenn hljóða um stund. En síðan
kvaddi sjer hljóðs Jón Þorláksson.
Gerði hann fyrst grein fýrir at-
hugasemdum og breytingatillögum
þeim, er hann sem fjárhagsnefnd-
armaður gerði við þessi frv. í á-
litsskjölum minnihlutans. — Þau
þingskjöl eru birt hjer á undan.
Þá sneri hann máli sínu að kaup
unum á Jóni. Sagði hann að vitan-
lega hefðu allir þm. Alþýðuflokks-
ins vitað að landsreikningurinn
var rangur og einnig fjárauka-
lögin, og með þeim rökstuðningi
hefðu þeir allir lýst yfir, að þeir
mundu greiða atkvæði móti hvoru
tveggja. Hefðu og flokksmenn
Jóns í Nd. efnt það. Þyrfti ekki
um það að deila að kaup hefðu
farið fram á þann hátt sem 4.
landkjörinn hefði lýst.
En verslun þessi væri þó alls
ekki óvænt. Olluim væri kunnugt,
að þau fjármálaafbrot, sem stjórn-
in nú leitaði syndakvittunar fyr-
ir hjá þinginu, hefði hún drýgt í
trausti þingflokks sósíalista. Jón
Baldvinsson bæri því siðferðilega
ábyrgð á meðferð stjórnarinnar á
ríkisfje undanfarin ár.
Finska útgerðin fyrir norðan
og viðskifti við Finna.
Siglufirði, 22. ágúst.. FB.
Finskur botnvörpungur, sem
Elfving konsúll á, kom hingað inn
í gær og fór heimleiðis í gærkvöldi.
Keypti hann hjer afla nokkurra
vjelbáta, þorsk, ýsu og annað til
ísunar. Mundi hann að sögn hafa
keypt. lijer og inn með Eyjafirði
fullfermi, ef fengist hefðu ívilnan-
ir á liafnaigjöldum, en hann átti
að greiða full gjöld í hverí sinn og
liann kæmi í höfn. Hefir mönnum
mislíkað þetta, því Elfving borgaði
10 aura kílóið með haus og er það
nærri því helmingi hærra verð en
kaupendur hjer greiða, auk þess
sem næstum því ógerlegt, er að
selja fisk nú. -— Móðurskip Elf-
vingsútgerðarinnar. Petsamo, hefir
frystivjelar, og hefir þegar keypt
um 60 smálestir af fiski úti á mið-
um, en gat tekið um 500 smálestir.
— Nokkrar stúlkur hjeðan rjeðust
á skip þetta liðlega vikutíma, til
að kenna sjerverkun síldar. Komu
þær á land í gær og ljetu ágætlega
af aðbúnaði á skipinu. Fengu þær
120 krónur í kaup hver. Elfving
hefir mikinn áhuga fyrir viðskifa-
sambandi Finna og íslendinga. —
Tók hann hjer nokkra sekki síldar-
mjöls til reynslu. Ef síldarmjölið
reynist vel, ráðgerir hann að
kaupa á næsta ári 500 smálestir.
Einnig vill ha.nn kaupa á næsta
ári fisk til útflutnings í ís, en
telur kostnaðinn ókleifan, vegna
hinna háu hafnargjalda. Mun í
ráði hjer að skora á stjómina að
veita undanþágu, ef samningar
takast að öðru leyti. — Elfving
hefir saltað um 30.000 tunnur.
Hámubrunl á Spitsbergen
Svíanáman, svokallaða, hefir verið
að brenna í 6 ár.
Karl Sidenvall. skrifstofustjóri
í verslunarráðuneyti Svía var
sendur til Spitsbergen í sumar
til þess að rannsaka. hina svoköll-
uðu Svíanámu, sem hefir verið að
brenna í^6 ár. Segir hann, að alt
útlit sje fyrir að eldurinn fari nú
að slokkna. Þó er það ekki alveg
víst. Enginn reykur kemur leng-
ur upp úr námunni, aðeins gafa..
Þrátt fyrir þennan mikla bruna,
eru þó eftir miljónir smálesta af
kolum í námunni. Segir Sidenvall,
að engin hætta sje á því, að öll
þau ósköp af kolum geti brunnið
upp niðri í jörðinni.
Ekki er búist við því, að byrjað
verði á kolagrefti þarna. fyrst um
sinn, vegna þess að kolin verða
of dýr. Það kostar eins mikið að
brjóta þau, eins og verðið er nú á
enskum kolum, en svo bætist þar
við mikill flutningskostnaður.
Aftur á móti eru Rússar byrj-
aðir að starfrækja kolanámu, sem
þeir eiga á Spitsbergen. — Yora
sendir þangað menn í sumar og
eiga þeir að brjóta kolin. En þar
er erfitt um vik, því að engar
liafskipabyrggjur eru þar og verð-
ur annað hvort að skipa. kolunum
út á bátum, eða renna þeim á
streng út í flutningaskipin. En
hvað gerir það til — Rússar hafa
nógan og ódýran vinnukraft.
, , , •" I
m "^1 .1
Breskur ráðherrafundur.
London 22. ágúst.
United Press. FB.
Ráðherrafundur liófst í morgun,
að afloknum löngum umræðum
milli MacDonalds og Snowdens
annars vegar, en leiðtoga íhalds-
fíokksins og frjálslynda flokksins
hins vegar.
Atvinnuleysið í Þýskalandi.
Berlín 22. ágúst.
United Press. FB.
Tala. atvinnuleysingja í landinu,
sem komst niður fyrir fjórar milj.
í júlí var þann 15. ágúst komin
upp í 4.104.000, sumpart vegna
fjárhagsástandsins í landinu, en
sumpart vegna þess að bændur
hafa aftur fækkað við sig verka-
fólki.
Útvarpið.
Mánudag: Kl. 19.30 Veðurfregn-
ir. Kl. 20,30 Hljómleikar. Alþýðu-
lög. Kl. 20,45 Þingfrjettir. Kl. 21
Veðurspá og frjettir. Kl. 21,25
Grammófónhljómleikar.