Morgunblaðið - 06.09.1931, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
11
iagt fram til kirkjunnar; en álag
fram yfir það er rán.
í greinargerð við 15. gr. er
kirkjunefnd að tryggja rjett safn-
■aða með álagsfyrirmælum hennar.
En hún minnist ekki á rjett kirkju
-eigenda; eins og hann sje enginn
til eða ekki þurfi að hafa hliðsjón
af honum. En náttúrurjettinn —
■er jeg nefni svo — eiga þeir eins
•og aðrir menn. Afleiðingin af hvat
víslegri löggjöf síðari tíma, aukn-
um kröfum um kirkjur, og með
verðbreytingr.m á síðar} árum, hef-
Ir orðið stórum spilt rjetti kirkna-
eigenda móts vig það sem áður
var, en því síst ástæða til, eða
viðurkvæmilegt, að bæta úr órjetti
á ný. Ef til máls gæti komið með
álag á kirkju, ætti álagið að mið-
ast við tekjur eða sjóð kirkjunn-
ar, þannig að það væri látið vera
viss ákveðinn hundraðshluti af
lionum t. a. m. 10%. En að fara
eftir byggingarkostnaði, sem húsa-
imeistari getur ráðið öllu um, og
sem gæti farið margfalt fram úr
sjóðseign kirkju, er fjarstæða. —
Söfnuður er engum rjetti sviftur
þó hann að öllu leyti verði að
standa straum af kirkju sinni —
•eins og t. a. m. þinghúsi sínu —
■ef hóf er haft á gerð hennar.
Síðasta grein frv. lítur meinleysis-
lega ,út, nfl. að öll álcvæði eldri
laga er koma í bága við lög þessi
•skuli vera úr gildi numin. Ef það
er meiningin að fyrirmæli þessi
nái til fyrgreindra ákvæða kirkj-
rjettarins forna, og til eignarrjett-
arákvæða stjórnarskrárinnar, þá
•er hún alt annað en meinlaus.
Kirkjunni verður það enginn á-
vinningur þó lögfest sjeu í lxennar
þágu fyrirmæli sem beita má svo,
að þau fari í hága við heilbrigða
rjettarmeðvitund.
St. Guðmundsson.
Hreppan í Danmörku.
Tillögur og úrræði.
I. Tillögur búnaðarþingsins.
Nýlega hjeldu jótskir bændur
búnaðarþing mikið í Árósum, og
var þar að sjálfsögðu mikið rætt
nm, hver úrræði væru álitlegust á
þessum krepputímum, því Danir
eru lítið betur farnir en vjer. Þó
þeir sjeu miklir búmenn og hafi
hálfu frjósamara land en vjer, þá
liefir slíkt verðfall orðið á öllum
sveitaafurðum, að búskapurinn ber
sig ekki. Hefir verið áætlað, að
síðasta árið hafi hallinn á búskap
verið að meðaltali um 3%. Bænd-
ur hafa því ekkert ha.ft fyrir sitt
erfiði og tapað 3% þar að auki.
Stjórnin hafði stuhgig upp á
því, að veita bændum ríflegan
styrk úr ríkissjóði til þess að
standast þessa óáran. Vildi hún
ýeita- 30 miljónir króna í þeSsu
augnamiði, og vakti það aðallega
fyrir henni, að fyrst og fremst
skyldi hjálpa þeim, sem skuldug-
astir væru og ófærastir að bjarga
sjer. Þessi fjárhæð.svarar til þess,
a,ð ísl. bændur fengju 1 miljón kr.
kreppustyrk.
Hvernig tóku svo dönsku bænd-
urnir þessu góða boði?
— Formaður brinaðarþingsins,
Haíuch landþingsmaður, hafði orð
fyrir þeim og eru þetta brot úr
ræðn hans:
Tillögur stjórnarinnar hafa orð-
ið rnikil vonbrigði fyrir oss. Þær
eru ekkert annað en stóreflis öl-
musugjöf ha.nda aðalatvinnuvegi
landsins, sem framleiðir 80% af
öllum þess útflutningsvörum. Sje
þessu boði tekið, þá eru að engu
hafðar allar vora^- fyrri kröfur, en
vjer höfum ætíð krafist þess, að
hver atvinnuvegur yrði að bjargast
af eigin ramleik en lifa ekki af
ölmusum eða styrk frá öðrum.
Getur enginn sjeð út fyrir afleið-
ingarnar af því, að yfirgefa þessa
heilbrigðu stefnu.
Það stendur ekki i voru valdi,
að brejda vöruverðinu á heims-
markaðinum, og það eru lítil lik-
indi til þess að almenningur í öðr-
um löndum, sem hefir keypt vörur
vorar, og nú er orðinn svo fátækur
að hann hefir ekki efni á því,
verði á skömmum tíma svo efnað-
ur, að hann geti keypt þær við
siP.milegu verði. Eu. stjómin heldur
sjálfsagt að kreppan standi stutt,
því ekki getur hún til langframa
lialdið dönskum bændum uppi á
ölmusugjöfum frá öðrum atvinnu-
vegum, sem eiga minna undir sjer
en vjer.
Nei, vjer verðum að búast við
því að kreppan standi svo árum
skifti, og ganga hiklaust að því
með opnum augum, að koma jafn-
vægi á, svo sveitabúska.purinn beri
sig á ný. Eina ráðið til þessa er
að færa niður útgjöld öli og til-
kostnað. Þetta verður að gerast,
hvort sem mönnum þykir ljúft eða
leitt meðan þessi óáran stendur
yfir.
Fyrst má þá nefna, að ljetta
ranglátum sköttum af bændum,
,eins og hinuim stighækkandi fast-
eignaskatti. Hann verður að færa
niður í það, sem hann var 1914. Þá
þarf að breyta lögurn um nauða-
samninga þannig, að skuldugustu
bændurnir geti fengið svo mikla
eftirgjöf á skuldum sínum, sem
þeir geta aldrei borgað hvort sem
er, að þeim sje unt að búa áfram.
Þá er annað úrræðið: Vjer þurf-
um að gera allar nairðsynlegar
ráðstafanir til þess, að færa niður
öll útgjöld ríkisins, amtanna og
sveitanna um þriðjung. Til þess
að koma þessu í kring er meðal
annars nauðsynlegt, að öll laun
alt kaup og allir styrkir hækki og
lækki eftir afkomu aðalatvinnu-
veganna, svo unt. sje að láfa þá
I
bera sig.
Þriðja úrræðið er, a.ð færa alla
vexti niður svo sem mögulegt er.
Allar peningastofnanir verða að
gera sjer að skyldu, að útlánsvext-
ir fari svo lítið fram út innláns-
vöxtum sem frekast nyi. Þær verða
að láta sjer nægja. að komast af,
þótt gróðinn verði lítill eða enginn.
Að öðru leyti erum vjer alger-
,lega mctfallnir því að fella pen-
inga í verði, að mönnum sjeu gefn-
ar þær skuldir upp, sem þeir ættu
að geta borgað, eða að veittur sje
almennur greiðslufrestur á skuld-
um (moratorium). Alt þetta hefir
svo« margháttaðar afleiðingar og
ískyggilegar, að vjer teljum slíkt
örþrifaráð, og þa.ð mynd’i spilla
öllu lánstrausti þjóðarinnar.
Vjer förum lieldur ekki fram á
neinn styrk til bænda, hvorki til
þess að reka búskap nje selja af-
urðir vorar. Ef vjer getum þetta
ekki af eigin ra.mleik, imun öðrum
ekki farnast betur.
Að lokum bar »hann upp fund-
arályktun samhljóða því, sem hjer
er sagt.
Miklar umræður urðu um málið
og skoðanir auðvitað skiftar. Sjer-
staklega varði Bording búnaðar-
málaráðherra tillögur stjómarinn-
ar. Þótti honum auðvitað ófært að
draga til muna úr útgjöldunum, og
ólíklegt að því jafnvægi yrði náð
á skömmum tíma (kauplækkun o.
þvíl.), sem vekti fyrir Ha.uch. Þá
þótti honum lítt viðeigandi, að
ekki væri minst á tilboð stjómar-
innar í fundarályktiminni.
Sá veiki þarf aiS vinna
heilsu á ný
og veistu hvaS er besta
r&S viS þvl
ef verSa kýstu hraustur
sterkur, stór.
Þú strax þjer kaupir
maltöl — frá ÞÓR.
Hauch svaraði því, að helst hefði
hann kosið að enginn hefði heyrt
það eða sjeð.
Atkvæðagreiðsla. fór þannig, að
fundarályktun Hauchs var sam-
þykt með nálega öllum atkvæðum.
Ein 5 atkvæði voru greidd móti
BÆKUR
Gunnars Gunnarssonar og
Sigrid Undset
fást allar í
henni.
Þannig litu þá danskir bændur á
þetta vandamál, og mun flestum
finnast, að 'þeir hafi djarft úr
flokki talað og að vísu drengilega.
Vjer erum nú í sama vanda
Búkaverslun
Sigfðsar Eymundssonar.
Austurstræti 18.
staddir. Ósjálfrátt dettur rnanni í
hug hvað íslenskir bændur myndu
segja, ef stjórnin byði þeim 1 milj.
króna úr ríkissjóði í kreppustyrk.
Og hverju myndu þeir sva.ra, ef
boðið væri að verðfesta krónuna í
lággildi, sem munaði um, svo allar
skuldir færðust niður?
Hvað myndu þeir segja, ef sett-
ur værj á almennur greiðslufrestur
á skuldum í eitt ár eða lengur?
Öllu þessu hafa danskir bændur
neitað!
Og þeir hafa auk þess lýst því
vfir, að þeir telji öll slík úrræðd
háskaleg fyrir land og lýð.
H. Álit Madsens Mygdals.
Fyrverandi ráðherra Madsen
Mygdal flutti erindi á búnaðar-
þinginu, í Árósum um kreppuna, og
hversu helst yrði fram úr henni
ráðið. í aða.latriðum var liann sam-
mála bændunum, gerði ráð fyrir
því að kreppan yrði svo langvinn,
að í raun og veru væri að ræða
um tímamót með verðfalli á öllum
vörum, lækkun á öllu kaupí og
öllutm tekjum og útgjöldum rík-
isins. Neyðarúrræði þætti öllum
að vísu, að færa a!t niður um 33%,
en í það mætti ekki liorfa, þegar
neyðin stæði fyrir dyrum og aðr-
ar bjargn* væru bannaðar.
Mörg eru bjargráðin, sem bent
er á. Sumir vilja minka fram-
leiðsluna.. Það leiðir til þess eins,
að önnur lönd fylla þá markaði,
sem vjer höfum haft. Með tollum
er ómögulegt að efla eða vernda
útflutninginn, eins og sjá má á
því, að vemdartollalöndin eru nu
síst betur farin en hin. Viðsjár-
vert er það og, að hækka verð a
nauðsynja.vörum fyrir bæjabúa
með verndartollum. Hinsvegar er
vöruverð í bæjunum óhæfilega
hátt. Þetta þarf að breytast.
Gott dæmi um vöruverðið er það’
að bændur fá nú 8—9 aura (10
—11 ísl. aura) fyrir mjólkurpott-
inn, en seldur er hann í bæjun-
um fyrir 27—30 aura.. Þessi ó-
hæfilega álagning lendir að mestu
í vösum millimanna í bæjunum.
Verð á byggi liefir fallið um lielm-
in, en það hefir engin áhrif haft
á ölverðið, ]>ó ölið sje búið til úr
byggi.*) Þó bændur gæfu öll
skinn og alt leður til skófatna.ð-
ar, þá myndi verðið á skófatnaði
líkt og áður. Jafnvel þó 'þeir
*) Þetta er svipað brauðverði í
Reykjavík, sem stóð í stað, þó
hveiti fjelli um helming.
NATIONAL
KASSEAPPAEATEB
G-EORG- CALLIN
Vonarstræti 12.
8B7KJAVXX
S I M I
1987

wmmi
wmm
mmmm
mmmm
mmmm
---------------V-JSN'
-------
Pö* VAví ÞAvx y '7ÍMÍ'áKví!
mmímb .mmmw
MBWHBÉ Þcssi »vi«i mtsssm
SmSSHSk l»gika«ib®«rfæSt
v I
nú í flestum versl-
unum bæjarins
tméimm _
N||Mg$peppfe)t
BBÉBBIHIilllWgÉB
mmsmmáÉémmM

IOO ára
sívaxandi
sala
sannar gæðin.
Þegar þjer kaupið dósamjólk
ORAT0
feNED STERILIZED
þá munið að biðja um
IGHTI6