Morgunblaðið - 20.03.1932, Blaðsíða 6

6
—ORGUNBLAÐIÐ
-iC.
Verslunarkostnaður
í Reykjavík.
Svar til Eysteins Jónssonar skatt-
stjöra frá Verslunarráðinu.
talsvert vandasamt, leikur
hennar má ekki vera of sterkur
svo að eigi skyggi á aðalatriði
ieiksins. Arndísi hefir tekist
vel að þræða þar meðalveginn.
Viðar Pjetursson leikur Gunn-
stein lækni. Hann vinnur sam-
úð áhorfanda með hóglátlegri
og prúðri framkomu og per-
sónulegum glæsileik sínum.
Hlutverk þau önnur, sem ó-
talin eru, eru öll fremur smá.
Friðfinnur Guðjónsson leikur
Grím innheimtumann hjá Jósa-
fat, stríðinn karl og gamansam-
an, sem þykir gott í staupinu
og hefir gaman af að erta Jósa
fat, þegar hann er búinn að fá
nægilega mikið í kollinn til
þess að leyfa sjer slíkt. Sigrún
Magnúsdóttir leikur Rúnu stofu
stúlku frúarinnar og fer vel
með það hlutverk. Dóra Har-
aldsdóttir (BjörnSsonar) leik-
ur Sigga litla, tilsvör hennar
eru vel sögð og skýr og benda
á góðan skilning hjá svo ung-
um leikanda. Indriði Waage
leikur Láfa, fábjánann son
Grímu. Hann segir aldrei neitt
á leiksviðinu, en gerfi það, sem
Indriði hefir gefið þessari per-
sónu, er frábærlega gott. Hef-
ir hann náð svo miklu út úr
þessu hlutverki sem framast
var unt. Marta Kalman leik-
ur hjúkrunarkonuna í 5.
þætti. Hin rólega framkoma
hennar og virðulega, setur
mjög svip sinn á sjúkrastofuna.
Loks leikur Brynjólfur Jó-
liannesson Sörla Og gerir það
vel. Gallinn er bara sá, að
hlutverkið er ekki annað en
hjálp í viðlögum, ef svo mætti
að orði kveða.
Leiktjöldin eru prýðileg eins
og jafnan hjá Freymóð Jó-
bannssyni og Hallgrímíír Bach-
mann sá um það, að brennan
í 4. þætti fór vel og skörulega
fram án þess að tjón hlytist af.
Að leikslokum var höfundur-
inn tvívegis kallaður fram og
fagnað með dynjandi lófataki.
Að lokum tvennt: Leikhús-
gestir, komið stundvíslega og
ieikendur, hafið hljein milli
þátta ekki svona löng!
Guðni Jónsson.
Úr Suður-Þingeyj arsýslu.
10. mars. FB.
Tíðarfar. Afbragðs góð tíð hefir
verið hjer nyrðra allan febrúar-
mánuð og það sem af er marsmán-
uði. Gerði þíður og tók upp allan
snjó í byrjun mánaðarins og var
því oft mikill hiti á daginn. Síðan
hafa verið sífeldar stillur og góð-
viðri.
Grasaheiði. Nú á Góunni hefir
fólk farið í grasaheiði á afrjetti
og er það sjaldgæft á þessum tíma
árs. Þá hefir einnig á stöku stað
verið átt við jarðabætur, herfuð
flög og rist ofan af, en það hefir
verið í smáum stíl.
Sundkensla. Sundkensla hefir
farið fram í vetur í hinni nýbygðu
sundlaug ungmennafjelagsins í
Reykjahverfi. Var eitt námskeið
haldið þar fyrir jól og sóttu 16
manns. Annað var haft þar stuttu
eftir nýár. Einnig er skólabömum
í hreppnum kent sund. Kennari er
Atli Baldvinsson, Hveravöllum.
Verslunarráð íslands leyfir sjer
að gera eftirfarandi athugasemdir
við skýrslu hr. Eysteins Jónssonar
skattstjóra, er birtist í Tímanum
27. f. m., • um verslunarkostnað í
Reykjavík.
Skýrslan kvað vera samin að til-
hlutun atvinnumálaráðneytisins,
samkvæmt þingsláyktunartillögu
frá síðasta þingi um að vinna mót
dýrtíð, og leynir það sjer ekki, að
tilgangurinn er sá, að ala á andúð
gegn kaupmannastjettinni, með því
að telja mönnum trú um, að of
margir Reykvíkingar hafi atvinnu
og framfærslu af verslun, og að
kostnaðurinn við liana sje mjög
tilfinnanlegur skattur á landsmönn
um.
Þar sem hjer er um opinbera
skýrslu að ræða, sem háttv. þing-
mönnum hefir verið send sem heim
ildarrit, verður ekki komist hjá
því að mótmæla henni og þá sjer-
staklega athugasemdum þeim, er
henni fylgja, vegna þess hve hlut-
drægar þær eru og viilandi að
ýmsu leyti.
Samkvæmt Arbók Hagstöfu ís-
lands frá 1930 er talið að 8.3% af
þjóðinni lifi á verslun, sem er mjög
sambærileg tala við nágrannaþjóð-
irnar (í Danmörku 10.8%, Noregi
11.1% og Svíþjóð 8.3%) þótt ætla
mætti að verslunin væri fólksfrek-
ari lijer en víða annars staðar,
vegna 1 ítils iðnaðar innan lands
og fjariægðar frá framleiðslulönd-
unum.
Á hitt er ekki síður að líta,
hvernig kaupmannastjettin hefir
unnið sitt hlutverk, og hvort
reynsla sú, sem þjóðin hefir feng-
ið af öðru verslunarfyrirkomulagi
hafi gefist betur.
Það vekur strax nokkra grun-
semd, að eigi skuli vera gerð til-
raun til þess að bera hinn háa
yerslunarkostnað í Reykjavík, sem
skýrsla þessi á að sýna, saman við
dreifingarkostnað á þeim vörum,
sem ríkið hefir verslað með, eða
Samband ísl. samvinnufjelaga sjer
mönnum fyrir. Yafalaust væri sá
samanburður ve1! sjeður af núver-
andi stjóm, ef hann væri ríkis- og
kaupfjelaga verslunuim í hag. En
eftir þeim gögnum er hann birtir,
liggur í augum uppi, að hann
blandar ýmiss konar verslun og
annari starfsemi, sem rekin er hjer
íReykjavík, samanvið verslun með
erlendar vörur, sem að eins eru
notaðar hjer í bæ og fær á þann
hátt háa kostnaðaráætlun.
Þeir óskyldu liðir, sem fyrst og
fremst verða að dragast út úr
skýrslunni, ef hún á að gefa hug-
mynd um það sem leitað er eftir,
eru þessir:
1) Verslun með innlendar vörur
hjer í Reykjavík.
2) Verslun i^ieð innlendar vörur
til útlanda.
3) Tðnaður eða framleiðsla, sem
er samfara ýmsum verslunarfyrir-
tækjum.
4) 01] verslun Reykjavíkur-
manna (heildsala og smásala) með
þær erlendu vörur, er til
Reykjavíkur flytjast, en seldar eru
út um land, eða utan bæjar.
5) Öll umboðssala Reykjavíkur-
kaupmanna utan bæjar.
6) Vátrygginga- og miðlarastarf-
semi, svo og ýmiss konar erind-
rekstur, sem ekki á skylt við vöru-
sölu.
Kostnaðinn við 1. og 2. lið af-
greiðir skattstjóri með þessum orð-
um: „Eigi eru svo mikil brögð að
slíku að nokkru verulegu nemi á
heildarniðurstöðum“ og tekur ^.ví
ekkert tillit til hans. Þetta nær
auðvitað engri átt, og má merki-
legt kalla, að svo skuli vera gert
í skýrslu til Alþingis. Hve miklu
velta innlendra vara nemur, móts
við veltu erlendra vara, hjá þeim
verslunum, sem bæði versla með
innlendar og útlendar vörur hjer í
bænum, 6r ekki gott að segja, en
víst er það, að ýmsar af algeng-
ustu neytsluvörum eru innlendar.
Vörur, sem lijer koma til greina,
eru t.d. kjöt, saltað, nýtt og frosið,
smjör, tólg, smjörlíki, jarðepli,
grænmeti, harðfiskur, öl og gos-
drykkir, efnavörur ýmsar og hrein-
lætisvörur o. m. fl.
í 3. lið er kostnaður við iðnað,
sem víða er í sambandi við verslun,
Hann vill skattstjórinn að vísu
taka til greina og gerir það með
því að áætla % til frádráttar á
útkomu hinna einstöku liða. Skýrsl
an sjálf sýnir þó, að þetta er a'l-
gerlega ónóg, því þar sem álagn-
ing smásala alment er talin 29%
af innkaupsverði, eftir útreikningi
skattstjórans, er hrein versltmar-
álagning smásala sem einnig reka
iðn, eftir sömu heimild 63.9%. Er
því auðsætt að þessi „áætlun“ fær
ekki staðist. því engin ástæða er
til að ætla, að hrein verslunará-
lagning þeirra, sem iðn reka í
sambandi við verslun, sje mikið
meiri en þeirra, sem verslun reka
eingöngu.
Við 4. 'lið, verslun með útlendar
vörur út um land, vill skattstjór-
inn taka til greina kostnað, með
því að draga frá heildarálagning-
unni % af verðframfærslu heild-
sala og umboðssala, en ætlast svo
til þess, að það komi til jafnaðar
á móti álagningu, er hann telur
að ekki ltomi að öllu leyti fram í
skýrslunum, nefnilega töp á skuld-
um, vörurýrnun og vextir. Við
þetta er fyrst að athuga, að þessi
frádráttur er ónógur. Eftir upp-
lýsingum frá 9 aðal-heildverslun-
um hjer í bæ, er sala þeirra að
meðaltali út um land árið 1930 43%
af veltunni. En við þetta bætist
svo sala smásalanna til utanbæjar-
manna. Er hún alt af töluvert mikil
og þá ekki síst hátíðarárið 1930,
sem skýrslan er miðuð við. Þar
sem nú hlutfallsleg álagning smá-
salanna er einnig af eðlilegum á-
sræðum miklu meiri en heildsal-
anna, sjest það glögt, að hjer
skýtur enn mjög skökku við um
áætlanir skattstjórans. Þegar hann
enn fremur vill ætla að þetta
jafnist upp með álagningu, sem
ekki kemur fram á skýrslunum,
nefnilega töpum á skuldum, vöru-
rýrnun og vöxtum, ber að geta
þess, að hjá stærri firmurn koma
þessir liðir fram í bókhaldinu, svo
ráðstSfnn gegn kreppnnni,
er að nota
Best
H
R
E
I
N
S
Góð ödýr og innlond framleiðsla.
Kristalsápu,
Handsápur,
Þvottaduft,
Skóáburð,
Kerti,
Vagnáburð,
Stangasápu
Raksápu
Ræstiduft
Gólfáburð
Fægilög
Baðlyf
jScmtsk fatahteittfiíutt ojö iitutt
34 1300 Jteijkiavíit.
Fullkomnar vjelar. Nýjustu og bestu efni. Þaulvant starfsfólk.
10 ára reynsla.
Ný bðk:
Erik F. Jensen: Með Niels Bukh Jorden rundt. Stór bók með fjölda
mynda. Kemur út í 12 heftum og kostar hvert kr. 0.85 ísl. Eitt hefti
kemur út á viku.
Mjög eiguleg bók fyrir alla íþróttavini og íþróttamenn.
Bðkaverslun Sigfúsar Eymundssonar.
Fiskverkun.
Tökum að okkur fiskverkun á fiskverkunarstöð okkar f
Haga. Getum byrjað strax ,eftirþurkun í húsi ef með þarf
og um semst. Símar 1533 og 31.
Fiskverkunarstöðin í Haga.
Hlutafjelagið Sleipnir.
Tveir þriðjn hlntar
Engeyjar
til leigu, 7 til 8 hundruð hestburða töðufall. Dúntekja,
hrognkelsaveiði. Stórt íbúðarhús getur fylgt. Slægjurnar
leigjast sjerstaklega ef um semur. Upplýsingar í síma 31
og 1001.
Snarislöður ReykMur
og nágreanis
óskar eftir húsnæði á góðum stað í bænum, helst í stofu-
hæð. Tilboð má senda Gústaf Sveinssyni, lögfræðing, —
Austurstræti 14, sími 67.