Morgunblaðið - 24.03.1932, Blaðsíða 8

8
IIORG JNBLAÐIÐ
sýna það, ef Nielsen aðhefðist
nokkuð. Auk þess voru kendur
lians bundnar við stólbríkurnar og
böndin innsigluð. Þrátt fyrir þetta
komu útfrymisfyrirbrigði, sem
Carstensen segist í fyrstu hafa
baft tilhneiging tíl að halda að
væru svikalaus, en nú sje hann
farinn að halda að hafi verið eitt-
hvert einfalt kemiskt svikabragð.
Engin grein er fyrir því gerð,
hvernig Nielsen hefir átt að geta
komið neinum slíkum brögðum við,
eins og um hann var búið. Og
engin sönnun er heldur fyrir því
færð, að hann hafi haft neitt slíkt
í frammi.
Jeg hefi verið á mjög mörgum
fundum með Nielsen, bæði hjer og
í Höfn. Meðan hann hefir dvalist
jhjer, hefi jeg haft tækifæri til
þess að athuga hvert tangur og
tetur, sem hann hefir haft með-
ferðis, bæði í tösku sinni og utan
á sjer. Jeg hefi verið í rannsóknar-
nefnd með Páli Einarssyni hæsta-
rjettardómara, Guðm. Thoroddsen
próf., Halldóri Hansen lækni og
Haraldi Níelssyni prófessor; allar
varúðarráðstafanir voru gerðar af
þessum mönnum, sem þeir töldu
þörf á, og með þessum ráðstöf-
unum fengust glæsileg líkamningá-
fyrirbrigði. Jeg og konan mín höf-
um setið tvö ein á skyndifundi með
Nielsen; jeg sat fast við hnjen á
honum og talaði við stjórnanda
hans. Níelsen sat með hendurnar
í hnjánum hreyfingarlaus frammi
fyrir mjer. Meðan þetta samtal
fór fram, kom lítil líkömuð kven-
vera til konunnar minnar og ávarp
aði hana hvað eftir annað. Jeg
hefi þrásinnis, ásamt ýmsum öðr-
um, sjeð tvær verur í einu á fund-
um hans. Jeg Eefi staðið inni í
byrginu hjá honum og talað við
hann og sjeð á meðan líkamaða
veru þeim megin við mig, sem
Nie'lsen var ekki. Jeg minnist á
þetta aðeins sem dæmi úr mikilli
og margháttaðri reynslu minni af
hinni dásamlegu miðilsgáfu Níel-
sens. En jeg hefi ekki eingöngu
mína reynslu að styðjast við; ekki
heldur eingöngu reynslu íslenskra
manna. Miðilsgáfa Nielsens hefir
þrásinnis verið rannsökuð af hin-
Um.efagjörnustu mönnum, og und-
antekningarlaust steðist rannsókn-
ina, þegar skynsamlega hefir verið
að farið. Jeg læt mjer nægja að
minna á rannsóknina, sem þeir
framkvæmdu F. Grunewald, verk-
fræðingur, Knud H. Krabbe, dr.
med. og Chr. "Winther prófessor
dr. phil. árið 1921, Þeir fengust við
rannsóknina þrjá mánuði og lýstu
einróma yfir þeirri skoðun, að
NieHsen sje sannur miðill.
Samkvæmt þessari reynslu minni
og f jölda annara manna, hjerlendra
og erlendra, finst mjer ekki mikil
ástæða til að rjúka upp til handa
og fóta, þó að einhver óvalinn mað-
ur reyni að vekja á sjer stundar
eftirtekt með svikabrigslum gegn
þessum glæsilega miðli. Það er
ekki til neins að hampa framan í
mig uppþotinu í Osló 1922. Þær
„rannsóknir' ‘ met jeg að engu og
hefi þar meðal annars stuðning frá
franska tímaritinu Revue Metapsy-
cliigue, sem gefið er út af einu
algerlega vísindalegu sálarrann-
sóknastofnuninni, sem enn er til í
veröldinni og hlotið hefir viður-
kenning franska ríkisins. En auð-
vitað er ekki hjer rúm til að fara
frekar út í það mál.
Tæplega virðist mjer eyðandi
rúmi íslenskra blaða til þess að
birta þar þau viðtöl, er danskir
blaðamenn þykjast hafa átt við
Einer Nielsen, vitum, að hann er
sögn á hann aftt af að tala við þá
eins og fábjáni. Við, sem þekkjum
Einar Nielsen, vitum, að hann er
greindur maður og fyllilega fær
um að gera grein fyrir sínum mál-
stað. Svo að það leynir sjer ekki,
af hverjum toga slíkar frásagnir
eru spunnar.
Að endingu skal jeg taka það
fram, að það er misskilningur, að
Nielsen hafi stóran söfnuð, sem
hann lifi á. Hann hefir mikla að-
sókn, sem nuddlæknir í Kaup-
mannahöfn, og á þeirri atvinnu lif-
ir hann. Hann hefir aldrei fengið
neitt frá þeim söfnuði sem hann
fer í. Það er söfnuðurinn, sem lifir
á starfi hans og hæfileikum.
Einar H. Kvaran.
Hrun Reynisfjalls.
Eftirfarandi brjef hefir FB. bor-
ist frá frjettaritara sínum í Mýr-
dal, dagpett 15. febrúar:
„Samkvæmt tilmælum yðar skal
jeg hjer með lýsa hrapi því úr
Reynisfjalli, er áður hefir verið
frá skýrt bæði í litvarpinu og blöð-
unum.
Hröp eins og þetta síðasta eru
eigi óvanaleg hjer í sveit, þó að
þetta sje það stærsta í tíð núlif-
andi manna. Fjöllin eru há og að
sumu ileyti úr móbergi, sem er
fremur laust í sjer og nænat fyrir
áhrifu.u frosts og regns.
Réynisdrangar eru sennilega
orðnir til á þann hátt, að fjallið
hefir hrapað frá þeim og þeir á
þann 'hátt orðið viðskila, á sama
hátt hefir myndast gatið á Dyr-
hólaey og Víkurklettur, enda er
þar mikil grjóturð í kring.
Næstum því árlega koma smá-
hröp hjer og hvar úr fjöllunum
hjer og þó að þetta sje mikið hrap,
sem síðast kom, hefir þó fyrir
löngu síðan komið niður enn þá
stærra hrap úr Reynisfijalli fyrir
vestan og súnnan svonefndan Bás.
Hafa fallið niður þar svo stór
björg að jafnvel brimið með ógn-
arafli sínu hefir eigi fært þau úr
stað. Hefiv af því hrapi myndast
lendingarbót, svonefndur Bás. þó
að hann notist eigi alt af sökum
fjöruleysis þar. Fjallið upp yfir
Bás er talsvert yfir sig og hefði
frekar mátt búast við hrapi þar.
Annars væri þörf á að fá sjerfræð-
inga til að athuga hvort eigi væri
vinnandi að sprengja niður fjallið
upp yfir Bás í því skyni að önnur
lendingarbót myndaðist þá nær
bygðinni, sem notaðist betur.
Þetta síðssta hrap hefir fallið
niður sem næst 200 metrum frá
vestustu húsum í Víkurkauptúni.
Hæð fjallsins mun nálægt 200
metrar. Var fjallið gróið eins og
flest fjöll eru hjer, sem eigi eru
of brött til þess að halda gróðrar-
mold. Aðalgróðurinn er hvönn og
töðugresi, svo og fleiri tegundir.
Sækir sauðfje mjög í fjöllin, eink-
anlega á vorin þegar gróður byrj-
ar.
í fjallinu fyrir neðan hrapið
g.engur stór hylla mikið til lárjett.
Er þar lag í fjallinu ilr sandbergi
mjög lausu, náði hyllan þó eigi eins
langt, norður eftir fjallinu og hrap-
ið, en sénnilegt er að hún liafi átt
einhvern þátt í því að fjallið
sprakk .En oftast mun þó ástæðan
vera sú, að vatn kemst niður í
bresti og frýs og sprengir frá sjer,
líklega þar sem það kemur út
aftur.
Þar sem lirapið.liefir komið nið-
ui tekur það yfir nálægt 3 hektara.
Þykt er mismunandi, alt að 10
metrum sums staðar.
Matjurtagarðar, sem farið hafa,
eru að stærð 3.596 fermetrar, eftir
sögn Guðjóns Jónssonar garðyrkju
fræðings í Vík, auk þess girðing á
nokkru svæði.
Þ. E.
Skemtilegt samsæti.
Kvenrjettindafjelag fslands
mintist 25 ára starfsemi sinnar
þ 19. þ. m. í veitingasölum frú
Theodóru iSveinsdóttur. Um 70
konur tóku þátt í samsætinu,
voru það fjelagskonur og gest-
ir þeirra.
Frú Bríet Bjarnhjeðinsdóttir,
stofnandi og til skams tíma að-
aistjórnandi fjelagsins, mintist
starfsins um aldarfjórðung. —
Dvaldi hún við fyrstu erfiðu
byrjunarárin, og lýsti því, hvern
ig starfinu hefði smá-þokað á-
fram í gegn um bönn og boð
erfiðleikanna. Var ræða henn-
ar hin ýtarlegasta, og gaf mjög
glögga hugmynd um þær tálm-
anir, sem einatt verða fyrir
þeim, er veginn ryðja; en ræða
frú Bríetar var fundarkonum
emnig enn ein sonnun þess,
hvað hún hefir á sig lagt fyrir
kvenrjettindamálið, og hverju
hún hefir komið til vegar með
sinni dæmafáu þrautseigju og
þreki. Frú Bríet Bjarnhjeðins-
dóttir hefir staðið fast í ístöðum
fyrir málefni íslensku kvenn-
anna, og eigi látið það á sig fá,
þótt óþökk fengi hún öðrum
hjá, en slíkt er einatt hlutskifti.
þeirra manna, sem nýmælin
flytja. Og nýmæli voru það, sem
frú Bríet bar fram, þegar hún
hóf máls á pólitísku jafnrjetti
kvenna.
Núverandi forstöðukona fje-
lagsins, ungfrú Laufey Valdi-
marsdóttir, brýndi það ræki-
lega fyrir konunum að ganga.
óskiftar að verki, og vera sam-
taka um velferðarmál sín öll.
Var gerður góður rómur að>
ræðu hennar.
Fleiri konur kvöddu sjer-
hljóðs. Báru ræður þeirra það-
ótvírætt með sjer, hvílík breyt-
ing orðin er í lífi og háttum
kvenna.
Þessi glaðværa kvöldskemtun
í hópi forvígiskvenna í kven-
rjettindamálum þjóðarinnar,
bar það með sjer, að hið gamla
er afmáð.
— Menningarblys nútímans.
bregða nú birtu yfir skugga
fortíðarinnar og hrekja þá brott
að vísu, en minna oss þó jafn-
framt svo átakanlega á kjör oir
kringumstæður kvennanna, forn
mæðra vorra, sem báru hita og
þunga dagsins í áþján aldagró-
ins vana og vanþekkingar.
Gleði og gaman var efst á
baugi í hugum allra; samúðin
og velvildin var sá rauði þráð-
ur, sem hnýtti saman hugi og
hendur og gjörði stundina svo-
hugljúfa.
Eigi má jeg svo orðum þess-
um ljúka, án þess að minnast á
hina ágætu rjetti, sem hæv ersk-
ar ungfreyjur báru á blóm-
skrýdd borðin. Mátti þar og sjá,
að kvenlegar höndur höfðu ver-
ið að verki.
Að lokinni máltíð var skemt
með söng og upplestri.
Laust éftir miðnætti lauk
þessu ágæta samsæti, sem við-
staddir gestir voru allir sam-
mála um, að verið hefði Kven-
rjettindafjelaginu og stjórn þess^
til stór-sóma.
Bestu þökk fyrir ánægjuríkæ
kvöldstund.
Ein af boðsgestunum.
Dutlungar ðstarlnnar.
þýskum kaupmanni og grafið minn
ingar liðna tímans. Hún hefir
gnægðir fjár. Auðvitað tók hún
líka þúsund pundin hans Kross-
neys.....En ilmurinn af þessum
furutrjám, Kris, og blessað sól-
skinið! Hjer væri þó hægt að sofa.
Gerald hallaði sjer aftur á bak
með hálflokuðum augum og Kristó
fer varpaði öndinni Ijettilega. —
Þetta var vissulega í fyrsta sinni
sem Gerald talaði eðlilega um
nokkurt mál síðan hann kom frá
Rússlandi með allar hræðilegu end-
urminningamac. Alt sumarið hafði
hann ranglað um í garðinum á
Hinterley án þess að hafa nokkuð
fyrir stafni; og hann leit út eins
og lífið væri honum byrði sem
hann vildi losna sem fyrst við.
Hann svaf sama sem ekkert og
þróttur hans þvarr með hverjum
degi og hann var að bugast af
daglegu stríði við taugaveiklun
sína. En þessi fáu orð voru aug-
Ijós batavottur. — 1 útliti var hann
líkari skugga en veru með holdi
og blóði. Var nú lítið orðið eftir
af hinum frjálslega og tigulega
hefðarmanni, sem á þessum slóðum
hafði fyrir fáum árum Iagt hand-
legginn utan um Myrtile og hjálp-
að henni upp í vagninn um leið
og hann hæddist að mó.tbárum
Kristófers og með fáum vanhugs-
uðum orðum hafði skapað þann
æfintýraheim í huga hennar, sem
henni mundi aldrei takast að losa
sig við. En nú á meðan þeir nálg-
uðust óðfluga þann stað þar sem
beir fundu hana fyrst, var sem
hann dræpi sig að nokkru úr
dróma þessum. Hann litaðist um
og endurminningin var sýnileg í
augum *hans .Við næstu bugðu á
veginum mundu þeir verða and-
spænis garðhliðinu.
— Þætti þjer nokkuð að því að
við staðnæmdumst hjer ? Það er
hjer um bil ómögulegt annað en
Myrtile sje heima.
Útlit Geralds gerbreyttist, svip-
urinn lýsti ákafa.
— Heldur þú í raun og veru að
hún kæri sig nokkuð um að sjá
okkur? spurði hann.
í sömu andránni laut hann á-
fram og horfði út. Þeir voru nú
komnir að bugðunni á veginum og
sáu litla syprusviðarlundinn og
þama var garðshliðið — — og
Myrtile! .... Hann æpti — líkast
sárum ekka. Hann ætlaði naum-
ast að trúa sínum eigin augum, og
svipurinn lýsti bæði undrun og
sársauka.
— Jeg skrifaði henni fyrir nokkr
um dögum og sagði henni að við
mundum fara hjer um, sagði Kristó
fer. —
Hún kom út á veginn til að heilsa
þeim. Jafnvel fyrir Kristófer var
það sem vitrun. Munurinn á klæða
burði hennar var svo lítill að þeir
tóku tæpast eftir honum. — Það
var Myrtile sjálf sem kom á móti
þeim og bauð þá velkomna, bæði
feimin og fagnandi. Augu hennar
hvíldu á Gerald, með blíðum þung-
lyndissvip þegar hún sá hve magur
og vesallegur hann var, en engin
merki undrunar voru sjáanleg á
henni.
— Viljið þið ekki koma inn og
sjá heimkynni mitt? spurði hún.
Vagninn getur beðið í trjágöngun-
um á meðan.
— Jeg get gengið upp trjágöng-
in, svaraði Gerald. Það er þreyt-
andi að aka.
Þau fóru hægt inn á milli syprus
trjánna. Gerald studdi sig við
handlegg Myrtile og Kristófer
rölti á eftir. Á aðra hönd þeirra
var nýlega sáinn vínakur en til
hinnar handar glóðu fjóluakramir
í fagurbláum litum. Myrtile svar-
aði ógreinilega spurningum Ger-
alds. i
—■ Já, jeg er hamingjusöm hjer,
sagði hún. Hjer er svo mikið að
vinna. Jeg hefi brotið nýtt land til
að rækta fjólur og bráðum fæ jeg
að sjá ávöxt minna eigin verka.
Vínakurinn hafði verið vanræktur
og þurfti mikillar aðgerðar. Geðj-
ast þjer að litnum á húsinu? Jeg
Ijet mála það með þessum ljós-
rauða lit vegna þess að það fer svo
vel við grænan syprusviðinn í bak-
sýn. og þessum yndislegu svölum
hefi jeg látið bæta við! Með því
móti að hafa þær þama nýt jeg
sólar allan daginn.
— Þetta er sá unaðslegasti stað-
ur, sem jeg hefi augum litið, taut-
aði Gerald þreytulega. En sú hvíld!
Segðu mjer, Myrtile, veistu um
það sem á daga mína hefir drifið?
— Já,. Kristófer skrifaði mjer
það; og sömuleiðis hefi jeg fengið
langt brjef frá föður þínum. En
þú átt ekki að minnast á það aft-
ur. Nú er það liðið og á að falla
í gleymsku. .
Ósjálfrátt sneri hann sjer við og
leit til vegarins. Það fór um hann
hrollur, en hann hafði ekki orð á
hugsunum sínum. Lítil frönsk
stúlka kom fram á svalirnar þegar
Myrtile hringdi.
— Vín og bikara, María! sagðí
hún, og komdu líka með ávextina.
sem jeg bað þig að hafa til. Komið
þið nú báðir. Hjer á svölunum er
sólskin í hálftíma enn þá. Gerald,.
þú verður að setjast þarna í hæg-
indastólinn.
Gerald sökk niður í dyngju af'
púðum, og Myrtile beygði sig yfir-
hann til þess áð laga þá. Augu;
hennar voru vot af tárum. Gerald,
sem var þreyttari en hann vildí
kannast við, fell þegar í hálfgerð-
an dvalla.
— Hann er mjög veikburða,.
hvíslaði Myrtile og leit kvíðafull-
um augum á Kristófer.
Hann kinkaði kolli.
—• Það er eftir férðina; jeg vildí
óska að hún væri farsællega til
lykta leidd.
Nú var komið með vínið, eu
Gerald var þegar steinsofnaður.
Kristófer og Myrtile settust á hinn |
enda svalanna og skröfuðu saman
hálfum Mjóðum. Sólin var að
síga bak við skógklædda hálsfana í
vestri. Svalur andvari stóð niður
af fjöllunum. Alt í einu stóð
Myrtile á fætur.
— Hann má ekki sofa lengur,
sagði hún ákveðið. Og um fram