Morgunblaðið - 10.04.1932, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
8

Útífef.: H.t. Árvakur, Koykjavlk.
Ritstjðrar: Jðn Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Ritstjðrn og afgrelBsla:
Austurstræti 8. — Slml 600.
Auglýsingastjðri: E. Hafberg.
Auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 17. — Slml 700.
Heimaslmar:
Jðn Kjartansson nr. 742.
Valtýr Stefánsson nr. 1220.
E. Hafberg nr. 770.
Áskrlftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á. mánuBi.
Utanlands kr. 2.60 & máouBI.
1 lausasölu 10 aura elntakiC.
20 aura meb Lesbðk.
.Huiöbjöm* bilaður,
,,Þór“ og „Weser“ koma honum
til hjiálpar.
í gærmorgun barst hingað loft-
skeyti frá danska eftirlitsskipinu
,,Hvidbjörn“, sem þá var staddur
suður af Vestmannaeyjum, um
það, að vjel skipsins væri biluð og
flægi það þarna ósjálfbjarga.
Varðskipinu „Þór“, sem er við
gæslu hjá Vestmannaeyjum, var
þegar gert viðvart og hann beðinn
■að koma „Hvidbjörn“ til hjálpar.
IJm líkt leyti og „Þór“ kom á
vettvang kom þangað þýska eftir-
litsskipið „Weser“ og í fjelagi
drógu þessi tvö skip ,,Hvidbjörn“
upp undir Byjafjallasand í land-
var. Er btiist við að þar muni hægt
;að gera við vjelina í skipinu svo
að það komist til hafnar.
5tórhríð
og ofsarok fyrir norðan.
Siglufirði, FB. 9. apríl.
Norðan stórhríð í gær og dag
Mikii fannkoma. Hefir kyngt nið
ur all-mikilli fönn á íáglendi Of
sljettað af öllum giljum til fjalla
Island liggur hjer og fær si^
•ekki afgreitt, enda mun það ekk
leggja út hjeðan fyr en lægir.
Skeyti hafa borist frá Dettifosi
og Novu vestan úr Húnaflóa. Látí
skipsmenn á þeim hið versta a:
veðrinu. í Dettifossskeytinu segir
að veðurhæð sje 11—12 og verð
að halda skipinu upp í sökun
veðurhæðar, enda er það ljett
hlaðið. Bæði skipin segja talsverð
■an íshroða á flóanum.
Bát uantar.
t útvarpsfrjettum var í gær-
kvöldi skýrt frá því, að vjelbát-
urinn „Freyr“, AB 150, sem var
á leið frá Sandgerði ti’l Byrar
bakka, væri ekki kominn fram og
•ekkert hefði til hans spurst. Voru
«11 skip á þessari siglingaleið beðin
að svipast að honum og koma hon-
Rm til hjálpar, ef með þyrfti.
Farsóttir og marmdauði í Reykja
vík. Vikan 27. mars til 2. apríl. (í
svigum tölur næstu viku á undan).
Hálsbólga 54 (57). Kvefsótt 88
(172). Kveflungnabólga 5 (4).
Barnsfararsótt 1 (0). Taugaveiki 1
f(0). Iðrakvef 2 (13). Influenza 0
(13). Taksótt 0 (1). Kossageit 1
'(0). Heilasótt 0 (1). Mænusótt 2
'(1).. Stingsótt 2 (0). Mannslát: 8
C3). Landlæknisskrifstofan.
ElöhÚ5umrcgður á þingi.
Kjörðaemamálið
og óstjórnin í Ianðinu.
Stuttur útdráttur úr ræðu Magnúsar
Jónssonar þ. 5. apríl.
FjarlægS kjósenda villir þeim sýn.
M. J. hóf mál sitt með stuttu
ávarpi til hinna ósýnilegu áheyr-
enda, í útvarpinu. Sagði hann, að
óskandi væri, að kjósendur lands-
ins ættu jafnan hægra með að
fylgjast með, bæði í sjón og reynd.
Þá væri margt öðruvísi en nú.
Þá þyrfti ekki að vera að halda
eldhúsdag yfir þessari stjórn, því
hún væri þá fyrir löngu brunnin
til agna, og ekki annað eftir í
eldhúsinu en sú stybba, sem jafn-
an verður eftir þegar rusli er
brent. — Fjaxlægð kjósendanna
mundi valda því, að menn sæu
eklti eins og væri. Blekkingarar
viltu mönnum sýn.
Þá varði M. J. nokkrum hluta
ræðutíma síns til þess að svara
ræðum ráðherranna daginn áður.
Því næst mintist hann á fjár-
málasukkið. Kvað hörmulegt til
þess að vita, að ált viðreisnarstarf
áranna 1924—-’27 skyldi gersam-
lega þurkað út, og miklu meira
en það. Skuldirnar væru nú komn-
ar langt upp úr því, sem áður
var, skattarnir stórum hækkaðir
og sífelt verið að boða nýja og
nýja skatta. Það væru ódæmi, að
eftir hin miklu góðæri til lands og
sjávar, skyldi heimskreppan hitta
þjóðina á barmi ríkisgjaldþrots.
Fyrir heimskulega og óráðvand-
lega meðferð opinbers fjár, væri
þjóðin nú orðin það fátækust og
bágast stödd, sem hún hefði
nokkru sinni verið síðan hún fjekk
sjálfsforræði.
En þótt fjármálarústirnar blöstu
átakanlegast við nú, væru þær
engan veginn einu sorglegu minn-
isvarðarnir, sem mörkuðu feril
stjórnarinnar. Þessu þyrfti ekki
að lýsa fyrir mönnum, það væri
svo ljóst öllum lýðum. Það dytti
t. d. engum í hug að halda, að
dómsmálaráðherrann gerði það,
sem rjett væri, heldur æfinlega
það, sem hann teldi vænlegast
fyrir sjálfan liann og flokkinn.
Það dytti engum ’lengur í hug, að
embætti og stöður sje veitt eftir
verðleikum. Bn þetta lagast von-
andi bráðlega. En hitt mundi seint
lagast, að hugsunarhætti fjölda
manns hefði verið um snúið. Það
væri því miður komið svo, að
kröfurnar um hinar fornu og góðu
dygðir, rjettsýni og skyldurækni
í opinberum störfom, væru stór-
Hm sljóvgaðar.
Rjettlætismálin.
Þá sneri ræðumaður sjer að rjett
lætismálunum. Hann sagði, að það
væri staðreynd, að þessi óhæfa
stjórn sæti í trássi við vilja mik-
ils meiri hlut.a þjóðarinnar —
riæstum tveggja þriðjunga allra
kjósenda í landinu. Ef stjórnin
hefði farið vel með völdin, ef hún
hefði verið búin að brynja þjóð-
ina með öðru en ósannindum og
blekkingum, ef hún hefði brynjað
þjóðina og búið undir kreppuna
með því að halda áfram stefnunni
frá 1924—’27, ef hún hefði nú ver-
ið búin að borga skuldirnar og
átt fje í sjóði, ef hún hefði getað
komið fram og sagt nú við þing-
ið og þjóðina: Nú steðjar að
kreppa, nú skulum við lækka
skatta, en verja samanspöruðu fje
til heilbrigðra framkvæmda, sem
sagt, ef stjórnin hefði farið að eins
og ráðvandur og skynsamur ráðs-
maður — myndu raddirnar um
breytingar ekki hafa orðið há-
værar.
En þegar það bættist ofan á
rangfengin völd, að stjórnin færi
illa með þau, væri ekki annars að
vænta, en meiri liluti þjóðarinnar
heimtaði þau völd, er honum bæri.
Örlaganna háð.
Það væri napurt örlaganna háð,
sem þessi stjórn hefði orðið fyrir
á margvíslegan hátt. það væri
napurt háð, að hún skýldi hefja
feril sinn með loforðum um fækk-
un embætta og sparnað. Það væri
napurt háð í því, að dómsmála-
ráðherra skyldi árum saman vera
búinn að prjedika velsæmi í opin-
berum ’málum. Það væri háð ör-
laganna í því, að hann skyldi
skrifa bókina „Komandi ár“, þar
sem hann prjedikaði gegu því, sem
liann gerir sjálfur nú, en með því.
sem hann hefði barist á móti (sbr.
Eimskipafjel. og ríkisskip, hlut-
fallskosningar í stórum kjördæm-
um o. m. fl.). En naprasta háð ör-
laganna væri það, að forsætisráð-
herrann skyldi fyrstur verða til
þess að hef ja baráttuna fyrir
breyttri kosningatilhögun (stjórn-
arskrárbreytingin á vetrarþinginu
1931), er afnema skyldi landskjör-
ið, en ekkert koma í staðinn.
Lýsti svo M. J. þeim ósköpum,
sem hjer skeðu 14. apríl í fyrra,
þegar Alþingi var hleypt upp.
Svo hefði verið gengið til kosn-
inga. 1 kosningabaráttunni hefði
verið þeyst út um landið með þá
tröllasögu, að nú væru Sjálfstæð-
ismenn og sósíalistar búnir að
sameina sig um það hermdarverk,
að leggja niður hin fornu kjör-
dæmi. f þessum buslugangi hefði
svo verið reynt að fela, allar
syndir stjórnarinnar.
Og þetta hefði tekist að nokkru
leyti. Að vísu hefði mistekist, að
villa meiri hluta þjóðarinnar sýn.
En það hefði tekist að skrökva að
nægilega mörgum til þess, að hið
úrelta kosningafyrirkomulag skil-
aði stjómarflokknum í höfn með
meiri hluta þingmanna. En þegar
4900 Framsóknarkjósendur í aust-
urhluta landsins hefðu fengið 10
þingmenn, en nál. helmingi færri
sjálfstæðiskjósendur í sama lands-
hluta engan þingmann fengið, færi
að verða skiljanlegt,, að stjórnar-
flokkurinn gæti sigrað, þótt mál-
staðurinn væri dálítið gruggugur.
Þegar þriðjungur fólksins, sem
væri stjórnartrúar, fengi 23 þing-
menn, en tveir þriðju, sem væru
andstæðingar stjórnarinnar, fengju
ekki nema 19 þingmenn, þá færi
það að verða ónotalega líkt gamla
fyrirkomulaginu, þegar stjórnin
gat lafað á fylgi konungkjörinna
þingmanna einna, þ. e. þingmanna,
vsem hún útnefndi sjálf.
Stjórnin sæti í krafti, eða rjett-
ara sagt kraftleysi, eins þriðjungs
þjóðarinnar. Samt, væri forsætis-
ráðherrann sí og æ að stagast á
því, að hann bæri kjördæmamálið
óhræddur undir dóm þjóðarinnar.
En það væri ekki í fyrsta sinn,
sem liann óvirti þjóðina með því
að treysta henni til að íylgja
röngu máli.
Kjósendur farnir að átta sig.
Nú væru hugir kjósenda í land-
iiiu að breytast — jafnvel þess
þriðjungsins, sem fylgdi stjórn-
inni við síðustu kosningar. Og það
ylli breytingunni, að síðan um
kosningar hefði svo margt komið
í ljós, sem menn þá voru ekki
búnir að átta sig á.
Mætti þar fyrst nefna fjárhags-
ástandið. Nú yrðu allir að kann-
ast við ósköpin, að eftir að sópað
hefði verið inn í ríkissjóðinn í góð-
ærisgróða, með hásköttum og lán-
um, tugum miljóna umfram alt,
sem áður hefði þurft, væri þó ekki
til grænn túskildingur, er krepp-
an skylli á. Nú sæist svart á livítu,
að það eru ósannindi og blelrk-
ingar, sem stjórnin og hennar lið
dreifa út fyrir kosningar, um
„samvinnu“ milli Sjálfstæðis-
manna og sósíalista um það, að af-
nema skyldi sjerstök kjördæmi. Nú
hefði þvert á móti sannast, að
Framsókn hafði verið með leyni-
makk við sósíalista um það, að
gefa þeim 2—3 þingsæti, — frá
Sjálfstæðismönnum!
Um hvað er barist?
Að lokum vjek M. J. að því,
bvað það væri, sem hjer væri um
barist, og mælti þá m. a. á þessa
leið:
Má'lið, sem um er barist, er
stjórnarskrárfrumvarpið, þar sem
farið er fram á, að Alþingi sje
rjett mynd af vilja þjóðarinnar.
Annað er það nú ekki .Það er ekki
farið fram á, að afhenda neitt
vald frá einum til annars. Það
er aðeins farið fram á það, að þeg-
ar þjóðin velur fulltrúa á Al-
þing, þá komi vilji liennar sem
best fram á þessari fulltrúasam-
komu. Er nú hægt að hugsa sjer
nokkra kröfu eðlilegri og sann-
gjarnari og sjálfsagðari en þessa?
Er mögulegt fyrir nokkurn mann
að rísa upp og segja: Alþingi á
ekki að vera rjett mynd af skoð-
unum þjóðarinnar, sem kýs fúll-
trúana. Er nokkur sá ódrengur til,
að hann vilji og geti kinnroðalaust
haldið því fram, að kosningunni
skuli hagað þannig, að þjóðin vilji
eitt, en fulltrúar þeir, sem hún
velur, vilji annað, og þeir ráði?
Það getur verið, að slíkur ódreng-
ur sje til, því að það er misjafn
sauður í mörgu fje. En eiga þeir
að ráða, og dettur nokkrum í hug,
að þeir fái að ráða?
Og ef svo er* litið á það. hvernig
Sjálfstæðismenn hafa hugsað sjer
að koma þessu í framkvæmd, þá
verður það sama uppi á teningn-
um, að alt hefir verið gert til þess,
að bjóða framrjetta hönd til sam-
komúlags. Stjórnin hefir alt af lát
ið svo, sem hennar megin áhuga-
mál væri það, að hin einstöku
kjördæmi hjeldu áfram að vera til
og eiga sína sjerstöku fulltrúa. A
þeim grundvelli var barist við síð-
ustu kosningar. Þeir börðust þar
móti sinni eigin skröksögu um
það, að við ætluðum að afnema hin
sjerstöku kjördæmi. Og nú er
þetta einmitt boðið fram af okkar
hálfu. Báðir fá eftir þessum til-
lögum það, sem þeir hafa lagt á-
hersluna á, við (Sjálfstæðismenn)
það meginatriði, að Alþingi verði
rjett mynd af skoðunum lands-
manna, og þeir (Framsóknar.)
það meginatriði að hin sjerstöku
kjördæmi haldist.
En þegar þetta er borið fram,
þá er það alt í einu orðið óhaf-
andi. Skín í þessu í úlfinn innan
í sauðargæi’unni. Það var skrök-
saga um Sjálfstæðismenn,-að þeir
vildu afnema kjördæmin — en það
var líka skröksaga um stjórnar-
flokkinn, að hann bæri það fyrir
brjósti að halda kjördæmimúm.
Honum er umhugað um það eitt,
að ranglætið hjeldist.------------
Ræjarstjóm Norðfjarðar fer fram
á að fá undanþágu frá henni um
næstu þrjú ár.
Norðfirði, laugardag.
(Einkaskeyti til Morgunblaðsins).
Bæjarstjórnin hjer gerði á fundi
í dag svo hljóðandi fuúdarsam-
þykt:
Einn meginþátturinn í atvinnu-
lífi Neskaupstaðar undanfarin ár
hefir verið fiskkaup af útlending-
um og verkun þess fiskjar hjer í
bænum. Nú eru fiskkaup þessi
hætt og öll atvinna, sem við þau
skapaðist, horfin. Bæjarstjórnin
samþykkir því að skora á þing-
menn kjördæmisins að reyna að
útvega fyrir Neskaupstað undan-
þágu frá fiskveiðalöggjöfinni um
næstu þrjú ár, þar sem bæjarbú-
um verði heimilað að taka til
verkunar alt að 5000 skippundum
fiskjar af iitlendingum, en það er
sem næst þeirri skippundatölu, er
undanfarið hefir verið keypt, hjer
af iitlendum skipum og verkað
lijer á staðnum.
Dagbók.
I. O. O. F. 3 = 1134118 —
Veðrið (laugardagskvöld kl. 5):
Djúp lægð er nú um Færeyjar og
veldur hún stormsveip allmiklum,
sem nær um alt svæðið frá Bret-
landseyjum og norðvesíur um ís-
land. Hjer á landi er veðurhæð
víðast 8—9 og hríðarveður með
5—7 stlga frosti norðan lands.
Stormsveipurinn þokast austur
eftir og lítur út fyrir að dragi úr
N-veðrinu hjer á landi þegar líður
á sunnudaginn.
Veðurútlit. í Rvík í dag: N-
hvassviðri fram eftir deginum en
lygnir síðan. tJrkomulaust.
Messað í fríkirk'júnni í Reykja-
vík í dag kl. 5, síra Arni Sigurðs-
son.
Bethanía. Samkoma kl. 8V2 í
kvöld.
Danssýning Rigmor Hanson verð
ur í dag kl. 4 í Iðnó. Sjá augl.
Norræna fjelagið ætlar næstkom
andi laugardag að efna til vor-
móts í Iðnó með fjölbreyttri nor-
rænni dagskrá. Verður það nánar
auglýst, síðar.
Pjetur Sigurðsson flytur erindi
í fundarsalnum við Bröttugötu í
dag kl. 5 síðd., um ferðalag sitt
um Húnavatns- og Skagafjarðar-
'sýslu. Allir velkomnir.