Morgunblaðið - 10.04.1932, Blaðsíða 5

Til forscetisrdðherra
r
frá Uerslunarráði Islanðs
út af skrifum skattstjórans um
uerslunarkostnað í Reykjauík.
sá, að telja almenningi trú um,
að allir þeir sem reka verslun
íijer á landi, aðrir en kaupfjelög
og ríkið, sje'u til þyngsla á þeim
hluta þjóðarinnar, sem aðra at-
vinnu stundar. Þetta samrýmist
illa þeirri staðreynd, að hjer í
Reykjavík hefir hvorki kaupfje-
Tíminn 27. s.l. skýrir frá því,
að forsætisráðherrann, yfirmað-
ur verslun^rmálanna hjer á
landi, hafi látið semja grein, er
þar birtist og kallast „Verslun-
arkostnaður í Reykjavík", Ljet
liann útbýta greininni tii allra
þingmanna, sem skýrslu byggðri
á rannsókn. Einnig Ijet hann út-
varpið skýra landsmönnum frá
niðurstöðum ,,rannsóknanna.“
Verslunarráðið svaraði grein
þessari, og beindi orðum sínum
til hr. Eysteins Jónssonar skatt-
stjóra, er hana hafði tekið sam-
an fyrir ráðuneytið. Svar Versl-
unarráðsins 'var að sjálfsögðu
laust við ofstæki, þótt nokkuð
væri rasandi af stað farið af
hálfu stjórnarinnar á hendur
verslunarstjettinni. Var ekki
ætlunin sú, að fara í ritdeilur
við hr. E. J., sem unnið hefir að
eins undirmanns verk, heldur sú,
að sýna fram á, að ,,skýrsla“
ráðuneytisins er ekki byggð á
rannsókn, heldur að mjög veru-
legu leyti á ágiskunum og að nið
urstöðurnar eru því mjög fjarri
sanni.
Ráðuneytið hefir nú birt og
sent alþingismönnum „athuga-
semdir“ við grein vora. Hefir
hr. E. J. skrifað þá grein, en
forsætisráðherrann tekið ábyrgð
) á henni.
Verslunarráðið sjer enga á-
I stæ^u til þess að snúa orðum sín-
i um til hr. E. J. fyrst forsætis-
j ráðherra hefir gert grein hans
1 að sínum málstað. Og ekki sjer
i það heldur ástæðu til annars en
að lyfta. grímunni af ráðherran-
um. Af greinum hans er það full-
bert að hjer er um að ræða her-
ferð gegn verslunarstjettinni, og
að hann hefir látið rita greinar
þessar, til þess að gera viðskifti
við kaupmenn tortryggileg, og
til þess að rægja þá, og aðra er
hafa verslunarstörf að atvinnu,
við landsmenn.
Það er ekki ósennilegt að
Reykvíkingum þyki grunsamleg
umhyggja ráðherrans fyrir hag-
stæðri verslun þeim til handa.
Þeim hafa ekki borist þær vi
arkveðjur úr þeirri átt, er geri
það líklegt, að þar fylgi heill
hugur máli. Og þótt það sje látið
skína gegnum árásirnar á við-
skifti í frjálsri verslun, að hinn
eini sáluhjálplegi vegur sje,
kaupfjelagsverslun og ríkisversl
un, þá eru Reykvíkingar ekki
með öllu reynslulausir í
þeim efnum, því hvorttveggja
hefir starfað hjer. Er líklegt að
menn trúi best sinni eigin
reynslu, en hún er eflaust sú,
að þrátt fyrir hærri kaup-
greiðslu, hærri húsaleigu og
fyllri kröfur kaupenda, svo sem
um heimflutning á vörum o. m.
fl. þá mun þó að öllu saman-
lögðu, hvergi á landinu hagstæð-
ari verslun en hjer í Reykjavík.
En fyrst ráðherrann hefir nú
tekið sjer fyrir hendur að eggja
landsmenn til óvildar gegn
frjálsri verslun, og sjerstaklega
verslunarstjettinni í Reykjavík,
hefði hann átt að láta gera með
sönnum tölum samanburð á
frjálsri verslun og verslun kaup-
fjelaga og ríkisins. Hefði þá
komið í ljós hvert verslunarfyr-
irkomulagið leiddi til hagkvæm-
astra viðskifta.
Það vill nú svo vel til, að Versl
unarráðið getur að nokkru leyti
bætt úr þessari vanrækslu, því
það hefir í höndum skýrslu yfir
verðlag kaupmanna og kaupfje-
laga, á ýmsum stöðum í landinu,
eins og það var 1. okt. s.l. Tekið
hefir verið meðalverð aðalvöru-
tegunda hjá kaupmönnum og
kaupfjelögum hvorum fyrir sig,
og er það meðalverð svo til sam-
anburðar við meðalverð nokk-
urra smáverslana í Reykjavík,
er sjerstaklega selja til sveita,
eins og það var á sama tíma.
lagsverslun nje ríkisverslun get-
að þrifist í frjálsri samkeppni,
þrátt fyrir endurteknar tilraun-
ir, og þrátt fyrir það, að verslun
kaupmanna er að ýmsu leyti
gert erfiðara fyrir, meðal annars
með sköttum og skyldum. Vinnu
brögðum við skýrslugerð stjórn-
arinnar er nokkuð lýst í fyrri
grein vorri. Skýrsluhöf. telur
saman brúttó tekjur allra þeirra
sem verslun reka hjer í Reykja-
vík (nema S. í. S., Ríkisversl. og
þeirra verslana er eingöngu
hafa ísl. vörur) og er sú upp-
hæð talin dreifingarkostnaður,
er leggist á útlendar vörur bæj-
arbúa.
Verslunarráðið sýndi með ljós
um rökum, að þessi dreifingar-
kostnaður fellur ekki nema að
nokkru leyti á bæjarbúa, vegna
Meðalverð á aðalvörum hj á nokkurum kaupmönnujm og
kaupfjelögum 1. okt. 1931, miðað við 100 kílógr.
Utan Reykjavíkur. Smásalar í Rvík
Kaupm. Kaupfjel. Meðalv. í stærri sölu
Rúgmjöl.. .. . . 20,66 21.25 20,95 19,53
Hveiti . . . . . . 32.87 31,29 32.08 29.36
Haframjöl . . . . 37.13 37,73 37,43 33,71
Hrísgrjón . . . . 37,90 38.44 38,17 35,79
Heilbaunir . . . . 52.33 49.56 50.94 56,14
Sagógrjón . . . . 61.00 56,30 58.69 57,06
Jarðeplamjöl . . 52,27 49.30 50.78 41.48
Jarðepli. . . . . . 18,80 19,25 19.02 20,43
Strásykur . . . . 48.66 49,18 48,92 43.87
Molasykur . . . . 56.33 57.76 57,04 52,43
Kandís . . . . . . 69.80 73.00 71.40 60.17
Kaffi . . 206.66 211,27 208,96 200,00
Kaffibætir . . . . 232.66 231,82 232,24 230.00
Smjörlíki . . . . 175.00 177,00 176.00 161,00
Steinolía. . . . 29,00 31,00 30,00 25.50
Meðaltala: . . . . 75,40 75.61 75.51 71.10
Þessi samanburður sýnir, að verð
lagið er lægra hjer í Reykjavík,
heldur en annars staðar á land-
inu. Einnig sýnir hann að verð-
lag hjá kaupfjelögunum er síst
lægra, en hjá kaupmönnum.
Um rekstur og kostnað, þess-
ara mismunandi verslana verð-
ui hjer ekkert sagt. En á það
verður að benda, að vegna sam-
ábyrgðar kaupfjelaganna, getur
enginn innan þess fjelagsskapar
vitað með vissu, hvað hann
skuldar, og hvert raunverulegt
verð verður að lokum á úttekn-
um vörum hans. 'T. d. um þetta
má taka, að árið 1919, var stofn
að kaupfjelag hjer í nágrenn-
inu. Eftir þriggja ára starfsemi,
var tap þess orðið svo mikið, að
jafnað var niður á fjelagsmenn
kr. 36.467.75. Nam það 11% af
viðskiftamagni fjelagsmanna,
yfir allan starfstímann. Síðan
hefir fjelagið starfað með löm-
uðum kröftnm, og verður nú að
leita nauðasamninga. Skuldir
þess eru krónur 225.337.98, en
eignir upp í það taldar krónur
85.092.36.
Ef svona skyldi vera ástatt
fyrir fleiri kaupfjelögum, er erf-
itt að segjá, hvert vöruverð
þeirra raunverulega verður til
fjelagsmanna.
Tilgangurinn með greinum
skattstjórans, mun eiga að vera
hinnar miklu sölu frá Reykjavík
og út um alt land, verslunar með
innlendar vörur, sem altaf fer
vaxandi, og af fleiri ástæðum, er
óþarft er að endurtaka.
1 athugasemdinni viðurkaimir
höfundur að leiðrjettingar Versl
unarráðsins sjeu að miklu leyti
rjettar, en svarar þó með vífi-
lengjum og vafningum, og situr
svo við sinn keip.
Það er ekki rjett að Verslun-
arráðið hafi jafnað dreifingar-
kostnaðinum á bæjarbúa, og á-
ætlað hann kr. 323.00 á nef
hvert, því þótt það álíti dreif-
ingarkostnað erlendra vara í
Reykjavík oftalinn í skýrslunni,
um ys, kemur vissulega fleira til
greina, og þá fyrst og fremst
það, sem höfundur nú hefir
neyðst til að játa í svari sínu:
að neysluvörur eru ekki nema
nokkur hluti erlendu varanna,
er til Reykjavíkur flytjast og
bera þá ekki heldur nema nokk-
urn hlu|ta, af dreifingarkostn-
aðinum.
Það mun vera rjett fram tekið
hjá skattstjóranum, að árið
1929, hafi aðeins 40% af inn-
fiutningi landsins verið neyslu-
vörur. En ágiskun um það, að
Alþingishátíðarárið hafi sá inn-
flutningur í Reykjavík, að eins
numið 30%, af heildarinnflutn-
ingnum er algerlaga órökstutt,
Fwirhafnarlílið puœ ieq pvottimi
J ^seqir María
Rinso
þýðir
rninni vinnu oq
hvítari þvott
STOR PAKKI
0,55 AURA
LÍTILL PAKKI
,0,30 AURA
M-R 4 1-047A IC
Þvotturinn minn er hvítari
en nokkumtíma áður — en
jeg er líka hætt við þetta
gamla þvottabretta nudd.
Fötin, sem em mjög óhrein
sýð jeg eða nudda þau laus-
lega, svo skola jeg þau —
og enn á ný verða þau
braggleg og hrein og alveg
mjallhvít.
Þvottadagurinn verður eins
og halfgerður helgidagur
þegar maður notar Rinso.
R. S. HUDSON LIMITED, LIVERPOOL, ENGLA.ND
fioin neð e.s. Bullloss:
Epli Winsaps, Fancy og Ez, Fancy.
Appelsínnr Jaffa 144 og 180 stk.
Kartðffnr.
Eggert Kristjánsson & Go.
Símar 1317 og 1100.
Pappfrsblokklr
smáar og stórar, margar tegundir,
við verði frá 0.25—3.00, — fást í
Bókaverslun Sigfúsar Eymundssonar.
Kodak tilkynnlr
„VERIGHROME-FILMUHH
Fljótvirkari filmnna - ffleistarafilmnnn
Filmnna, sem ber af BUn því sem
áflnr þektlát.
Aldrei fyr var slík
filma bdin tll.
Aðalnmboð lyrir tslaud:
Hans Petersen Bankastr. 4.
Huglvsið í Morgunblaðinu.