Morgunblaðið - 29.10.1933, Blaðsíða 9

Morgunblaðið - 29.10.1933, Blaðsíða 9
Kosnhigetögln nýju. Frumvarp til nýrra kosningalaga er nú fullsamið, og verður lagt fyrir auka- þingið. Kosningalaganefndin. Eins og- skýrt hefir veriS frá hjer í blaðinu fór ríkisstjómin þess á leit við þingflokkana skömmu eftir síðustu kosningar, að þeir tilnefndu sinn manninn hver, til þess að taka þátt í samn- ing- nýrria kosningalaga. Flokkarnir brugðust vel við þessu og voru þessir menn til- ■nefndir til starfans: Magnús Gtuð- xnundsson ráðherra af hálfu Sjálf- stæðisflokksins, Eysteinn Jónsson skattstjóri af hálfu Framsóknar- flokksins og Vilmundur Jónsson landlæknir af hálfu Alþýðu- flokksins. Nefndin hefir nú samið frum- varp til nýrra kosningalaga. Er það mikill lagabálkur, alls 158 greinar, er skiftast í 24 kafla. í frv. hefir verið steypt sam- an öllum eldri lagaákvæðum um alþingiskosningar og þeim breytt og aukið við þau, eftir því sem stjórnarslcrárbreytingin gaf tilefni til. Hjer verður skýrt nokkuð frá innihaldi þessara nýju kosninga- lagá, eins og nefudin hefir gengið frá þeim ■ og verður efnisniður- röðun frumvarpsins haldið. Kosnmgarrjettur og kjör- gengi. t I. káfla (1-—4. g-r.) eru teldn upp ákvæði nm kosningarrjett manna, sem felast í 4. gr. hinnar nýju stjórnariskr'ái'. Svo sem lcunnugt. er, rýmkar mi. kosningarrjettur til muna, þar sem aldurstakmarkið er fært nið- U3 í 21 ár og skuld fyrir þeginn .sveitarstyrk veldutí elcki missi kosningarrjettar. Kjörgengi hafa allir, sem kosn- ingarrjett hafa, nema- dómendur TTæstarjettar. Kjördæmi. í 2. lcafla (5. gr.) eru ákvæði um kjördæmin. Eru þar talin öll kjördæmi landsins.- Kjördéildir. í 3. kafla (6. gr.) eru fyrir- mæli um kjördeildir. Eftir gildandi lögum er heimilt að skifta hreppi í þrjár kjör- deildir, en frv. heimilar fjórar. Einnig' er ákvæði um það, að hreppshluti með 20 kjósendum megi, ef erfitt er aðsóknar á kjörstað, heimta kjördeild hjá sjer. Þetta er gert til þess að ljettn kjörsóknina. Kjörstjórnir og kjörstjórar utan kjörfunda. Um jmtta fjallar 4- kafli (7.— 13. gr.) Kjörstjórnir verða þreniiar: Landkjörstjórn, vfirkjörstjórn og undirkjörstjórn. Sameinað Aiþingi kýs landkjörstjórn (5 menn). Tfir og undirkjörstjórnir eru í frum- varpinu hinar sömu og nú tíðkast, e:i áíiTeining if er un. j)evi imiP.ii nefndarinnar. Kjörskrár. I 5. kafla (14.—25. gf.) eru fyrirmæli um kjörsknár. Samkvæmt liinni nýju stjórnar- skrá er felt burtu það álcvæði, að kosningarrjettur í kjördæmi sje bundinn við 1 árs búsetu þar. Af þessu leiðir, að regluirmar um samningu kjörskrár breytast og^ vinst m. a. það, að losna má við aukakjörskrár. Kjörskrár sltulu allar ritaðar á. eins ejrðublöð, sem ráðuneytið læt- ur útbúa. Kjörsbrá skal aðeins lögð fram, þegar kosning á fram að fara. En þ'að nýmæli er í frumvai'pinu, að almenningur á aðgang áð kjör- skráreftirriti á tímabilinu frá þvi hún er samin og þangað til hún öðlast gildi. Annað nýmæli er, að í sveitum skal senda ár hvert heimili skrif- lega tilkynningu um, hverjir tekn- ir eru á kjiirskrá á heimilinu. Framboð. Um þau fjallar C. kafli (26.— 32. o-r t Framboðsfrestur í kjördæmum (einnig Reykjavík) skal vera 4 vikur og 3 dagar. Þegar landlistar i'u bornir fram, skulu þeir til- kyntir landkjörstjórn eigi síðar en 4 vikum og 2 dögum fyrir kjördag. Meðniitleudur -©instaks-4'rambjóð anda megá fæstir vena 12, en flestir 24. í Reykjavík skal tala meðmælenda lista vera 50 minst og 100 mest. Frambjóðendur og roeðmælendur skulu láta fylgja yf- irlýsingu mn það. hvaða flokki ]>eir tilheyra og viðurkenning flokksstjórnar á þessu. Landlista skal fylgja yfirlýsing um ])að, hver stjórnmálaflokkur ber liann fram og hún undiri'ituð af flokksstjórninni. Rjett til þess að hafa landlista hefir hver sá stjórnmálaflokkur, sem átt hefir fulltrúa á síðasta Alþingi, eða hefir náð 1000 atkvæðum við síð- ustu alþingiskosningar, þar af a. m. lc. 20% greiddra atkvæða eða 500 atkyæðum í einu og sama kjördæmi. Nú uppfyllir stjórnmálaflokkur ekki þessi slcilyrði, og slcal hann þá láta fylg-ja lista sínum skrif- lega yfirlýsingu frá eigi færri en 500 kjósendum, þar af eigi færri en 20% eða 250 kjósenda í einu og sama kjördæmi, um að þeir fylli floltkinn. A framboðslista í Reykjavík skulu að jafnaði vera tvöfalt fleiri nöfn en kjósa á þingmenn. A landlista slculu nöfn fram- bjóðenda eigi vera fleiri en 38. Landlistar mega veUa með tvennu máti: 1. Raða má nöfnum fyrir fram á landlista. 2. Akveða má, að allir fram- bjóðendum flokksins í kjördæmum skuli vera á landlista. Koma þeir þ'á í uppbótarsæti sem flest fá at- kvæði í kjördæmum, en ekki hafa náð kosningu ])ar. Agreiningur var í nefndinni um tilhögun landlista. Umboðsmcrin. Um þá fjallar 7. kafli (33.— 34. gr.) Akvæðin e:u sviþuð gildandi lugum, en taJsvert fyllri- Kosningaundirbúningur. Um hann ‘eru fyrirmæli í 8 kafla (35.-58. gr.) Eigi er ástæða til, að fara ýlar- lega út í þenna kafla. Margt er þar líkt og í gildaitdj lögum, en nýmæli einnig- all-mörg. Kjörseðlar verða öðru \nsi en ver- ið hefir. TTm kjörseðlana utan Rvíkur segir sv.o í 51. gr.: „Eyðublað undir kjörseðil til at- kvæðagreiðslu á kjörfundi við ó- hlutbundnær kosningar skal vera ca. 11 cm. á breidd. Því skal vera skift í tvo hluta með ca. % cnt. breiðum, svörtum borða þvert yfir seðilinn og sje neðri hlutinn 'ca- 6 cm. á hæð. Efri hlutanum skal af’tur skifta með feitum þverstrik- um í skákir ca. 2 cm. háar og svo margar sem ætla má, að frambjóð- endur verði flestir í kjöadæmi. — Neðri hlutanum skal einnig- skifta með feitum þverstrikum í skákir ea. 3 cm. háar og svb margar, sem ætla má, að landlistar verði flestir. — Efri hluti eyðublaðsins er fyrir kjörseðil í kjördæmi, en neðri hlut inn en landkjörseðill". Um kjiirseðilinn í Rvílc segir svo í 52. gr.: ..Eyðublað undir kjörseðil til atlcvæðagreiðslu á kjörfundi í Reykjavík slcal gera þannig, að liægt sje að prenta listana á það, hvern við antrars hlio, og-skal ætla ea. 6 em. breidd fyrir hvern lista. Eyðublaðinu skal skifta í tvo liluta, efri og neðri hluta, á sama hátt sem eyðublaði und- ir kjörseðil við óhlutbundnar kosningar. — Fyrir ofan borðann slcal ætla nægilega lengd fyrir þann lista, sem hefir frambjóð- endur, svo marga sem frekast má“. Þegar prentuð eru nöfn fram- bjóðenda utan Rvíkur á kjörseðil, iber að tilgreina hvaða flokki þeir Itilheyra, — Frambjóðendur sama t'iokks'sltulu standa saman á seðl- inum; stafrófsröð ræður innbjrrðis milli flokkanna. Utanflokka fram- bjóðendur skulu taldir síðast á seðlinum. í Rvík eru ákvæðin um prentun si kjörseðil lík þeim, sem nú gilcla, nema hvað þess slcal getið um Iivern lista, fyrir hvern stjórn- málaflokk hann er. Eins og g-etið var áður, er land- lista ætlað sæti á neðri hluta kjör- seðils. Þar skal standa bókstafur listans og flokksnafnið sem list- inn er fyrir. Kjördasur. Fyrirmæli um hann eru í 9. kafla (59. gr.). Agreiningur var í nefndinni um kjördaginn. Eu í frv. er liann ikveðinn fyrstu sunnudagur í júlí- mánuði, og hinn sami um land alt. KjörstaSir, atkvæöakassar oa: fleira. Um þetta f.jallar 10. kafli (60. —63. gr.). Eigi þykir 'ástæða að fjölvrða um þenna kafla. mínútur 1 Cerena-bygggrjón er mjog bæti- ernegHegur tími t/iþess að búa t/i bragöaódan bcetiefnagraut efnarík fæða, og því holl, jafní ungum sem gömlum. Reynið Cerena-bygggrjón, og þjer munuð sannfærast um yfir- burði þeirra. Fást í pökkum með V4, Vá og 1/1 kg. Sími: 1—2—3—4. Ný bók: Guðni Jónsson: Forn-íslensk lestrarbók. 367 bls. Með skýringum og orðasafni. Yerð ib. kr. 10.00. Fæst hjá bóksölum. Béka?0rslia!i Sjf Eymnnðssonar og Bókabúð Austurbæjar BSE Laugaveg 34. Saltkjöt höfum við fengið í heilum og hálfum tunnum. Athugið verðið hjá okkur áður en þjer festið kaup annars staðar. Eftgert Kristjánsson & Co. Sími 1400. cmi^k fahttó«stóit ag íihttt ^augavcg 34 t300 JÆeijki ao'k Reynslan hefir sýnt, að þrátt fyrir alt, er best að láta okkur lireinsa eða lita og pressa allan þann fatnað, er þarf þessarar með- höndlunar við. — Sótt og sent eftir' ósknm. Kaupmenn! Álaborgar rágmjðlið er ódýrt og gott. Hafið það ávalt í verslun y’öar. H. Benediktsson & €o. Símí 1228 (4 líntir). Atkvæðagreiðsla utan kjörfundar. 11. kafV /64.—75. gr.) fjallar um þetta efni. Flest ákvæði þessa kaflá eru samhljóða gildandi lögum og því eigi ástæða að fjölyrða um hann. Atkvæðagreiðsla á kjörfundi, Um þetta fjallar 12. lcafli (76v—- 108. gr.). Nokkra nýmæla skal hjer getið: Fyrirskipað er að kosning í Reykjavík hefjist kl. 10 árd., en utan Rvíkur eigi fyr en kl. 12 og eigi síðar en kl. 1 síðdegis. Kosningaleiðbeiningar skulu festar upp á kjörstað. Undii’kjörstjórnir slvuln fram- vegis gefa þeim mönnum vottorð.. sem vilja greiða atkvæði í annarí kjördeild innan sama kjördæmis en þeirri se mkjörskrá segir til. Kosið skal með ritblýi í stað stimpils eins og nú tíðlcast utan Reykjavíkur. Heimilt er kjósanda að velja um hvort 'hann vill kjósa landlista, eða frambjóðendur (eða lista í Revkjavík). Ef kjósandi, sem kosið hefix* utan kjörstaðar, vegna þess að hann bjóst við að verðá fjarver- andi á kjördegi, er viðstaddnr á kjörstaðnum á þeim tíma sem kosning stendur yfir, ber honum skvlda að tilkvnna kjörstjórn nær veru sína. Ákvæði þetta á að

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.