Morgunblaðið - 07.02.1934, Blaðsíða 2

2
M O R O U N B \j A f) í Ð
Ötgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Ritstjórn og afgreltSsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
Augrlýsingaskrifstof a:
Austurstræti 17. — Sími 3700.
Heimasímar:
J6n Kjartansson nr. 3742.
Valtýr Stefánsson nr. 4220.
Árni Óla nr. 3045.
E. Hafberg nr. 3770.
Áskriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 á iriánubi.
Utanlands kr. 2.50 á mánuði.
í iausasölu 10 aura eintakið.
20 aura meft Leabók.
Skift liði enn.
Þegar hinn nýstofnaði bænda-
flokkur hljóp af stokkunum, tóku
margir það úrræði eða þá ráð-
stöfun sem hreint kosningabrall.
Að Bændaflokksmenn væru eins-
konar sendisveinar Framsóknar-
flokksins, til þess að halda bænd-
um í, þó ekki væri nema, lausa-
tengslum við Hriflunga.
En síðan skammafárviðrið skall
á milli Hriflunga og Bændaflokks-
manna. og þeshir fyrri samherjar
brigsla hvorir öðrum um ódreng-
skap, lygar, og hvers konar óráð-
vendni í meðferð opinberra mála,
þá fara menn að efast um hvernig
samvinna þeirra verður á næst-
unni.
En allir geta þessir menn „jetið
sig saman“ eftir kosningarnar, ef
þeim býður svo við að horfa.
Af einhverjum ástæðum, sem
blaðinu er ekki fullkunnugt um,
eru þó runnar tvær grímur á
Hriflunga. Þeir sjá, að fylgi
þeirra í kaupstöðunnm 6r alveg
að hverfa.
í Hafnarfirði og Vestmannaey.j-
um engir. Á Seyðisfirði opinber-
lega sameinaðir sósíalistum. Á
Akureyri í upplausn eftir hin sví-
virðilegu svikráð við Brynleif To-
bíasson o. s. frv.
Hjer í Reykjavík er Kollu-Her-
mann hafður sem forystumaður
flokksins, en flokksmenn alment
nenna hvorki að fylgja honum,
nje leika þann skrípaleik lengur
að skilja sig frá sósíalistum.
í sveitunum eiga Hriflungar erf-
itt uppdráttar. Bændaflokksmenn
virðast geta tekið frá þeim það
fylgi, sem áður gat gefið þeim
von um meiri hluta.
Erfiðleikar Hriflunga til sjávar
og sveita, hafa leitt þá inn á þá
braut, að hugleiða enn eina skift-
ingu eða klofning, gera nú úr
hinum lamaða Framspknarflokki
tvo flokka, sveita-Framsókn og
sjávar-Framsókn.
Á sveita-Framsóknin að reyna
að þvo af sjer rauða litinn, en
sjávar-Framsóknin að sameinast
hinum eldrauðu sósíalistum.
T lierbúðum Hriflunga er nú
„herbragð“ þetta rætt og hugleitt,
hvort ekki sje sigurvænlegast að
ganga til kosninga með það eim
kunnarorð, að: „margt smátt geri
eitt stórt“, því alt, skuli það sam-
einast eftir kosningarnar.
Verslunarmannafjelag' Reykja-
víkur heldur fund næstkomandi
fimtudag.
Næturvörður verður í nótt í
Ingólfs Apóteki og Laugavegs
Apóteki.
Slefnur
og flokfear
þess að reyna að koma í veg fyrir
þetta, hyggjast Bændaflokksmenn
að geta blekt einhverja í hópi
þeirra bænda, sem fylgt hafa
Sjálfstæðisflokknum, og fengið þá
til að kjósa með Bændaflokknum.
Er siý pólitísk verslun-
aröld í uppsiglingu á
Alþingi ?
Kosningarnar í vor.
Svo sem kunnugt er, standa al-
mennar kosningar fyrir dyrum á
vori komanda.
Þessar kosningar verða með tals
vert öðrum hætti en hingað til
hefir t.íðkast, því að kosið verður
nú í fyrsta sinn eftir kosninga-
lögunum nýju, sem samþykt voru
á aukaþinginu í vetur.
Ný.ju kosningalögin eru enn lítt
kunn almenningi. En þar sem þau
eru all-flókin og í þeim mörg ný-
mæli, er nauðsynlegt að þjóðin
kynni sjer þau rækilega fyrir
kosningarnar .
Þessi nýju kosningalög eru af-
leiðing stjórnarskrárbreytingar
þeirrar, sem samþykt var endan-
lega á aukaþinginu í vetur. Sú
stjórnarskrárbreyting var aðal-
lega í því fólgin, að fá þær um-
bætur á skipan Alþingis, að það
yrði rjettari mynd af þjóðinni, eða
skoðunum þeim er ríkjandi eru á
hverjum tíma, en orðið var.
Reynslan verður úr því að skera,
hvort nýja stjórnarskráin færir
fullkomið eða viðunandi rjettlæti
á þessu sviði. Margir þröskuldar
eru þar enn á vegi svo að hætt
er við, að fullkomið rjettlæti fá-
ist ekki. En best. að bíða átekta og
láta reynsluna skera úr um þetta.
Bændaflokkurinn nýi.
Það var hrein tilviljun, að þessi
nýi Bændaflokkur varð til.
Þegar fram fór úrslitaatkvæða-
greiðsla um það á flokksfundi í
Framsókn á aukaþinginu í vetur,
hvort mynda skyldi stjórn með
1 sósíalistum, komu að vísu fram
5 atkvæði, er tjáðu sig vera á
móti slíkri stjórnarmyndun. En
að lokinni atkvæðagreiðslu lýstu
þrír þessara manna yfir því, að
þeir beygðu sig fyrir flokkssam-
þykt hjeraðlútandi.
Hinsvegar nægði þetta ekki til
þess, að hin fyrirhugaða sósíalista-
stjórn yrði þingræðisstjórn. Til-
þess þurfti allur Framsóknarflokk-
urinn að styðja stjórnina, en það
strandaði á þeim Jóni í Stóradal.
og Hannesi á Hvammstanga.
Á þetta er bent hjer til þess að
bændur landsins og allur almenn-
ingur skilji það, að þeir menn,
sem nú eru orðnir aðalforingjar
Bændaflokksins nýja, vora á auka-
. þinginu reiðubúnir að mynda
I stjórn með sósíalistum og ganga
að öllum kröfum þeirra, sem þeir
nú keppast við að fordæma.
Þetta sýnir best, hve valt er að
treysta þeim mönnum, sem nú eru
komnir á bændaveiðar aftur.
Að hverju er stefnt?
Pólitísk verslun.
Þessi stefna Bændaflokksmanna,
að koma þeim glundroða í stjórn-
málin og flokkana, að enginn einn
flokkur geti fengið meirihluta á
Alþingi og þar af leiðandi borið
ábyrgð á stjórn landsins, er háska-
leg og kemur af stað spillingu í
stjórnarfarinu.
Við höfum nokkra reynslu af
þessu stjórnarfari frá síðustu ár-
um. —
Eftir kosningarnar 1927 voru
sósialistar milliflokkurinn á Al-
þingi. Framsókn, undir forystu
Tr. Þórhallssonar, tók við stjórn
síðla árs 1927 og sat við stýrið
fram á vorið 1931. Milliflokkur-
irm, sósíalistar, studdu Framsókn
allan þenna tíma.
í umburðarbrjefi, sem Bænda-
flokksmenn sendu nýlega út um
.sveitir landsins, er nokkuð lýst
stjórnarfarinu á þessu tímabili. Tr.
Þórhallsson er látinn segja frá
reynslu sinni af milliflokknum
(sósíalistum) og er lýsing hans
svohljóðandi:
„En sín (þ. e. Tr. Þ.) reynsla
væri sú frá stjórnartíð sinni, að
ekki væri eigandi eftirkaup við
'sósíalista, og þar yrði því að láta
hönd selja hendi, ef um samn-
ingaviðskifti væri að ræða. —
Hann þekti, hvernig altaf
þurfti að kaupa þá aftur og
aftur árin 1927, ’28, ’29 og
’30, þangað til þeir sviku
vorið 1931, þótt þeir hefðu
fengið hvert beinið öðru feit-
St j órnmálaviðhorf ið.
í lok aukaþingsins í vetur urðu
all-mikil umbrot á stjórnmálasvið-
inu. Framsóknarflokkurinn, sem
um skeið hafði verið fjölmennur á
j)ingi og um nokkur ár fjölmenn-
astur þar, tvístraðist í lok auka-
þingsins og er enn ósjeð hverjar
afleiðingarnar verða.
Ástæðan til þess, að svona fór
fyrir Framsóknarflokknum, er al-
jyjóð kunn. Það var sambandið við
sósíalista, sem tvístringnum olli.
Þeir, sem kunnugir voru í her-
búðum Framsóknar, höfðu fyrir
löng'u sjeð fyrir, að þannig myndi
fara. Hin sósíalistisku öfl í Fram-
sóknarflokknum voru altaf að
verða sterkari og sterkari og eftir
síðustu kosningar var svo komið,
að ráðamenn flokksins vildu ólm-
ir kasta flokknum í fang sósíal-
ista.
Alvarleg tilraun í jiessa átt var
gerð á aukaþinginu í vetur, þegar
mynda átti samsteypustjórn með
sósíalistum. En tilraunin misheppn
aðist vegna þess, að tveir fulltrúar
bænda, þeir .Tón í Stóradal og
Hannes á Hvammstanga skárust
úi' leik. Þeir voru þvínæst reknir
úr flokknum. Afleiðingin varð sú,
að tveir aðrir jiingmenn, Tr. Þór-
hallsson og Halldór Stefánsson
sögðu sig úr Framsókn og Þorst.
Briem ráðherra fór einnig litlu
síðar,» Þessir 5 menn gengust svo
fyrir stofnun nýs flokks, Bænda-
flokksins svonefnda.
Bændaflokksmenn gera sjer
vonir um, að ná í atkvæði frá
Framsóknarf 1 okknnin og Sjálfstæð
isflokknum.
Ekki er ósennilegt, að þeir nái
talsvert af atkvæðum frá Fram-
sókn. Fjöldi bænda, sem hingað
til hefir fvlgt Framsókn í kosn-
ingum, eru sáróánægðir méð makk
ið við sósíalista. Þessir menn munu
telja það eitthvað skárra að fara
yfir í Bændaflokkinn, í von um
, það, að hann taki upp hreina
pólitík gagnvart, stefnu sósíalista.
En það er óhugsandi, að nokk-
ur bóndi, sem fylgt hefir Sjálf-
stæðisflokknum að málum, láti
glepjast af fagurgala Bændaflokks
manna og snúist yfir til þeirra.
Enda væri jiað mesta glapræðið,
sem þessir menn gætu gert.
Bændaflokksmönnum er jiað
Ijóst, að þeirra flokkur verður
fámennur á næstu þingum. Sjálfir
fara þeir ekki dult með þessa
skoðun. En þeir eru að vona, að
Bændaflokkurinn geti orðið sá
milliflokknr þingsins, sem geti þar
ráðið úrslitum mála og haft, íhlut-
unarrjett um það, hvernig stjórn
landsins verði skipuð.
Þæssari aðstöðu hyggjast Bænda
flokksmenn að ná með því, að
. kljúfa svo mikið úr kjósendahóp
Sjálfstæðisflokksins, að hann fái
i
ekki hreinan meirihluta. Þeir vita,
sem er, að Sjálfstæðisflokkurinn
er eini flokkurinn í landinu, sem
hefir möguleika til að fá hreinan
meirihluta á næsta Alþingi. En til
a,ra“.
Er það þessi aðstaða á Aiþingi,
sem Bændaflokksmenn eru nú að
keppa eftir? Hún getur orðið feng
sæl fyrir einstaka menn í flokkn-
um, en fyrir þjóðarheildina yrði
liún áreiðanlega ekki farsæl.
Fái þeir vilja sinn fram. Bænda
flokkSmenn. að skapa smáu flokk-
unum þá aðstöðu á þingi, að þeir
einir geti ráðið þar mestu, verður
það áreiðanlega til niðurdreps okk
ar þjóðfjelagi. Alþingi verður þá
einskonar kauphÖll, þar sem póli-
tískir spákaupmenn selja sig hæst-
bjóðendum, en þjóðin verður að
borga brúsann.
Tvær stefnur.
Hvað sem líður flokkum og
flokksbrotum, mun framtíðin sýna
og sanna, að tvær höfuðstefnur
verða ráðandi í stjórnmálum hjer
á landi í framtíðinni.
Ennars vegar verður stefna
Sjálfstæðisflokksins, sem berst fyr-
ir frelsi einstaklinga og þjóðar.
Annars vegar verður stefna
an, sem sósíalistar og kommún-
istar hafa flutt inn í landið. Aðal-
markmið þessarar erlendu stefnu
er a.ð rígskorða alt í fjötra ein-
okunar og kúgúnar.
Um þessar tvær höfuðstefnur
mun baráttan verða liáð í fram-
tíðinni, Línurnar skýrast smám
saman. Leifar Framsóknarflokks-
ins munu hverfa yfir til sósíalista,
en bændur, sem þeim flokki hafa
i
Pósthestur tapast.
og finst ekki fyr en
á 4. degi.
Á föstudaginn var Ágúst Óla-
son, póstur frá Mávahlíð, að flytja
Ólafsvíkurpóst að Gröf í Mikla-
holtshreppi. Kom hann að Hof-
stöðum í Miklaholtshreppi um kl.
7 um kvöldið og fór þar inn í
bæinn til að skila pósti. Hesta
sína tvo, reiðhest og hest með
póst-töskum, batt hann saman
á hlaðinu. En meðan hann var
inni, fældust hestarnir, slitu sig
lausa og stukku út í myrkrið,
eitthvað suður á bóginn. Ágúst
elti þá all-lengi, en varð svo
að gefast upp og fór heim til
Hofstaða aftur og gisti þar um
nóttina.
Á sunnudaginn fór hann út í
Staðarsveit að leita, og frjetti
þá, að reiðhesturinn hefði komið
fram í Görðum, haltur og mikið
meiddur og aðeins með slitur af
reiðtýgjunum á sjer. En hinn
hesturinn með póstinum fanst
hvergi. V ar hans leitað allan
sunnudaginn og í fyrradag leit-
uðu 20 manns allan daginn líka,
en fundu hann hvergi. í gær-
morgun var hryssingsveður svo
að ófært þótti að leita, en laust
fyrir hádegi birti upp, og var
nú enn lagt, af stað. Og nú fanst
klárinn. Var hann kominn inn
undir Straumfjarðará, niður und-
an Stakkhamri. Var hann enn
með póst-töskurnar á sjer og rar
pósturinn óskemdur að mestu, en
hesturinn eitthvað meiddur.
fylgt, munu koma yfir í Sjálf-
stæðisflokkinn.
Fyrst í stað munu pólitískir
spákaupmenn rísa upp og sjá sjer
leik á borði. Þeir munu reyna að
stofna milliflokka, sem ganga eiga
kaupum og sölum á Alþingi. Slíkir
flokkar snúast um menn, en ekki
málefni. Og þegar fram líða stund-
ir munu þeir hverfa með öllu af
hinu pólitíska sviði.
Flokkur framtíðarinnar.
Vonandi er, að kjósendur Sjálf-
stæðisflokksins verði ekki til þess,
að skapa nýja pólitíska verslun-
aröld á Alþingi.
Hví skyldu þeir hjálpa til slíkra
hermdarverka 1
Flokkur þeirra, Sjálfstæðisflokk
urinn, er flokkur framtíðarinnar.
Hann er ekki stjettarflokkur. —
Hann vinnur að víðsýnni og þjóð-
legri umbótastefnu á grundvelli
einstaklingsfrelsis og atvinnufrels-
is, með hagsmuni allra stjetta fyr-
ir augum. Hann veit, að allar
stjettir þjóðfjelagsins eiga jafnan
tilverurjett og eiga, þarafleiðandi
kröfu til stuðnings frá löggjafar-
valdinu. Hann veit, að stjettarígur
og stjettahatur er hverju þjóðfje-
lagi til niðurdreps, ekki síst þeim
fámennu og smáu.
Þess vegna, Sjálfstæðismenn,
yngri og eldri, hvar sem er á land-
inu, fylkið ykkur þjett saman um
ykkar flokk, Sjálfstæðisflokkinn,
og látið ekki blekkjast, af fagur-
gala pólitískra spákaupmanna!