Morgunblaðið - 06.04.1934, Síða 5

MORGUNBLAÐIÐ
5
íar hann var sjötng'hr (í
1928). Hann var óvenjulega heill
unaður,- í lít'i sínu og hátterni öllu,
eins og í vísindastarfi sínu. Hann
hefir sjálfur funclið besta lýsingu
þess, sem hánn vildi vera og var.
í þessu erindi úr Hávamálum, sem
hann einu sinni valdi sjer að eink-
Uinnai'orðuin:
Eldr er bestr
með ýta sonum
ok solar syn,
heilindi sitt
ef hafa náir
ok án löst at lifa.
' Þorsteinn Erlingsson sagði einu
-ssinni við niig um hann þessi
tfögru og minnisstæðu orð: „Til
ihans vissi jeg aldrei óhreint orð
nje verk“. Betri vitnisburð frá
«einum liinum dómvisa^fa og skarp-
vitrasta samtímamanni get jeg'
«ekki hugsað mjer.
Þjér verðið að virða mjer til
vorkunnar, þó að jeg' geti ekki
lokið þessu máli án þess að minn-
ast á mín persónulegu kynni af
Finni Jónssyni. Það eru nú senn
:28 ár síðan jeg byrjaði nám mitt
í Kaupmannahöfn undir hand-
leiðslu hans, árnm saman hitt-
umst við að heita mátti daglega
©g altaf höfum við skipst á brjef-
um, þegar við vorum ekki sam-
iendis. Við höfum oft verið ósam-
mála, bæði um meginatriði og smá
atriði í norrænum fræðnrn, og við
’höfum aldrei sneitt hjá því aðræða
um þessi atriði. En aldrei hefir
sáf þeim ástæðum borið hinn
•minsta. skug'ga á vináttu okkar.
;Nú, þégar bann er látinn, sakna
jeg eltki fyrst og fremst fræði-
onannsins. Starfi iians hlaut. fyr-
ir aldurs, saki'r, hvort sem er að
vera að mestu lokið. Verk hans
<eru enn hjá oss og verða ekki frá
«©ss tekin. Jeg gleðst yfir því, að
tdauði hans var gæfusamlegur, eins
■ og líf hans hafði verið, að hann
fekk að halda stavfskröftum sín-
nm og starfsgleði ti! æviJoka og
(þurfti ekki að lii'a sjálfan sig..
En jeg' sakna eins hins besta
'jnanns og drenglyndasta vinar,
-sem jeg hef þekt, jeg salma á-
hugans og hlýjunnar, sem frá
■honum streymdi, heiðríkjunnar,
•sem var í kringum hann, og það
fæ jeg aldrei bætt. Og þetta veit
jeg. að eru tilfinningar allra
Vþeiri'H, sem þektu liann best.
V.
Með Finni Jónssyni er síðasti
anaður merkilegrar og mikilvirkr-
.ar kynsl'óðar íslenskra fræði-
•manna til grafar genginn, þeirra
-niamia, sem voru lærisveinar Jóns
'rektors 'Þorkelssonar og Konráðs
Gíslasmiar og heldu áfram starfi
'þessara tveggja manna, Jóns Sig-
-urðssonar, Guðbrands Vigfússon-
;ar og samtíðarmanna þeirra.
’Þessi kynslóð. Finnur Jóusson,
'Björn Magnússon Ólsen, Jón Þor-
kelsson yngri. N’altýi- Gnðmunds-
•son og fleiri, liafa rutt brautir,
'hver á sínu sviði, fyrir þá, sem
-nú lifa og á eftir koma. Hin unga
'íslenskudéild liáskóla vors á þeim
mikið að þakka. Fininir Jónsson
•sýiwli hug sinn til þessarar stofn-
•iinar og trú sína á. framtíð liennar
með því að ánafna henni alt, hið
• dýrmæta bókasafn sitt eftir sinn
'dag. Og vjer getúrn ekki heiðrað
•mmningu hans betur á nokk.urn
:annan hátt en nieð því að revna
■áð bregðast ekki þessu trausti
Skírni'jhans, með því að vinna í bjón-'urinn af þessum viðskiftum þeirra I Kftt.ÍltjfSllÍfl Á RpIgflllTTl
ustu þeirra fræðá, sem hann helg-
aði líf sitt, með sömu dyagð og
liollustu og hann, liver eftir sinni
getu. Óskum þess, að frá Háskóla
íslands komi kynslóð eftir kyn-
slóð af íslenskum fræðimönnum,
sem verðir sje að taka við því
mei’ki, sem borið hefir verið fram
að þessu með slíkum sóma.
Fisksalan í Reykjavík
Nýlega hafá þau
meðal fisksala bjer
liáfa lækkað verð
slægðum fiski, ýsu
í 30 aura og þorsk
tíðindi gerst
í bæ, að þeir
á nýjum, ó-
iir 40 aurum
úr 30 aurum
í 24 aura kílóið, enda berst nú
mikið hjer á land daglega af
fiski. Svo munu og fisksalar senni-
lega þóst hafa fengið nóg fyrir
snúð sinn með þessu verði, en
þess skal þó strax getið að sá
maður, sem fyrstur reið á vaðið
með verðlækkun þessa, lierra Haf-
liði Baldvinsson, er sá eini af |
fisksölum Reykjavíkur, sem hefii
látið reisa vandað fisksöluhús og
lagt fram mikið fje til þess að
gera það svo vel úr gárði, sem
föng voru á, og er þetta sagt
honum til verðugs lofs.
Nii er talsvert um Jiað rætt að
minka dýrtíðina og er vel farið
ef það telcst, en vegna þess að fisk
met.i mun vera ein aðal fæðuteg'-
und Reykvíkinga, bæði ríkra og fá
tækra, og- þó einkum binna fá-
tæku, og einnig vegna liins, að
bæi'inn leigir sumnm þessara
manna pláss til atvinnureksturs
«ms, með sjerlega vægu verði, þá.
er eigi fjarri sanni að athuga
)essa verslun nokkuð, þrátt fyrir
iessa óvæntu verðl., mætti þá
svo fara, að almenningi yrði Ijós-
ara hversu sanngjarn fiskverðið
bænum he'fir verið og þá einn-
ig' hvort það er liæfilegt nú, er
fisksalar hafa'lækkað vöru sína.
Til hliðsjónar geturn vjer haft
•'ei'ð það, sem útge'rðarmenn hjer
fá fyvir fisk þann er þeir flytja
metinn og- verkaðan úr landinu.
Þá er best að snúa sjer að
aðalfisksölustað borgarinnar (sem
bærinn selur á leigu) eða ,.Plan-
inu" eins og ]iað er nefnt í dag-
egu tali. Það eru samankomnir
i fisksalar og reka þeir verslun
sína í 8 stúkum, eða kompum, og
er iiver þessara stúkna leigð
þeim á 30 krónur á mánuði, en í
þeirri leigu er innifalið Ijós og
vatn og af báðum þessum þæg-
indum nota fisksalar mikið, en
öðrum bæjarb. eru seld þau okur-
verði. Þegar þess er ennfremur
gætt að fisksöluskúrar þessir
standa á dýrustu lóð í bænum
þar, sem enginn fær leigðan þlet.t
nema gegn háu gjaldi, ]iá verður
eigi annað með sanni sagt en að
vel sje með þessa „Plan“-kaup-
menn farið frá. bæjarins hálfu.
og leig'an óvenjulega væg 'eftir
því sem lijer gerist, standa þeir
vegna Jiessa mun betur að vígi en
aðrir fisksalar bæjarins.
Fiskinn kaupa þeir eins og nú
stendur (og allajafna á vertíð)
up]i úr bíit, lijer við bryggju, þorsk
á 7 aura og ýsu á 10 aura kílóið.
aka því, sem að þeim berst heim
í kompu sína, sein í þessu til-
felli er sjaldan langt undan, og
selja með „lága verðinu“: þorsk
á 24 aura og ýsu á 30 aura kílóið,
Telst mjer þá svo til, að hagnað-
sje brúttó 200% af ýsu og' 240%
af þorski, ætti þá þessi vara að
mega. rýrna nokkuð í liöndum
þeirra ef halli ætti að verða á
'fyrirtækinu. j
Sje nú fiskurinn slægður þá er
hann seldur hærra verði, því við
það ljettist hann eins og allir
vita. en ekki verður þó úrgang-
urinn að engu, því liausar og bein
eru seld til fiskmjölsgerðar, lifr-
in í bræðslu og' hrognin til út-
flutnings.
ý’enjulega er gert ráð fyrir að
600 kíló af óslægðum fiski með
„haus og' hala“ fari í eitt skipp-
und (160 kíló) af fúllverkuðum
(þurkuðum) fiski og' með verði
fisksalanna greiða því Reykja
víkurbúar 180 krónur fyrir efni í
eitt skippund af verkaðri ýsu og
144 ki'ónnr fyrir efni í eitt skipp-
und af verkuðum ]iorski.
Síðastliðið ár og <það sem af er
þessu ári bafa útgerðarmenn feng'
ið fyrir fisk sinn metinn til lít-
flutnings 75—80 krónur fyrir
| þorsk og 42—53 krónur fyrir ýsu,
j hvorttveggja miðað við fullverk-
j að skiþpund af nr. 1 og 2 fiski
ikomið í skipslest lijer á höfninni.
j Það skal -tekið fram að í 'þessn
I verði eru innifaldir allir skattar
^til liafnar og ríkissjóðs. Þess skal
og ennfremur getið að þá er og
eftir allur úrgangsfiskur, sem
seldur er eftir því s?m „kaupin
gerast á eyrinni“ eða eins og
fyrir liann kann að fást.
Ef útgerðarmaðurinn reiknaði
sjer sama verð fyrir efnið í skipp-
nndið af sínum verkaða fiski eins
og fisksalinn selur íbúum Reykja
víkur, ætti útgerðarmaðurinn að
fá 211 ltrónur fyrir ýsuskippundið
og 175 krónur fyrir .þorsk skipp-
nndið, reiknað upp og ofan ómet-
ið, en ef útflutningsverð síðustu
ára hefði komist eitthvað í nám
unda við útsöluverð Reykjavíltur-
fisksalanna þá væri útg'erðin ekki
komin á þann vonarvöl sem nú er
hún.
Annars er í þessum samanburði
nokkuð ólíku saman að jafna. Ut-
gerðarmaðúrinn, livort sem liann
gerir út smábát eða stórt skip
verður auðvitað að taka ýmsum
]ieim töpum og áhættum, sem
ekki koma til greina lijá ]ieim,
sem versla með aflann í landi.
Af því, sem að framan er sagt,
verður ]iá nokkúrnveginn ljóst, að
fisksalarnir, að minsta kosti í
Reykjavík, eru nokkuð dýr milli-
liður milli framleiðenda og neyt-
enda.
Jeg liefi lijer ekki minst á rauð-
sprettu og' lúðu, sem æfinlega er
sekl svo liáu verði að það er em
ungis á ríkra manna færi að legg'ja
sjer þau lífsins gæði til munns.
Maiini verður nú ósjálfrátt að
spvrja bæði sjálfan sig- og þá
sem falin er stjórn liinnaopinberu
málanna: Er minni þörf á að
skipuleggja fisksöluna í Reykja
vík heldur en margt annað sem
verið er að bauka við að koma
skipulagi á ? Jeg býst við, að hvei
einasti Reykvískur borgari, sem
lifir alt árið mestmegnis á fisk-
meti geti svarað spurningunni
sjálfur.
T. Kr
Til Slysavarnafjelagsins frá 1.
R. 2,00.
Til Hallgrímskirkju í Saurbæ:
Frá Gróti kr. 10.00
Til leiðrjettingar og viðauka
við frásögn Morgunblaðsins 28.
í. m., um orsakir ketiltjónsins á
Belgaum er lijer með, að gefnu
tilefni, birtur útdráttur úr sjó-
prófunum, eða vitnisburður vjela-
varðmamisins, lngibjarts Helga-
sonar, í þessu efni:
' „Vitnið kom um borð í Belgaum
kl. 61') um morgúninn og hitti þá
kyndarann fyrst, Ragnar að nafni.
1. vjelstjóri var þá farinn í land
og- vitnið varð heldur eltki vart
við 2. vjelstjóra. Vitnið spurði
kyndarann um livort, nokkur skila
ooð lægju fyrir, en þau voru eng-
in, enda kveðst vitnið liaía vitað
það livað gera átti. Hafði vitnið
síðast áður er Belgaum var inni
verið ráðinii af 1. vjelstjóra til
less að vera vjelarvagtmaður
þessa vertíð þegar að skipið væri
inni. Þegar 1. vjelstjóri kom um
borð um 11 leytið var vitnið bú-
ið að ferska á um 2 glös og vjel-
stjórinn bað bann þá að ferska á
öðrum tveimur og endurnýja rist-
ar, hreinsa sótrör og losa smurn-
mgsolíu og þetta kveðst vitnið
alt hafa g'ert. Þegar vitnið kom
um borð um morguninn v;ir %
af vatni. Vitnið kveðst bafa
blásið niður 1 glas í einu niður
að ró, síðan lokað fyrir botnhan-
ann og dælt síðan vatni á eftir,
og kveðst vitnið altaf hafa notað
þessa aðferð og altaf liafa verið
niðri í vjelarrúminu meðan að
hann bljes niður. Og vitnið fnll-
vissaði sig um það, að hann fylti
altaf glasið aftur. Vitnið kveðst
hafa athugað vatnshæðina ásamt
9 meistara áður en hann fór í
land fyrir 4 og g'engu ]ieir þá úr
skugga um, að það var meira en
fult glas. — Skömmu eftir að 2.
méistari fór í land, um 4 leytið, og
eftir að vitnið hafði sett ristar í
eldana og fór að stinga út sótrör-
ið og þegar vitnið var bfiið að
stinga iit á sjöunda tímanum eða
um sjöleytið, þá ætlaði það að
minka á glasinu og' stóð yfir því
á meðan og var að athug'a glasið.
en það sýndi fult glas, en áður en
vitnið byrjaði að blása niður, þá
atliugaði- það að botnkranarnir
væru lokaðir. Vitnið áætlar, því
>að liafði ekki klukku, að ]iað
hafi verið um 8 mínútur að blása
niður í þetta síðasta skifti, og
þrýstingurinn hafði verið um 100
pund, og vitnið gat aldrei betur
sjeð en að glasið væri altaf fult
af vatni, og vitnið bætir því við,
að vandstandshanarnir liafi verið
opnir. — Vitniiiu þótti þet.ta uiul-
arlegt og liætti að blása út. og
þegar að vitnið lokaði sýndist glas
ið vera fult af vatni. Þá fór vitn-
ið upp og lauk við að losa smurn-
ingsolíuna í kassann. Svo þegar
að vitnið lcom niður aftur, eftir
nokkrar mínútur, þá fór það að
atliuga glasið og þá sýndi það sig
að vera tómt.
Vitnið kveðst hafa reynt að dæla
inn vatni á ketilinn þegar það
faim að ekkert vatn var í glasinu,
þá dempaði vitnið1 trekkinn í síðu
eldholunum til hálfs og var þrýst
ingurinn þá imi 140 er það tókst
að dæla, en vitninu kveðst ekki
hafa dottið það í lmg, að það
'væri svo lítið vatn á katlinum að
það væri nauðsynlegt að draga
iit eldana þá strax. Vitnið setti
pumpúna vel í gang, fór svo
fram á kyndistöðina og' sjer að
Er sjónin
að dufna?
Hafið þjer tekið eftir því, að
sjónin dofnar með aldrinum. Þeg-
ar þeim aldri er náð, (42—45 ára)
þurfið lýjer að fara að nota gler-
augu.
Látið Expert vorn rannsaka
sjónstyrkleikan hjá yður, það
kostar ekkert ,og þjer getið ver-
ið örugg með að ofreyna ekki
augun.
Viðtalstími frá 10—12 og 3—7.
F. A THIELE.
Austurstræti 20.
Hár.
H«£t altaf fyrirliggj&ndí hir rið
hlnukao búning.
Verð rið allr* hœfi.
Versl. Ooðafoss
Lamgaveg 6. Sími 3436.
hliðareldholin eru sigin.enhafðiáð
ur veitt því éftirtekt að dampur-
inn hafði fallið á emkeniiilegaa
liátt. alt of fljótt. N’itiúð vakaði
]>á þegar út eldunum r siðuebi-
holnnum og opnaði einnig fýrir
miðeldliolinu til Jiess að koma i
veg fyrir hitann og skildi jiannig
eftir öll eldliolin ojiin og l'ói' því
næst í land til þess að tilkyima
meistaranum hvemig koniið væri.
íslenska vikan
og skólarnir.
Frá stjórn íslensku vikunnar
á Suðurlandi:
Eins og kunnugt er, byr jar ísl.
vikan að þessu sinni 22. þ. m,, og
eru það vinsamleg tilmæli stiórn
ar tsl. vikunnar á Suðurlandi til
skólastjóra og kennara í v.kólam
landsins,, að þeir noti tnnaxm
þar til næktu tsl. viku er kdríð,
til þess, að glæða áhuga nem-
enda sinna fyrir málefm.m Jsl.
vikunnar með ritgerðum, fyrir-
lestrum og umræðum um þau,
Síðastliðið ár, var dálíti • Ji f.jar
hæð varið til þess að verðlauna
bestu ritgerðir barna i tiarná-
skólunum í Reykjavík og -iaí.n-
arfirði um málefni ísl. vikv.nnar.
Nú hefir stjórnin ákvtoið a'5
ver.ja alt að kr. 200,00 til verð-
launa fyrir bestu ritgerðir nem-
enda í gagnfræðaskólum Reykja
víkur og Hafnarfjarðar. Verður
skólastjórum hlutaðeig an d i
skóla-síðar tilkynt um það, hvár
og hvenær ritgerðirnar eiga að
afhendast, og hverjir fengwir
verða til þess að dæma urr þær.
. .«•-—>— • • • •
Árni Jóhannesson major í Hjálp
ræðisliermim er farimi til Suður-
Ameríku, eins. og áður er sagj.
Utaiiáskrift bans er Casida de
Correo 3225, Santiago. de Uhih?.
Hoimin liefir verið faliii næst
seðsta iimsjónarinansstaða :roeð
starfi Hersins í Clúle. P. n og
Bolivia.