Morgunblaðið - 03.08.1934, Síða 3

MORGUNBLAÐIÐ
3
Hiodenbiirg.
Hindenburg forseti.
Síðan heimsstyrjöldinni iauk
hafa þýsk stjórnmál og afstaða
Þýskalands til annara ríkja ver-
ið eitt helsta áhugamál stjórn-
málamanna heimsins, rithöf-
unda og blaðamanna. Eftir fjög
urra ára stríð, gegn öllum stór-
veldum heimsins, hörmungar og
hungur, stóð þýska þjóðin ör-
magna og einangruð. Og ekki
skorti þá gagnrýni og aðfinslur
um alt það, sem þýskir stjórn-
málamenn gerðu. En einn mað-
ur stóð þar eins og klettur úr
hafinu: Paul v. Hindenburg yf-
irhershöfðingi.
Hvernig stóð á þessu ?
Bygðist alt hið mikla traust,
sem Hindenburg naut heima og
erlendis aðeins á frægð hansj
eða var það hinum háa aldri
hans að þakka og hinu virðu-
lega embætti, þegar hann var
gerður að ríkisforseta? Eða var
það persónuleiki mannsins
sjálfs, sem ávann honum trausts
bæði innan lands og utan?
Stundum er það svo, einkum
um stjórnmálamenn, að aldur
þeirra og lífsreynsla skapar
þeim traust. Þetta á að vissu
leyti við um Hindenburg. Hann
var uppi á merkilegum tíma-
mótum. Hann hafði áunnið sjef
þá frægð, sem dæmafá er. Æfi-
saga hans var svo ^amfijettpð
sögu Þýskalands og jafnyel
sögu alls mannkyns, að hann
hlaut að komast til vegs og
virðinga. Og aldur hans, og lífs-
reynsla gat þá um leið leitt það
af sjer, að allur heimur áliti
hann mikinn mann.
Fyrir dómstóli sögunnar er
þó aldur og lífsreynsla ekki næg
ur mælikvarði. Sagan heimtar
að framkvæmdir og ákvarðanir
sje teknar meir til greina. Og
þegar litið er yfir æfisögu Hind-
enburgs verður manni það ljóst,
að hann er eitt af stórmennum
sögunnar.
Fyrst og fremst er að minn-
ast ættjarðarástar hans. Fáir
menn hafa þar jafn hreinan
skjöld og hann. Alt, sem hann
hefir gert, hefir hann gerf í
þágu ættjarðar sinnar og með
þeim ásetningi og fullvissu að
það væri ein helgasta köllun
sín. Ætterni hans og uppeldi
hafði líka stuðlað að þessu.
Hindenburg var af gamalli
austur-prússneskri aðalsætt. I
henni höfðu verið margir dug-
legir herforingjar og embættis-
menn. Þegar Hindenburg var 11
ára gamall var hann sendur í
herforingjaskóla. Tuttugu og
tveggja ára að aldri tók hann
þátt í stríðinu milli Frakka og
Prússa og var þá aðstoðarfor-
ingi.
Hann var einn af bestu og
vinsælustu foringjum í sinni her
deild og var kosinn, til að taka
þátt, fyrir hönd þessarar her-
deildar, í hinni hátíðlegu at-
höfn, þegar Vilhjálmur I. var
útnefndur keisari þýska ríkisins
í speglasalnum í Versailles. Sú
stund markaði tímamót í sögu
Þýskalands. þá sameiftuðust all-
ir Þjóðverjar undir einni ríkis-
stjórn. Hindenburg, hinn ungi
liðsf oringi,: átti skilið þann heið-
ur, að taka þátt í þessari við-
höfn, því að hann hafði gert
skyldu sína sem hermaður og
skarað fram úr öðrum, þótt
hann væri ungur að aldri.
Eftir stríðslok 1871 var Hind-
enburg í þýska hernum fra.'m að,
árinu Í9lí r pg bjó næsiú 'árín'
sem uppgjaíáþerforingi í Haim-
over.
l,r r
Þremur áru/n seinna hófst
heimsstyrjöldin. Her Rússa óð
yfir austurlandamæri Þýska^
lands. Geysileg hætta vofði yf-
ir. Vilhj44iftur keisari sendi
Hindenburg skeyti: „Eruð þér
tilbáníé áíPtáká við herforingja-
stöðu ? ‘‘ Tvehrmr sólarhringum
seinna var Hindenburg kominft
til Austur-Prússlands. í hinni
víðfrægu orustu í nánd við
Tannenberg sigr.ar hann rpssf
neska herinn, rekur óvinina úr
Þýskalandi og leiðir síðan
þýska herinn til margra glæsi-
legra sigra fyrir handan landa-
mærin.
Þá varð hann átrúnaðargoð
allrar þýsku þjóðarinnar, og um
leið viðurkendur sem einhver
mesti hershöfðiitgi heimsins.
Næstu árin lá þungamiðja
styrjaldarinnar í Frakklandi.
Sumarið 1916 var ástandið orð-
ið hættulegast á vesturvígstöðv-
unum. Keisarinn útnefndi þá
Hindenburg „Generalfelúmaij-
schall“ og fól honum í hendujr
forystu yfir öllum her Þjóð-
verja. Hindenburg tókst ekki að
sigra Frakka og Englendinga
eins og Rússa. Stríðsaðferðin
var önnur þar vestra. Herirnir
voru fastir í skotgröfum. Á-
standið hafði versnað að mikl-
um mun. Þjóðverja skorti hrá-
efni og matvæli. Tími stórárása
og stórtækra sigra var liðinn,
tími neyðar og þrautseigju haf-
inn.
í ársbyrjun 1918 fór Hinden-
burg að búa þýska herinn undir
undanhald, og álíta menn, sem
eru þessum málum kunnugastir,
að þáð háfi verið meistaraverk
Hindenburgs, að leiða þýska
herinn langar leiðir um óvina-
land og yfir landamærin og sjá
um það, að engar hersveitir
kæmist á völd óvinanna. En
ekki tók betra við, þegar komið
var yfir landamærin. Þá var
stjórnarbylting í Þýskalandi.
Hermenn heimtuðu, að mega
nota vopn sín og berjast með
eða á móti nýju stjórninni. En
Hindenburg helt í taumana með
ró og gætni, þangað til hver ein-
asti hermaður var kominn heim.
Það er eigi aðeins, að Hind-
enburg braut á bak aftur rúss-
nesku hættuna. Undir forystu
hans voru bandamannáherirnir
altaf í tvísýnu. Hann forðaði
þýsku þjóðinni frá þeim hörm-
ungum að erlendur óvinaher
æddi þar yfir, og hann forðaði
henni líka frá blóðsúthellingum
og vitfirringu borgarastyrjaldar
1918. Honum stóð á sama hvort
keisarinn eða nýju valdhafarnir
áttu í hlut. Hann gerði aðeins
þaðj sem hann áleit að þjóðinni
yrði fyrir bestu.
Að heimstyrjöldinni lokinni
dró Hindenburg sig í hlje í ann-
að sinn. í Hannover skrifaði
ha'nn endurminningar sínar og
sagði við vini sína, að það væri
gott áð hverfa nú sjálfur frá
og lofa ungum mönnum að taka
við. En ungu mennirnir gátu-
ekki komist af án hans. Hind-
enburg varð að gefa kost á sjer
í ' forsetakosningum 1925, til
fþess að -koma ró og fesfu á
-stjórnárfar þýska lýðveldisins.
ög eins 1932 Þá voru landserfið-
leikar enn meiri en sjö árum
fyr. —
Þau 9 ár, sem Hindenburg
var ríkisforseti Þýskalands,
tókst hoftúm furðuvel, að miðla
málum milli stjórnmálaflokk-
anna, hvetja landsbúa til sam-
heldni og framkvæmda og varð-
veita álit þýska ríkisins út á
við.
r (1 QV(
,Þáð er rangt að halda því
framj að H^'denburg hafi sem
ríkisforseti veríð nokkurs konar
toppfígúra án .áhrifa og álits.
Því fór fjarri. Fyrst og fremst
trygði stjórnarskráín forsetan •
um nægileg ^órnarf^
landsins, og þar ,að
HindenbUrg ekk-i ,sá" maður ^,'ð
hann vildi láta aðra, ráða ýfiþ
sjer. Þegar leyndarsk^þl þýsku
stjórnarinnar frá þesgum árum
verða, síðar birt, mun koma enn
betur í ljós, hversu mikilvæg
áhrif Plindenburgs á stjórnmál
Þýskalands hafa verið, á meðan
hann var ríkisforseti.
Pour quoi pas?
á Aktsreyri.
Akureyri, 1. ágúst* FÚ.
Hafrannsóknarskipið franska,
Pour quoi Pafe? með vísindaleið-
angur Dr. Charcot, kom hingað
til Akureyrar um miðaftanbil í
gær, óg dvelur hjer fram undir
helgihá. Þá fér það vestur til
Grænlands, óg norður með strönd-
inni, aít til Scoresbysund, að
minsta kösti.
I
J;
Bést og ódýrast að skemta sjer á sunnudaginn á Álafossi.
Stór skemtun
í tilefni af frídegi verslunarmanna verður stór skemt-
nn haldin að Á-L A F O S SI n. k. sunnudag 5. ágúst 1934.
Skemtunin hefst kl. 2 */2 síðd.
I. Ýms þjóðlög spiluð af hljómsveit.
2 Gestir boðnir velkomnir.
3. Spilað Ó, fögur er vor fósturjörð.
4. Minni verslunarstjettarinnar, flutt af Knút Arngríms-
syni.
5. Spilað,: Heil þú dásemd drotning meðal lista.
6. Ræða: Minni íslands, flutt af síra Fr. Friðrikssyni.
7. Spilað: Ó, guð vors lands.
HLJE.
8. í Sundlauginni fer fram sund, m. a. Dýfingar. Karlar
— konur. — Margt skemtilegt.
HLJE.
Á Leiksviðinu kl. 4% síðd.
9. Uppléstur: Brynjólfur Jóhannesson.
10. Sjónleikur, gamanleikur: Fullkomið hjónaband. Frú
Soffía Guðlaugsdóttir og Brynj. Jóhannesson.
II. Upplestur: Soffía Guðlaugsdóttir.
12. Sterkur tannaflraunamaður sýnir nokkrar aflraunir.
Hver er hinn sterki maður ?
13. Dregið í Happdrættinu um Sumarbústaðinn á Álafossi
af sýslumanninum í Hafnarfirði.
14. DANS í Stóra Tjaldinu. Hljómsveit Bernburgs.
Skemtisvæðinu lokað kl. 11*4.
Allskonar veitingar: Mjólk, Kaffi, Heitar Pylsur, Öl,
Gosdrykkir.
Aðgangur að skemtuninni 1 króna fyrir fullorðna,
0.25 fyrir börn.
Allur ágóðinn til íþróttaskólans á Álafossi.
Frídagar!
Um næstu helgi er hinn mikli dagur
fyrir alla borgarbúa til að lyfta sjer upp
Aldrei hafa tækifærin verið jafn mörg
til þess að komast burt frá göturikinu.
í dag og á morgun munu þeir skifta
þúsundum, sem útbúa sig með nesti og nýja
skó. Um ferðapelann verður víst ekki að
jjí< ræða.
Ágúst er besti mánuður ársins til
ferðalaga. Notið hann!
Nestið verður best að kaupa hjá okkur
eins og fyrri daginn. Þið getið ímyndað
ykkur, að nú skal verða tjaldað því sem
til er. ,,
Inn milli fjallanna, þar áttuheima
Fyrst inn til Silla & Yalda!
Gleymið engu!
Góða ferð!