Morgunblaðið - 01.09.1934, Blaðsíða 4

Morgunblaðið - 01.09.1934, Blaðsíða 4
MORGUNBLAÐIÐ ðgwTOTOrsMBgas^ VBsklfU við ÞfsRaisnd. Atvinmivegir íslendinga eru þannig uppbygðir, að góð afkoma þjóðarbeildarinnar er undir því komin, að viðskiftin við útlönd sjeu mikii og g'reið. Iíin alvarlegasta afleiðing fjár- málakreppunnar (milliríkjaskuld- anna) í beiminum er viðskifta- kreppan (stórum minkuð heims- vérslun) í sínum mörgu myndum: Sviknum gjaldeyri, hátollum, inn- flutningsböftum,. yfirfærsluböml- um, atvinnuleysi, kaupgetuleysi, vöruskorti, vöruofgnótt, viðskifta- stríði og ýmiskonar annari ónátt- riru, sem lamað hefir allar þjóð- ir, en þó einkum komið hart nið- ur á þeim þjóðum, sem sam- kvæmt eðli atvinnuvega sinna eru mjög báðar millilandaviðskiftum og hafa auk þess af ýmsum innri ástæðum verið vanbúnar við áföll- um. Síðan íslendingar fengu versl- un sína meira og meira í eig'in hendur, hefir verslunarstjettin, með vaxandi þroska og kunnáttu, stöðugt fært út viðskiftasvið þjóð- arinnar til nýrra viðskiftalanda. Yiðleitnin hefir stjórnast af þeim rjetta skilningi allra verslunar- manna, að áríðandi sje að selja framleiðsluvörurnar á hinum stóru mörkuðum sjálfra neysluland- anna og kaupa erlendu vörurnar hjá sjálfum framleiðsluþjóðun- úm eða á iielstu sölumörkuðum þeirra, án ]iéss að nota miður æskilega milligöngu þriðju þjóðar. Þessi holla og sjálfsagða stefna; rerslunarinnar hefir haft þær af- leiðingar, að viðskiftin hafa færst mjög' mikið frá Danmörku til ýmsra landa, m. a. til Þýskalands, sem er orðið á seinni árum stór- vöruseljandi til íslands, beina leið auk þess sem mikið af þeim varn- ingi sem enn er keyptur frá Dan- mörku er þýsk framleiðsla. Þýska- land er auk þess all stór neytandi flestra framleiðsluvara íslands og innkaupsmarkaður ýmsra landafyr ir þær. Viðskifti íslands og Þýska- lands g'ætu þó og ættu, af eðlileg- um ástæðum, að aukast mjög mikið, éf rjett væri að farið, eink- lim innflutningurinn frá íslandi, sem framleiðir ýms þau hráefni til iðnaðar og matvæli, sem Þýska- land hefir þörf fyrir í stórum stíl og flytur mikið inn frá ýmsum löndum. Samkvæmt íslenskum verslunar- skýrslum um vöruverslunina (reiner Handelsverkehr) milli Þýskalands og fslands e'ftir ófrið- inn mikla, hefir innflufningur frá Þýskalandi og útflutningur til Þýskalands verið svo sem hjer seg'ir: Innflutt Útflutt 1000 kr. 1000 kr. 1919 1254 96 1920 1866 285 1921 2368 395 1922 3972 238 1923 2599' 463 1924 2526 1454 1925 4013 1351 1926 6255 1896 1927 5982 4669 1928 8108 4841 1929 11620 5342 1930 11440 4937 1931 8612 4398 1932 5123 5006 75738 35371 Fyrstu 8 árin (191!k—1926) af þessu tímabili hefir útflutningur- inn til Þýskalands verið aðéins 24% af innflutningnum þaðan, en næstu 6 árin (1927—1932) héfir hann komist upp í 57%, en á öllu þessu tímabili aðeins 47% (75,7: 35,4 milj. kr.). Þessi hlutföll eru mjög óhagstæð fyrir Islendinga, þó að þau, hafi lagast mikið síð- an beinar skipagöngur hófust til Hamborgar. Innflutningur til íslands er, svo sem kunnugt er, háður mjög flóknu valutuleyfa-kerfi, sem ó- mögulégt er að skýra frá í stuttu máli. Takmarkanirnar hafa sök- um vaxandi yfirfærsluörðugleika Þjóðverja aukist mjög á þessu ári og vissar vörutegundir heyra nú undir sjerstakar nýjar reglur en ekki hinar almennu reglúr, nema ao nokkru leyti. Um hin ,,al- mennu‘‘ leyfi, sem mest koma til greina, er það að seg'ja, að þau eru miðuð við vissa brútto-upphæð fyrir hvern mánuð og gilda 6 mánuði í senn. í kontant-yfir- færslur liefir mátt nota alt að 50% af mánaðarupphæðinni, þang- að ti! í mars þ. á., að það var fært niður í 45%, í apríl 35%, maí 25%, .júní 10%, júlí 10% og í á- gúst á það að verá aðeins 5% sam- ] lcvæmt nýrri tilkynningu. íslensk viðskifti í mikilli hættu. Þessi þróun sýnir glögt hve erf- itt, er um allan innflutning hing- að og að íslensk viðskifti eru hjer í mikilli hættu. Vonir manna um, að þetta mundi bráðlega breyt- ast aftur til batnaðar, virðast ekki ætla að rætast fyrst um sinn. Vöruskiftum er sjaldnast hægt að koma við, nema að nokkru leyti og eru leyfin til þeirra einnig mjijg takmörkuð. Þar sém nú líður að þeim tíma, að útflutningur byrjar á ýmsum þeim vörum þessa árs framleiðslu, sem hjer sel.jast helst. er brýn nauðsyn að léita nýrra samninga við Þýskaland sem fyrst. í þeim samningum yrði að draga saman í heild þau atriði, sem máli skifta undir þeim skilyrðum, sem gilda í báðum löndum sem stendur. Ut í það skal ekki nánar farið h.jer, en aðeins bent. á, að í greiðslu- sk.iftunum (Zahlungsverkehr) milli landanna verður að taka upp al- veg nýja aðferð, sem farið er að tíðka meira og meira í millilanda- skiftum þeirra landa, sem legg’ja hömlur á gjaldeyrisviðskifti. Það hefir sýnt sig, að enga hækkun er hægt að fá á hinum „almennu" bruttö-leyfum (Kontingent) og ný leyfi fást því síður, þó að um innflutning sje að ræða eingöngu frá löndum, sem hafa ,,aktivan“ verslunarjöfnuð við Þýskaland eins og t. d. íslandi, svo að ein- hverra annara aðgerða þarf með, ef ekki á illa að fara um verslun- arviðskiftin við Þýskaland. Tf.jer er átt við þá g'reiðsluað- ferð, sem kölluð er „clearing" og ísland ætti að fara fram á gagn- vart Þýskalandi, én þess ber vel að gæta, að það „clearing‘£_fyr- irkomulag' fáist, sem innan ramma hinna þýsku valutu-ákvarðana, hentar íslenskri verslun sem best. Aðferðin eða „teknik“ fyrirkomu- lagsins er í stórum dráttum þessi: Vöruinnflytjendur þéir í Þýska- landi, sem áður hafa flutt inn sömu vörutegundir frá íslandi og hafa „almennt“ valutuleyfi, geta i'lutt inn meira af ísl. afurðum en það, sem leyfisbrjef þeirra segir ti] um, þe'gar leyfið nægir ekki, með því móti að g'reiða vörurnar inn á sjerstakan „clearing“-reikn- ing Landsbanka íslands hjá þýská Eíkisbankanum og á sama hátt; greiða íslenskir vöruinnflytjend- ur þýsk vörukaup á reikning Rík- isbankans hjá Landsbankanum. Aðrir bankar, sem leyfi hafa til þess, taka auðvitað við greiðslum til „cléaring“-banka síns lands. Aðal bankarnir Landsb. og Rík- bb. afreikna svo á vissum tímum milli sín og borga útflytjendum síns lands, þegar tilkynning um innborgun er komin frá hinu land- inu, svo að yfirfærslur (transfer) eða sending' peninga (valutu) út úr landinu koma ekki til greina að því leyti sem viðskiftin eru jöfn á báðar hliðar, Yms atriði hjer að lútandi, t. d. um það, hvernig fara skal með mismun á' millireikningi, verða samningaat- riði o g skipast eftir því, hve viðskiftasamband þjóðanna er vinsamlegt og hvað heppilegast þykir til þess að leggja ekki ó- þarfar hömlur á vöruskiftin. Mjög líklegt má teljast, að ,,clearing'“-samningur fáist við Þýskaland og að hann ætti að vera báðum þjóðum í hag, því að hann yrði, undir núverandi kringumstæðum, besta étf ekki eina úrræðið til þess að cuka við- skiftin milli þessara skyldu vina-þjóða eða a. m. k. að koma í veg fyrir að þau minki óeðlilega. í viðskiftum þessara þjóða. hefir nú því miður þessa dagana komið fram atriði, sem liætt er við að trufli talsvert vinfengi þessara þjóða, ef ekki fæst leiðrjetting á því. Hjer er átt við leiðangur þann, sem Þjóðverjar eru nú að senda á íslensku síldarmiðin við Norðurland, í þeim tilgangi að riiinka eða hætta (seinna) síldar- kaupum af íslending'um. Það eru r.iikil vonbrigði, að þeir skuli á þennan hátt taka þátt í því að stofna tilveru íslensku þjóðarinn- ar í voða. íslendingar skoða síld- armiðin við landið sem sín eigin og allir vita, að þeim er lífsspurs- mál að geta stundað aukna síld- veiði til útflutnings. Síldin og síldarafurðir eru nú all stór liður í útflutningnum til X'ýskalands. íslenska matjes-síldin á að fagna vaxandi markaði í Þýskalandi. Að vísu fer nokkuð af henni hjeðan til annara landa á meginlandinu. Mjög nauðsyn- legt, er að fá síldartollinn lækk- aðan, hann er óheyrileg'a hár eða yfir 50% af ijerðinu. Sjeu Is- lendingar látnir njóta þess mark- aðs, sem hjer er fyrir ísl. síld, þá ætti að vera hægt að auka þann innflutning mikið. Virðist ekki of- ætlað, að Þjóðverjar gætu, ef kaup íslendinga frá Þýskalandi aukast að sama skapi, tekið árlega um 150—200 þús. tunnur af íslenskri matjes-síld. Sömuleiðis mætti auka sölu ísl. landbúnaðarafurða (hrá- vöru) talsvert. Verslun íslands út á við byggist á því, hve mikinn og góðan markað það hefir fyrir afurðir sínar, því að þjóðin á enga varasjóði til að grípa til. Með því gíeiðsluformi, sem hjer er Haust úfsalan hefst í dag vomjmjsiÐ. Grand HóteL Þessi ágæta saga, sem þýdd hefir verið á flest Evrópumál og alstaðar hlotið ein- rórna lof er nú komin út á íslensku, prýdd mörgum, fallegum myndum. Kemnr í Iiókaver§anlr í dag. stungið upp á, er aukning við- skifía Islands og Þýskalands mjög líkleg, ef ekki bætast við sjer- stakar markaðstruflanir. Aukn- íngin væri báðum þjóðum í hag. Hin fjölbreytta framleiðsla Þýska- lands er mjög við smekk íslend- inga og þessvegna vel sjeð á ís- I mdi, nægileg þekknig á viðskift- unum er feng'in og viðskiftasam- bönd líka. I>ess er að vænta, að íslensk stjórnarvöld taki upp þet.ta. mik- ilsvarðandi viðskiftamál á um- ræddum grundvelli, því að sú a.ð- ferð, að fá undanþágur um inn- Lutning til Þýskalands á einstök- um vörutegundum nægir ekki lengur. Hamburg, 21. júlí 1934. Björn Kristjánsson. ■ ■■ ------------—... Sykur til fultunar: Demararasykur. Púðursykur. Toppasykur. Kandíssykur (dökkrauður).

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.