Morgunblaðið - 24.10.1934, Blaðsíða 2
2
MORG H N B 1, A f; T Ð
ðtlref.: H.f. ÁmlKir, Reykjavflt.
RIIMJtrtr: J6n KJartnnuon,
Taltfr 9te(4u»i.
Httatjðm o<t afKrelSaU:
Aoatnratrætl 8. — Slmi 18W>,
ilglfilngutlðrl: EL Hafberg.
Aasiýtrloftaeltrlfatofa:
AoMoratnBU 1T. — Slml 8760.
BrtOftBktar:
10n KJartansaon nr. 8768.
Valtýr Steftoasan nr. 4220.
Arni Aln nr. S04B.
BL Hafberg nr. 2778.
ihkrlftagjal4:
Innanlanda kr. 2.00 & nánfltL
Dtanlanda kr. 2.B0 & mAncOl
1 lausaaðiu 10 aura elntaklB.
26 anra meB Leabtk.
Alþingi og
einræðisbölt Hjeðins.
Þeir menn, sem vanið hafa kom-
ur sínar í þinghúsið undanfarið
og hlustað þar á umræður og
fylgst með afgfeiðslu mála, munu
varla hafa komist hjá að hugsa
eitthvað á þessa leið: Er hjer
virkilega samankomið hið virðuleg
Alþingi ,skipað fulltrúum hinn-
»r íslensku . þjóðar, eða er hjer
aðeins samankomnir menn til
þess að sitja og standa eins og
hinum ofstækisfulla og van-
stilta einræðisherra, Hjeðni Valdi-
marssyni þóknast!
Þessi orð eru sögð hjer í fylstu
alvöru. Því að ef áfram verður
haldið á þeirri braut, sem stefnt
hefir verið undanfarið, hlýtur að
því að reka, að þjóðin haéttir að
viðurkenna Alþingi sem sína
stofnun, skoðar það sem einka-
stofnun einræðisherrans Hjeðins
V aldima rssonar.
Einræðisbrölt Hjeðins Valdi-
marssonar hefir á margan hátt:
siðspillandi áhrif á Alþingi. Þessi
vanstilti ofstækismaður er langt
frá því að vera frambærilegtir
fulltrúi á löggjafarþingi þjóðar-
imiaj". Hið vanstilta og stjórn-
lausa skap hans setur skrílsbrag
á þingið. Umræðurnar verða per-
sónulegar og óþinglegar á allan
hátt. Leyfi þingmaður úr stjóm-
arflokkunum sjer að greiða at,-
kvæði öðruvísi en einræðisherran-
um þóknast, er hinn vanstilti of-
stækismaður óðara rokinn upp úr
sæti sínu og steytir hnefann fram-
an í þann þingmann, sem slíka
ósvinnu hafði leyft sjer, að greiða
atkvæði eins og sannfæringin
bauð honum að gera.
Mikið af starfi Alþingis að
þessu sinni fer í það, að setja lög
til þess að brjóta á hak aftur á-
kvarðanir meirihluta bæjarstjórn-
ar Reykjavíkur. Einræðisherrann
Hjeðinn Valdimarsson leggur
sýnilega höfuð áherslu á það, að
nota. hið rangfengUa meirihluta-
vald stjórnarflokkanna á þingi,
til skipulagðrar herferðar á hend-
ur þeim borgurum Reykjavíkur,
sem ekki vilja hlíta einræði hans.
Enn er ekki til fulls sjeð hvað
Hjeðni Valdimarssyni verður á-
gengt í þessari herferð. En það
skal sagt Pramsóknarmönnum á
AJþingi í fylstu alvöru, að ef það
er ætlan þeirra að svifta Reykja-
víkurbæ sjálfsforræði sinna mála,
vegna þess að meirihluti hæjarbúa
ekki fylgir Hjeðni Valdimarssyni
í stjóramálum ,munu Reykvíking-
iar líta svo á, að hafin sje sú her-
íferð gegn þeim, að ekki sje að-
eins þeirra rjettur heldur skylda,
að verja sitt sjálfstæði og sína
tilvern ,
Fiskiráðið og
Framsóknarflokkurinn.
Þess er ekki vænst að Pram-
sóknarflokkurjnn hafi forystu
um nýjungar og umbætur á sviði
sjávarútvegsins. Hins væntir í
sjálfu sjer heldur enginn, sem til
þekkir, að Framsóknarflokkurinn
hafi skynsemi eða skaplyndi til
að lúta forystu sjer fróðari manna
í þessu efni nje öðrum.
Frumvarp Sjálfstæðismanna um
fiskiráð hefir hlotið öijög almenn-
ar vinsældir meðal útvegsmanna.
Sjá þeir, sem er, að með stofnun
fiskiráðsins er þjóðinni fengin hin
öflugasta og ákjósanlegasta for-
ysta í hinni örðugu lífsbaráttu,
sem framundan er.
Þessar vinsældir, sem Fram-
sóknarflokknum auðvitað er kunn
ugt um, hefði mátt húast við að
yrðu fiskiráðs frv. skjöldur gegn
ófrægingarhneigð Framsóknar-
flokksins. Svo hefir þó ekki
reynst, því nýverið birtist löng
árásargrein um þetta þarfa mál í
dagblaði Tímamanna.
Enginn, sem grein þessa les,
getur gengið þess dulinn að höf-
undur hennar er undir niðri hrif-
inn af þessari hugmynd Sjálfstæð-
ismanna. En þessi hrifning' leiðir
ekki til viðurkenningar á ágæti
málsins, heldur til heifta gegn
flutningsmönnum þess, og þessi
heift magnast því meir, sem höf-
undi verður ljósara hversu rökin'
til andmæla eru fátækleg.
Hjer skal nú hirt orðrjett úr
gerininni það sem máli skiftir:
„Þótt leitað sje með logandi
Ijósi um alla þessa ritsmíð O. Th.
(fiskiráðsfrv.) fyrirfinst ekki ein
einasta frumleg hugsun eða til-
lag'a um fiskiveiðar íslendinga eða
fiskiverslun. . . . Það er öllum
kunnugt, að viðskiftamálin og þá
ekki síst sala framleiðsluvaranna
er aðalviðfangsefni okkar nú á
tímum.. Það er því gremjulegt að
sjá formann stærsta stjórnmálafl.
í landinu vera að hafa þessi mál
að fíflskaparmálum til að leiða at-
hyglina frá þeirri aðkallandi nauð
syn að reyna að ráða fram úr
! fisksölumálnnum af skynsemi og
stillingu. • . .
Það er ekki tilgangur þessarar
greinar að bera fram fullgerðar
tillögur um úrlausn þeirra vanda-
mála, sem hjer hafa verið gerð
að umtalsefni. En þó skal bent
á nokkur viðfangsefni, sem bíða
bráðrar úrlausnar.
1. Verndun þeirra fiskmarkaða,
sem við nú höfum.
2. Öflun nýrra markaða fyriv
saltfisk.
3- Aukning framleiðslu og sölu
á freðfiski.
4. Skipulagning á sölu ísfiskjar
| og fiskiveiðunum í sambandi við
þá sölu.
5. Aðrar þektar aðferðir til fisk-
' verkunar, sem kynnu að gefa
i nýja möguleika.“
(Leturbr mínar)_
Til samanburðar ætla jeg' nú að
fletta upp í greinargerð minni, og
vita hvað þar finst, enda þótt
höfundur segi að þar sje „ekld
ein einasta frumleg hugsun“.
f greinargerðinni segir:
1. líldri markaðir; Heilar tvær
síður grg. eru um þá hættu, sem
yfir vofir um missi eldri markaða,
og um nauðsyn þess að vernda
þá sem best. (Samanber og frv.
Sjálfstæðismanna um matsstjóra).
j 2. Nýir saltfiskmarkaðir: Þessar
tillögur eru í greinagerðinni:
a) íslen’dingar geta aukið sína.
: eigin saltfiskneyslu án þess það!
! dragi úr neyslu nýs fiskjar eða>
annarar framleiðsluvöru þjóðar-,
innar. Yrði sú aukning ein máltíð
. í viku, nemur neysluaukningin
j um 1100 smálestum árleg'a.
b) Saltfiskjar er neytt í Grikk-
landi, Norður- og Suður-Ameríku,
Cuba, Afríku og víðar. Salan er í
öllum þessum löndum vandkvæð-
um bundin. En hversu miklum?
Það er rannsóknarefni.
e) Tilraunir ber að gera til að
skapa saltfisknevslu þar, sem hún
ekki er fyrir. Reynslan sannar,
að slíkar t.ilraunir geta vel borið
mikinn árangur.“
Ver s lunarm ál.
f dag birtist hjer í blaðinu í
fyrsta sinn sjerstakur bálkur um
verslunarmál, þar sem ennfremur
verða birtar greinar er snerta iðn-
að og sig'Hngar. Þessi hálkur birt-
ist í blaðinu við og við framveg-
is, a. m. k. einu sinni í viku. Verð-
ur lögð áhersla á að birta þar yf-
irlitsgreinar og frjettir um það
helsta, sem gerist á þessum svið-
um utanlands og innan.
Mafvælarann-
i sóknirnar.
Hjer í blaðinu í gær var skýrt
frá niðurstöðum rannsókna
þeirra, er Jón Vestdal verk-
fræðingur hefir gert á nokkr-
um matvælategundum innlend-
um og erlendum.
En það sem vantar tilfinnanr.
legast í skýrsluna er, hvaðan
þær vöntegundir eru, og hvar
framleiddar, sem reyndust vera
©ðru vísi en til er ætlast.
Jón Vestdal hefir gert rann-
sóknirnar að undirlagi heilbrigð
isstjórnarinnar, og hans verki
er lokið.
Það er heilbrigðisstjómarinn-
ar að halda máli þessu áfram.
Eins og nú borfir við, er
þeirri ásökun slengt út á inn-
lenda iðnrekendur yfirleitt, að
þeir framleiði og selji vörur, er
hafa annað inni að halda en
upp er gefið.
Iðnrekendur, sem hjer eru
allir sem einn ásakaðir, hljóta
að krefjast þess, að málinu sje
fylgt fram, undirferlis- og
dylgjulaust.
Hjer í bænum er starfandi
fjelag iðnrekenda. Er eðlilegast
að það fjelag beiti sjer fyrir
því, að hafin sje ítarleg og
gagngerð rannsókn í fram-
leiðslu þeirra, og þeir einir, sem
haft hafa svik í tafli verði látn-
ir gjalda fyrir — en þeir sak-
lausu losni við ómaklegan grun.
3. Frystur fiskur: Hjer birtist
upphaf og endir þess kafla grein-
arg., sem fjallar um frysta fisk-
inn:
„Það hefir lengi verið skoðun
framtakssamra manna í framleið-
endahópi, að hinar nýju aðferðir
til að frysta fisk opnuðu nýja og
ótæmandi möguleika fyrir íslenska
fiskframleiðslu. Hafa einstakir
menn þegar fyrir nokkrum árum
gert stórfeldar tilraunir á því
sviði og' kostað til þeirra svo
nemur hundruðum þúsunda króna,
en ekki treyst sjer til að fylgja
þeim tilraunum eftir sem skyldi,
og því ekki uppskorið sjáífum
sjer til handa og þjóðinni, svo
sem líkur benda til að hægt muni,
ef nægilegt fje væri fyrir hendi.
Með þessu hefir þó fengist mikil
og dýrmæt reynsla, sem sjálfsagt
er að hagnýta. — Skal ekki dul
á það dregin, að margvíslegir
örðugleikar eru á þessari leið.
Hitt er víst, að hinar nýju frysti-
aðferðir fela í sjer möguleika til
þess að brúa dýptir milli heimsins
auðugustu fiskimiða við strendur
íslands og þeirra miljónatuga,
sem fisk skortir, bæði í Evrópu og
öðrum heimsálfum.“
4. ísfiskur: Um ísfisk eru þessar
tillögur í greinag.:
,,a) Betri hagnýting' á markaðn-
um í þessum löndum. Kemur þá
til greina að takmarka innflutning
ódýrari fisktegunda til Bretlands,
eins og raunar þegar hefir verið
hafist handa um, svo og hvort
ekki þætti ráðlegt að flaka fisk-
inn. Með því nýtist betur af inn-
flutningsheimildinni, sem miðuð
er við mag'n, en ekki verð, og
jafnframt nýtast hausar og bein
til vinslu fiskimjöls.
b) Að leita nýrra markaða, t. d.
í Frakklandi, Belgíu, Hollandi og
víðar, en í nefndum þremur lönd-
um fer fram nokkur sala ísfiskj-
ar.
c) Norðmenn hafa að undan-
förnu selt í ýmsum löndum Ev-
rópu, utan Bretlands, nýjan fisk
ísaðan og frystan. Hefir sú sala
farið stöðugt vaxandi og nam á
síðasta ári um 12 þús. smálestum,
eða sem næst % hlutum allrar
ísfiskframleiðslu íslendinga. Væri
ástæða til að kynna sjer þá versl-
un og athug'a, hvort og að hve
miklu leyti ísl. fiskur getur selst
í þeim löndum.“
5. Fyrir „Aðrar þektar aðferðir
o. s. frv.“ hef jeg í greinarg. sett:
„Hertur fiskur. Niðusuða. Síld-
Aðrar sjávarafurðir“, sem nátt-
úrlega vel má draga saman í
„Aðrar þektar aðferðir".
Af þessum samanburði sjest,
að greinarhöfundur hefir tínt til-
lögur sínar, eina fyrir eina upp
úr greinargerð minni, og engu
þar við bætt, hvorki smáu nje
stóru. Hann hefir stilt sig um að
taka upp tillögur mínar orðrjett-
ar, og á einum stað raskar röð,
þar eð jeg nefni ísfiskinn á und-
an frysta fiskinum í grg'. minni,
en þetta verður ekki talin stór-
vægileg „yfirsjón“.
Jeg vek nú aðeins sjerstaka at-
hygli lesenda á þeim orðum grein-
arhöfundar, að þótt „leitað sje
með Iogandi ljósi“ í greinargerð-
inrii fyrir fiskiráðsfrv. mínu „þá
finst ekki ein einasta frumleg
hugsun eða tillaga". Ennfremur :
„þaS er gremjulegt aS sjá for-
mann stærsta stjóramálafl. í land-
inu vera aS hafa þessi mál aS
fíflskapannálnm“. Loks biS jeg
svo menn aS athuga, að tillögurn-
ar, sem höfundur ber fram, eru
allar teknar úr greinargerð minni.
Vænti jeg nú að öllum sje ljóst,
að foystumenn Frams.fl. hafa í
þessu máli gengið fram úr öllu
hófi langt í því að ófrægja og
kveða niður mikilsvarðandi um-
bótaviðleitni, einungis af því að
andstæðingar bera hana fram.
Að lokum vil jeg svo leiða at-
hygli að því, að enda þótt mjer
hafi þótt rjett að sýna fram á að
bendingar þær, er jeg gef í grein-
argerð frumvarpsins, eru a. m. k.
það ,,frumlegar“ að Famsóknar-
menn hafa engu þar við getað
bætt, þá er þetta samt ekki merg-
ur málsins.
Kjarni málsins er þessi: Þjóð-
inni er búinn augljós voði af hafta
stefnu viðskiftaþjóða hennar. Það
er frámunalegt glapræði að láta
undir höfuð leggjast að biiast öfl-
uglega til varnar, — freista hihs
ítrasta til að bjarga hag sínum og'
þar með lífi sínu sem menningar-
þjóð. Þegar svo stendur á er ekk-
ert sjálfsagðara en að kalla til
samvinnu þá menn, sem færastir
eru til forystu og úrræða-
Það er þetta sem ætlast er til
með fiskiráðinu.
Það hefir ekki verið hent á
neitt annað alment og víðtækt úr-
ræði til þess að reyna að sjá hag
útgerðarinnar horgið. En nú kem-
ur dagblað Tímamanna og segir,
að vísu óbeint, en þó svo að allir
skilja: Þetta mál er borið fram
áf Sjálfstæðismönnum, og þess
vegna er rjett að vera móti því.
Um þetta hefi jeg það að segja,
að ef svo væri komið drengskap
og ábyrðartilfinning allra flokka
í landinu, þá fengh engin öfl forð-
að þjóðinni frá siðferðilegu og
efnalegu hruni.
Ólafur Thors.
6*..
EinkaiBlur oq herferðln
genn Revkiavík.
Frv. stjórnarinnar um verka-
mannabústaði var til 3. umr. í Nd.
í gær.
Umr. urðu ekki miklar að þessu
sinni.
Atkvgr. um framkomnar brtt. fór
sem hjer segir:
Brtt. Thor Thors og Garðars
um að tvö byggingarfjelög mætti
starfa í kaupstöðum með fleiri en
10 þús. íhúa var samþ. með 16 :15
atkv. Með till. voru allir Sjálfstæð-
ismenn, Hannes og B. Asg. Við at-
kvgr. vantaði*2 þm.. þá Gísla Tíma
ritstj' og Þorb. í Hólum.
Brtt. Asg. Asg. um að heimila
stofnun deilda innan byggingarfje-
lags var samþ.
Nokkrar fleiri hrtt. voru samþ.
Frv. *j)armig hreytt var samþ. og
afgr. til Ed. Kvaðst H. V. mundu
sjá um, að Ed. „lagfærði“ frv.
í gær var loks lokið 1. umræðu
í Ed. um einkasölu á bifr§iðum o.
fl. og var málinu vísað til 2. umr.
Tillagá um það, að vísa málinu til
fjárhagsnefndar til framhaldandi
rannsóknar, var feld. r
Þá kom til 1. umræðu frumvarp
þeirra Jóns Baldvinssonar og Sig-
'irjóns Ólafssonar nm einkasölu á
'fóÚurmjöli og foðurb'œti. Mælti Jón
fyrii* því á þann hátt, að hann tal-
aði mest um nauðsyn þess að koma
FRAMH. Á 7- SfÐU.