Morgunblaðið - 30.11.1934, Blaðsíða 4

4
M O K G U N B L A ÐI Ð
mmm
IÐNflÐUR VERSLUN SlGLINGflR
Þrotabú Síldareinkasölu íslands
Búist við að málaferlunum í Svíþjóð
verði lokið snemma á næsta vori.
Litlar líkur fyrir því, að almennir kröfu-
hafar fái nokkuð upp í sínar kröfur.
Það mun hafa verið í desem-
bermánuði 1931, að Síldareinka
sala Islands varð g’jaldþrota.
Voru þá gefin út bráðabirgða-
iög um skiftameðferð á þessu
mikla þrotabúi og sjerstök skila
nefnd skipuð til þess að fram-
kvæma skiftin. t skilanefnd
voru skipaðir þeir Lárus Fjeld-
sted hæ^tarjettarmálaflm. og
Svafar Guðmundsson fulltrúi.
Þrjú ár eru liðin síðan þetta
ástfóstur sósíalista og Tíma-
manna, Síldareinkasala íslands,
varð gjaldþrota. I þrjú ár hafa
staðið yfir skiftin á þessu lang
stærsta gjaldþrota fyrirtæki,
sem verslunarsaga vor þekkir
og skiftum er ekki lokið ennþá.
Til þess að almenningi gefist
kostur á að fylgjast með þessu
mikla þrotabúi, hefir Morgun-
blaðið snúið sjer til skilanefnd-
arinnar og fengið hjá henni
ýmsar upplýsingar.
Eignir þrotabúsins.
Samkvæmt upplýsingum skila
nefndar, hefir þrotabúið nú í
hasdbæru fje fyrirliggjandi í
bönkum hjer um 300 þús. kr.
Þetta má heita aleiga búsins
hjer á landi. Segir þetta fje
vitaskuld lítið upp j allar kröf-
urnar.
Skilanefndin í þrotabúi Síld-
areinkasölunnar byggir í raun
og veru allar sínar vonir á mál-
um þeim, sem nefndin er í við
sænska síldarkaupmenn út af
kaupum á síld. Kröfur skila-
nefndar í þessum málum nema
um 300 þús. sænskar krónur.
Er það því hvorki meira nje
minna en rúmlega helmingur af
öllu „aktiva“ þrotabúsins, sem
liggur í voninni á þessum kröf-
um. Veltur því mikið á úrslitum
þessara mála.
Hvað líður málun-
um í Svíþjóð?
Þessi mál í Svíþjóð eru rekin
á tveimur stöðum — í Gauta-
borg og Stokkhólmi. Málin hafa
staðið yfir síðan Síldareinka-
salan varð gjaldþrota og er ekki
lokið ennþá.
Samkvæmt upplýsingum, sem
skilanefnd hefir nýlega fengið,
eiga þessi na%ál síðast að koma
fyrir um 20. janúar n.k., og
verða þá lögð í dom. En vegna
þess hve málin eru stór og um-
fangsmikil, er ekki búist við að
dómur geti orðið upp kveðinn
fyr en eftir 2—3 mánuði.
Skuldir þrotabúsins
Skilanefnd getur ekki um það
sagt, á þessu stigi málsins, hve
miklu nema samtals þær kröf-
ur, sem skuldheimtumenn Síld-
areinkasölunnar hafa gert í
þrotabúið. En þetta er geysi-
mikið fje.
Stærstu kröfurnar eru þessar,
að sögn skilanefndar:
Útbú Landsbankans
á Eskifirði (Aust-
fjarðavíxlarnir) ca. 63 þús. kr.
Bæjarfóg:-Tá Siglu-
firði, f. h. ríkissjóðs,
útfl.gjald af Russa-
síld frá 1930 . . ca. 28 — —
Bæjarfóg. á Akur-
eyri, f. h. ríkissjóðs,
útfl.gjald, fiskv.sj.-
gjald og vörut. ca. 100 — —
Bæjarfóg. á Sigluf.,
f. h. ríkisstj., útfl.-
gjald..........ca. 125 — —
Bæjarfóg. á Akur-
eyri, tunnur . . ca. 10 — —
Fjármálaráðuneytið,
skuld yið Land-
mandsbanken í K,-
höfn, sem ríkið er í
ábyrgð fyrir . . ca. 391 — —
Útbú Landsbankans
á Akureyri . . ea. 355 — —
Dansk Kaution For-
sikring A/Sn. kr. ca. 130 — —
Hanssen & Ösleby
A/S í Kristians. ca. 34 — —
Norska aðalkonsúl-
atið, f. h. sama
firma .......... ca. 10 — —
Millisíldarsaml. ca. 22 — —
Þetta eru stærstu kröfúrnar
og taldar eins og þær voru, er
þær voru gerðar í búið. Síðan
hafa hlaðist á þær vextir og
nema þeir vitanlegu hárri
fúlgu.
En auk þess hefir skilanefnd
borist feiknin öll af kröfum frá
útgerðarmönnum vegna and-
virÖist síldar og frá verkunar-
stöðvum, vegna verkunar síld-
ar. Þessar kröfur nema vafa-
laust samtals hundruðum þús-
unda króna, en skilasefnd tel-
ur þær svo vonlausar, að hún
reiknar ekki með þeim.
Þrotabúið (eða ríkissjóður)
varð fyrir óvæntu happi, þegar
danska krónan fjell. því við
það lækkaði til muna krafa
Landmandsbankans. Annars má
geta þess um þessa skuld Síld-
areinkasölunnar við Land-
mandsbanken, að hún er þegar
fallin á ríkið. því ríkissjóður
hefir þegar orðið að greiða rúm
lega 112 þús. kr. af skuldinni
og er upphæð þessi á fjárauka-
lögum fyrir árið 1933, sem nú
liggja fyrir Alþingi.
Verslunarstefmt
Bandaríkjanna.
Bandaríkjastjórnin er nú
sem stendur að undirbúa toll-
samninga við fjölda ríkja. í
sambandi við þetta hefir Cor-
dell Hull utanríkisráðherra
sent blöðunum álit sitt um þessi
efni, og hefir nýlega verið vitn-
að í ummæli hans hjer í blað-
inu.
Hjer á eftir birtast höfuðat-
riðin í yfirlýsingu Cordell Hull:
„Við getum verið ánægðir yfir
því, hve vel hefir tekist að
koma tíl framkvæmda tollsamn-
ingastefnu þeirri, sem tekin var
upp með lögunum 12. júní 1934.
Samningur milli Bandaríkj-
anna og Kúba, hinn fyrsti, sem
gerður hefir verið samkvæmt
hinum nefndu lögum, hefir nú
verið í gildi á annan mánuð,
Verslunin milli þessara tveggja
landa hefir þegar aukist all-
mikið, vegna þessa samnings.
Nú er verið að vinna að samn-
ingum við 11 önnur ríki. (Þessi
11 ríki eru: Spánn, Belgía, Sví-
þjóð, Brasilía, Haiti, Columbia,
Guatamela, Nicaragua, Salva-
doi', Costa Rica og Honduras).
Önnur ríki munu bætast við,
eftir því sem áætluninni miðar
áfram. Jeg verð að lýsa ánægju
minni yfir, að svo mörg ríki
eru fús að vinna með okkur að
tilrauninni til að ryðja úr vegi
þeim tálmunum, sem nú eru á
Hver verður útkom-
an?
Á þessu stigi málsins er ekki
hægt að segja með vissu, hver
útkoman verður í þessu mikla
þrotabúi.
Landsbanki íslands hefir
fengið dóm fyrir því, að hann
heimsversluninni — ósapngjörn
um tollum, skömtunum, að-
flutningsbönnum og öðrum inn-
flutningshöftum. Það sýnir, að
sú skoðun hefir náð útbreiðslu,
að slíkir samningar sem Banda
ríkjamenn hafa stungið upp á,
muni reynast haldgóðir til þess
að draga úr viðskiftaerfiðleik-
um heimsins.
En samt sem áður — einmitt
af því að góður árangur þessa
fyrirkomulags er kominn undir
þqim anda og þeim meginstefn-
um sem ráða í samningagerð-
unum er það hið mesta áhyggju
efni, að við erum hvað eftir
anpað að reka okkur, á sömu
þröngsýnu skoðanirnar, sem
va-ldar eru að því ástandi, sem
við erum að leitast við að bæta
úr. Með þessu á jeg við þá
stefnu, að reyna einungis að
auka útflutning síns eigin lands
og samtímis að takmarka inn-
flutninginn sem allra mest.
Einhver óverjanlegasta að-
ferðin, sem beitt er í sambandi
við verslunarsamninga ríkja á
milli, er sú, að hækka alt í
einu tolla, eða koma á öðrum
innflutningstakmörkunum, ein-
mitt þegar svo stendur á, að
samnúngaumleitanir eru fyrir
lyrum.
í viðskiftaheiminum þekkist
þessi aðferð, að „skrúfa upp
kröfurnar,“ til þess að geta síð-
an látið líta svo út, sem verið
sje að sýna einhverja tilhliðr-
unarsemi, þegar slegið er af
kröfunum. Hvort sem litið er til
einstaklinga eða þjóða, þá hef-
ir slíkt framferði aldrei leitt
til annars en þess, að tapast
hefir rjettsýnn viðskift^vinur
eða besti markaðurinn. Það
eigi lögveð fyrir sinni kröfu í
eignum þrotabúsins. Fer því
meginið af handbæru fje þrota-
búsins, sem fyrirliggjandi er
hjer í bönkum upp í kröfu
Landsbankans.
Hvað aðrir skuldheimtumenn
fá, veltur alt á málunum í Sví-
þjóð, en dómur í þeim er vænt-
anlegur snemma^ á næsta vori.
Sennilegt er, að ríkiss.jóður
eigi forgangskröfurjett fyrir út-
flutningsgjöldunum og. öði'um
tollakröfum, og tekur hann þá
bróðurpartinn af Svíþjóðarkröf-
unum, ef málin vinnast. Skuld-
in við Landmandsbankén er
ekki forgangskrafa.
Það má telja nokkurnveginn
víst, að almennir kröfuhafar fá
ekki mikið út úr þessu þrota-
búi; sennilega fá þeir ekkert.
Þrátt fyrir þessa dapurlegu
útkomu hjá Síldareinkasölunni
sálugu, eru rauðu flokkarnir á
Alþingi enn að reyna að koma
á áhættusamri ríkiseinkasölu —
á saltfiski. Má slíkt heita furðu
leg dirfska, eftir það, sem á
undan er gengið.
ætti að vera augljóst mál, að
enginn fyrirhugaður samning-
ur, sem byggist á einlægri ósk'
‘um alment áfnám á tálmunum
viðskiftalífsins, getur komist til
framkvæmda, þegar slík brögð
eru höfð í tafli.
Ekkert getur unnist við að
semja þegar svo stendur á. Það
getur þvert á móti gert ilt verra
þegar hinar tilbúnu tálmanir
eru ’áfram í gildi, af því að
samningaumleitanir hafa orðið
árangurslausar.
Reynslan hefir sýnt að ekki
er ósennilegt, að samningaum-
leitanir sem gerðar eru, þegar
þannig stendur á, verði árang-
urslausar. Við munum fyrir
okkar leyti forðast slíkar að-
ferðir, og viljum reyna samn-
inga við þá, sem líta sömu aug-
um og við á þetta atriði.
Framkvæmdin á tollasarnn-
ingastefnu okkar byggist einn-
ig á því, að okkur sje það sjálf-
um fyrir bestu, að skora held-
ur eindregið á önnur lönd að
vinna að endurreisn heimsvið-
skiftanna, vegna þess að á þeim
veltur hagsæld hverrar þjóðar
að- miklu leyti, fremur en að
reyna að tryggja okkur hverf-
ulan stundarhagnað, með því að
þvinga viðskiftin inn á nýjar
brautir.
Hin síðai'nefnda leið yrði ein-
ungis til þess, að auka enn á
ósamræmið, sem þegar er orðið
vegna tilbúinna tálmana, og
veldur því, að svo er kom-
ið, sem komið er. 1 stuttu máli,
ætiun okkar er fyrst og fremst
að auka heimsviðskjiftm, en
ekki að leitast við að koma
þeim inn á nýjar brautir, nje
að draga úr þeim.“
Eins og áður hefir verið
minst á hjer í blaðinu, yakti yf-
irlýsing Cordell Hull geisilega
athygli. Auðvitað var umtalið
mest í Bandaríkjunum. Bentu
sum blöðin á, að verið gæti, að
sumar þjóðir, sem leita vildu
samninga við Bandaríkin, teldu
að ástandið, eins og það er nú,
væri þeim mjög óhagstætt. —
Eins og áður hefir verið frá
skýrt, eru tollarnir í Banda-
ríkjun-um einhverjir þeir hæstu
í heimi, og jafnframt einna víð-
tækastir. Tollamir ná þar til
3200 vörutegunda, og eru svo.
háir á sumum hlutum, að þeir
fyrirbyggja innflutning. Auk
þess eru ákvæði um hegningar-
toll, þar sem lítið er á framboð
annara þjóða sem óleyfilega
verðlækkun (dumping). Þá ei'U
ákvæði um aci, tollurinn geti
hækkað eða lækkað eftir fram*
leiðslukostnaði innflutnings-
landanna. Og loks hefir forset-
inn vald til að ákveða skömtun
á innfluttum vörum, eða jafnvel
banna þær með öllu. Benda
sum blöðin á að Bandaríkin
hafi þegar „skrúfað upp“ toll-
ákvæði sín svo sem frekast er
unt.
Eitt blaðið segir m. a. svo:
„Besta tryggingin fyrir því,
að aðrar þjóðir geti verslað við-
okkur sjer til hagnaðar. er vissu
lega ekki í því fólgin að tolla-
löggjöf okkar sje frjálsleg, því
hún er óneitanlega alt annað
en frjálsleg. Tryggingin er fólg
in 1 persónu fulltrúa okkar,
Cordell Hull. Tvímælalaus ein-
lægni hans, óbeit á þröngsýnni
innilokunarstefnu, og ódrepandi
áhugi fyrir viðreisn heimsvið-
skiftanna, tryggir það, að toll-
samningar þeir, sem gerðir
verða af Bandaríkjunum, munu
bygýjast á rjettlæti og sann-
girn\“
Panlið
í sunnudagsmatinn í dag. því eftir
kl. 12 á laugardaginn
verður lokað.
Kaupffelag
Borgfirðð nga.
Sími 1511.