Morgunblaðið - 08.12.1934, Blaðsíða 4

4
14 0 R •* »' N B L A Ð I Ð
Laugardaginn 8. des. 1934,
Þegar RjeBinn braut bílrúðuna.
Þáftur iir baráltu „leiðtoganna
i þágu verkalýðsins.
Nýlega var kveðinn upp
dómur í Hæstarjetti í máli, sem
búið er að vera all-lengi á döf-
inni, en fáir þó vitað um, enda
á í hlut fátækur alþýðumaður,
sem var beittur fáheyrðu of-
beldi af einum háttsettum
„leiðtoga“ alþýðunnar, Hjeðni
Valdimarssyni og fjelagi því,
er hann ræður yfir.
Tildrög málsins.
Þau eru tildrög máls þessa,
að bílstjóri einn hjer í bænum,
Gísli Hermann Guðmundsson
að nafni, gerðist hinn 21. apríl
1931, meðlimur „Vörubílastöðv
arinnar í Reykjavík", sem þá
var nýlega stofnuð, og var stöð
þessi mjög nátengd Dagsbrún-
arfjelaginu, sem Hjeðinn Valdi
marsson stjórnar. Mátti enginn
vera meðlimur bílstöðvarinnar
nema hann væri einnig í Dags-
brún.
Var nú Gísli H. Guðmunds-
son um stund með bíl sinn RE
410 við „Vörubílastöðina í
Reykjavík“, og fór alt friðsam-
lega fram.
I
Dagsbrúnar-
broddar fara á
kreik.
Ekki var þó Gísli lengi bú-
inn að vera með bíl sinn við
þessa bílstöð, er hann fekk að
kenna á yfirgangi og frekju
Hjeoins Valdimarssonar og ann-
ara Dagsbrúnarbrodda.
Gekk frekja Hjeðins og hans
fjelaga svo langt, að Gísli sá
sig tilneyddan að kæra fram-
ferði þeirra til lögreglustjóra,
sem þá var Hermann Jónasson,
núverandi dómsmálaráðherra.
Kæra Gísla er dags. 30. maí
1931 og lýsir hann þar viður-
eigninni við þá Hjeðinn og fje-
laga á þessa leið:
•
„Hinn 12. þ. m. (þ. e. maí
1931), vann jeg við vörukeyrslu
hjá Þormóði Sveinssyni vestur
á bryggjum með bifreiðina RE
410. Þá kom þar Stefán Björns-
son, stjórnarmeðlimur Dags-
brúnar og bannaði mönnum að
vinna við bíl minn, því að hann
væri brotlegur við Vörubíla-
stöðina í Reykjavík og þar með
tilkynti hann mjer, að jeg Væri,
útilokaður frá allri vinnu í bæn-
um. Þetta var hreinasta fjar-
stæða, því jeg hefi í engu gerst
brotlegur við stöðina enda gat
hann ekkert ákveðið fært til
síns máls. Jeg varð þó að fara
úr vinnunni og hefi ekkert get-
að keyrfc síðan, því sömu menn
(þ.e. Dagsbrúnarbroddar) hafa
elt m;g á röndum og símað í
Jsá staði, sem jeg hefi fengið
loforð fyrir keyrslu, og bann-
að að hafa viðskifti við mig“.
HjeSinn beitir
handaflinu,
Ennfremur segir svo í kæru
Gísla:
• „Þann 16. þ. m. (þ. e. maí
1931), er jeg kom hoiman að í
bifreiðinni og niður að Varðar-
húsinu, stöðvaði jeg bifreiðina
við vegkantinn á meðan jeg fór
inn í húsið, en lokaði þó bif-
reiðinni. En þegar jeg kom út
aftur, sá jeg að hópur manna
safnaðist utan um Júlíus Lár-
usson, sem og var þar með sína
bifreið og sá jeg að Hjeðinn
Valdimarsson og Kristínus Arn-
dal (stöðvarstjóri á Vörubíla-
stöðinni í Reykjavík) rifu merk
ið frá Vörubílastöðinni í Rvík
af bifreið Júlíusar og Þorvald-
ar Guðjónssonar.*)
Þá gengu þeir Hjeðinn og
Arndal að bifreið minni og tóku
í hurðina og fundu að bifreiðin
var lokuð. Þá spurðu þeir mig,
Arndal og Stefán Björnsson
hvort jeg vildi opna hurð-
ina, svo þeir gætu náð merkinu
af bifreiðinni. Jeg neitaði því.
Á meðan þeir spurðu mig að
þessu, tók Hjeöinn Valdimars-
con stein af götunni og braut
rúðuna á bílnum til þess að ná
merkinu. Síðan reif Arndal
merkið af bifreiðinni — —“.
Rjettvísin sofnar
Þáverandi lögreglustjóri í
Reykjavík, Hermann Jónasson,
fekk í hendur kærur hinna
þriggja bílstjóra, Júlíusar Lár-
ussonar, Þorvaldar Guðjónsson-
ar og Gísla Hei'manns Guð-
mundssonar.
Yfii'heyrslur fóru fram hjá
lögreglustjóra út af þessum kær
um og játuðu hinii* kærðu* það
rjett vera, er í kærunum
greindi. M. a. mætti Hjeðinn
Valdimai'sson fyrir rjetti, og
játaði að hafa brotið bílrúðuna,
en kvaðst hafa boðið borgun
fyrir! Einnig játaði Hjeðinn að
stjórn Dagsbrúnar hefði ákveð-
ið að útiloka bílstjórana þrjá
frá vinnu, með því að banna
Dagsbrúnarmönnum að af-
greiða bíla þeirra eða vinna
með þeim.
En þrátt fyrir játning hinna
kærðu, atvikaðist það svo, að
-rjettvísin sofnaði á málinu. —
Enda Voru þá verðir rjettvísinn-
ar tveir pólitískir samherjar
Hjeðins Valdimarssonar, Hei'-
mann Jónasson í lögreglustjóra-
embættinu, og Jónas fi'á Hriflu
í dómsmálaráðherrasætinu.
Gísli höfðar
skaðabótarnál.
Þegar nú sýnt var, að rjett-
vísin hafoi blundað á þessu
máli og ekki var mögulegt fyr-
ir þá menn, er órjetti og of-
béldi voru beittir, að ná rjetti
sínum með því að fara þessa
leið, var sá einn kostur fyrir
þá að höfða skaðabótamál
*) Þeir Júlíus Lárusson og
Þorvaldur Guðjónsson kærðu
einnig þenna verknað til lög-
reglustjóra. Ritstj.
Hjeðinn og matgoggs-nierkið.
(einkamál) og reyna á þann
hátt að fá leiðrjetting órjett-
! aiúns.
Þessa leið valdi Gísli H. Guð-
mundsson bílstjóri. Hann höfð-
ar skaðabótamál gegn stjórn-
endum Vörubílastöðvarinnar í
Reykjavík og fær gjafsókn til
þeirrar málshöfðunar.
! Með þessu komst Hjeðinn
! Valdimarsson út úr málinu, því
hann var ekki formlega í stjórn
bílstöðvarinnar.
j I skaðabótamálinu, sem höfð-
að var með stefnu út gefinni
16. júní 1932, krafðist Gísli áll
hárra skaðabóta svo og þess,
að honum yrði afhent merki
bílastöðvarinnar og hann við-
urkendur fjelagi þar, hvort
tveggja að viðlögðum dagsekt-
um. —
Dómur undir-
rjettar.
Þetta mál Gísla var höfðað
fyrir bæjai'þingi Reykjavíkur
og sótti þar málið fyrir hans
hönd Magnús Thorlaeius lög-
■ fi'æðingui'. Dómur var uppkveð-
! inn í málinu þ. 16. nóv. 1933
og vann Gísli þar málið til hálfs
— þannig, að stjórnendur Vöru
: bílastöðvax-innar í Reykjavík,
voru fyrir fjelagsins hönd —
i að viðlögðum 10 kr. dagsektum
— dæmdir til að viðurkenna
Gísla löglegan meðlim í bíla-
! stöðinni og afhenda honum fje-
j lagsmerki stöðvarinnar. Hins-
vegar var Vörubílastöðin í
I Rvík sýknuð af skaðabótakröfu
' Gísla.
I v
I
Dómur
Hæstarjettar.
Gísli H. Guðmundsson áfrýj-
aði dómi lögmanns til Hæsta-
rjettar, því honum þótti að
i sjálfsögðu hart, að fá engar
bætur fyrir atvinnutjón. Stjórn-
endur „Vörubílastöðin í Rvfk“,
I gagnáfrýjuðu og kröfðust sýkn-
' unar.
Dómur Hæstarjettar var upp
kveðinn 30. nóv. s.l. og er niður-
staða dómsins svohljóðandi:
Því dæmist rjett vera:
Ákvæði hins áfrýjaða dóms
um skyldu gagnáfrýjanda, stjórn
enda „Vörubílastöðin í Rvík“,
til, að viðlögðumdO króna dags
séktum að viðurkenna aðaláfi'ýj
anda löglegan meðlim nefndrar
stöðvar og til að afhenda honum
fjelagsmerki hennar, eiga að
vera óröskuð, þó svo, að full-
nægingarfrestur skyldunnar
verði 15 dagar fi'á lögbirtingu
dóms þessa.
— Gagnáfrýjendur, stjórn
„Vörubílastöðin í Reykjavík“,
greiði f.h. nefudrar stöðvar, að-
aláfrýjanda, Gísla H. Guð-
mundssyni, kr. 2.100.00 með
5% ársvöxtum frá 10. júní 1932
til greiðsludags.
Svo greiði gagnáfrýjendur f.
h. nefndrar stöðvar, aðaláfrýj-
anda allan kostnað málsins,
bæði í hjeraði og fyrir Hæsta-
rjetti, eins og málið hefði ekki
verið gjafsóknai'mál, þar með
taldar 120 kr. í málsóknarlaun
til skipaðs talsmanns aðaláfrýj-
anda í hjeraði, cand. jur. Magn
úsar Thorlacius og 200 kr. í
málsóknarlaun skipaðs tals-
manns sama fyrir Hæstarjetti,
hæstarjettarmálaflm. Bjarna Þ.
Johnson.
Dóminum ber að fullnægja
að viðlagðri aðför að lögum“.
Eftirmáli.
Þetta mál er vissulega þess
vert, að því sje gaumur gefinn.
Hjer á í hlut fátækur alþýðu
maður, sem er að reyna að
bjarga sjer og sínu heimili með
heiðarlegri vinnu. Hann gengur
í eitt stj^ttarfjelagið, sem hinir
sjálfkjörnu „leiðtogai'" alþýð-
unnar hafa stofnað til styrktar
hinurn minni máttar. En í stað
þess að njóta umhyggju og
verndar í stjettarfjelaginu, er
hann rægður og ofsóttur af
leiðtogunum og að lokum beitt-
ur svívirðilegu ofbeldi og svift-
ur atvinnu og atvinnumögu-
leikum.
Um 31/2 ár eru liðin síðan
þessi fátæki bílstjói'i og fjelag-
ar hans voru beittir hinu sví-
virðilega ofbeldi af Hjeðni
Valdimarssyni og hans sam-
herjum. Verkamaðui'inn var
þegar kærður til þáverandi lög-
í'eglustjóra, Hermanns Jónas-
sonar, því vitanlega var hjer
um glæpsamlegt atfei'li að
ræða. En rjettvísin svæfði mál-
ið. —
Þetta framfei’ði lögi’eglu-
stjóra og þáverandi dómsmála-
ráðhei'ra, Jónasar fi'á Hi'iflu,
verður til þess, að hinn fátæki
bílstjóri verður að bíða í nál.
3ár eftir bóturn fyrir of-
beldið og ranglætið.
En þetta verður einnig til
þess, að sá maður sem er mest
sekur í þessu máli, Hjeðinn
Valdimarsson, maðurinn sem
braut rúðuna á bílnum, maður-
inn sem sigaði sporhundum sín-
um á fátæka alþýðumenn og
gerði þeim ómögulegt að áfla
brauðs til heimila sinna. — þessi
maður sleppur undan rjett-
mætri refsingu og hann skal
engar bætur greiða!
Skyldi þetta vera það sem
Tímamenn og sósíalistar kalla
„hvítbrystingarjettarfar“?
EYKJAFOSS
NVtftMVU’ C6
HIIIINUTISVORt) •
Hafnarstræti 10. Sími 3040.
Appelsínur.
Epli,
Vínber.
Bananar.
Melónur.
Háskólafyrrilestrar á ensku. —-
Næsti fyrirlesturimi verður flutí-
ur í Kaupþingssalnum á mánudag-
inn kl. 8 stundvíslega. Efni: Skáld
söguhöfundar frá Hardy til Con-
rad.
Fufiíl soiaidi:
Glóaldin stór kjavnalaus.
Vínber, Almeria-golden.
Ferskjur í dósum.
Eiraldin í dósum.
Fíkjur, svartar í dósum.
Fíkjur, hvítar í kössum.
Fíkjur allsk. í pökkum.
Rúsínur ailar stærðir.
Aðal'Rúsínur í pk.
Mcndlur stórar, sætar.
Sardínur í olíu og tómat.
V
Appetitsíkl.
Síldarhringir.
Grænar Ertur.
Magnús Híaras.
8ímí 4643.
BeinSauiír
fuglar
og spekkaðar rjúpur.
Vænt dilkakjöt. .
Nautabuffkjöt.
Svínasteik og Kodelettur.
Wienarpylsur og
Miðdagspylsur.
Nýreykt Kindabjúgu.
Síldar og ítalskt salat.
Svínasulta og Svínafeiti.
Munið áleggspakkana á
25, 50 og 75 aura og 1 krónu.
Illliershi.
Laugaveg 48. Sími 1505.
Nýtt og gotí
Alikálfa og ungk,álfakjöt
ásamt m. fl. til helgarinnar.
Raupfjela^
Borgfirðinga.
Sími 1511.
Lifur
og svið.
ruutfsúð Refkinftnr,
Sími 4769.