Morgunblaðið - 13.12.1934, Blaðsíða 5

M0RGU NBLAÐIÐ
5
m
T1mtudaginn_13._desí_1934vfi___jjjjjjjj_ij_=ijjfijiijjjijijöij_jjj^BBjjBaga_^ŒiijBaHaBHHSBBSiH^Mjg__jsaiaji_Bjjj_j_igB_ijgB_i__^_Bj_j__^^^_
Frakkar eiga uið mikla
pólitíska erfiðleika að stríða
lafnt utan ríkis - sem innan -
ríkismálin ualöa áhyggjum.
Vígbúnaður ÞjóSverja
og SaarmáliS.
Það er skiljanlegt aS margir í
IFrakklandi bera um þessar mund-
ir kvíðboga fyrir framtíðinni.
.Aukning vígbúnaðar í Þj'skalandi
veldur Frökkum vaxandi áhyggj-
um. Þeir óttast. að vígbúnaðar-
. aukningin þýska muni áður en
langt um líður stofna hernaðar-
yfirburðum Frakklands og
drottinvaldi þess á meginlandi
Evrópu í voða. Atkvæðagreiðslan
í Sáar er annað áhyggjuefni
Frakka. Það eru ekki nema tæp-
lega tveir mánuðir þangað til að
íbúarnir í Saar eiga að velja um
að sameinast Þýskalandi eða
standa áfrarn undir stjórn Þjóða-
bandalagsins.
Kreppan og Frakkar.
Út á við eru horfurnar þannig
Jskyggilegar. Og þetta er því al-
varlegra þegar litið er á erfið-
leikana innanlajnds í Frakklandi.
; Kreppan lig'gur stöðugt sem mara
• á frönsku þjóðinni. Að vísu tókst
Doumergue-stjórninni að rjetta:
fjárhag franska ríkisins við. En
Frakkar Iialda stöðugt fast við
gullið og hið háa gengi frankans
lamar atvinnulíf þjóðarinnar. Síð-
'ustu hagskýrslur Þjóðahandalags-
ins, sýna greinilega, hvernig krepp
v an er stöðugt langt um tilfinnan-
legri í Frakklandi en í þeim lönd
■um, sem liafa snúið bakinu að
•gullinu. Á meðan hagur sterlings-
landanna hefir farið batnandi,
hafa kreppuvandræðin í Frakk-
landi aukist. f Frakklandi hefir
framleiðslan stöðugt minkað síð-
an í júlí í fyrra og var í ág'úst
13% minni en á sama tíma í fyrra.
Um leið vex atvinnuleysið, þrátt
fyrir það að vinnutíminn hefir
verið styttur. Atvinnuleysingj-
a 1' sem fá opinberan styrk voru í
sept. 100.000 fleiri en á sama tíma
í fyrra.
Við þetta bætist hið almenna
vantraust á yfirvöldunum vegna
.afskifta þeirra af Stavisky-
imálinu og öðrum hneykslismál-
um í Frakklandi. Doumergue-
stjórninni tókst ekki að rýna
' Stavisky-málið ofan í kjölinn.
Prinee-morðið er stöðugt óráðin
gáta. Vantraustið á yfirvöldun-
nm jókst að nýju þegar þeir Al-
exander konungur og Barthou
'utanríkisráðh. voru myrtir í Mar-
seille. Menn gruna að vísu ekki
lögregluna um hlutdeild í þess-
um morðum, en varúðarráðstaf-
: anir hennar voru mjög ófullkomn-
; ar.
Síðast en ekki síst er vahtraust-
ið á núverandi stjórnarfyrirkomu-
lagi og þar af ieiðandi er deilan
um breytingu á stjörnarskránni
mörgum í Frakklandi áhygg ju-
. efni.
Þingræðið og Frakkar.
Vantraustið á núverandi stjórn-
varfyrirkomulagi á rætur sínar að
rekja til hinna mörgu stjörnar-
skifta í Frakklandi. Einkum hafa
stjórharskiftin verið tíð á síðast-
íliðnum 2—3 árum. Við þihgkosn-
ingarnar vorið 1932 unnu vinstri
flokkarnir sigur. En það var þó
enginn samfeldur meirihluti í þing
inu. Stærsti flokkur þingsins,
radikali-flokkurinn ræður yfir 160
af 615 þingsætum. Hann tók nú
við völdum og leitaði stuðnings
hjá socialistum. En þeir feldu
hverja stjórnina á fætur annari,
þegar hún lagði fyrir þingið fjár-
málatillögur, sem socialistum g'eðj
aðist ekki að. Átta stjórnir liafa
nú setið við völd í Frakklandi
síðan vorið 1932. Ekki færri en,
4 stjórnir voru hraktar frá völd-
um á 3 mánuðum í fyrra.
Þetta ástand er eðlilega óþol-
andi. Á þessum erfiðu tímum
þurfa Frakkar á athafnasamri
og- ötulli stjórn að halda. En á
meðan erfiðleikarnir liafa aukisf
bæði iif á við og innan lands,
hafa stöðugar flokkadeilur í þing-
inu og sjérdrægni flokkanna
lamað atorku stjórnarinnar.
Þetta hefir vakið víðtæka óá-
nægju með núverandi stjórnar-
fyrirkomulag og sannfært flesta
fylgismenn þjóðræðisins um það,
að breyting á núgildandi
stjórnarskrá sje nauðsynleg til
þess að bjarga þjóðræðinu. Flokks
deilurnar í þinginu og hin tíðu
stjórnarskifti hafa nefnilega gef-
ið flokkum, sem að meira eða
minna leyti hallast að stefnu fas-
cista, byr í seglin. Um leið er
þingræðinu ekki minni hætt.a bú-
in úr annari átt. Leon Blum for-
ingi socialista hefir fyrir löngu
lýst yfir því, að socialistar eigi að
vísu að komast til valda á lögleg'-
an hátt, en að því búnu eigi þeir
að taka s.jer einræðisvald til þess
að framkvæma jafnaðarstefnu
sína. Og fyrir nokkru hafa social-
istar og kommúnistar í Frakk-
landi gert með sjer bandalag á
móti borgaralegu flokkunum.
Hinir blóðugu götubardagar í
París 2.—6. febrúar voru Frökk-
um alvarleg bencling um þá hættu,
sem lýðræðinu í Frakklandi er
búin. Stavisky-málið var að vísu
hin beina orsök þessara viðburða,
en þeir áttu rætur sínar að rekja
til óánæg'junnar með núverandi
stjórnarfyrirkomulag.. Þarna var
ekki eingöngu liinni ríkjandi
stjórn, heldur líka núverandi lýð-
ræðisfyrirkomulagi stofnað í voða,
skrifaði stórblaðið „Le Temps“.
Doumergne myndar
stjórn.
Eftir götubardagana í febrúar,
myndaði Doumergue stjórn með
þátttöku svo að segja allra borg-
aralegu flokkanna. Aðalhlutverk
hans var að bjarga þingræðinu og
lýðfrelsinu í Frakklancli eins og
hann sagði í fyrstti þingræðunni
eftir stjórnarskiftin. Doumergue
vildi bjarga þjóðræðinu með því
að gera umbætur á núgildandi
stjórnarfyrirkomulag'i. í október
birti hann tillögur sínar um
breyting'ar á stjórnarskránni. Að-
alatriðin voru þessi: Ríkisforseti
hefir rjett til þess að rjúfa full-
trúardeildina án samþykkis öld-
ungardeildarinnar, þegar eitt árer
liðið frá þingkosningum. Á fyrsta
árinu eftir kosningar getnr for-
setinn, ekki rofið fulltrúadeild-
ijia án samþykis öldungadeildar.
Stjórnin ein hefir rjett til að
leggja útgjaldatillögur fyrir
þingið, nema þingið hafi áður
samþykt tekjulög se'm svara hin-
um nýju útgjöldum. Starfsmenn
ríkisins mega ekki gera verkfall.
Stjórninni er heimilt að fram-
leng'ja gildandi fjárlög ef ný fjár-
lög' eru ekki samþykt af þinginu
fyrir h. 1. janiiar.
Allir borgaralegu flokkarnir
fellust á þessar tillögur að undan-
tekihni tillögunni um þingrofs-
rjettinn. Samkv. gildandi lögum
má forseti aldrei rjúfa fulltrúa-
deildina án samþykkis öldunga-
deildarinnar. Og að eins einu
sinni hefir þessi rjettur verið not-
aður, nefnil. árið 1877, þegar
konungssinninn Mac Mahon var
forseti. Doumergue lítur svo á,
að stjórnarskifti verði ekki eins
tíð og nú, ef tillögur hans verða
lögfestar. Hann gerir nefnilega
ráð fyrir að þingmenn muni hika
meira en nú við að fella stjórniua,
ef þeir eiga á hættu að þing verði
rofið og stofnað til nýrra kosn-
ing'a, 1 flestum þingræðislöndum
hefir konungur eða ríkisforseti
rjett til að rjúfa neðri málstof-
una án þess að spyrja efri mál-
stofuna. En radikali flokkurinn
gat ekki fallist á að þingrofsrjett-
ur franska forsetans verði auk-
inn. Flokkurinn óttast að þessum
rjetti kunni að verða misbeitt af
einræðissinnum.
Flandin teknr við.
Doumergue beiddist því lausn-
ar, og Flandin myndaði stjórn
með þátttöku svo að segja
allra borgaralegu flokkanna. Hann
virðist ekki ætla að hreyfa við
breytingum á stjórnarskránni
fyrst um sinn. En tekst til lengdar
að vernda þjóðræðið í Frakklandi
án umbóta á stjórnarskránni? Það
varðar bæði Frakkland og Evrópu
miklu. hvort það tekst.
Khöfn í nóv. ’34.
P.
Heimatrúboð leikmanna, Vatns-
stíg 3. Samkoma í kvöld kl. 8.
Allir velkomnir.
Gamla fólkið
og jólin.
Það eru lijer í bænum allmargir
gamlir einstæðingar, sem eiga
daufleg jól, efnin lítil eða engin
og herbergið óvistlegt. Hjálpar-
hönd er þeim rjett flestnm, eitt-
hvað dálítið, — og enga hefi jeg
sjeð þakka jafn innilega litla
glaðningu en sumt af því fólki.
Elliheimilinu er vel kunnugt um
það fólk, bæði frá gamalmenna-
skemtunum og á annan hátt, og'
af því þar eru húsakynni nóg og
vistleg, liefir stjórn þess komið í
hug að bjóða þangað svo sem 20
einstæðingum á gamalsaldri,
nokkra daga um jólin, þannig að
þeir komi fyrri hluta dags og
færu aftur að kvöldi, gætu borðað
meí heimilisfólki, notið útvarps
eða annars þess, sem til ánægju
kann að verða, og verið mn leið
heimilisfólki kærkomnir gestir.
t, En því er nú ver að Elliheimilið
hefir litlu að miðla til gesta, öðru
en hita og húsaskjóli, — fjárhagur
þess hefir ekkert batnað enn þá,
við „greiðasemi“ meira hluta Al-
þingis, sem ætlar að svifta það
ríkisstyrk. •—
Því hefir verið stungið upp á,
góðir menn, sem gleðja vilja eitt-
hvert fátækt gamalmenni nú um
j-ólin, en geta ekki boðið því lieim
til sín, sneri sjer til forstjóra Elli-
heimilisins og töluðu við hann
um þetta, hvort sem þeir vilja
isjálfir tilnefna gestinn er gjafar
þeirra á að njóta eða fela oss að
vel.ja hann.
Benda má á um leið, að það er
nýbúið að leggja útvarpsleiðslur
að rúmum allra sjúklinga í aðal
sjúkradeildum heimilisins, en
heyrnartól vantar enn víða. — Nú
munu ýmsir bæjarbúar eiga
heyrnartól, sem þeir eru hættir að
nota, og geta því varla betra við
þau gjört, en senda þau sjúkra-
deildum Elliheimilisins í jólagjöf.
Ennfremur væri æskilegt að
allir vinir heimilisins, sem ætla að
hjálpa því til vistmanna og gesta
á vistmannaaldri,. gerðu forstjór-
anum aðvart í síma sem allra
fyrst, svo að unt verði að nálgast
gjafirnar áður en jólaannríkið
hefst fyrir alvöru. Yjer treystum
því, að góðir bæjarbúar athugí
þetta með vilvild-
S. Á. Gíslason.
Meðal við Inflúensu.
Hið nafnkunna ensþa lækni-
fræðitímarit, The Lancet, segir
frá því að þremur læknum, C. II.
Andrews, Wilson Smith og P. P.
Laidlaw, liafi tekist að finna með-
al gegn inflúensu- Alt fram að
þessu hafa menn lítið vitað uni
orsakir veikinnar. Smitunarefnið
er ósýnilegt, en læknunum hefir
þó tekist að einangra það svo að
þeim tókst að smita dýr með því,
fyrst merði og síðan mýs. Mýsnar
drápust eftir viku úr lungnabólgu,
sem minti mjög á spönsku veikina.
Síðan var smitunarefninu spýt.t
inn í liesta, en þeir eru ómóttæki-
legir fyrir inflúensu. Og með blóð-
vatni' úr hestunum, var svo reynt
að lælcna hinar sýktu mýs og
tókst það í öllum tilfellum.
Til Hallgrímskirju í Saurbæ.
fi’á S. H. 5 kr„ G. J„ Akri 5 kr.
Lampaskecmar
Mjög margar gerðir af perga
mentskermum og silkiskermum.
bæði fyrir stand- og borðlampa,
loft og vegglampa. Einnig lestr-
arlampa.
5kermabúðin.
Laugaveg 15.
Með Fjallkonu-
fægileginum
verður vinnan
Ijett, fægingin
björt, endingin
best og glansinn
mestur.
H.f. Efnagerð Reykjavíkur.
Nýkomið:
Appelsínur
margar góðar tegundir en
ódýrar. — Epli, ítölsk.
Kaupffelag
Borgfirðiuga.
Sími 1511.
Góður
Spegill
er góð
jólagíöf.
Ludrig Sforr.
Laugatveg 15.
BT Ægteskab.
Jeg' söger mig en Ven til at
fölge mig igjennem Livet ved
Ægíeskab. Er en enligstillet Land-
mandsclatter som kunde Öndske at
Brevvexle med en Islandsk Herre
kunde tænke mig at komme til Is-
land og bo. Formue haves til
f Iles bedste. Brev sendes Mærke
Jnleöndske' 1934 Annonee Kon-
töret Nansénsgade 19, Köbenbavn.
Naar 1 Krone i Frimærker ved-
lægges i Brevet vil Foto blive
medsent omgaaende med Svaret.
er nierki liinna
íandláfu.