Morgunblaðið - 29.12.1934, Síða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagiiin 29. des 1934.
S&otgmtMíiðtó
Útgel.: H.í. Átvakur, Reykjavlk.
BitatJ6rar: Jön KJartansaon.
Valtýr Stefá.nason.
Ritstjörn og afgrelSsla:
Austurstrœtl 8. — Slml 1(00.
AuglýsinKastJóri: B. Hafberg.
AUKlýslngraskrifstofa:
Austurstrsstl 1T. — Slsai 1700.
Heimasimar:
Jön KJartansson nr. 1742.
Valtýr Stefönsson nr. 4120.
Árnl óla nr. 1045.
B. Hafberg nr. 1770.
Áakrlftagjald:
Innanlanda kr. 2.00 i m&nuBL
Utanlands kr. 2.60 & m&nuBl
1 lausasðlu 10 aura elntaklB.
20 aura meB Leabök.
Hei — efcki núna.
Fáir eru þeir fjallvegir hjer á
landi, sem jafn-mikil nauðsyn er
á að höJdið verði opnu alt árið
um kring og vegurinn austur yf-
ir Hellisheiði.
Austan Hellisheiðar er stærsta
undirlendi landsms og fjölmennið
mesta. Bændur þeir, er búa á Suð-
urlandsundirlendi hafa nálega öll
sín viðskifti við Reykjavík og eiga
alla sína afkomu undir því, að þeir
geti haft sambönd daglega við
höfuðstaðinn.
Þessa aðstöðu bænda á Suður-
landsundirlendi hafa stjórnmála-
flokkarnir látist skilja, þegar
framboðsfundir hafa staðið yf-
ir. Þeir hafa því kepst um að lofa
bændum austanfjalls því, að þeir
skyldu sjá um fullkomnar sam-
göngur austur yfir Hellisheiði. Bn
fullkomnar verða þær samgönngur
ekki fyr en lagður hefir verið hinn
nýi Hellisheiðarvegur, sem ráð-
gerður er.
Þingmenn Rangæinga, þeir Jón
Ólafsson og Pjetur Magnússon
flnttu á nýafstöðnu þingi breyt-
ingartillögu við fjárlögin, þar sem
þeir lögðu til að varið yrði 100
þús. kr. til Hellisheiðarvegar, en
framlag til atvinnubóta skyldi
minka að sama skapi. Þessi tillaga
var feld með 25 : 23 atkvæðum og
greiddi alt stjómarliðið atkvæði
gegn tillögunni.
Það kom greinilega í ljós við
atkyæðagreiðsluna um þessa til-
]ögu (nafnakall var viðhaft), að
samviskan var ekki góð hjá öll-
um þingmönnum Tímaklíkunnar.
Þeir hafa munað eftir loforðum.
er þeir höfðu gefið kjósendum
austanfjalls.
Þannig var það. að þegar^-röðin
kom að Páli Zophoniassyni — er
einu siiini var frambjóðandi Tíma-
manna í Rangárvallasýslu — þá
kom fát á veslings Pál. Loksins
stúmraði hann út úr sjer: „Nei —
ekki núna“ — og greiddi at-
kvæði gegn tillögunni. Ólafur
Thors bætti þá við þessum orðum
f- h. Páls: ,.Það var þegar jeg var
frambjóðandi í Rangárvallasýslu,
að jeg var með þessum vegi — nú
er jeg það ekki“. — Almennur
hlátur varð í deildinni og meðal
áheyrenda, en veslings Páll fann
að hann hafði talað af sjer — og
skammaði.st sín.
A næstu framboðsfundum eystra
kemur s.jálfsagt öll halarófa Tíma-
klíkunnar — klyfjuð loforða —
til bændanna austanfjalls — og
þar verður án efa HeliisheiSarveg
urinn efstur á blaði!
Sundrung í Þyskalandi
mEðal ÞiáÖErnÍ55Ínna.
Scliaclit og Blomberg
licivnta nvciri völd.
Stórtíðinda að vænta bráðnm.
Framfarafjelag Seltirninga heid-
ur jólatrjesskemtun í kvöld í
Mýrarhúsaskóla, kl. 5 síðd.
Kaupm.h. 28. des.
(Einkaskeyti til Morgunblaðsins).
Símskeyti frá Berlín til „Ber-
lingske Tidende" hermir að alls-
konar lausafregnir stangist nú í
ákafa í Þýskalandi.
Sagt er að 300 menn, þar af
margir Þjóðernissinnar, hafi ný-
lega verið handteknir.
Opinberiega er það viðurkent
að margir kynvillingar hafi verið
teknir fastir af siðferðis ástæðum.
Aðrir halda því fram að hand-
tökurnar stafi af því, að samsæri
hafi verið gert gegn Hitler meðal
æskulýðs þjóðeraissinna.
Sundurlyndið milli foringja
þjóðernissinna eykst stöðugt, fyrst
og fremst milli þeirra, sem fylgja
auðstefnunni og hinna sem hall-
ast að jafnaðarstefnu.
Sehacht ríkisbankastjóri, sem
er aðai andstæðingur jafnaðar-
stefnunnar, berst harðlega gegn
Darre landbúnaðarráðherra og
Ley foringja hinna vinnandi
stjetta. Vill Schacht taka við em-
v. Schacht.
Blomberg t. v.
bættum þeirra til þess að geta
þannig orðið einvaldur á fjármála-
sviðinu.
-Jafnhliða þessu er samskonar
valdastreita milli ríkisvarnarliðs-
ins og S. S. Hðsink Blomberg rík-
isvarnarráðhefra vill, að ekki sje
í ríkinu nema einn, óskiftur her-
afli, sem sje ríkisvaraarliðið.
Þetta ósamkomulag mun þó
varla leiða til Stórtíðinda, áðúr en
atkvæðagreiðslan f Saár rér fram-
En opinber frjettastofa þjóðerais-
sinna viðurkennir að stórviðburða
sje að vænta undir eins og afstað-
an út á við leyfir það.
Páll.
London 28. des. FÚ.
Það var opinberlega staðfest
í Berlín í dag, að 300 menn
hafi verið teknir fastir, sakaðir
um siðferðisbrot, en 200 þeirra
hafi síðan verið slept.
Rzana lötinn laus.

Madrkl, 28. des. FB.
Hæstirjettur Spánar hefir fyrir-
skipað, að láta iausan Azana fyr-
erandi forsætisráðherra Spánar,
g aðstoðarmann hans, Bello, þar
ð það sje ósannað mál með öllu,
að þeir hafi átt nokkurn þátt í
byltingartilraunini í október síð:
astliðnum.
Fjúrhagur Breta
er undir því kominn
að íhaldsmenn sje
við stiórn.
London 28. des. FB.
Stanley Baldwin, aðalleiðtogi
breskra íhaldsmanna, hefir gef-
ið út ávarp til íhaldsmanna við
víkjandi framtíðarstefnu flokks
ins. I ávarpi þessu kemst Bald-
win svo að orði, að ef verka-
lýðsflokkurinn kæmist til valda
að afstöðnum næstu almennu
þingkosningum, myndi það leiða
til þess, að fjárhagsástandið í
landinu yrði mjög alvarlegt,
einkanlega ef flokkurinn fram-
kvæ,mdi tillögur þær, sem sam-
þyktar voru á þingi hans í
Southport. í ávarpinu hvetur
Baldwin flokksmenn sína til
þess að vinna að því,/að mönn-
um verði l.jóst hve hættulegar
kenningar socialista sjeu. (UP).
Fjármálastefna
mciri hlulans á Álþlngi og
alifaða framlciðslunnar.
Eftir lón Pólmason, alþingismann.
U. M. F. Velvakandi heldur jóla-
skemtun. sína í Kaupþingssalngpi
annað kvöld kl. !).
Á öllum tímum gengur það
svo að flokkabaráttan á sviði
stjórnmálanna er bundin við
margvísleg efni og svo er það
einnig hjer á landi nú sem oft-
ar. Þó er það afstaðan til fjár-
mála ríkis og atvinnuvega, sem
jafnan er sterkasti þátturinn og
sem atmenningur í landinu bind
ur hugann við fyrst og fremst.
Því meiri athygli er þeim efn-
um eðlilega veitt sem ástandið
er verra á þessu sviði og þannig
verður það jafnan.
Hvert er ástandið nú:
Nú er svo komið að forráða-
mönnum allra stjórnmálaflokka
kemur saman um, að fjármála-
ástandið í landinu sje slæmt.
Hitt greinir menn á um hve
djúpt sje sokkið og hverra ráða
sje helst ,þörf. Nokkur megin-
atriði eru þó alkunn og óvje-
fengjanleg:
1. Ríkissjóður skuldar fast að
40 miljónum króna og hefir átt
örðugt mjög að undanförnu eft-
ir lýsingum núverandi ráðherra.
2. , Bankar, atvinnufyrirtæki,
einstaklingar og bæjarfjelög
skulda tugi miljóna við útlönd,
en hve þær skuldir eru miklar
nákvæmlega liggur eigi ljóst
fyrir opinberlega.
3. Þeir sem stunda landbúnað
skulduðu fyrir tæpum 2 árum
30—40 miljónir króna og án
efa hafa þær skuldir vaxið en
ekki minkað síðan, ef eigi er
tekið tillit til affalla þeirra sem
nú er verið að reikna frá. Svo
slæm var orðin fjárhagsaðstaða
þessarar fjölmennustu fram-
leiðslustjettar landáins, að öll-
um flokkum þings 1933 kom
saman um, eins og kunnugt er,
að leggja fram rúman tug mil-
jóna af ríkissjóði í skuldabrjef-
um og reiðuf.je til að koma á
skúldaskilum, til bjargar. Or-
sakir þessa ástands eru marg-
þættar, en alla þá þætti má þó
tákna með tveim orðum sem
eru: „Langvarandi reksturs-
halli“.
4. Sjávarútvegurinn, þessi arð
mesti og stórfeldasti atvinnu-
vegur þjóðarinnar hefir nýlega
verið rannsakaður og sú rann-
sókn hefir leitt það í ljós, sem
margir höfðu hugmynd um, en
flestir lögðu lítinn trúnað á, að
þessi atvinnuvegur er í hörmu-
legasta ástandi, eða litlu, jafn-
vel engu betra en landbúnaður-
inn. Þetta kemur gleggst fram
í því að útgerðarmenn skulda
að meðaltali nærri 82% á móti
eignum 1932 og ’síðan hefir á-
standið versnað að mun. Hið
lakasta í þessu efni er það, að
sannast hefir, að margra mil-
úóna rekstrarhalli hefir verið í
þessum atvinnuvegi undanfarin
áí og eigi eru miklar batahorf-
ur eins og nú stendur.
5. Iðnaðurinn, sem er þrið.ja
aðal framleiðslugrein lands-
manna, hefir ekki verið rann-
sakaður. Flestar greinar hans
eru ungar hjer á landi, sem
sjálfstæð atvinna. Þær eru að
mestu bygðar á dýru lánsfje og
hafa haft við mjög örðug skil-
yrði að búa. Flestum þeim sera1
þenna atvinnuveg reka kemur.
líka saman um, að fjárhags-að-
staðan á vegum hans sje nú hini
örðugasta og þurfi stórra um-,»
bóta við.
Þannig var nú ástandði í öjl- .f
um aðal-fjármálagreinum, sem
okkar þjóðfjelag byggir sínfi,,
velferð á þegar þetta þing kom
saman og þannig er það,
Hver eru úrræðin og stefnan?
Þegar svo er komið fjárhag
þjóðarinnar sem að framan er
lýst þá skiftir miklu að stýra.j
rjett og grípa til þeirra' einna
úrræða sem líkleg væru til að
leiða á rjetta braut. Því frem-
ur er þessa rík þörf af því, að
vitað er, að öll utanríkisverslun
okkar lands er í hættu vegna
ljelegs verðlags á helstu fram-
leiðsluvörum og vegna erlendra
viðskiftahafta éinkum í þeim
markaðslöndum sem íslenskir
viðskifta hagsmúnir eru einkum
tengdir við.
Það mun því hafa vakið all-
mikla athygli landshornanna á
milli, þegar það vitnaðist í byrj
un þings, að hin unga ríkis-
stjórn legði fram gjaldahæsta ,
fjárlagafrumvarp sem nokkru
sinni hefir verið lagt fyrir Al-
þingi Islendinga. Jafnframt
fylgdi það loforð að hækka
tekjur ríkissjóðsins um nálega
2 miljónir með nýjum sköttum,
tollum og einkasölum. Hitt var
áður vitað, að eitt fyrsta verk
sömu stjórnar var að hækka
alment kaupgjald í landinu að
nauðsynjalausu um 10—12%.
Flestir stjórnarandstæðingar
munu hafa gert ráð fyrir, þegar
þessi tíðindi komu á sjónarsvið-
ið, að hjer væri hin unga stjórn
að vinna verk, sem væru í al-
geru ósamræmi við vilja þeirra
flokka sem hana styðja til valda
eða að minsta kosti mikinn
hluta þeirra. Allar aðgerðir ýf"
irstandandi þings sanna að svo
er ekki. Þvert á móti hefir
reynslan sýnt þau undur, að
stjórnin gekk skemra en liðs-
mennirnir í fremstu röð: þin£"
mennirnir. Þetta hefir sannast
á því, að engin viðleitni, sem
tel.jandi er, hefir komið fram
frá hálfu meirihluta þings til að
færa niður gjöld ríkisins, engin
mótstaða hefir verið gegn þvl
frá hálfu sömu manna, að veit®
stjórninni með nýrri löggjo f
heimild til aukins ríkisrekstra*
í verslun og nýja tolla —-
hækkaða skatta. Jafnframt *e
ir g.jaldahlið fjárlaganna verl
hækkuð að stórum mun eftú' ^1
lögum meirihluta fjái;veitin£a
nefndár, en sá meirihhdi
eins konar samnefnari v' ■ ‘
allra flokksmanna í liði stjórp
arinnar, því nú hefir sú re^ a
verði upp tekin að afFrel®a ,,a