Morgunblaðið - 13.04.1935, Blaðsíða 4

4
Laugardaginn 13. apríl 1935.
MORGUNBLAÐIÐ
BÚNnÐARBÁLKUR
Jarðeignamálið.
Eftir Jón Sigurflsson
frá Reynistað.
Eftirfarandi erindi flutti
höf. á landsfundi bænda
hjer í vetur.
í jarðeignamálinu eru uppi
þrjár aoalstefnur:
1. Að ríkið hætti sölu þjóðjarða
og kirkjujarða; og enn fremur að
ríkið kaupi smám saman jarðeign-
ir bænda, svo að sjálfseignarbænd
ur hverfi úr sögunni, og allir
verði leiguliðar ríkisins.
2. Vilja ekkert að hafast í þess-
um málum og telja, að allar breyt-
ingar á núverandi skipulagi sjeu
til ills eins.
3. Milli þessara öfga fer svo
þriðja stefnan, er telur að keppa
beri að því, að sem ílestir bænd-
ur verði sjálfseignarbændur og að
jafnframt verði afnumdir þeir
annmarkar á núverandi sjálfseign-
arskipulagi, er reynslan hefir sýnt
að getur orðið "til tjóns fyrir land-
búnaðinn.
I
Er þá næst að athuga lítilshátt-
ar þessar stefnur hvora um sig.
Sala þjóðjaröanna er gamalt
deilumál. Nokkru fyrir síðustu
aldamót fóru að heyrast háværar
raddir um sölu þjóðjarða og f jölg-
un sjáifseignarbænda.
Þessari steínu óx fylgi meðal
bænda að sama skapi og hagur
peirra batnaði og trú þeirra á
sjálfa sig og íslenskan landbúnað
iór vaxandi.
Með lögum um sölu þjóðjarða
1905 og sölu kirkjujarða 1907
varð Alþingi við þessum kröfum
bænda.
Bændum var gefinn kostur á að
eignast ábýlisjarðir sínar, enda
fjölgaði sjálfseignarbændum mjög
næsta áratuginn.
Það er sagt, að reynslan sé ó-
lýgnust,
Hver hefir þá reynslan orðið?
Að með þjóðjarðasölunni hefst
nýtt framfaratimabil í búnaðar-
sögu okkar íslendinga, stórstígari
framfarir en nokkurn grunaði.
Að fjölmargir bændur, er búið
höfðu árum saman sem leiguliðar
ríkisins, og aldrei sljettað þúfu
eða gjört aðrar varanlegar um-
bætur á ábýlisjörð sinni, gjörast
stórvirkir umbótamenn strax ei
þeir voru orðnir sjálfseignarbænd-
ur, og þó höfðu flestir þessir menn
liaft lífstíðarábúð.
. Reynslan hefir einnig sýnt, að
á harðinda- og krepputímum eru
það leiguliðarnir, sem fyrst og
fremst bregða búi og yfirgefa
sveitirnar.
Hjer er um að ræða reynslu.
sem jeg býst við að fáir treysti
sjer til að mötmæla.
Af reynslu má læra það:
Að sjálfseignarskipulagi'" livet-
ur til framtaks og átaka og hvers-
konar umbóta.
En að leiguliðabúskapurinn
dregur frekar til kyrstööu og
áhugaleysis. Ennfremur að sjálfs-
eignarskipulagið stælir bóndann
til viðnáms og veitir honum þrótt
og þrautseigju til að flýja ekki af
hólmi og leita sjer ljettara hlut-
skiftis, þegar harðindi og örðug-
leikar steðja að bændum á allar
hliðar.
Leiguliðaskipulagið á ekki slík-
an viðnámsþrótt, sem heldur er
ekki að vænta. Leiguliðinn hefir
svo lítið að verja.
Þetta hafa meðhaldsmenn leigu-
liðabúskaparins fundir.
Til þess að bæta úr þessu og
skapa tryggari tengsli milli leigu-
liðans og jarðarinnar var flutt
frumvarp á síðasta þingi um
erfðaábúð leiguliða á jörðum rík-
isins eða þess opinbera.
Um þetta frumvarp er ekki
nema gott eitt að segja, og- þó að
mín stefna sje, að allir bændur
verði sjálfseignarbændur, þá ann
jeg leiguliðum þess, að þeim og af-
komendum þeirra verði trygðar
jarðirnar til ábúðar meðan þeir
treysta sjer ekki til að kaupa þær
eða geta ekki fengið þær keyptar.
Að slíkt skipulag skapi hjá
leiguliðum sama öryg’gi og festu
og sjálfseignarskipulagið, eru
skýjaborgir einar. Þar verður alt
af sami munur og á milli eignar
og umboðs. Leiguliðinn verðnr
aldrei annað en leiguliði, er verð-
ur að sætta sig við umsjón og
íhlutun umboðsmanna stjórnar-
innar, og.AIþingi.og stjórn geta
svift hann eða börn hans mikils-
verðum rjettindum hvenær sem
þeim svo sýnist.
Jeg hefi nú drepið nokkuð á
þjóðjarðasöluna og sjálfsábúðina
og kosti hennar. Því er þó ekki að
neita, að á þjóðjarðasölulögunum
eru gallar, er hafa orðið þess
valdandi, að lögin hafa ekki orð-
ið að því gagni, er stuðningsmenn
þeirra vonuðust eftir.
Á jeg þar sjerstaklega við, að
eikki var komið i veg fyrir jarða-
braskið, o. fl,
Þeir munu vera allmargir, er
vilja .ekki láta staðar numið við
að stöðva þjóðjarðasöluna.
Þeir vilja að ríkið.kaupi srnám
saman allar jarðir og gjöri alla
að leiguliðum.
Þes ;i stefna mun eiga sitt aðal-
fylgi í keup-.töðuuum hjá mönn-
um, er lítið eða ekkert hafa kom-
ið nærri kmdbúnaði, enda er
þetta eitt atriðið í hirni pólitísku
trúarjátningu rósíalista og komm-
únista.
Mjer er þó ekki kunnugt um,
að í nokkru landi háfi jarðirnar
á síðustn tímum verið t.eknar af
bændum, eða g.jörðar ráðstafanir
að gjöra alla bændur að leiguHð-
um, nema í Rússlandi.
Jafnvel ckki þar sem sósíalistar
hafa farið með völd árum saman.
Auk þeirra manna, er jeg hefi
f>egar nefnt, hallast að þessarc
stefnu, sjerstaklega síðustu árin,
ekki allfáir sjálfseignarbændur, er
standa að öðru leyti fjarri öllum
sósíalisma og kommúnisma. Við
þessa menn er þörf að ræða, því
þeir finna hvar skórinn kreppir.
Jeg hygg að það sje ekki fjarri
R. Kampp:
Landbúnaður heimsins.
„International Landökonomi og
Jordbrugsgeografi“.
R. Kampp: Verdens Land-
brug. International Land-
ökonomi og Jordhpugsgeo-
grafi.
Nýlega er útkomin í Danmörku
bók með þessari fyrirsögn. Höf-
undur hennar, R. Kampp, er
sendiherra Dana í Eistlandi.
Hann hefir farið víða um lieim
og kynt sjer búnaðarhætti og
þær breytingar, sem á þeim hafa
orðið hina síðustu áratugi.
Bókin «r einkar fróðleg og gef-
ur ljósar hugmyndir um búnaðar-
ástæður um heim allan og hverj-
ar aðalstefnur í þeim málum hafa
verið ríkjandi fyr og síðar.
Um búnaðarástæður víðsvegar
um lieim hefir áður verið ritað.
Hinn þekti sænski búnaðarrithöf-
undur H. Juhlin-Dannfelt gaf
1925 út bók með nafninu: Lant-
brukets Historia, Várldshistorisk
översikt av lantbrukets och lant-1
mannalivets utveckling.
Afheims búnaðarskrifstofan í
Róm gefur árlega út skýrslu um
þessi efni, og sömnleiðis þýska
stjórnin í tímariti sínu: Berichte
iiber Landwirtssehaft,
I þessum ritum er að finna ítar-
legar skýrslur um búnaðarástæður
og umbætur í öllum löndum heims
ins frá ári til árs.
í bók R. Kampp er lnnsvegar
stutt yfirlit yfir breytingar bún-
aðaraðstöðunnar í hinum ýmsu
löndum, einkum hin síðustu árin.
Þetta er einkar fróðlegt, einknm
lagi að mjög mörgum þessum
bændum megi skifta i 2 flokka,
þótt þar sjeu að sjálfsögðu ýms-
ar undantekningar.
í fyrri flokknum vil jeg tel.ja
þá, sem eru orðnir þreyttir á bú-
skapnum og vilja selja jarðir sín-
ar, en fá engan kaupánda.
Þeirra fyrsta áhugamál er að
losna úr búskaparvafstrinu, géta
losnað við eignii- sínar fyrir sæmi-
legt verð og í örugga skuldastaði.
Nú sem stendur er það von þess-
ara manna, að ríkið kaupi af
þeim. Hvenær sem þessir bændur
selja, liggur leið þeirra venjulega
þráðbeint í kaupstaðina með alt
sitt.
í hinum flokknum tel jeg þá
bændur, er baráttan við fjár-
kreppu, harðindi og margvíslega
örðugleika hefir leikið svo hart,
að þeir eru að missa kjarkinn, —
og þó sjerstaklega trúna á að þeir
geti haldið áfram búrekstri án
þess að selja jörðina sína.
Því miður eru þeir bændur of
margir, þrátt fyrir aðgerðir
Kreppulánasjóðs, er enga leið sjá
til að standa skil af vöxtum og
afborgunum af fasteignaveðlán-
um, að óbreyttum ástæðum.
Framhald.
vegna þess, að nauðsynlegt er að
vita, liver öfl verka til aukinnar
framleiðslu búsafurða, og hvar
er að finna þörf og markaði fyrir
þessar búsafurðir.
Frá efni bókarinnar skal stutt-
lega skýrt:
Fyrsti kafli bókarinnar er um
Danmörku, og búnaðarframleiðslu
víðsvegar um heim.
Hjer er lýst hvernig fram-
leiðsla. búsafurða, samgöngur og
flutningar hefir tekið stórkostleg-
um breytingum hina síðustu ára-
tugi. Framleiðsla búsafurða hefir
aukist stórkostlega um heim allan
vegna aukinnar vjelanotkunar og
nýrra uppgötvana á sviði vísind-
anna. Flutningar milli heimsálfa
eru orðnir ódýrir. Nýjar kæli- og
frystiaðferðir gera það að verkum,
að liægt er að flytja matvörur ó-
skemdar milli heimsálfa. Þetta
gerir það að verkum, að erfiðara
er fyrir Dani að fá markað fyrir
sínar búsafurðir en áður.
Aður var búsafurðasala Dana
í Englandi (smjör og fleslt). Nú
er þetta takmarkað. Þeir leita því
til annara landa, Þýskalands,
Belgíu, Frakklands og víðar, og
þar hefir þeim hepnast að vinna
mikinn markað fyrir biisafurðir
sínar.
Næsti kafli er um framþróun
búnaðarins. Þar er í stuttum
dráttum lýst búnaði svo sem hann
er á frumstigi, þar til hann hefir
náð þeirri fullkomnun, sem nú
er, með allskonar nýtísku ræktun
og vjelanotkun, sem margfaldar
framleiðsluna. og breytir afurða-
sölu og markaðsmöguleikum.
Þá er kafli um búnaðarlega
landafræði, sem skýrir möguleika
1 i! framleiðslu búsafurða við
breytileg skilyrði.
1 Næst er kafli, sem ræðir um
þýðingn þess, að vatnið sje tempr-
að í jarðveginum, bæði við áveitur
og framræslu, og ýms dæmi n?fnd.
Þá er talað um, liver lönd s.jeu
best falhn til framleiðslu búsaf-
urða, um íbúa þeirra o. fl.
Svo er talað um, hver svæði á
jörðunni sjeu best fallin til fram-
leiðslu hinna ýmsu búsafurða.
Skýrt frá hinum bestu syæðum til
ki mræktar, mjólkurframleiðslu,
kjötframleiðslu, jarðepla-. sykur-,
kaffi-, gúmmíframleiðslu o. fl.
Þá er talað um, Evar, búnaður
sje bestur víðsvegar un heim.
Næst er skýrt frá, hveurr
uppskeran falli í hinum ýnisu
jcndum (kornuppskera), og
hverjir mögaleikar sjeu fyrir
aukinni framleiðslu búsafuvða.
í bók þessari er mikill fróð-
lc'kur, og öllum, er unna búmði
og búnaðarframförum, ráðum vjer
til að lesa hana.
S. Sigurðsson.
Garðarnir:
Nauðsynlegtaðklippa
trjen á vorin.
Sem betur fer hefir áhugi
Reykvíkinga fyrir trjárækt auk-
ist mikið á síðari árum. Við
fjölda nýrra húsia eru að koma
upp skemtilegir trjáreitir.
Þeim mun meira sem menn
hirða um garða sína, þeim mun
vænna þykir þeim um þann
gróður sem þar vex.
1 ýmsum görðum hjer í bæn-
um, sem komnir eru til ára
sinna,^ er þiað mjög áberandi,
að trjen hafa verið of lítið klipt
í uppvextinum. Einkum ber á
þessu á birkihríslum, sem fyr-
ir þá sök eru of margstofna
og óþarflega kræklóttar.
En þeim mun fleiri sem
stofnar eru og greinar, þeim
mun meira hægfara verður
hæðarvöxturinn.
Þeir sem lítið hafa fengist
við ræktun og aðhlynning trjá-
reita h»alda kannske, að það
sje einhver vandi að klippa eða
skera greinar af trjám, sem
ofaukið er. En þ<að er ekki
meiri vandi en að skera á sjer
neglurnar.
En ef menn vanrækja að
klippa óþarfa greinar og
stofna af trjánum meðan þau
eru í uppvextlnum, er hætt við
að menn nagi sig í handarbök-
in síðrar fyrir þá vanrækslu.
Skógfræðingar telja rjettast
að klippa greinar af trjánum
á vorin, áður en gróðurtími
byrjar, t. d. um þetta leyti árs.
Og viandinn er sá einn, að
hafa til þess nægilega beittar
klippur, svo sárið verði hrein-
legt og sljett, og ekki skerðist
börkurinn neitt út frá sárinu.
Nota má eins beittan hníf, ef
ekki eru klippur við hendima.
En þá á að bregða hnífnum
undir greinarnar að utanverðu,
en ekki skera þær þannig að
hnífnum sje brugðið inn milli
bols og greinar og skorið nið-
ur gegnum greinina, því þá er
hætt við að börkur stpfnsins
neðan við greinina flettist upp
að óþörfu, ef hnífurinn er ekki
því beittari.
Og nau'ðsynlegt er, að skera
greimar af sem næst stofni, svo
ekki standi stubbur eftir af
hlnni afskornu grein. Slíkir
stúfar óprýða trjeð, og börkur
trjesins grær seinna og ver yfir
sárið á stúfendanum ,en ef sár-
ið er á stofninum sjálfum.
Hvaðca greinar eiga að klippa
verður smekkur hvers eins að
segja til um.
Nema hvað það altaf er
sjálfsagt að kl'ppa rótarsprota,
sem oft koma upp, einkum á
reynitrjám og gera aldrei gagn
en kippa úr vexti aðaltrjesins,
ef í því er gott líf.
Ef menn eru ragir vi'ð að
byrja á því að laga trje sín
með klippingum, geta þeir
fengið leiðsögn í byrjun, hjá
þeim, sem hafa við það fengist.
Sú lærdómsstund þarf varla að
taka meira en 5—10 mínútur.