Morgunblaðið - 13.04.1935, Blaðsíða 6

6
II O R(J V N H k A f> I *■'
JLaug’ardaginn 13. aDríl 1935.
Framsóknarbrjefið.
FRAMH. AF 3. SlÐU.
leggja byrgðar á hendur“ og
ætti það vitanlega að vera
„að leggja byrðar á herðar“
o. s. frv. En sumt er þar ger-
samlega óskiljanlegt.
I
Innihaldið.
Um innihrald brjefsins, það
sem skiljanlegt er, er ekki á-
stæða til að segja margt. Það
er hvorki betra nje verra en
við mátti búast úr þessrari átt.
Þó er rjett að benda á lýs-
inguna á samkomulaginu milli
stjórnarflokkanna. Það er sagt
að samkomulagið fram að þessu
hafi verið „mjög gott þó að auð-
vitað komi oft fram skoðana-
munur um mörg mál“. Tíður
skoðanamunur um mörg mál
er þá það, sem á Framsóknrar-
máli er kallað „mjög gott“
samkomulag. Það var óneitan-
legra hyggilegt af brjefriturun-
um að geta ekkert um hvemig
„skoðanamunurinn“ væri jafn-
aður, því að það er ekki víst,
að öllum móttakendum brjefs-
ins hefði getist vel að því að
heyra að hann væri jafnaður
með því að Framsókn slægi
jafnan undran kröfum sósíal
ista.
„Stjórnarskiftin gengu fljótt
og vel“,
segir í þessu skjali. Einkenni-
legt af Jónasi Jónssyni að taka
einmitt svonra til orða, í fyrsta
brjefi sem hann sendir sam-
herjunum eftir stjórnarskiftin,
því að hver maður veit, að
myndun stjóraarinnar tók lang-
an tíma og að Jónasi var falið
a'ð mynda stjórnina, en hann
gafst upp við það, vegna and
stöðu sósíalistra, er hvorki
vildu heyra hann nje sjá í
stjórn. En nú skrifar hann út
um Iand, til flokksmanna sinna
að stjórararskiftin hafi gengið
aldrei notað, nema ef til vill :
einu tilfelli, er dró að lokum
þessa tímabils. Auk upphafsstaf-
anna og smámyndanna gengur oft
skrautsproti út úr upphafsstafn-
um og teygir sig niður a'.lra innri
blaðröndina, eða milli dálkanna,
og stundum út á efri og neðri blað
röndina. Þó er ekki, svo að jeg
▼iti, neitt dæm-i þess, að urrgerð
sje alt í kringum blaðsíðuna, svo
sem oft sjest á útlendum hand-
ritum seint á miðöldum. Sprot-
amir eru stundum einfaldir og
einlitir, stundum eru þeir fyltir út
með myndum af dýrum, sönnum
eða ímynduðum, og sprotinn und-
inn vínviði,. bergfljettu, vafnings-
▼iði. Sprotarnir enda nálega ald-
rei í oddi, en greinár eða lauf
vaxa oft út úr þeim og venjulega
enda þeir í eirhverskonar bjúgu
laufskrúði. Á gveinunum eru oft
fuglar eða öur.ur dj'r, sjerstak
lega kynjadýr, og á efri og neðri
blaðröndinni r:á sjá menn á veið-
um. Dæmi eru til þess. að fer-
hyrndir reitir eru tengdir við
sprotann, anuaðhvort beint eða
með brú, eða að hann endar f
þeim, og er þá í þessum reitum
rómanskt skraut eða kynjaverur. |
Alt er þetta að méira e-ða minna
fljótt og vel. Það er sama og
hann hefði skrifað, mikil bless-
un, að jeg skyldi ekki komast
í stjórnina, eða getrað myndað
stjórn!
Hólið um skipulagningu af-
urðasölunnar er hlægilegt nú,
er allir vita hversu hún hefir
gengið. Það er ekki vibað, að
neinir hæli því, fargani lengur,
riema fáeinir dáendur Egils í
Sigtúnum og klerksins á Breiða
bólstað, enda ekki aðrir en
mjólkursölunefnd og hálaun-
raðir starfsmenn samsölunnar,
er „njóta verndar þeirra laga“.
Það er gott að fá að vita rað
Framsóknarflokkurinn hefir átt
drjúgan þátt í afgreiðslu haust-
þingsins á fisk- og síldar-
málunum. Það er gott, að
„lausn þeirra málaenda“, eins
og segir í brjefinu, má skrifa
á syndareikning Fnamsóknar
ekki síður en sósíalistanna.
Klausan um afgreiðslu fjár
laganma er uppspuni einn, enda
gat ekki svo farið að höf-
undar neituðu sjer um lygar
Þeir, sem hafa fylgst með gerð
um þingsins í hraust, vita, að
Sjálfstæðismennirair 1 fjárveit-
inganefndinni klufu hana, af
því að þeir gátu ekki komið
fram spamaði og allrar sparn-
aðartillögur þeirra voru strá
drepnar. Það er einnig ralkunn-
ugt, að í fjárlögum' þeim, sem
nú gilda, er hin mesta hlut-
drægni sýnd í fjárveitingum.
Þegar sýnt var að þetta fekst
ekki tagfært með lækkunum,
urðu stjómarandstæðingar að
bera fram tillögur til hækk-
unar, til þess að sýna rað þeir
vildu ná rjettlæti gagnvart
landsmönnum yfirleitt. Hækk-
unartillögumar vissu þeir vel
að mundu verð'a strádrepnar,
því að það varð hljóðbært í
þinginu, þó að það ætti að fara
leynt, rað stjómarflokkarnir
Isyti í saDJæini við útlend hind-
rit. Skraut í onda línu kemur
aldrei fyrir í islenskum haudrit-
um á því tímabili, sem hjer ræðir
um (þ. e. til 1540), þó að það •'jo
mjög algengt í útlendum handrit-
um. Má vera, að það komi af
efnahagsástæðum, því að skinnið
var dvrt.
./ *
„Grunnur upphafsstafanna eða
smámyndanna er venjulega einlit-
ur, en oft ýum-lega mynstraður
Þar eru aldrei landslagsmyndir •
örsjaldan sjest þar hús eða ne:+t. í
þá átt. Fjarsýnis gætir þar
hvergi, og hlutföllin eru oft mjög
röng. Mannamyndir eru venju-
bundnar, og þó á andlitssvipurinn
stundum vel við aðstæðurnar.
Hárið er oft einkennilega hár-
kollulegt. Dýrin eru venjulega
afkáraleg, og miklu fleira af
kynjadýrum en verulegum, en
þau eru oftast allvel dregin og
vel fallin td skrauts. Blöðin eru
venjulega bjarnarkló, vínviður
eða vafningsviðir, og trjen eru
löngum klaufaleg og óeðlileg í
laginu.
„Stórir upphafsstafir eru venju-
lega í upphafi textans og merki-
legra kafia í honum. í fyrstu voru
þeir einlitir með ýmsu skrauti um
höfðu á sameiginiegum íiokks-
fundum ákveðið að láta því
nær enga tillögu stjórnarand-
stæðinga ganga fnam.
Sagt er í brjefinu, að stjórn-
arliðið „taki með meiri festu
heldur én áður þektist á fjár-
málum lands og þjóðar“.
Já, þvílík festa. Rekin í
gegnum þingið hærri fjárlög
en nokkru sinni áður þegar
gjaldþol þjóðarinnar er bilað,
tekið lán erlendis, með loforði
um rað ríkið gangi ekki í 5 aura
ábyrgð, fyr en lánardrotnar
leyfa, o. s. frv.
Skyldu ekki „kærir sramherj-
iar“ í Framsóknarflokknum geta
kallað það að taka á mál-
unum „með festu“.
Það efu engin „lausatök“ á
því hjá þessum herrum, hvern-
ig þeir leiðra þjóðina til fjár-
hagsglötunar.
Þama gat þeim einu sinni
ratast satt á munn, Jónasi Jóns-
syni fyrvenandi og Eysteini
Jónssyni núverandi ráðherra.
Margt kemur fyrir á langri
leið.
Um innihald brjefs þessa, að
svo miklu leyti sem það er
skiljanlegt, er því það að segja
í stuttu máli, að þar ægir sam-
an, eins og við er að búast,
blekkingum og beinum ósann-
indum, krydduðum með nokk-
urum uppljóstrunum um sram-
búð og samvinnu eins og hún
er á stjómarheimilinu.
Þó ekki sje brjefið lengrá
eru málleysurnar, vitleysurnar
og hugsanavillurnar svo marg-
rar, að fæstir reka augun í þær
allar við skjótan yfirlestur. —
Brjefið er heil náma af vit-
leysum.
Skal eigi fjölyrt frekar um
að þessu sinni. Eins og brjefið
er orðrjett og stafrjett, er og
verður það merkilegur vitnis-
burður um andlegt ástand
þeirra manma, er hafa látið þa®
frá sjer fara.
sig, en brátt varð það siður að
fylla út drætti , stafanna með
tveim litum og stundum fleiri, er
komu samari' í hvössum homum,
bogum eða krákustígum. Það eru
líka margii- minni upphafsstafir
kapítula, náíega ávalt einlitir með
pennaflúri. eða öðruvísi litu
skrauti umhverfis. Þetta skraut
er oftast af sama tagi og í útlend-
um handritmv en hinar tíðu
kynjamyndir og sjerstaklega' hin
mörgu mannsandlit virðast mjer
vera sjeríslenskt einkenni, að
minsta kosti eru mannsandlit tíð-
ari í íslenskum handritum eu öll-
um öðrum. Má vera, að þ’tta s.ie
afturhvarf til fornra yertja kvn
stofnsins. í skrautþs.t yík’ngaald-
arinnar kveður rnikið að böfðum
og grímum, og þetta einkenni ís-
lenskra handrita gæti því yerið
afturhvarf til þeivra* yenju. En
vera má að þetta hafi verið svo
mikið tíðkað vegna þess, að menn
skorti ímyndunarafl til að finna
upp á öðru.
„Á 15. öld, einkum síðari hluta
hennar, hverfa oftast sprotarnir
og í þeirra stað komn, einkum í
löðgbókarhandritunum, allskonar
teikningar, oftast afkáralegar, og
fyHá þær blaðröndina. Var sá sið-
<J 0
Tilhögun á
lugsamgöngum
Morömanna.
Oslo, 12. apríl. FB.
Flughafnaáætlunin fyrir land
alt var sramþykt í Stórþinginu í
gærkvöldi gegn 53 atkvæðum.
Tillaga frá Mowinckel um að
fresta að ákveða hvort hafra
skyldi lendingarstöðvar á landi
og hvort ríkið skyldi styrkja
flugferðir t:l Amsterdam viar
felt með 100:49. —
Samkvæmt tillögunum eins
og þær voru samþyktar verða
lendingarstöðvar á landi við
Oslo, á Þelamörk, við Kristiran
sand, Mandal, Arendal, Stav-
anger, Bergen og Trondheim.
Til þess að koma flughöfn
unum upp vrar ákVeðin fjár-
veiting áð upphæð 825.000 og
var hún samþykt með 73:67
atkvæðum. (UP.).
Flugvjel fyrir
170 farþega.
Berlín í apríl. FB.
Þýski hugvitsmaðurinn, dr.
E. Rumpler, sem varð frægur
fyrir hernaðarflugvjelrar þær,
sem smíðaðar voru að hans fyr-
irsögn í stríðinu, hefir gert
teikningar að risastórri flug-
vjel, sem á rað geta flutt 170
farþega. Dr. Rumpler hefir þá
trú, að í framtíðinni verði not-
aðar stórar flugvjelar til far-
þegaflutninga yfir úthöfin, en
ekki loftskip.
Þrátt fyrir það hve vel hafa
gengið ferðir loftskipsins Graf
Zeppelins, er dr. Rumpler þess-
arar skoðunar, enda hata, sem
kunnugt er, afdrif flestra hinna
stærri loftskipa rannara orðið
þau, að þau hafa farist og mörg
mannslíf glatast.
Flugvjel sú, sem dr. Rumpl-
er er nú rað vinna að undir-
------- ■' — .
búningi ao myndi kosta stórfjei
sennilega ait ao því miljcn doil
ara, en þeirrar annanar og
þriðju sennilega 700.000—800.-
000. Ráðgert er, að í flugvjel-
inni verði 10 1000 hestafla
mótorar.
Flugvjelin á rað geta flogið
milli Evrópu og Norður-Ame-
ríku á 18 klst. — Fullyrt er,
að Bretar hafi aflað sjer upp-
lýsinga um undirbúningsstarf-r
semi dr. Rumplers, með það
fyrir augum, að baupa slíka
flugvjel til Indlandsferða. —
(United Press).
ur og mjög algengur í enskum
handritum frá miðri 13. öld og á-
fram, en hvort hin íslenska venja
þróaðist af áhrifum þaðan er auð-
vitað álitamál. Þessar teikningar
eru sjaldan vel gerðar og oftast
einskisvirði. Þó má stundum með-
al þeirra finna smámyndir, er
sýna í svip atriði úr lífi alþýðunn-
ar og eru því nokkurs virði í sögu-
legum efnum <jg stundum heldur
skemtilegar“. ,
Skýringar próf. H. H. á því, hve
tíð mannsandlit eru í íslenskri
skrautlist, virðast mjer efasam-
ar. Ef það var afturhvarf til
fornrar venju kynstofnsins, þá er
eftir að skýra, hvers vegna þessi
venja varð upprunalega svo rík
með honum. Mundi ekki ástæðan
vera sú, að hann var gæddur vak
andi athygli á eðlisfari manna, er
oftast kemur best . fram í svip
þeirra, enda sýna fornsögur vor-
ar, hve skarplega menn atliuguðu
útlit manna og alt þeirra fas, Það
er eðlilegþ að menn teikni oftast
það, sem þeir hugsa mest um. En
því tíðara sem eitthvert myndar-
efni verður af þessuin sökum, því
minna verður rúm fyrir annað,
svo að skortur á ímyndunarafli
Rússar leggja'
kapp á að bæta
Síberíubrautirnar
tíl að bæta hern-
aðaraðstoðuna
gagnvart Japönum
London í apríl. FB.
Frá Moskva símar frjettarit-
ari United Press: Rússar leggjra
mikla áherslu á það um þessar
mundir að leggja járnbrautir
austur Síberíu, til þess að geba
flutt mikið herlið á skömmum
tíma austur, þangað, ef til ó-
friðar kynni að koma milli
þeirra og Jrapana.
Nú er verið rað leggja nýja
járnbraut frá Baikalvatni alt
til Kyrrahafs. Járnbrautin er
lögð með herflutninga fyrir
augum. Auk þess leggjra Rúss-
ar mikla áherslu á að bæta
lendingarskilyrði í hafnarborg-
um og fljótaborgum Síberíu og
gera flutningra auðveldari á
fljótum og vötnum, en flugvelli
er verið að gera mjög víða í
Síberíu um þessar mundir. —
Með þessu öllu vona Rússiar
að koma því til leiðar, að þeir
geti borið sigur úr býtum í við-
ureigninni við Japana, en til
hennar hlýtur að komra fyr eða
síðar.
kemur þar ekki ti] greina, til nje
frá. —
Síðari hlut.i formálans er aðal-
lega skýring-ar á sýnishornum
þeim, er bókin flytur, og góð
stoð til skilnings á þeim. —-
Bók þessi er mikill viðburður í
sögu íslenskrar skrautlistar og ó-
missandi öllum þeim, sem eitt-
hvað hugsa um það efni. Hún
vottar, að íslendingar hafa sýnt
ótvíræðar gáfur á þessu sviði, og
það ætti að gefa von um, að þeir
geti þar eittlivað enn, ef þeir
vilja. Hver sem rennir augum yfir
það, sem best er í bókinni, t. d.
biöðin úr hinni yndislegu Skarðs-
bók (skrifuð 1363), mun finna,
srð yfir bæði litum og dráttum er
blær tigins anda, sem er alt L
senn: formfastur, frjáls og frjór.
Sá andi á að endurfæðast í nýj-
um verkum.
Munksgaard hefir gefið þetta-
bindi eins og hin fyrri nokkrum
íslenskum söfnum, en auk þess
hefir haiín sent það allmörgum
skólúm að gjöf. Það er bending
til æskunnar að læra af því. Hafi
hann heiður og þölck fyrir alla
rausn sína.
Gruðm. Finnbogason.
I