Morgunblaðið - 26.09.1935, Blaðsíða 3

fimtudaginn 26. sept. 1935.
MORGUNBLAÐIÐ
Ætlar ríkisstjórnin að
koma bændum á vonarvöl?
Eftir Ólaf Thors.
i.
íslendingar eru nú farnir að
finna til all-mikilla örðugleika
*m útvegun erlends gjaldeyris
til greiðslu á aðkeyptum nauð-
synjum þjóðarinnar. Hefir
þessa lengi verið von og er al-
veg óumflýjanleg og auðsæ af-
leiðing, annars vegar af gá-
lausri meðferð ríkisfjár á stjórn
arárum Tímamanna og Social-
ista og hins vegar af því, að
nær öll framleiðsla landsmanna
hefir að undanfömu verið rekin
með halla. Hefir oft verið bent
á hver voði stafaði af þessu, en
allar slíkar aðvaranir hafa ráða
menn ríkissjóðs og „leiðtogar
hinna vinnandi stjetta“ látið
«em vind um eyru þjóta og að
engu haft. Hins vegar hafa
▼aldhafarnir orðið nokkuð varir
afleiðinganna, og reynt að setja
nndir lekann með margvísleg-
«m viðjum á eign manna og at-
hafnir. Er hætt við, að slíkar
skottulækningar komi að litlu
liði meðan sjálf orsök meinsins,
óhófseyðsla ríkisfjár og árlegur
tekjuhalli framleiðslunnar helst.
Enn sem komið er, virðast vald-
hafarnir ekki hafa áttað sig á
þeirri staðreynd, og gera vænt-
anlega ekki fyr en eymdin sverf
ur að, og skal að þessu sinni
eigi frekar vikið að því máli.
Það er gjaldeyrisnefndin, sem
tekið hefir að sjer að skamta
landsmönnum erlenda gjaldeyr-
inn úr hnefa. Er það ilt verk og
óþakklátt, enda hafa gerðir
nefndarinnar sætt gagnrýni og
ádeilu og ekki altaf að ósekju.
Alveg nýverið hefir gjaldeyr-
isnefndin tekið þá bráðabirgða-
ákvörðun, að takmarka mjög,
frá því er verið hefir, innflutn-
ing kraftfóðurs til kúaeldis, og
hefir í þeim efnum stuðst við
brjeflegar ráðleggingar frá Páli
Zophoníassyni og Sveinbimi
Högnasyni, — plögg sem bæði
eru æði undarleg og þess verð
að koma almenningi fyrir sjón-
ir. En sjálf er þessi ákvörðun
svo örlagarík fyrir alla afkomu
bænda og þá einkum í Gull-
bringu- og Kjósarsýslu og
Reykjavík, að eigi má kyrt
liggja, og eigi við svo búið
standa, og allra síst fyrir það,
að ekki er grunlaust um að fyr-
ir ráðunautum nefndarinnar
vaki fremur annað en að spara
gjaldeyri, nefnilega það, að
kyrkja með þrælataki, ekki að-
eins eðlilegan vöxt nýræktar á
þessu svæði, heldur og þann bú-
skap er þegar hefir verið til
stofnað.
II.
Síðasta hálfan annan áratug-
inn hafa tveir stærstu flokkar
þingsins kepst á um flutning
frumvarpa og lagasetninga
landbúnaðinum til framdráttar.
Hefir þar sumt vel farið en
margt miður og er dómur
manna all-misjafn um nota-
jbyrja Danir að gera tilraunir
um notkun kraftfóðurs með
’þeim árangri að 1893 er kýr-
gildi einstakra lagaákvæða. All nytin tvöfölduð, eða 2000 kg.,
ir skynbærir menn munu þó á j og smjörmagnið 74 kg., 1914 er
einu máli um það, að jarðrækt- j nytin svo komin í 2750 kg., en
arlögin hafi verið hin allra j smjörmagn í 109 kg. En 1919
þarfasta lagasetning enda hefir
nýgróður þotið upp um land alt
í skjóli þeirra laga, og hafa því
engar eftirtölur heyrst vegna
þeirra mörgu miljóna króna,
er hún fallin ofan í aðeins 1800
kg., að smjörmagni 73 kg. Loks
1928 er kýrnytin orðin 3100
kg. og smjörmagnið 130 kg.
Þetta er glöggur og órækur
er úr ríkissjóði hafa verið.vottur um ágæti rjettrar fóðr-
greiddar samkvæmt þessum lög unar og sýnir lækkunin á stríðs-
um til styrktar jarðræktinni alt árunum úr 2750 kg. 1914 í að-
frá gildistöku þeirra. eins 1800 kg. 1919 gildi kraft-
Þennan fjárstyrk hafa engir j fóðursins, en á þeim árum setti
hagnýtt sjer til jafns við bænd- óheyrilegur dýrleiki skorður við
ur í Gullbringu- og Kjósarsýslu.
Óvenjumikið framtak og góð
aðstaða til afurðasölu á Reykja-
notkun slíks fóðurs. Er og skýrt
og greinilega sýnt fram á, að
það er meginregla beinlínis að
víkurmarkaðinum veldur því, fóðra hverja kú á kraftfóðri auk
að þrátt fyrir verri ræktunar-
skilyrði en víðast í sveitum
landsins, standa þeir nú fremst-
ir í nýrækt hjer á landi. Er bú-
rekstur sá að vísu svo dýr og
töðu o. fl., og að sjerhver er þá
reglu brýtur skaðar sjálfan sig.
Gefa Danir því kúm sínum
mikið kraftfóður, og mikið
meira en enn tíðkast hjerlendis,
örðugur, að hann er lífvænleg-1 þótt miðað sje við Reykjavík
ur með þeim einum hætti að.og Gullbringu- og Kjósarsýslu.
Eldur á Ránargötu t.
Eitt herbergi eyði-
legst með ölluni
húsmnnum.
í fyrrinótt klukkan um 4 var
slökkviliðið kvatt á Ránargötu 1.
Hafði kviknað þar í herbergi á
3. hæð hússins.
Þegar slökkviliðið kom á vett-
vang var alt brunnið í herberg-
inu, sem brunnið gat. Einnig hafði
eldurinn læst sig í loftið sem er
úr timbri. Brátt tókst að kæfa
eldinn, en skemdir urðu á hæðinni
vegna reyks og vatns.
í rannsókn, sem fór fram í gær
kom í ljós að kviknað hefði í legu-
bekk, út frá sigarettu.
Tvær stúlkur, sem bjuggu í
herberginu höfðu farið út kl. 12
um nóttina. Með þeim var mað-
ur. Yoru þau öll að spila á spil
í herberginu, en vegna þéjss að
þeim þótti herbergið óhentugt,
fluttu þau sig út í bæ.
Stúlkurnar komu heim um það
leyti, sem slökkviliðið kom að.
Húsgögn öll, sem í herbergmu
voru brunnu. Aðal munina átti
maður sá, sem býr á hæðinni, og
leigði herbergið út; voru þeir vá-
trygðir. En xnunir þeir, sem stúlk
urnar áttu, voru óvátrygðir.
fóðra kýrnar til hæstu nytar
eftir vísindalegum reglum nú-
Þessa reynslu Dana hafa Is-
lendingar fært sjer í nyt og
tímans, og hafa hændur alment á henni er nýræktin hjer
gert það. | grend beinlínis bygð. Hefir
Og vitaskuld eru athafnir og|Mjólkurfjelag Reykjavíkur haft
framkvæmdir allra þessara forystu og leiðbeint öllum þorra
bænda bygðar á því, að sá lög- bænda í þeim efnum, og annast
gjafi sem reiðir fram úr ríkis- fóðurkaup fyrir flesta þeirra,
sjóði ríflegan styrk fyrir hvert 0g sýnir reynslan að bændur
dagsverk sem unnið er að rækt-
un landsins, gefi um leið, og
með sjálfri
fyrirheit um það, að leggja
ekki stein í götu þeirra er jörð-
ina yrkja, enda væri það auðsæ
fásinna, að veita með annari
hendi tniljónir úr ríkissjóði til
nýræktar, en kyrkja svo með
hinni hendinni afkomumögu-
leika þeirra, er búskap sinn
byggja á nýræktinni.
Er þetta svo auðsætt mál, að
eigi verður um deilt, og munu
engir treysta sjer til að mæla
ríkisvaldið undan þeirri skyldu
að standa við þessi fyrirheit
bændum til handa.
Hitt kann að verða vjefengt,
af því hve ótrúlegt það er, að
ríkisvaldið hafi beitt eða ætli
að beita bændur slíku harðæði,
og skal nú að því vikið.
gefa kúm sínum árlega að með-
altali um 500 kg. kraftfóður, og
styrkveitingunni, hafa þó fóðurkaupin til þessa
verið minni en skyldi, því eins
og eðlilegt er spara févana
bændur sem mest aðkeypt fóð-
ur, þangað til þeir hafa alveg
gengið úr skugga um hvað arð-
vænlegast er.
Mjólkurfjelagið hefir skýrt
gjaldeyrisnefnd frá þvr, að það
allra minsta sem bændur kom-
ist af með til áramóta sjeu 200
kg. erlends kraftfóðurs á hverja
kú, en gjaldeyrisnefndin hefir
svarað með því að heimila inn-
flutning á einum 60 kg. á kú,
eða tæpum þriðja hluta þess
kraftfóðurs, sem minst verður
komist af með. Eru hey þó rýr í
ár, og nýræktartaða að sjálf-
sögðu ljettari til fóðurs en taða
af gömlum túnum. En auk þess
er það vitað og viðurkent, að
kýr sem vanar eru kraftfóðri,
Danir eru öndvegisþjóð í taPa alt að 1/s hluta ef
landbúnaði. Hafa þeir lengi skyndilega er horfið að hey
III.
rekið búskap á grundvelli vís-
fóðrun einni. En augljósast er
indanna bæði að því er snertir Þó hver fáslnna hjer er á ferð’
fóðrun, hýsingu og alla hirð- Þe^ar Þess er gætt’ að flestar
ingu gripa. I kveri einu all- kýr ná aldrei fullri án kraft
miklu, ,Malkekoens Foder', eftir fóðurs’ a.ð hver fóðureinmg
Lars Frederiksen, Köbenhavn af kraftfóðri, sem ekki kostar
bændur yfir 20 aura skilar auk-
1930, er greint frá margvís-
legri niðurstöðu tilraunanna um
fóðrun kúa, og er þar mikill
inni nyt sem nemur 2Vá lítra
mjólkur með 4% fitu að nettó
andvirði a. m. k. 65 aura til
fróðleikur saman kominn og
mikil rök og skýr framfærð til bænda' Yrði hví lagður 45 aura
sönnunar ágæti vísindalegs bú- shattur a bændur fyrir hverja
reksturs. Má meðal annars sjá 15“20 aura sem sParast af er'
hvern feng notkun kraftfóðurs Ien<tum gjaldeyri.
hefir fært Dönum á því, að: ! Hver þorir að leggja slíkar
1861 var meðal kýrnyt þar í drápsklyfjar á bændur?
landi aðeins 1000 kg. mjólkur, Og þora þeir sem það þora,
staðreynd, að í mörg ár hafa
nýræktarbændur ekki aflað
1 meiri heyja en nægi að %—3Á
hlutum til fóðurs bústofninum,
ef fóðra skyldi á heyi einu,
3látt áfram af því að þeir vita
að mikið er arðvænlegra að
gefa kraftfóður með heyinu!
Hafa þessir menn gert sjer
grein fyrir því, að verði bænd-
um nú snögglega synjað um inn-
fl. venjul. kraftfóðurs, mun af
xví leiða að þeir neyðast til< að
fækka gripum all-mikið, en ef
fækka skal gripum og jafn-
framt minka nyt þeirra er á
fóðrum verða, er augljóst að
öll von um lífvænlega afkomu
er af bændum tekin og þeim
beinlínis komið á vonarvöl.
Hver þorir að taka á SÍMífÁ
■ ■ • '*». ;’v ’
áhættu, þegar vísindin, studd af
reynslu okkar og annara þjóða,
sanna, að enda þótt hey yæru
b<tði góð og nægileg, þá seferi
samt rangt gegn bændum ,óg
auk þess þjóðhagslegt táps að
banna kraftfóðrun, vegna þéss
að hverjir 15—20 aurar að-
keypts kraftfóðurs skila bænd-
um 65 aurum, og þjóðinni verð-
mæti sem almenningur geldur
með heilli krónu.
Þetta þorir væntanlega ehg-
inn annar en sá sem bæði hefir
vilja og innræti til að gerast
níðhöggur bænda, og í slíku at-
ferli getur það ríkisvald engan
þátt átt, sem lagt hefir og
leggja ætlar fram miljónir af
almanna fje til þess að laða
fram nýræktina.
Verði bændum meinuð eðli-
leg og venjuleg notkun kraft-
fóðurs, er með því kipt fótum
undan búrekstri þeirra og þeim
beinlínis kastað á kaldan klaka.
Sje það gert með atbeina ríkis-
valdsins er glæpurinn fyrir það
tvöfaldur, að með f járstyrk rík-
isins til nýræktar er bændum
gefið skýrt og tvímælalaust fyr
irheit um að slíkt skuli aldrei
Louis sig'r-
aði Baer I
fjórfSulotu
FB. 25. sept.
Blökkumaðurinn Joe
Louis bar sigur úr být-
um í hnefaleikakepni
í mesta þyngdarf lokki.
Kepti hann við Max
Baer, fyrrum heims-
meistara, og sigraði í
fjórðu umferð.
Ákveðið hafði verið að keppa
í alt að 15 umferðum í Yankee
Stadium, New York, og nam sú
upphæð, er menn greiddu fyrir
að sjá hnefaleikinn, um einni
miljón dollara.
Max Baer hafði æft sig af
miklu kappi undir þennan
hnefaleik við ,,brúna kappann
frá Detroit", eins og Joe Louis
er nú oft kallaður. Sagðist hann
h fa lært það af reynslunni, er
hann tapaði fyrir Braddock í
sumar, að það hefndi sín að
vanrækja að æfa sig, en þrátt
fyrir miklar og erfiðar æfingar
vikum saman, upp til fjalla,
var hann ekki á neinn hátt
jafningi Joe Louis. Baer kvænt-
ist skömmu eftir ósigur sinn við
Braddock og hefir lifað kyrlátu
lífi síðan, en hann þótti áður
nokkuð slarkfenginn, og æfði
sig af kappi, sem fyr segir.
Jack Blackbourne, þjálfari
Joe Louis, sagði fyrir hnefa-
leikinn, að Louis ætti sigurinn
vísan, „áður en búið væri að
keppa helming umferða“. En
Max Baer var ekki síður vön-
góður og sagðist 'mundu slá
„Louis flatan eins og þá Max
Schmeling og Primo Carnera".
Joe Louis var 190 ensk pund
að þyngd, en Max Baer 200, er
þeir voru vegnir áður en hnefa-
leikurinn hðfsí.
(NRP. United Pfess. FB.).
Frá slysinu f Soginu.
Lík Elísabefar
Sigurðardólfur
fansf í gær.
Mönmim éf í férsku minni hið
sviplega Slys, er ungfrú Elísabet
Sigurðardóttir druknaði í Ljósa-
fossí í Söginu, súönudaginn 1.
þ. m.
EinS og kunnugt ér, hafa alt til
þessa verið gerðar tilraunir til að
iinna líkið í Sogsfossunum og
fyrir neðan þá, og hafði leitin
engan árangur borið, en í gærdag
fann drengur frá bænum Ásgarði
í Grímsnesi lík hennar í ánni
skamt fyrir ofan Ásgarð.
Drengurinn gerði mönnum þeg-
ar aðvart og var lík Elísabetar
flutt að bænum Bíldsfelli í Grafn-
ingi.
13 þús. sekkiv
af ull brenna.
að smjörmagni 31 kg. En nú að taka afleiðingunum af þeirri henda.
London, 25. sept. FÚ.
í Sidney kom upp eldur í
nótt í stóru ullargeymsluhúsi
og brunnu þar 13 þús. sekkir
af ull.