Morgunblaðið - 28.09.1935, Blaðsíða 4

M 0 R GUNBLAÐIÐ
Laugardaginn 28. sept. 1935.
Úr da^le^a lifinu:
Langferðabílstjórinn.
Gísli Ólafsson, minnist á störf og við-
fangsefni langferða-bílstfóranna.
Klukkan er 6 að morgni.
Langferðabílarnir frá B. S.
A. eru að leggja af stað suð-
ur. — Flestir farþegarnir eru
að fara til Reykjavíkur, þangað
sem ævintýrin Og vonirnar breiða
faðminn móti gestunum. Sumir
ætla fyrst suður og síðan út, og
sumir ætla að koma til Akureyr-
ar eftir ákveðinn tíma, en fyrir
öðrum er það alt óákveðið.
Það er ys og þys, kveðjur og
köll:
Taskan mín, — livar er hún?
Pokinn minn, kassinn? Er alt
komið með ?
Hurðum langferðabílsins er
skelt aftur. Bílstjórinn, Gísli Ól-
afsson, sest við stýrið, lyftir húf-
unni, andvarpar og kallar síðan
foringjalega: Eru þá allir komnir?
..Já, já — kveður að hvaðan-
æfa. Allir eru komnir, sem ætla
með.
Bíllinn rennur þunglamalega
upp Brekkugötu, fram hjá „Gefj-
un“, vfir Glerá og út Kræklinga-
hlíðina-
— Einu sinni vildu allir ungir
menn verða, bílstjórar. Hvað olli
því ?
— Jeg býst við að margir hafi
álitið það gróðaveg. Sumir heldu
og, að bílakstur væri svo Ijett
starf, að þeir myndu aldrei verða
þreyttir, ef þeir yrðu bílstjórar.
Svo var þetta ný atvinnugrein —
og hið nýja óþekta er altaf mest
eftirsótt.
Það er ábyrgðarmikil staða að
vera bílstjóri á þessum stóru bíl-
um, segi jeg við Gísla.
— Já, en hvað er ekki ábyrgðar-
staða? Ef maður er gætinn og
athugull eru líkur til þess, að alt
gangi vel.
Óstundvisir farþegar og
óþarfa flutningur.
-— Hvað finst yður þá erfiðast í
þessum langferðum?
— Það er margt, sem þreytir
mann — en örðugasti hjallinn, að
mínu áliti, eru óstundvísir far-
þegar og óþarfaflutning'ur. —
Annars er það að segja að smátt
og smátt er fólk farið að venjast
bílferðum og er okkur bílstjór-
unum að því mikill ljettir. Fyrir
tveim, þrem árum var það algeng-
ur viðburður að sveftafólk kom í
veg fyrir okkur, til að spyrja okk-
ur tíðinda, og aðrir báðu fyrir
kveðjur og sendingu til þessa og
hins, ef við kynnum að verða
hans varir. Þetta er nú alveg að
hverfa. Sama er að segja um beiðn
ir og smásnúninga. Fólk er komið
upp á að nota þar póstvagnana og
fasta áætlunarbíla og lofa far-
þegabílum að fara leiðar sinnar í
friði. En þetta er ekki sagt til að
álasa sveitafólki, eða þeim, sem
til okkar hafa leitað —- það væri
ómaklegt, því vel tekur það okkur
ef við Ieitum til þess, og oft hjálp-
ar það okkur, og gott er að leita
til þess ef eitthvað er að.
Nú er öldin önnur.
Annars er það tvent ólíkt að
vera bílstjóri nú, en fyrst þegar
I
Gísli Ólafsson.
langferðir hófust, hvað snertir
vegi, eftirlit, aðhlynningu aba og
forsjá.
Nú eru binar lúalegu bilanir að
verða sjaldgæfir ldutir, því bíla-
eftirlit, áður en lagt er upp í
langferðir, er orðið svo strangt-
Enda gætu slíkar tafir ekki geng-
ið, þegar fólki er skilað og fólk
tekið á ákveðnum stöðum á á-
kveðnnm tíma.
Til skamms tíma voru og' engin
ákvæði um það live lengi bíl-
stjórar máttu vinna — en nú
getum við gengið til vinnu okkar
eins og aðrir menn, borðað þegar
aðrir borða og hvílst ]>egar aðrir
hvíla sig.
Nú kemur góður vegSpölur um
stnnd, og Gísli lyftir ósjálfrátt
húfunni — þetta er meðsköpuð
lotning bílstjóranna, fyrir góðum
vegi!
Betra eftirlit með smá-
aðgerðum.
— Hefir eftirlit og viðgerðir á
vegum ekki batnað mikið á síð-
ustu árum?
— Jú —• en smáaðgerðum er
samt oft ábótavant. Oft er það ]át-
ið sitja á hakanum, sem lítið kost-
ar að gera við. T. d. fer það illa
með vegi að lát.a vatn renna eftir
þeim, eða polla standa á þeim, en
þetta er þó töluvert algengt. Þetta
er heldur ekki annað en óhagsýni
— því ódýrara er að veita poll-
inum af veginum en að búa til
nýjan veg þegar komið er foræði,
ófært yfirferðar, þar sem hann
áður var.
Kynni langferðabílstjór-
anna af farþegunum.
— En hver eru svo kynni yðar
af far])egum í skemstu máli ?
— Yfirleitt mjög góð, en þó
eru þau mikið misjöfn og' ræður
þar hvernig hver er gerður — en
nokkru getur þó ráðið hvernig
fólk er fyrirkallað. Það er t. d.
mjög vanhugsað að fara seint að
sofa kvöldið áður en lagt er upp
í Iangferð, árla næsta morguns.
Þegar lagt er upp kl. 6 að
morgni er hæfilegt að vakna kl-
4^2 til að hafa nægan tírna til
að borða í friði og þurfa ekki að
fara að neinu óðslega Jeg hefi
tekið eftir því, að fólk, sem legg-
ur á stað, illa sofið og jafnvel
án þess að hafa bragðað vott nje
þurt, verður önugra í bragði og
hót fyndnara en þeir, sem eru
vel út sofnir, saddir og vel vakn-
aðir. Einstaka fólk er þannig gert,
að því finst að það geti ráðið eitt
fyrir alla, og bíilinn sje þess einka
eign, sem það eigi eitt yfir að
ráða í smáu og stóru.
Nú biður enginn að lofa
sjer út —
Þegar bílferðir hófust, vildu
margir mega ganga brekkur og jafn
vel heilar fjallshlíðar, af ótta um
það, að slys gæti viljað til. Tafði
þetta oft mikið fyrir, því ekki
voru allir jafnfljótir á fæti, eins
og nærri má geta. Nú eru allir
hættir að biðja að lofa sjer að
ganga, þó framundan sje brekka
eða gil. Og virðist mjer það ótví-
rætt benda td þess, að fólk sje
farið að taka sjer Ijettara að ferð-
ast — enda finnum við bílstjór-
arnir það manna best, hvernig
fólki líður, og þegar öllum í bíln-
um líður vel, er gaman að vera
langferðabílstjóri.
S. B.
Grænmetislaust
í Moskva.
Snemma í september skýrir
rússneska blaðið „Isvestia“ frá því,
að það fáist hvorki ávextir nje
grænmeti í Moskva, þrátt fyrir
ágæta uppskeru í sumar. Agúrkur,
túmatar og annað grænmeti var
ekki til, og perur og epH sáust
varla.
Þetta mun nú þykja undarlegt,
segir blaðið, þegar í Kurskhjeraði
liggja 10.000 smálestir af eplum
og bíða eftir því að komast á
markaðinn, og' uppskera hefir ver-
ið ágæt bæði í Kákasus og á Krim.
Það eru samvinnufjelögin og
ríkisstofnanirnar, sem hafa einka-
Ieyfi til þess að kaupa og selja
ávexti og grænmeti. En þessi fyrir
tæki hafa ekki liaft neina peninga
til þess að kaupa fyrir, þau hafa
ekki einu sinni getað lagt til nm-
búðir um vörurnar, svo hægt
væri að flytja þær. í ávaxtahjer-
uðum eru menn í vandræðum
með það hvað þeir eigi að gera af
þessari ágætu uppskeru, en íbúarn
ir í höfuðborginni stynja undan
eklu á ávöxtum og grænmeti.
Rússneskur maður, sem nýlega
flýði úr landi og komst til Nor-
egs, segir aðra sögu um verslun-
arfyrirkomulagið. Híin gerðist í
fyrra. Þá átti að senda geysi-
miklar birgðir af mjöli og hveiti
frá Svartaliafi til Moskva. En það
fór nú svo, að í staðinn fyrir það
var sent jafnmikið af káH og á-
vöxtum. Þessi misgrip var ekki
hægt að laga — það náði ekki
neinni átt að tefja járnbrautar-
lestirnar á því, að flytja græn-
metið aftur frá Moskva þangað
sem það átti að fara. Mosfevabúar
voru skyldaðir tU þess að eta
það alt saman og vikum saman
fekst þá ekki annar matur þar í
útsölustöðum stjórnarinnar og
samvinnufjelaganna, heldur en kál
og ávextir.
Feiminn piltur kemur á sjúkrahús
til að biðja um rúm fyrir föður
sinn.
— Er pabbi þinn í sjúkrasam-
lagi, drengur minn?
— Nei, hann Hggur í rúminif
Hveravirkjuu
Útaf grein í Morg.bl. ,. 25. sept.,
þar sem sagt er frá nýjum gufu-
hverum, er myndast hafi í Ölfusi
og bent á, að þeir þurfi rannsókna
við, langar mig til að taka í sama
streng og greinarhöfundur og
biðja' Morg.bl. fyrir . eftirfarandi
línur mönnum til fróðleiks og
hvatningar.
Hverasvæði þau, sem nefnd eru
í greininni, eru hluti úr geysilega
miklu samfeldu jarðhitasvæði, er
Hggur meðfram stórum sprungum
frá Reykjum í Ölfusi, norður og
vestur upp í Hengil. Gufa sem
kemur upp úr jörðinni nálægt
Reykjum er nii þegar notuð til
upphitunar á húsum þar, en aftur
á móti Hggur hinn feiknar-
legi gufuhver uppi í Hengli, ennþá
ónotaður.
í sprungum þessum, sem ná á
þessu svæði upp undir yfirborð
jarðar, er mikill hiti og leggur úr
sprungunum eldheita eimyrju, sem
blandast rigningarvatni, er sígur
úr yfirborði jarðar. Þar sem yfir-
borðsvatnið er lítið, miðað við eim
yrjuna að neðan, breytist það í
gufu, sem leitar upp í gegnvrm
jarðveginn. En sakir vatnsaga að
ofan og þess, hve jarðvegurinn
veitir mikla mótstöðu gufustraum-
unum, kemur ekki nema lítill hluti
hitans upp á yfirborðið. Á þessum
stöðum sýður jarðvegurinn í sund
ur, en brennisteinn og ýms
önnur efni setjast úr gufunni eða
vatninu kringum útrás hitans.
Efni þessi vilja gjarna fylla upp
hveraaugun og byrgja þannig inni
þann hita, sem leitað hefir út-
rásar.
Má víða sjá slík uppgjafa hvera
svæði í giljum og fjallshlíðum,
auðþekkjanleg af gulum og rauð-
um jarðvegslögum.
En þó að hverir hverfi þannig
í jörð, mega menn ekki halda, að
jarðhiti sje þarna útkulnaður. Og
þó að nýir hverir komi í ljós, er
heldur ekki ástæða til að halda að
rnikið jarðrask hafi orðið.
Sannleikurinn er sá, að breyt-
ingar þessar eru þvínær altaf yfir-
borðsbreytingar, sem ná aðeins
grunt og auðvelt er að hafa hönd
í bagga með.
Á jeg hjer við það, að hægt
er að bora það djúpt í flestum til-
fellum, að rúmgóð útrás opnist
jarðhita þeim, er undir býr.
Borholurnar er best að fóðra
með stálpípum. Streymir jarðguf-
an upp um pípurnar, — oft með
geysilega miklum þrýstingi og
hita. Pípurnar tryggja það, að
útrásin haldist sem hreinust.
— Jeg hefi oft sagt frá þeim
árangri, sem náðst hefir í ítalíu
með jarðgufuborum. Hafa þar ver
ið boraðar holur, er afkasta 20.000
kg. á klukkutíma af gufu. Ein
slík hola getur framleitt alt að
því þrefalda orku á við það, sem
nvv á að virkja úr Soginu — eða
um 12000 hestöfl — og auk þess
má nota gufuna á eftir til upp-
hitunar á hreinu, köldu vatni upp
í suðumark. Myndi þessi gúfa
nægja til framleiðslu 300 lítra á
sekundu af sjóðandi vatni, að raf-
orkuframleiðslunni lokinni.
Tölur þessar sýna, um hve mikla
möguleika er að ræða, þegar borað
er eftir gufu. En bordýptin er oft
ekki nema 150 metrar, holu-
víddin 30—50 cm. og borunar
kostnaður þetta 40 kr. á lilaup
andi meter, auk kostnaðar ven
fóðringar á holunni og afborguD ^
á bor. Til aflframleiðslunnar eV
notaðar gufutúrbínur eða
snældur, sem eru mjög fynrte
litlar vjielar,- Virkjunarkostna
vatnS'
er oft mvm minni heldur en y
virkunarkostnaður, og tekur v
unin gjarna skemri tíma. g
Það er augsýnilegt af ],esSU’^aiJ
vvfviboranir geta gefið gíf’urk”^^
arð í aðra hönd, ef hægt er
t>l
notfæra sjer afkast þeir1 a
orkvvframleiðslu og uppú*tu
eða annars lvvors.
Jeg skal loks geta þess ^Vqoo
í Italíu er nú verið að virk.I8
sein
hestöfl til viðbbótar þeim> ^
þegar hafa verið virkuð á P .
Iiátt. Er virkjun. þessi gero v .
framleiðslvi handa ítölsku
brautunum, tH að spara ko ^
flutning. Sagði forstoðum ^
ítölsku virkjananna mjer fia .
í sumar, er jeg heimsókti 1 ^
gufuorkuverið í Larderell^f ^
kemur það heim við útvarp?
í gærkvöldi er segir fra jrgtrí
brevtingum á járnbrautarr
lU8r’
og rafvirkjunin verður að
mestallan kostnað virkjanaI,U
ápræta
konvu. Eru þau einst
þar suður frá. •+ niaA'
í Italíu er ekki þörf uppP1 3
..... _ „s
af'
efa jarðgufuverin þar ag‘ 3
■takliní* %
T .* eft>r
og hafa einskis styrks n()tI ’
því sem mjer var tjáð. t \
Rafmagnsverð er þó alt n ^
4 aura, en lvæsta gjalúskra^
40 aurar fyrir kilowatttíma r>
rafmagnið þannig nvvvn
en hjer gerist. T$f'
Hjer á landi er þ.örf pjjit-
orku og uppHitunar. Ba'ði
un bæja og gróðrastöðva ®
aðkallandi nauðsyn. En sl1 gók
syn fyrirfinst ekki í hinu1^ gejn
bökuðu suðrænu löndvvm, Þa^
jarðgufuboranir tíðkast nie ^ j,j<r
Islendingar ættu því °^UI •_ t>l
um fremur að gera
jarðgufuborana, að
tiira111111’
\crle y
,-n#1
vlíi'
” c! - flX'V ^
þeirri ástæðu, að jarðg11^
anir í stórum stýl, my11 1 g fff
mjiig á aðdráttarafl lan^s
ir ferðamenn og þanni£
veita hingað erlendum Öa
auk þess sem erlend111
OZ gijroí
eynr
fyrir kol
sparaðist. Bær senv væn n“' ^
,________________
lýstur með eldf jallaorku eýK
lengstu hitaveitu í heimi J
einskisvirði fyrir flð
íslanvls sem ferðamannaa jje2»
á því sviði á landði á
framtíðarmöguleika. ag r>'.
Það er ekki óhugsanleg ^
orkumöguleikar Hengils ^
til greina áður en fiaggiIJs
verður önnvvr virkjun sga ^
hitaveitumöguleikarnú 1gsyn'%
ennþá fram. Það er llíljg0gta Ýl.f
að hefjast þegar handa
og framkvæma þá Þ®1 xgf11'1"
nauðf sílj»'
sókn
°8 . A
alórel • V
land ,„rí
og rannsóknir, sem
er, en það er ranm
setningu gufunnar
Hafa gufuboranir
framkvæmdar hjer á
þessara athugana ma erll s,
f je, því að möguleikar111 ,r ^
miklir á hinn bóginn a^
ast rannsóknar hið 8 ra ^
Reykjavík, 25. sep.,d(>'
Gísli HaJ