Morgunblaðið - 14.01.1936, Blaðsíða 5

m
l>riðjiidaginn 14. jan. 1936.
MORGUNBLAÐIÐ
Fjársukkið mikla
og varnarskrif rauðliða.
Eftir Magnús Jónsson, alþm.
Jónas Guðmnndsson alþingis
anaður skrifar í Alþbl. 8. jan,
grein allmikla um samningu fjár
laganna fyr og nú. Enda
hefir sjeð 1 miljón króna koma erfitt liefir reynst að áætla rjett
fyrir tilstuðlan verðtollsins í ríkis- tekjur og gjöld fjárlaganna ? Er
sjóð 1924, þá telur það þennan skatt það af skeytingarleysi einu eða
------ stofn ekki einu sinni í tekjuáætl- jafnvel illvilja, að svo miklu hefir
laganna um þetta. En þetta hefir un fjárlaganna fyrir 1925. Það oft munað frá rjettu, eins og J. G.
te'kist mismunandi vel. Og þegar virðist meira að segja skína út virðist helst hallast aðf Ef svo
greinarhöf. er að tala um það, úr greininni, að höf. hafi sjálfur er, þá hafa allir flokkar og allar
þótt.livað eftir annað, að „núverandi litið þannig á. jstjórnir átt sammerkt í þessu, og
sjeu þeir fyrstu, ■ þetta er vitanlega tóm enda- Þ° mest Framsókn og Alþýðufl. á
sitt af hverju sje „missagt í fræð-J stjórnarflokkar“
um“ þeim, og dálítið kenni þar;sem hafi viljað framkvæma þetta, ieysa og e'kkert annað. Fjárlög fyrra sambúðartímabilinu.
pólitisks ároðurs, er þo grein iþá verður ekki hja þvi komist að fyrir 1925 eru samin á þingi fyrri Jeg hygg að þetta sje1 ekki eins
Iþessi svo málefnisleg, og sker sig | rif ja það upp, að það eru einmitt part árs 4924^ áður en mögulegt auðvelt og J. G. vill vera láta. Að
að því leyti svo úr flestu því, þessir tveir flokkar, sem hafa kom- er ag vjta hvað skattar muni gefa vísu er Það beinlínis sjálfskapar-
sem stjórnarblöðin láta frá sjer .ist lang lengst í ósamræminu milli af sjer 4 w arj j,essi ejna miiión víti að láta fara eins herfilega og
fyr. Við þetta færist bilið nokkuS
saman.
En svo vil jeg benda á, hvað
þingið 1924 hafði fyrir sjdr, þegar
áætlunin var gerð, því að það er
lítið gagn að því, að vera vitur*
eftir á, og segja síðar, með
reynsluna fyrir augum og alla
reikninga gerða upp, að svona
og svona hefði átt að áætla. Nei,
það verður að dæma út frá því,
sem fyrir lá. Og sú athugun sýnir
mjög ve'l, hve erfitt er oft að á-
Verslun þriggja undanfarinna
ætla ríkistekjur.
fara um þjóðmál, að ástæða er til
þess að taka upp umræður um
þetta mál við greinarhöfundinn.
Eangar áætlanir fjárlaga.
Það er sannast að segja hreinn
•óþarfi, að benda mönnum á það,
að áætlanir fjárlaga hafi oft
reynst rangar, því að fátt er al-
kimnara en það. Jeg hefi heyrt,
að einhverntíma í fyrndinni hafi
þetta beinlínis verið gert viljandi.
Það var erfitt að fá þingið til þess
að áætla gjöldin nógu há, og var
þá gripið til þess heillaráðs, að
áætla einnig tekjurnar varlega,
•«nda stóðst þetta sæmile'ga. Þess
ber og að gæta, að hagskýrslur
allar voru ófullkomnar og komu
fjárlagaáætlunar og hinnar raun- er þvf vitanlega ekki orðin til fór 1930> Því að það var alls ekki
verulegu útkomu á landsreikningi. þegar fjárhagsáætlunin er samin, rengum aætlunum að kenna ein-
Þarf ekki annað en minnast ár- 0g ]íe;mur þvj ekkert við „vand- göngu, heldur að langmestu le*yti
óvandvirkni“ þingsins óhæfilegri fjársóun stjornarinnar.
fjárlagafrv. fyrir ^að stenst auðvitað engin aætlun
ekki
anna 1929—’31 í þessu sambandi. yirkni“ eða
A þeim árum, sem Sjálfstæðis-
ára hafði verið þessi:
Innfl. Útflutt Samtals
1921 46.065 47.504 93.569
1922 52.032 50.599 103.631
1923 50.739 58.005 108.744
Meðalt. 49.612 52.036 101.648
Þetta var nú það, sem vitað varð
’ um vers!unina og þó hefir ekki
samningu
flokkurinn var við völd, 1924 til 1925.
1927, var þessi munur tiltölulega J j]n það sem þó er allra best í
lítill, að fráteknu árinu 1925, þe'g- þesssari ,,röksemdafærslu“ grein-
ar tekjurnar fóru óvænt geysilega arhöf. er það, að verðtollslögin
langt fram úr áætlun, og mun jeg eru einmitt samþykt á þessu
minnast á það síðar. En útgjalda,- sama þingi 1924. Það er með
hlið fjárlaganna var haldið mjög öðrum orðum sama þingið, sem
í skefjum þrátt fyrir þessar miklu semur fjárlögin fyrir 1925 og
umframtekjur, og var fjenu varið fyrstu verðtollslögin, svo að hjer
til þess að grynna á skuldunum, gat ehki verið á neinni reynslu
sem stjórnin hafði tekið í arf ag hyggja. Að þessi lög gáfu svo
(greiddar nærri því 4 miljónir á upp un(jir eina miljón. í
því eina ári). Ættu menn þeirra þag gem eftir var ársins,
enginn vitað með vissu.
Það er að vísu rjett, að þingið
hefði getað komið inn í fjárlögin
rjett undir lokin einliverri mála-
myndaáætlun um tekjur af toll-
1 inum fyrir 1925, eins og nú er
ífarið að tíðkast til þess að „punta
þe'ssu hafi fjárlögin ekki verið j hvernig hefir svo viðleitni upp 4« fjárlagafrumvarpið, en það
nein lög, eins og J. G. segir. Allir, síðustu þinga í þessa att tek- er vitanlega algerlega óþarfi, og
vita, að ,,lagagildi“ fjárlaganna ist? Enn er ekki full reynsla þeSs háttar áætlanir reynast venju
er mjög takmarkað af öðrum lög-.1®11®!11 fyrir ÞV1- ®]1 menn muna lega alveg rit í bláinn. Einmitt
um, þannig, að öðrum lögum j vist hreystiyrði f jármálaráðherra þesg ye'gna er í lok hverra f jár- j
verður að fylgja, en fjárlögin til- a Þingb Þegar fjárlagafrv. fyrir ]aga greiUi sem byrjar þannig: |
greina aðeins áætlunarfjárhæðir.) ]935 var lagt fram. og við stjórn-1 ]ög verga staðfest, er afgreidd ! V®“3U.
þær aðfarir, þegar alt annað er
framkvæmt en það, sem fjárlögin
mæla fyrir. En jafnvel þótt slfku a
sje' ekki til að dreifa, er jafnan
mjög liæpið að áætlanir standist.
Og þetta á sjerstaklega við um
tekjustofnana, vegna þess, hve
háðir þeir eru ýmsu því, sem ekki
er hægt að sjá fyrir nieð nokk-
urri vissu.
Skal jeg ne'fna þar sem dæmi
verið um annað að ræða en laus-
legar áætlanir síðari tvö árin, og
þær áætlanir eTu jafnan talsvert
lægri, en endanlega útkoman. En
versluninni velta megin tekju-
stofnarnir.
En hver varð svo reynsla næstu
ára?
Hún varð þessi:
1924
1925
Innfl. Útflutt Samtals
63.781 86.310 150.091
70.191 78.640 148.831
svo seint, að þeirra ’naut lítt við, j ^0^a’
og var þá varúðin það eina, sem : sóknarst jórnina
til varð flúið. En af þessu leiddi
náttúrlega, að áætlanir (fjárlag-1
anna urðu ónákvæmar. j
Þrátt fyrir þetta nær það auð- j
“vitað engri átt að segja, að með ^
'l
menn
studdu fyrri Fram-
beint og óbeint;
að líta á þessa sögu ögn betur, 1
áður en þeir vilja telja fólki trú
um, að þessum flokkum sje best
trúandi til þess að fylgja ná-
kvæmlega áætlun fjárlaga.
þá um það bil
en áætlunin sagði
Allar ríkistekjurnar eru t. d. a
kveðnar í öðrum lögum, og tölur aðferð
_ arandstæðingar
gagnrýndum þá ]iafa verið frá Alþingi — —
að bera fram hæsta fjár- (ártalið), og hafa í för með sjer
fjárlaganna eru því ekkert annað lagafrumvarp sem sje'st hafði á tekjur eða gjöld fyrir ríkissjóð,
• e'n áætlanir, og liefir aldrei verið alÞmgi 1 slíkri kreppu. Hann varði breytast fjárhæðir tekju- 0g gjalda
til annars ætlast. Fjöldinn allur af Þetta alveg eins og J. G. gerir nú megin samkvæmt þeim lögum“.
gjaldaliðunum er með sama liætti. me® ÞV1, að þessi fjárlög væru að f þessari grein er því gert ráð
Laun embættls- og starfsmanna, V1SU hæst, en þar væri líka áætlað fyrir tekjustofnum, seni ekki
rekstur skóla og annara stofn- sv0 ríflega, að umframgreiðslur komast á áætlun, enda er
ana, berklavarnir, og hvað annað, ®ttu ekki að þurfa að verða veru- ekki gott að vita, hver.nig
sem lög mæla fyrir um, verður le'gar. — Landsreikningur mun annars ætti að fara með
ríkið að greiða hvað sem fjár- sýna þetta þegar liann kemur. En tekju- og gjaldalög, sem afgreidd
lög segja. Þó að ekkert sje á- fjármálaráðherrann virtist ekki væru eftir að gengið hefði verið
ætlað fyrir einhverjum te'kjum orðmn jafn brattur og áður, þeg- frá fjárlögum. Meðan fjárlög voru
ar hann gaf skýrslu um útkomu afgreidd í deiJdunum gat það, að
fyrri parts ársins. Það verða víst taka slíka nýja skattstofna inn á
dinhverjar umframgreiðslur eins fjárlagafrumvarpið) kostað hrakn-
°£ fyr' ing frumvarpsins milli deilda, með
íhaldsflokkurinn og verðtollurinn. °^u sem Þ'' fylgdi. Og víst er
um það, að það skiftir engu máli
Áður en jeg feT lengra vil jeg raunverulega, hvort það er gert
* víkja að einu atriði í grein J. G. eða e'kki. Það er eingöngu til
Það eT mikill og næsta kynleg- Hann nefnir eitt dæmi til þess að skrauts að gera það.
ur barnaskapur hjá J. G. þegar sýna, hve gífurleg óhlutvendni j
hann heldur a.ð aldrei háfi verið ' liafi verið í áætlunum f járlága fyr I
tek jur mest ™Sist ha'» h"7'“ Me8.lt, 66.986
t þá a0 greinarhofundmn, arið 1925.
ö j Tekjurnar urðu
helmingi hærri
til um.
j Þar er nú fyrst þe'ss að gæta,
að verðtollurinn var samþyktur
á þinginu 1924, og þó að hann
væri þá ekki tekinn á áætlun
fjárlagánna, var auðvitað öllum
kunnugt um, að hann myndi gefa
tekjur, og var álitið, að hann
myndi geta gefið um 1 miljón eða
jvil það. Þessu má því vel bæta
við áætlunina, þó að fylgt væri
því, að taka hann e'kki
með, heldur láta hann falla undir
niðurlagsgreinina, eins og jeg gat
82.475 149.461
Verslunin verður hvorki meira
nje minna en um þriðjuni meiri en
hægt var að sjá fyrir. En þessi
fjörugu viðskifti eru svo aftur
vottnr um mikið líf í öllu og
mikla umsetningu yfirleitt, og alt
kemur það fram í tekjum ríkis-
sjóðs. í slíkum tilfellum er því 6-
hugsáiidi að fá rjettar áætlanir.
Hitt e'r aðalatriðið. að ríkisstjóm-
in bregðist rjett við og láti ekki
þessliáttar óvenjulegar sveiflur
setja sig út úv rásinni, eins
og ríkisstjórnin 1929—’31 gerði
svo lierfilega.
Meira.
eða gjöldum, koma þau jafnt til
greina. Það eru aðeins ákveðnar
fjárhæðir, sem eiga sína einu stoð
í fjárlögum, og þá aðallega hinar
svokölluðu „verklegu framkvæmd-
ir“. Alt hitt eru áætlunarfjár-
hæðir.
Lögtak.
Samkvæmt kröfu og að undangengnum úrskurði,
verður lögtak látið fram fara fyrir ógreiddum fjallskilá-
gjöldum fyrir árið 1934, að átta dögum liðnum frá birt-
ingu þessarar auglýsingar.
Lögmaðurinn í Reykjavík, 13. jan. 1936.
BJÖRN ÞÓRÐARSON.
Jörð til sölu.
Jörðin Þorlákstún við Hafnarfjörð er til sölu nú þegar,
Og að minsta kosti er það ekki
rjettur málaflutningur að setja °R til ábúðar frá næstu fardögum. Tún er vel ræktað og
um það tálað, eða tilraunir tiljir árið 1925. Hann segir þar: , , . . ■
þess gerðar, að færa áætlanir f jár- i „Þó er til samningu (þannig) íúrt (4 kúa gras)- íveruhÚS er Úr steini, Og fjÓS Og hlaða
laganna í sem rjettast horf. Jeg' þeirra e'kki betur vandað en svo
hefi nú átt sæti á öllum þingum1 að verðtollurinn, sem árið áður
síðan 1921, og jeg held að mjer hafði gefið tæpa 1 miljón kr., er
sje óhætt að se'gja, að á hverju alls ekki tekinn með í fjárlögin, en
einasta fjárlagaþingi hafi verið hann reyndist 1925 rúmleiga 2
um þetta rætt, og að hver einasta miljónir“.
fjárveitinganefnd hafi setið yfir Þeir, sem þetta lesa eiga sýni-
J)essu verki. Það mætti sjálfsagt lega að falla í stafi yfir þessari
■vitna til orða framsögumanna fjár óskammfeilni, að eftir að þingið
1924 hafi getað horft á útkomu
landsreiknings og sjeð þar inn-
komnar tekjur af lögum, sem
ekki var búið að staðfe'sta, en
verið svo óvandvirkt. að það hafi
ekki hirt um það!
Er auðvelt að áætla tekjur fjár-
laga. — 1925.
víkur því við, að svo
Hvernig
úr steini, undir sama þaki. — Með í kaupunum geta fylgt,
3 kýr, 1 hestur, vagn og aktýgi.
Semja ber við undirritaðan fyrir 15. n. k..
Þorleif Jóns§on,
Hafnarfirði. Símar: 9120 og 9141.