Morgunblaðið - 10.02.1937, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 10. febr. 1937.
MORGUNBLAÐIÐ
S
Rússneska
by Iti ngi n
eyðir sjálfri sjer
Frá málaferlun«im i Moskva.
Stalin telar þá enn tfll
vina sinna
Karl Radek helt að
hann myndi verða
dæmdur til dauða.
Dómararnir rökstuddu fang-
elsisdóm hans með því, að
hann hafi ekki tekið virkan
þátt í skemdaverkum gegn iðn-
viðreisn Sovjetríkjanna, þótt
hann á hinn bóginn hafi verið
einn úr miðstöð Trotskysinna.
Þegar Vishinsky, hinn opin-
beri ákærandi, sem eitt
sinn var framarlega í flokki
mensjevikka spurði Radek hvort
honum væri ekki ljóst, að það
væri dauðasök skv. hegning-
arlögunum að stofna til grimd
arverka, þá svaraði Radek:
„Jeg er ekki kunnugur hegn-
ingarlögnnum“.
„Þú munt kynnast þeim, um
það er rjettarhöldunum er lok-
ið“, sagði Vishinsky.
„En aðeins skamma stund“,
.svaraði Radek og hafði þannig
dauða sinn í flimtingum.
Játningar Radeks.
„Við ákváðum að annað-
hvort skyldum við gefast upp,
eða drepa nógu marga for-
ingja, frá Stalin og niðnr á við,
til þess að geta hrifsað völdin
í okkar hendur“.
Þetta er kjarninn í „játn-
ingu“ Radeks, sem stóð yfir
fullar fjórar klukkustundir.
Dómsalurinn var þjettskipaður
og viðstaddir voru m. a. s^ndi
herrar Breta, Frakka og Banda
ríkjanna í Moskva. Stundum
leit Radek í þykka vasabók
sem hann hafði við hendina.
Endrum og eins dreypti hann á
tebolla, sem GPU mennirnir
höfðu fært honum.
„Jeg viðurkenni að allar
sakir, sem á mig voru bornar, í
ákæruritinu, sem lesið var upp
hjer í rjéttinum í gær eru rjett-
.ar“, sagði Radek ennfremur.
,„Jeg var einn af foringjun-
um í hópi Trotskysinna, sem
starfað hefir leynilega hjer á
landi og jeg hefi stýrt grimd-
arverkum, rekið njósnastarf
gegn sovjetríkjunum, tekið þátt
í bollaleggingum, sem höfðu
að markmiði að hraða því, að
gerð yrði vopnuð árás á Sovjet-
sambandið og jeg hafði heitið
því að gera alt, sem í mínu
valdi stæði, til iþess að verða
Þjóðverjum og Japönum að liði,
ef þessar þjóðir segðu Sovjet-
sambandinu stríð á hendur með
það fyrir augum að steypa af
'stóli núverandi stjórn“.
,,Játning“ Muraloffs.
Einn hinna ákærðu, Mura-
loff, stjórnarfulltrúi í landbún-
aðarmálum, neitaði að gefa
upplýsingar á meðan á yfir-
heyrslu stóð á undan rjettar-
höldunum, en fyrir rjetti gaf
hann nákvæma skýrslu um
skemdastarfsemi sina, landráð
o. s. frv. Þegar hinn opinberi
ákærandi spurði hann hvers-
vegna hann hefði ekki viljað
gefa þessar upplýsingar fyr,
svaraði Muraloff:
„Þrátt fyrir að mjer hafi ver-
ið sýnd full kurteisi þegar jeg
var tekinn fastur og allan tím-
ann á meðan jeg sat í fangelsi,
var jeg reiður yfir því að jeg
skyldi hafa verið handtekinn.
Auk þess hjelt vinátta mín við
Trotsky mjer frá því að játa og
svíkja þannig vin minn. En er
jeg hafði hugsað málið ítarlega
frá öllum hliðum og komist að
þeirri ákveðnu niðurstöðu, að
ekkert myndi hafast upp úr
baráttu okkar gegn flokks-
(ríkis)stjórninni, og að engar
sigurvonir er hægt að gera sjer
í þessari baráttu, þar sem alt er
í framþróun og að verða öfl-
ugra og blómlegra í landi okk-
ar, ákvað jeg nýlega að iðrast,
svo að nafn mitt yrði ekki fram
ar tengt við gagnbyltingarbar-
áttu Trotskysinna“.
Lögð honum í
munn?
Þessi játning er tekin orðrjett
upp í „Manschester Guard-
ian“. Ef Muraloff hefir ekki
verið búinn að búa sig undir
þetta svar, við spurningu, sem
lögð er fyrir hann, án
jnokkurs fyrirvara, þá er ekki
hægt annað en dást að því,
hve fljótur hann hafi verið að
velja sjer orð, sem Stalin og
fjelagar hans vildu helst heyra
um blómlegar bygðir sovjet-
ríkjanna. En hver fær varist
þeirri hugsun, að einmitt Stalin
og fjelagar hans hafi lagt hon-
um þessi orð í munn, eins og
svo mörg önnur, sem fram
komu í þessum furðulegustu
málaferlum sem sögur fara af.
Það, sem er þó undarlegast
við þessi málaferli er, að sak-
borningarnir keppast við hinn
opinbera ákæranda um að bera
á sig sakir.
*
jatakoff var spurður að
því, sem vitni, hvað
hann hafi gert til þess
— en þenna
ekki.
Frá vinstri: Taneff, Knybysjev, Popoff, Ordskonikidshe,
Dimitroff, Stalin, Vorosjiloff, Manuilshi, Kaganovitj.
P
Trotsky.
að koma á sambandi milli
Trotskysinna í Rússlandi og
fulltrúa hinna relendu ríkja.
Pjatakoff svaraði „að eftir
hina glæsilegu valdatöku Hitl-
ers, hjelt Trotsky að styrjöld
við Sovjetríkin væri yfirvofandi
og að ósigur U.S.S.R. væri óhjá-
kvæmilegur, og að Trotsky-
sinnar yrðu þessvegna að taka
upp nýja stefnu samkvæmt því
og vinna að því að undirbúa
ósigur sovjetríkjanna með und-
irróðursstarfsemi.
„Trotsky hjelt því fram“,
hjelt hann áfram, ,,að flokkur-
inn gæti ekki komist til valda,
nema með nægilegum stuðn-
ingi frá erlendum ríkjum, og
þess vegna væri nauðsynlegt að
reyna að gera samning við þau
ríki, sem höfðu sig mest í
frammi — Japan og Þýska-
land — og að hann hefði sjálf-
ur þá þegar hafist handa í
þessu máli“.
„Samkvæmt fyrirmælum Trot
skys lijeldu Sokolnikoff og
Radek fundi og ræddu við full-
trúa þessara erlendu ríkja í
Moskva. Þessir fundir voru okk
ur mikilsverðir, þar sem þeir
færðu hinum erlendu fulltrúum
heim sanninn um, að Trotsky
væri ekki að semja við þessi
ríki upp á eigin spýtur, heldur
fyrir hönd samsteypunnar“.
Þegar hinn opinberi ákær-
andi spurði með hvaða skilmál-
um Þjóðverjar og Japanir hafi
heitið stuðningi sínum við
Trotsky, svöruðu bæði Radek
og Pjatakoff, að þannig hafi
verið frá kaupunum gengið, að
Þjóðverjar fengju ívilnanir fyr-
ir fjármagn sitt, að sovjetríkin
ykju innflutning sinn frá
Þýskalandi, að sovjetríkin sæju
Þjóðverjum fyrir hráefnum, að
Þjóðverjar fengju yfirráð yfir
fyrirtækjum, sem þeir hefðu
augastað á, og að látið yrði af
hendi landrými — Þjóðverjar
ættu að fá Ukraine, og Japan-
ir Amurhjeraðið og austur-
strönd Síberíu.
Þessir samningar boðuðu
viðreisn kapitalismans í Rúss-
landi, bættu hinir ákærðu við.
Brjef Trotskys.
Því er haldið fram, að Trot-
sky hafi skrifað í brjefi til
Radeks í desember 1935 á
þessa leið:
Það mun verða nauðsynlegt
að láta austurströnd Síberíu og
Amur af hendi við Japani og
Ukraine við Þjóðverja til að
vinna þar úr jörðu málma, gull
og fosfat, og sjá þeim fyrir
matvælum og fituefnum fyrir
lægra verð, en heimsmarkað-
urinn býður. Að láta Saghalien-
olíu af hendi við Japani og sjá
þeim fyrir olíu ef þeir fara í
stríð við Bandaríkin; að veita
þeim (Japönum) leyfi til að
vinna gull úr jörðu, að mót-
mæla því ekki að Þjóðverjar
leggi undir sig Donárríkin og
Balkanríkin, „og koma ekki í
veg fyrir að Japanir leggi und-
ir sig Kína“.
Samningarnir við
erlend ríki.
Sokolnikoff, fyrrum sendi-
herra Rússa í London,
lýsti fyrir rjettinum
samtali sem hann átti við full-
trúa „ónefnds erlends ríkis“.
Um það leyti sem samtalið fór
fram, var hann aðstoðar stjórn-
arfulltrúi í utanríkismálum.
Hann sagði, að Kameneff
(sem var tekinn af lífi eftir
Moskvamálin í fyrrasumar)
hefði gefið gefið sjer til kynna
á öndverðu ári 1934, að þessi
fulltrúi myndi e. t. v. leggja
fyrir hann tiltekna spurningu:
Vildi hann staðfesta það, að
skipulagður fjelagsskapur
stæði að baki samningaumleit-
unum Trotskys erlendis.
Þessi fulltrúi hins erlenda
ríkis, spurði Sokolnikoff einu
sinni, hvort hann vissi, -hvaða
uppástungur Trotsky hefði gert
stjórn sinni. Þessu játaði
Sokolnikoff. Fulltrúinn spurði
þá, hver væri skoðun hans á
þessum uppástungum. Sokolni-
koff kvaðst hafa svarað að
þær væru „í alla staði rjettar".
Hann bætti því við, að vinir
hans væru á sömu skoðun.
*
Vishinsky, hinn opinberi á-
kærandi, þurfti ekkert að hafa
fyrir þessum ,,játningum“. Og
þannig hjeldu málaferlin á-
fram.
Hversvegna Trotsky-
sinni?
Það er sagt að sakborning-
arnir hafi álitið — enda þótt
þeir segðust ekki vera sömu
skoðunar lengur — að stefnu-
skrá Stalins um nýjan iðnað í
Rússlandi hafi verið ofviða
rússnesku þjóðinni. Því er hald-
ið fram, að þeir hafi lltið svo
á (ásamt Trotsky), að Rússar
gætu ekki hrint af sjer árás af
hálfu fascista auðvaldsríkj-
anna. Þess vegna reyndu Radek
og fjelagar hans (segir sagan)
að steypa úr stóli núverandi
stjórn Rússlands, með því að
fremja skemdarverk, og með
undirróðri ,og jafnvel með því
að opna hliðin fyrir erlendri
innrás í Rússland.
Byltingin eyðir
sjálfri sjer.
Pegar byltingar eru bún-
ar að eyða öllum vin-
um sínum“, sagði Dante, hetjan
FRAMH. Á SJÖTTXJ SÍÐU.