Morgunblaðið - 01.02.1938, Side 5

í»riðjudagur 1. febr. 1938.
MORGUNBLAÐIÐ

IHorgmdblaðtd
eci
Útgeí.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjörar. J6n KJartansson og ValtÝr Stef&nason (&byrgOaraaaBur).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjðrn, auglýslngar og afgreiBala: Auaturatrsstl 8. — Slaal 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 & m&nuOl.
í lausasölu: 15 aura elntakiO — 35 aura meB JLeabOk.
Kosningarnar uían
[Reykjavíkur
KOSNING ASIGURINN
T'vað er ekki ofmælt að sig-
ur Sjálfstæðisflokksins í
íteykjavík við Alþingiskosning-
arnar í sumar var stærri og
/glæsilegri en fremstu vonir
:Sjálfstæðismanna stóðu til, og
kom andstæðingunum full-
komlega á óvart.
Það voru margar stoðir sem
runnu undir þann sigur, en sú
r sterkust, að augu ýmsra Reyk-
víkinga, er fest höfðu trúnað á
fagurgala sósíalista, og því
veitt þeim kjörfylgi, 'höfðu nú
• opnast og sjeð, að sitt er hvað
loforð og efndir. Alþýðu þessa
bæjar hafði skilist, að flest hin
rfögru fyrirheit höfðu verið
svikin, og að því fór svo fjarri
4-að ríkisstjórnin reyndist fær
um að skapa almenningi ný og
betri afkomuskilyrði, að aug-
’ljóst var orðið að orsakirnar til
vaxandi þrenginga fólksins
Vnátti rekja til beinna ráðstaf-
-ana valdhafanna.
Hin mikla kjörsókn Reykvík-
ínga við 'Alþingiskosningarnar
.20. júní síðastliðinn, hinn
jglæsilegi sigur Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík við þær
ikosningar var tilraun þeirra
kjósenda landsins, er besta
.hafa aðstöðuna til að fylgjast
ymeð viðburðum stjórnmálalífs-
ins, til þess að frelsa þjóðina
frá fjárhagslegri glötun, og
jþeirri frelsisskerðingu er í það
kjölfar siglir.
Reykjavík gerði þann dag
skyldu sína. 20. júní 1937
i.sýndu Reykvíkingar í verkinu,
að þeir ætla ekki að beygja sig
'mndir hinar erlendu ofbeldis og
ikúgunarstefnur.
Þeir af leiðtogum sósíalista
-er höfuðsök áttu, á hruni flokks
ins, hafa síðan ekki borið sitt
barr. Sá þeirra, er minstar átti
vinsældirnar, tók höfuðforyát-
una, braut allar samþyktir
flokksþinga Alþýðuflokksins,
sameinaðist kommúnistum og
kúgaði þá festuminni af fje-
lögum sínum til að ganga und-
ir okið.
Með „einum sterkum samein-
uðum flokki alþýðunnar“ átti
að brjóta á bak aftur vald
Sjálfstæðismanna í höfuð-
staðnum.
Það verður að játa, að erfitt
var að segja með vissu fyrir
um úrslit kosninganna á sunnu-
«daginn var.
Kosningasigurinn í sumar
;gaf miklar vonir. En aðstaðan
var að ýmsu leyti önnur. Þá
vorum við andstöðuflokkur —
drásaher. Nú stjórnarflokkur,
sem átti að verja vígið. Þá
.gerðu menn sjer vonir um að
atkvæði eins Reykvíkings gæti
ef til vill ráðið síðasta uppbót-
arþingsætinu og þar með riðið
baggamuninn um völdin á Al-
l)ingi og í ríkisstjórn. Nú þótt-
sust menn nokkuó vissir um
meirihluta í bæjarstjórn, og
hætt var við að ýmsir ljetu sig
minna skifta hvort sá meiri-
hluti yrði stærri eða minni. Þá
var kosið að sumarlagi, nú um
hávetur, og allir vita að veðrið
getur hamlað kjörsókn, jafnvel
í kaupstöðum landsins. Þá var
barist um völdin yfir öllu land-
inu, nú aðeins yfir Reykjavík.
Og loks, þá gengu Stauning og
Stalin fram hvor með sína fylk-
ingu, nú fylkti Stalin öllu lið-
inu.
Það var margt fleira sem gat
ruglað reikningana og raskað
niðurstöðunum.
Nú þurfa menn ekki lengur
að geta í eyðurnar.
Það fer altaf vel á að stilla
í hóf um stóryrðin, og hælast
ekki um yfir sigri. En í þessu
máli er ekki hægt að segja
sannleikann, ef þess er ekki
getið, að kosningasigur Sjálf-
stæðisflokksins á sunnudaginn
var, er stærsti sigur, sem flokk-
urinn hefir nokkru sinni unnið.
Hann staðfestir að höfuðvígi
Sjálfstæðismanna er óvinnandi.
Að þetta vígi er einmitt sjálfur
höfuðstaður landsins segir að
öðru leyti það, sem segja þarf.
Loks verður þó að bera fram
verðugar þakkir til Reykvík-
inga fyrir ötula og drengilega
framgöngu þeirra að þessu
sinni. Hafa þeir nú enn einu
sinni sýnt, að þeir eru sannir
forverðir þjóðarinnar og að
bæjarfjelag þeirra, Reykjavík,
er í orðsins bestu merkingu
höfuðstaður landsins.
Hjónaefni. Nýlega hafa opinber-
að trvilofun sína í Hafnarfirði ung-
frú Sesselja V. Pjetursdóttir og hr.
N. S, Berthelsen.
t £LuLýiZr
ljxToA- -i
JtWtvttmHnfót)
ö-Cf ko}jLpjLnrulLi)inrú}i
hxmruj- -ibCurruu. dox^
H af nar f j ör ður:
Þar marði samfylkingin sam-
an meirihluta, með 14 atkv.
mun. Tveir listar í kjöri, allir
þrír rauðu flokkarnir samein-
aðir gegn Sjálfstæðismönnum.
Fjekk A-listinn 983 atkv.
B-listinn 969 atkv.
Sjálfsttæðismenn hafa því
þar sem áður 4 menn í bæjar-
stjórn og eru það þessir:
Þorleifur Jónsson.
Loftur Bjarnason.
Guðmundur Einarsson.
Stefán Jónsson.
V estmannaey jar:
Sjálfstæðismenn í Eyjum
hjeldu meiri hluta sínum, 5
fulltrúar. Þar var Framsókn
með sjerstakan lista og fekk- 1
fulltrúa, en kommúnistar á-
samt sósíalistum 3.
Atkvæðatölurnar í Eyjum
voru þessar:
Sjálfstæðisfl. 866 atkv.
Kommún. og Alþfl. 655 atkv.
Framsókn 195 atkv.
Nazistar 62 atkv.
Nazistar komu vitanlega eng-
um að, enda aldrei við því bú-
ist.
Þessir Sjájfstæðismenn voru
vosnir:
Ársæll Sveinsson útgerðarm.
Ástþór Matthíasson forstjóri.
Guðlaugur Gíslason forstjóri.
Haraldur Eiríksson rafvirki.
Ólafur Auðunsson útg.m.
Lyrarbakki og Stokkseyri:
í kauptúnunum í Árnessýslu,
Eyrarbakka og Stokkseyri
fengu Sjálfstæðismenn við
}hreppsnefndarkosningarnar á
sunnudaginn meirihluta á báð-
um stöðunum, en höfðu áður
verið í minnihluta.
Að vísu komst 4. maður af
ista Sjálfstæðismanna á Eyr-
arbakka að með hlutkesti. Þar
var full samfylking milli Fram-
sóknar, sósíalista og kommún-
ista, en á annan hátt var talið
útilokað að rauðliðar sigruðu á
þeim stað.
Atkvæði fjellu þannig, að
listi Sjálfstæðismanna og listi
samfylkingarinnar fengu hver
um sig 154 atkv. En þegar til
ist fram úr 3. manni á lista só-
síalista og kommúnista.
En að svona skyldi fara þarna
kom til af því, að Sjálfstæðis-
menn sóttu kjörfund illa, en A-
listamenn mjög vel.
Atkvæði fjellu þannig:
A-listi 277 atkv.
B (Framsókn) 145 atkv.
C Sjálfstæðisfl. 353 atkv.
28 seðlar voru auðir, en alls
voru það um 200, sem ekki
greiddu atkvæði eða skiluðu
auðum seðlum.
Þeir menn sem komust að af
lista Sjálfstæðismanna, voru:
Ólafur B. Björnsson.
Þorgeir Jósefsson.
Haraldur Böðvarsson.
Borgarnes:
Þar urðu úrslit þau, að sam-
fylking Framsóknar, kommúni-
ista og sósíalista fekk meiri
hluta með 'eins atkvæðismun.
En einkum eitt atkvæði og'
þessar kosningar fekk Sjálfstæðis-
flokkurinn 44% greiddra atkvæða.
I kosningabardaganum t'iluðu
foringjar samfylkingarinnar mjög
digurharkalega, og töldu sjer víst,
að þeir myndu fá 6 menn kjörna,
svo Sjálfstæðismenn í bæjarstjórn
yrðu þar aðeins þrír.
Hugðu þeir að auka lcjörfylgi
sitt m. a. með því, að breiða út
allskonar óhróður og níð um Jón
A. Jónsson, sém var efstur á lista
Sjálfstæðisflokksins. En þessi her-
ferð þeirra Finns Jónssonar og
Hannibals Váldimarssonar liafði
sýnilega þveröfug áhrif við það,
sem ætlað var.
1 vígamóði sínum sögðu þeir
f jelagar á kosningafundum, að þeir
teldu það beinlí.nis vantraust á sig
frá „ísfirskri alþýðu“, ef éigi kæm-
ust 6 menn að af lista þeirra.
Þetta vantraust hafa þeir nú
fengið. Og vantraust á Hannibal
jafnvel fleiri, sem úrskurðuð Valdimarssyni sýndi sig enn betur
voru til samfylkingarinnar,
töldu Sjálfstæðismenn vera
gölluð, og verður því kosning
þessi kærð.
Sjálfstæðismenn, sem þar
komust að, eru Friðrik Þórðar-
son og Ásmundur Jónsson.
En af samfylkingarlistanum
komust tveir Framsóknarmenn
og einn kommúnisti.
Aukalisti kom fram við kosn-
ingar þess og stóðu þeir að
honum Þórður Teitsson og Ste-
fán Björnsson. Listi þessi, sem
Borgnesingar nefna „Sjöstirn-
ið“, fekk sjö atkvæði.
Stykkishólmur.
í Stykkishólmi var einnig full-
komin samfvlking Framsóknar,'
kommúnista og sósíalista. Eftir at-
kvæðatölunurn við síðustu hrepps-
nefndarkosningar bjóst hin þre-
falda sanifylking þar við því að fá
nú meirihluta. En það mistókst.
Sjálfstæðismenn fengu 161 atkv.,
en samfylkingin ekki nema 131.
Þeir fjórir Sjálfstæðismenn, er
kosningu lilutu þarna, eru Kristján
hlutkestis kom, kom upp hlut- Bjartmarsson oddviti, Hannes Stef-
ur Sjálfstæðismanna, svo
flokkurinn fekk 4, en samfylk-
ingin 3.
Sjálfstæðismonn þeir, sem
þarna komust að, voru:
Ólafur Helgason, kaupm.
Jóhann Bjarnason útgm.
Jón Jakobsson, bóndi.
Sig. Kristjánsson kaupm.
Á Stokkseyri voru þessir
Sjálfstæðismenn kosnir:
Bjarni Júníusson bóndi í Seli.
Símon Sturlaugsson, Kaðlast.
Þorgeir Bjarnason, Hæringsst.
Ásgeir Eiríksson kaupm.
Akranes.
Við hreppsnefndarkosning-
una á Akranesi, komust rauð-
liðar í meirihluta aðstöðu og
höfðu tvo lista í framboði. —
Komu þau úrslit mönnum á
óvart. Þar fekk samfylking só-
síalista og kommúnista 3 menn
kosna, Framsókn einn og Sjálf-
stæðismenn 3. Vantaði Sjálf-
stæðisflokkinn 16 atkv. til þess
að 4 maður á þeirra lista kæm-
ánsson, Sigurður Ágústsson og V.
Th. MÖller. Hinir þrír eru tveir
Framsóknarmenn og einn Alþfl.
En kommúnisti var neðar á þeirra
lista.
Patreksfjörður.
Þar er flokkaskiftingin í hrepps-
nefndinni eins og hún var, tveir
Sjálfstæðismenn, einn Framsóknar-
maður og tveir Alþýðuflokksmenn.
Sjálfstæðismenn fengu 128 at-
kv., A-listinn 132 atkv. og Fram-
sókn 62. Kjörsókn var mikil. —
Sjálfstæðismenn, sem kosningu
hlutu eru Páll Christiansen verk-
stjóri og Friðþjófur Ó. Jóhannes-
son. —
ísafjörður.
Á ísaf. lijelst hin sama flokka-
skifting í bæjarstjórn og áður var.
Samfylltingin fjekk 5 kosna, en
Sjálfstæðismenn fjóra.
En atkvæðatala Sjálfstæðisfl.
hækkaði frá því við Alþingiskosn-
ingarnar í sumar. Atkvæðamagn
Sjálfstæðisflokksins var í sumar
42y3% af kjósendatölunni. En, við
í því, að vart var hreyft við roðun
listanna við þessar kosningar,
nema hvað allmargir strikuðu
Hannibal út af A-listanúm.
Einn fylgismaður Alþýðufloklts-
ins lagði svo mikla álúð við að
lýsa vantrausti sínu á llanmbal, að
hann óviljandí ónýtti atkvæðaséð-
il sinn með því að skrifa beinlínis
á hann: „Vil ekki Hannibal!“ Á
46 seðlum alls var Hannibal ann-
aðhvort strikaður út, ellegar færð-
ur ueðar á listann.
Þen' 4 Sjáífstæðismenn, sem
kosningu hlutu, voru: Jón A. Jóns-
son, Jón Fannberg, Árngrínmr
Bjaniason og Matthías Ásge.irsson.
Siglufjörður.
Á SigÍufirði var Framsókn ekki
með í samfyBdngunni. Þar breytt-
ist flokkaskiftingin í bæjarstjórn-
inni frá því sem hún áður var.
Sjálfstæðisflokkurinn hafði þrjá
bæjarfúlltrúa og 'hjelt þeim. Fram-
sókn hafði 2, en misti annan,
og kommúnista-samfylkingin fekk
5, en hafði 4.
Atkvæði fjellu þannig:
A-listi 672 atkv.
B-listi, Framsókn, 253 atkv.
C-listi, Sjálfst.fl., 386 atkv.
Akureyri.
Á Akureyri vann Frams. aftnr
á móti 1 sæti, hafði 2, en fjekk 3 í
bæjarstj. Sjáifstæðismenn höfðu
þar bancíalag við menn utan flokks
ins, er nefndu sig „óháða borgara“.
Þeir höfðu S bæjarfulltrúa, en
fengu 4 kosna nú. Kommúnistar
höfðu 3 og hjeldu þeim, enda þótt
atkvæðatala þeirra lækkaði frá því
í sumar. En Alþýðuflokkurinn
hafði þarna framboðslista út af
fyrir sig, með Erlingi Friðjóns-
syni. Var hann eini fulltrúi Al-
þýðuflokksins, og komst að.
Listi Sjálfstæðismanna og „6-
háðra borgara“ var þannig skip-
aður, að Jón Sveinsson fyrv. bæj-
arstjóri var efsti maður, þá Axel
Kristjánsson, Brynleifur Tobías-
son, Indriði Helgason, Arnfinna
Björnsdóttir, Jakob Karlsson.
En við kosningarnar var Jón
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.