Morgunblaðið - 05.06.1938, Qupperneq 5

MORGUNBLAÐIt)
5

Sunnudagur 5. júní 1938.
P
Vi
iá
= JfttorgtroMafiifc -------------------------------------
Ctgef.: H.f. Ápvakur. Heykjavlk
Rlífltjörar: Jftn KJartan«*oD o* Vtltýl 8t*tAnMon (ábjr*t»armat5ur)
Autflýfllnjfar' Árnl óla
RitstjArn. auglýnlng&r or afrTttHSala: Auaturatraitl t. — 81ml 1S00.
Ágkriftarirjald• kr. 8.00 á nánutSt.
í lausasölu: 15 *ur* ointAkltt — tl anra m«0 Lttgbök.
MÓMAÐURINN
Við íslendingar höfum. lýst'
yfir ævarandi hlutleysi. j
Við höfum engan her og okk- J
ar von er, að fá að búa í friði ^
og sátt við allar þjóðir. Við|
jþurfum þessvegna ekki að gera;
xáð fyrir því, að nokkru sinni
Jkomi til þess, að kveðja þurfi
menn til vopna, til sóknar eða
varnar í hernaði við aðrar
þjóðir.
En þótt þessu sje þannig
varið, er hiit engu að síður
staðreynd, að mannfall okkar
.árlega er sambærilegt við
mannfall hernaðarþjóða 1 ó-
friði.
!En hvernig má það vera, að
uslenska þjóðinn missi árlega
fjölmennan hóp sinna bestu
sona, rjett eins og um ófrioar-
iþjóð væri að ræða?
Ástæðan er sú, að höfuðat-i
wxnnuvegur þjóðarinnar er svo
áhættusamur, að sjómennirn-
ir, sem þenna atvinnuveg stunda
leggja líf sitt í hættu á svip-
aðan hátt og hermenn annara
j)jóða, sem fara í hernað. Veðr-
áttan við Islandsstrendur er
svo dutlungafull, að hún g;etur
á svipstundu breytt spegilsljett-
um haffletinum í ólgandi haf-
rót. Þá er voðinn vís. Þessvegna
er hugarfar aðstandenda ís-
lenska sjómannsins, þegar þeir
fylgja honum til skips svipað
og aðstandenda hermannsins,
sem fer til skotgrafanna. Vonin
um endurfundi er jafn stopul.
★
Sjómannadagurinn er á morg
un. Það er í fyrsta skifti, sem
sjómaðurinn fær sinn dag hjá
þjóðinni. Er það ekki ein-
kennilegt, að sjómaðurinn skuli
ekki fyrir löngu hafa fengið
sinn dag, eins og svo margar
aðrar stjettir þjóðfjelagsins?
Er ástæðan sú, að þjóðin hafi
gleymt ,,hermönnunum“, sem
úreltum. Það þarf mikið átak
til þess að endurnýja skipa-
stólinn og eins og hag útgerð-
arinnar er nú komið, er hætt
við, að sú endurnýjun dragist
of leiigi, ef Alþingi ljettir þar
ekki undir að einhverju leyti.
Ný og fullkomin skip, útbúin
bestu tækjum er besta öryggi
sjómannsins.
Þá má minna á það, að varla
getur það talist vansalaust, að
ekki skuli vera til fullkominn
skóli, sem býr sjómennina und-
ir lífsstarfið. Nokkur skriður
er nú kominn á þetta mál, en
því verður að hrinda í fram-
kvæmd án tafar. Fullkominn
stýrimanna- og vjelstjóraskóli,
búinn bestu tækjum^ nútímans
myndi verða veigamikill þáttur
í því, að tryggja öryggi sjó-
mannsins.
★
Einn liðurinn í dagskrá Sjó-
mannadagsins á morgun , er
minning druknaðra sjómanna.
Minningin er látlaus: Þögn, og
þvínæst syngur söngsveit sjó-
manna: Þrútið var loft.
Hernaðarþjóðir heiðra á svip-
aðan hátt minningu þeirra, er
fallið hafa á vígvellinum. Við
gröf ,,hins óþekta hermanns"
ríkir helgi. „Hinum óþekta sjó-
manni“ Islands hefir enn ekki
verið reist neitt minnismerki,
en á það mál er nú einnig kom-
inn nokkur skriður.
En minnismerki ,,hins óþekta
sjómanns“ Islands verður ekki
hróflað upp á einum degi. Til
þess þarf vel að vanda. Það á
að vera musteri og væri vel við
eigandi, að það geymdi allar
minjar sjómannsins, þar sem
saga hans frá fyrstu tíð væri
skráð.
Umræðuefnið í dag:
leggja lífið í sölurnar í hvert
sinn, erþeir leggja út á djúpið?
Nei, ástæðan getur ekki verið
þessi, heldur hin, að sjómað-
urinn er alla daga ársins svo
ríkt í huga þjóðarinnar, að
henni hefir fundist einn dagtur
ekki nægja til minningar um
hann.
Þó er það mjög vel til fallið,
að láta sjómannirin fá sinn
dag. Ekki til þess sjerstaklega,
að nota daginn til þess að ausa
yfir hann væmnu lofi, heldur
hins, að minnast þess, hvað
hægt er að gera til þess að
tryggja líf hans í baráttunni
við hin óblíðu náttúruöfl.
> ★
Margs er að minnast í því
:sambandi, og þá ekki síst þess,
að skipastóll okkar Islendinga
er mjög úr sjer genginn og
þarfnast skjótrar endurnýjun-
ar. En það hlýtur öllum að vera
Ijóst, að öryggi sjómannsins er
margfalt meira á nýjum, full-
komnum skipum, en gömlum og
Vanræksla ríkisstjórnar-
innar við sjávarútveginn.
# , , ,
Skemdarnáttúra. Það er v,erið að
reyna að pi'ýða bæinn, meðal ann-
ai-s með því að gera blómabeð á
Austurvelli og í Hljómskálagarð-
iixxim. En svo er skemdarnáttúra
sumra manna rík að þeir geta ekki
sjeð blómabeðin í friði, heldur
verða að troða þau og spai'ka xit.
Þeir eru ekki að hugsa um þótt
þeh' óhreinki skóna sína. Ef sljett-
urn og þurrum gangstígunum vaða
þeir xit í vot moldarbeðin. Hvað
gengur að þessum mönnum? Það
er einhver öfuguggaháttur, ein-
hver geðsjúkdómur, sem þyrfti að
líta eftir, áður en hann ágerist og
kemxxr kannske frarn. í öðrum
myndum. Vill eltki lögreglan hafa
þetta í huga þegar hún sjer menn
með molduga skó?
— Heykjaoíkurbrjef —
------ 4. júní ---
Ginningarfífl
Finns.
jegómanxaðxxr vestur á laxxdi,
Kristján xxokkur frá Garðs-
stöðxxm, hefii' látið narfa sig til
að skrifa uin „skuldaskilin nýjxi“
í Tímadagblaðið hjer í bænum.
Er Kristján þarna nxeð allskonar
skæting til Morgunblaðsins og út-
úrsnúning. Ætlast hann sýnilega
til þess, að Finnxxr stingi ein-
liverju að sjer fyrir greiðasenx-
ina. Enda er Finnur víst ekki
ofgóður til þess, þegar hann er
búinn að fá 90 þxxs. krónurnar frá
Skúla!
Þetta mál er svo voxxlaust fyr-
ir )>á, senx að þvx standa, að þeir
hafa sjeð sinn kost vænstan að
þegja um: ]iað. En það -er ljótt að
vera að etja Ki-istjáni frá Garðs-
stöðum á foraðið, því þótt lije-
gómlegXur sje og lítils virði, telja
margir hann ofgóðan til þess að
að gerast beint ginningarfífl
Finns Jónssonar.
Skottulæknir.
önuum finst eit.thvað nxerki
legt við það, að Eysteinn
Jónsson er altaf að hæla sjer. En
það er ekkert nýstárlegt við þetta.
Það liefir vei'ið einkenni skottu-
lækna á öllum öldunx, að þeir
reyna að telja sjúklingum .sínum
trú xxm, að þeim sje altaf að
batna. Þeir sem lengst hafa kom-
ist í þessara sjerstöku læknament,
hafa stundum fengið þá viður-
kenningiu að beyra sjúklinginn
segja: Jú, takk, nxjer firist jeg
altaf vera að hressast — um leið
og öndin hefir skroppið úr búkn-
xxm!
„Sjúklingurinn“ hans Eysteins
skrimtir nxx ennþá, og hann er
ekki aðframkomnari en það, að
hann leyfir sjer að vera á alt ann-
ari skoðxxn um líðan sína, en sjálf
xxr „læknirinn". Þegar Eysteinri
segir: Hjer er alt í lagi, er svar-
að einum rónxi frá atvinnuvegum
landsmanna t.il sjávar og sveita:
Nei, herra skoftulæknir, hjer er
ekkert í lagi, hjex er alt í stak-
asta ólagi! ,
Ef framleiðendur mættu kjósa
S'jer lælsni, eins og tíðkxyst í sjúkra
samlögum, mundu þeir ekki nefna
Eystein. Hann yrði að gjöra svo
vel og loka „stofunni" sinni og
hætta öllunx „praxis“ í fjármál-
um landsins.
Endaskifti.
ysteini Jónssyni liefir tekist
alveg fui’ðanlega að hafa
endaskifti á gamalli kenningu um
það, að nxenn eigi að vera börn í
hrekkvísi en ekki í skilningi.
Hann hefir vaxið og vel dafnað í
hrekkvísinni. En að því er skiln-
inginn snertir liefir hann verið
blessunarlega laras við alla vaxt-
arverki.
En af þessum nxisvexti leiddi
meðal annars það, að Eysteinn
skrifaði „Konsessjón" í vasabók-
ina sem týndist. Þetta er líka á-
stæðan til þess, að hann telur sig
hafa bætt úr gjaldeyrisvandræð-
unum, þegar þau hafa aldrei meiri
verið. Á sama reikninginn verður
líka að skrifa þær upplýshigar,
sem hann gaf Alþingi í vetur um
fjái'liagsafkoniuna 1937. Og svo
má ekki gleyma því, að þótt blað
Eysteins þreytist ekki á að
skamnia kommxxnista, þá vita þeir
góðu herrar, að ekki er mark á
því takandi. „Utbreiðsluf jelag
Stalins" trxiir engum manni bet-
ur fvrir málurn sínum en fjár-
málaráðherra landsins.
Þungt álag.
egar Haraldur Guðmundsson
var „dreginn xxt“ úr ríkis-
stjói’iiinni, var Skxxli Guðmtunds-
son „dreginn inn“ í staðinn. Eng-
um dettur í hug „stóri vinning-
urinn“ í sambandi við5 þann
„drátt“, og hefði þó nxátt teljast
sæmilegmxx, nxanni þakklátt verk,
að taka við af Haraldi, svo inni-
lega sem menn voru orðnir leiðir
á „mjögsitjandanum“.
Það hefir meðal annars liáð
Skúla, að við skipun sína í brauð-
ið, tólc lxann við noktíuð þungu
álagi af fyrirrennara sínum. Hann
þui'fti senx sje að innleysa 90 þxxs-
und króna eftirkröfu frá Finni
Jónssyni og fleiri stuðningsmönn-
mn stjói'narinnar í Alþýðuflokkn-
um.
Skúli fór ákaflega laumulega
með þenna böggul, sem fylgdi
skammrifinu. Hann læddi 90 þús.
krónunum inn á fjárlögin við
þriðju umræðxx og lijelt víst í ein-
feldui sinni, að ekki „sæist til
sín“. En þetta fór öðruVísi en
ætlað var. Skxili var staðinn að
verki og verkið varð óþokkasælt.
En það verður að segja Skúla til
maklegs lofs, að hann hefir haft
vit á að þegja. Hann finnur, að
engum vörnram verður við komið.
Sleginn niður í fyrstxx umfei’ð
og talinn xxt! Þannig endaði
fyrsti kappleikur Skxxla Guð-
nxundssonar.
Íslandsglíman.
enn liöfðu mikla ánægjxx af
Íslandsglímxmni að þessu
sinni. Glxmrakóngurinn, Lárus
Salómonsson er ekki einungis jöt-
unn að burðum, heldur glxnxir
hann líka ágætlega. Við glímuna
á miðvikxxdagskvöldið mátti ef til
vill segja, að hann neytti einu
sinni aflsmunar. Það var í glím-
unni við fyrverandi glínxukon-
>ung, Skúla Þoi'leifsson. En Slaxli
hafði ekkert ilt af því að fást við
mann, sem honum var miklu sterk-
ari, því sjálfur virðist hann lxafa
lítið sjer til ágætis sem glímu-
maður, annað en góða burði. Að
minsta kosti var glíma lians á
miðvikudagskvöldið honum txl lít-
ils sóma.
Af áður óþelitum glímumönn-
ram vakti Sigui’ðui' Guðjónsson
frá Vestmannaeyjum mesta eftir-
tekt. Hann er ekki stór vexti,. en
afar snar, brögðóttur og harð-
skeyttur.
Menn skemtu sjer ágætlega á
Íslandsglímxxnni og vona margir,
að nú sje að hefjast ný glímu
öld hjer á landi.
Vanhugsuð árás.
Tímadagblaðinu í dag birtist
óvenjuleg rætni og óvenjxx-
lega vanhugsuð níðgrein um hinn
nýja Skátaforingja á íslandi, Dr.
Helga Tómasson. Höfundur þess-
arar ritsmíðar er forstjóri Áfeng-
isverslxmarinnar, Guðbrandur
Magnússori. Er honxxm sýnilega
mikið í mun að draga þennan vin-
sæla alþjóðfjelagsskap inn í deil-
xxr íslenskra stjórnmála. Gerir
hann löngu liðna atburði að uppi-
stöðu ái’ásar sinnar.
Guðbrandur heldur víst, að
liann vinni einhverjum þægt vei’k
með Jiessari grein sinni. En ef
hann gæti yfirvegað það mál,
ímmdi hann komast að þeirri nið-
urstöðu, að þetta frumhlaup hans
getur engum orðið að liði, en
mörgum til leiðinda. Hafa póli-
tískir aðstandendur Guðbrands
fullkomna ástæðu til þess að biðja
forsjónina að forða sjer frá þess-
'Um framhleypna vini sínúm.
Heimsókn Reumerts-
hjónanna.
eimsókn þeiri’a Reumerts-
hjónanna er vafalaust merk
asti atburðurinn í leiklistai’sögu
íslendinga. Menn hafa kynst leik-
listinni í sinni fullkomnustu
mynd. Er enginn vafi á því, að
leikmenning okkar liefir haft mik-
ið og varanlegt gagn af koxnu
þessara snillinga. Poul Reumert er
vafalarast einhver tilþrifamesti
leikari sinnar samtíðar. Allur leik
ur hans er borinn uppi af karl-
mannlegum þrótti, jafnt í við-
kvænxni sem ofsa. Hann ræður
yfir ólíkustu blæbrigðum raddar
og látbragðs. Hann veknr aðdáun
allra, sem kynnast list hans.
En eins ög Poul Re;xxmei’t hríf-
xxr menn með karlmensku sinni,
eins töfrar Anna Borg áhorfend-
ui’ixa með kvenlegum þýðleik og
yndisþokka. Þau vei’ða hvort um
sig ógleymanleg öllum þeim, sem
tækifæri höfðu td að komast í
leikhixsið meðan á gestaleik þeii’ra
stóð.
Síídarsalan til
Ameríku.
fyrraharast urðu allhvassar um
ræðxxr í blöðunum um síldar-
sölxxna til Ameríku. Hjeldu xit-
gerðarmenu því fram, að þangað
hefði mátt selja miklu meiri síkl
en fjekst vegna afskifta Síldar-
sölunefndar. Finnur Jónsson hafði
orð fyrir nefndinni. Hann þótt-
ist sýna fram á það með alv^g ó-
hrekjandi sönnuuum, að matjes-
síldarmarkaðurinn í Ameríku væri
ekki nema 60 þús. tunnur alls.
En af þessum 60 þxxsund tunnum
veiddu Ameríkumenn sjálfir að
minsta kosti 35 þús. Innflntning-
urinn gæti því ekki orðið yfir 25
þxxs. tunnur alls. Þóttist Finnur
mjög af því „afreki“ að koma
15—17 þús. tunnum á þennan
„þrönga“ markað.
Með þessum upplýsingum ætl-
aði Finnur að berja niður alla
gagnrýni á aðgerðai’leysi Síldar-
xxtvegsnefndar. En skamma stjuaid
vei’ð;ur hönd höggi fegin. Nxx er
frá því skýrt, að þegar sje búið
að selja 30 þús. tunnur til Ame
ríku. Hvernig má þetta vera, ef
hámark innflutnings erleridrai’
síldar er ekki nenxa 25 þúsxind
tunnur, eins og Finnur sagði í
fyrra ?