Morgunblaðið - 21.07.1938, Blaðsíða 5

Fimtudagur 21. júlí 1938
MORGUNBLAÐIÐ
5
----------- JPtorgintMafttd -------------------------
Útgref.: H.f. Árvakur. KaykJaTlk.
Rltktjðrar: Jðn KJartuuaon OC V»ltfi 8t«tkn««o» (CbyrcBmxmnBur).
Auglýklngrar: Axnl óla.
Rltktjðrn, auclýalncar og afcralBaln: AmtnnitMrt! a. — Blml 1«00.
ÁakriftarcJald: kr. 1,00 A mknnBL
í lauaaaðlu: li aura alntaklS — li ana ma8 Laabðk.
Lokun Mentaskólans
UM DAGINN OG VEGINN
landafræðinni, sem við lásum
hjer á árunum stóð eitt-
íivað á þá leið, að ekki þyrfti
nema að skafa dálítið utan af
Rússanum, þá kæmi Tartarinn
fram. Það má segja eitthvað
líkt um Tímamennina okkar. —
J?ar þarf ekki að „skafa“ lengi
til þess að durturinn komi í Ijós.
Eitt aðalvopnið í baráttu þess-
„ara manna hefir löngum verið
rígurinn milli sveita og kaup-
sstaða. Látlaust hefir verið sleg-
ið á strengi hleypidóma og öf-
sindar. Sögusmetti og rægju-
:rófur hafa hlaupið um allar
rsveitir með viðeigandi fótbún-
;aði. Auðvitað hefir rógnum alt
xa,f verið beint alveg sjerstaklega
gegn Reykjavík. Árum saman
mátti helst ekki nefna íbúa höf-
uðstaðarins rjettu nafni í mál-
gögnum Framsóknar. Þeir hjetu
;ýmist ,,Grimsbýlýður“, „malar-
.skríll“, eða öðrum álíka við-
íeldnum heitum.
Einn þektur rithöfundur
'Tímamanna skrifaði fyrrr nokk-,
urum árum grein um Reykja-
vík. Hann mintist meðal ann-
.ars á útlit Sundhallarinnar. En
framkvæmd verksins hafði þá
tafist ár eftir ár vegna svika
Framsóknarmanna í málinu. —
Yar nú svo komið að húsið var
orðið mjög illa leikið. Meðal
annars höfðu flestar rúður ver-
ið brotnar í því, að því er þess-
um manni sagðist frá. Og mað-
urinn var ekki lengi að hafa
upp á sökudólgunum. Það voru
„íhaldsbörnin í Reykjavík“, er
brotið höfðu rúðurnar!
Á fundi, sem haldinn var í
fjarlægum landshluta fyrir
nokkrum árum, komst einn til-
‘tölulega græskulaus Tímamað-
ur svo að orði, að á heimilum
,.höfðingjanna í Reykjavík“
■væri ekki óalgengara að drekka
'kampavín, en „svart og sykur-
laust kaffi“ á fátækum sveita-
heimilum.
Eftir þingrofið 1931 voru
’haldnir alm. mótmælafundir
hjer í bænum dag eftir dag. Þá
•stóðu Reykvíkingar nálega sem
einn maður um að heimta al-
:menn mannrjettindi á við aðra
landsbúa. Þá kom það fyrir að
ein rúða brotnaði hjer í húsi.
„Uppreisnarmönnum“ var kent
rúðubrotið. Og þessa tilefnis
hafa Tímamenn aldrei kallað
dagana eftir þingrofið annað en
,„skrílvikuna“.
En það sýnir ákaflega vel
hugsunarhátt þessara manna,
:að þetta eina rúðubrot var tal-
inn miklu meiri viðburður, en
stjórnarskrárbrotið, sem þeir
fröjndu ,sjálfir vegna þess, að
menn höfðu leyft s.jer að fara
þess á leit, að höfuðborg ís-
lands yrði ekki framvegis beitt
j-ifn harkalegu misrjetti og
verið hafði um val á fulltrúum
■á löggjafafsamkomu þjóðarinn-
Nú er það svo um þau dæmi,
sem nefnd hafa verið um
Reykjavíkurróg og ,,íhaldsróg“
Tímamanna, að þeirra hefir
verið leitað í pólitísk blöð og á
pólitíska mannfundi. Þetta
mundu sennilega taldar nokkr-
ar „málsbætur“ fyrir rjetti. En
þá fer skörin að færast upp í
bekkinn, þegar starfsmenn al-
þjóðastofnunar, sem á að vera
menningarstofnun og algerlega
hlutlaus, nota aðstöðu sína til
þess að fara með andstyggileg-
sta róg á hendur íbúum þessa
bæj ar.
Eitt af skemtiatriðum út-
varpsins á að vera hin vikulegu
erindi Jóns Eyþórssonar um
daginn og veginn. Það eru nú
að vísu æði skiftar skoðanir um
það, hvað Jón sje skemtilegur.
En sleppum því. Hann hefir
til þess alla tilburði, hvernig
sem árangurinn verður. Nú ný-
lega var Jón Eyþórsson að
fræða áheyrendur sína á því, að
Reykvíkingar væri helst ánægð-
ir yfir því, að engin síld veidd-
ist, vegna þess að með því móti
mætti kannske losna við ríkis-
stjórnina.
Þessum manni er borgað af
almannafje til þess að bera
fram þennan óþokkaskap fyrir
hlustendur um land alt.
En fyrir utan þá ónáttúru-
kendu illgirni, sem í þessum
viðbjóðslega rógi felst, hljóta
menn að undrast það hyldýpi
heimskunnar, sem að baki leyn-
ist.
Ffverjir af íbúum Reykjavík-
ur geta glaðst af því, að síld-
in bregst: Útgerðarmennirnir?
Ætli þeirra hagur sje ofgóður,
þótt sæmilega aflaðist. Sjó-
mennirnir? Þeir eru ýmist ráðn-
ir upp á hlut, eða þá kaup, og
,,premíu“? Eiga kaupmenn og
iðnaðarmenn að fagna því, að
kaupgetan minkar í landinu
vegna framleiðslubrests? Eiga
þeir að fagna síldarleysinu,
vegna þess, að það verði til að
luka innflutninginn til lands-
ins? Hverjir eiga að fagna?
Hvaða maður á íslandi til sjáv-
ar eða sveita fagnar því, að
hallæri geti skollið hjer yfir
á næstu mánuðum?
Nefnið þessa menn, Jón Ey-
órsson, eða standið ella uppi
m rógberi og andstygð góðra
manna!
Umræðuefnið í dag:
Sainvinna Breta og Frakka.
Þýski svifflugleiðangurinn, sem
hjer liefir dvalið undanfarið ög
mestan þátt átti í flugsýningunni
á sunnudaginn, fer hjeðan heim
leiðis 28. þ. m.
Knattspyrnufjel. Valur. 1. flokk
ur, æfing í kvöld kl. 7^2 á í-
þróttavellinum.
Sigurður Guðmundsson
skólameistari á Akur-
eyri er hjer í bænum. Blaðið
hefir haft tal af honum um
ýmislegt, sem að skólamálum
lýtur.
Hann er hjer m. a. til þess
að koma því til leiðar, að
hægt verði að fjölga kenslu-
deildum í Mentaskólanum á
Akureyri, því aðsóknin
eykst stöðugt að skólanum,
en SÍRurður og samverka-
menn hans vilja ekki með
nokkru móti tepna aðgang
að Mentaskólanum þar, eft-
ir því sem er á þeirra valdi,
þykir það mikill ábyrgðar-
hluti.
Jeg skil ekki í yklmr Reykvík ■
ingum, segir Sigurður, að þið
skulið láta bjóða ylikur það, að
loka Mentaskólanum, eins og hjer
hefir verið gert. Þetta er að mínu
áliti hrein óhæfa og stórhættu
legt fyrir uppeldi og mentun þjóð
arinnar.
*
Jeg heyri sagt, að hjer sje bor-
ið við húsnæðisleysi. En skyldi
það ekki vera eitthvað annað,
sem vantar þá samtimis?
Þannig lítur það út fyrir okkar
augum. Akureyrarskóli var, eins
og kunnugt er, bygður fyrir 100
nemeiidur. En í vetur nutu 270
nemendiir þar kenslu.
Það veldur vitanléga talsverð-
um óþægindum, að hafa skólann
svo mjög skipaðah. En þetta er
hægt. Reynslan liefir sýnt það.
Og það er hægt, án þess að not
skólavistarinnar rýrist að nokkru
ráði fyrir nemendurna.
Til þess að fá kenslurúm fvrir
allan þenna fjölda nemenda, höf-
um við þurft að láta kensluna
byrja á mismunandi tímum á
morgnana. Sumir byrja ld. 8, aðr-
ir kl. 9 og enn aðrir ekki fyr
en kl. 10.
Og kenslustundir þurfa að
standa yfir á þeim tíma, sem ann-
ars er venjulegt matarhlje, frá
kl. IIV2—121/2 miðdegis.
★
Án þess að jeg hafi haft tæki-
færi til að gera nákvæmar tillög
ur um það, hvernig fleiri kenslu-
deildum verði komið fyrir í
Mentaskólanum hjer, þykist jeg
af kunnleika mínum á húsakynn-
um skólans, og samanbiirði á
nemendafjölda hans og núverandi
nemendafjölda Akureyrarskóla,
mega fullyrða, að það sje hægt að
fjölga deildum í Mentaskólanum
hjer, að óbreyttu húsnæði hans.
En ekki getið þið haldið áfram
að bæta við í skólann á Akureyri,
ef aðsókinn eykst enn?
Nei. Vitaskuld er það ekki
hægt. Fyrstú breytingu á hús-
næði skólans hugsum við okkur
þá, að losa söfnin úr skólahús-
inu, og byggja vfir þau sjerstakt
hús, Kenna má þá tilteknar náms-
greinar í þessum nýju stofum,
sem söfnin verða geymd í. En
! þá komast söfnin úr eldhættu
I timburhúsinu, og mun enginn
óhæía
Kvenfólkið helst ekki í meiri
hluta. -- Kvennaskólinn
sem stúdentaskóli. — Um-
sögn Sigurðar Guðmunds-
sonar, skólameistara.
kunnugur bera á móti, að brýn
nauðsyn sje á því.
Stúdentsmentunin
skást.
Þið verðið að gæta að því, að
eins og skólakerfi okkar er nú,
þá er stúdentsmentunin skást,
bæði vegna þess, að þeir nemend-
ur fá þtaðbesta und/rbúnings-
mentun, og vegna þess, að nám-
ið í sjálfu sjer veitir nemendun-
um best uppeldi og þjálfun.
Til þess að ná stúdentsprófi
þurfa nemendurnir að leggja á
sig mikið erfiði. Og þeir þurfa
að venja sig við reglubundið náin,
nákvæma vinnu. Þetta er ungu
námsfólki mjög nauðsynlegt.
)Svo er það annað mál, að allur
stúdentaskarinn á ekkert erindi
inn á embættismannaveginn. En
það er Háskólans að sjá um það.
Stúdentspróf er góður undirbún-
ingur undir lífið, ef námið er vel
rækt. Og þessi skásta mentun, sem
völ er á fyrir ungt fólk, á að
standa öllum opin, hvar sem menn
alast upp í landinu, hvort það er
í Lækjargötu eða á Langanesi.
Og menn eiga að geta fengið
þessa mentun jafnt efnaðir sem
fátækir.
Síðan Mentaskólanum hjer var
lokað, koma vitaskuld margar
umsóknir Uorður til okkar hjeð-
an að sunnan. En þó við værum
allir af vilja gerðir, getum við
ekki tekið við straumnum hjeðan
frá lokuðum dyrum Reykjavíkur-
skólans.
★
Mjer er alveg óskiljanlegt, að
sósíalistar skuli styðja lokuri
Mentaskólans. Sálin í þeirra
stefnu er sú, að rnenn fái jafn-
rjetti um tækifæri til að reyna
sig og njóta sín. En með því fyr-
irkomulagi, sem nú er við inn-
töku hjer í Mentaskólann, fer
því fjarri að þessum skilyrðum
sje fullnægt.
Því það sjer hver maður, að
efnafólk hjer í Reykjavík, sem
getur kostað miklu fje til að und-
irbúa börn sín undir inntöku-
próf, það hefir forrjettindaað-
stöðu, eða börn þeirra, til þess
að ná inntökuprófi í Mentaskól-
ann. Þetta er algerlega gagn-
stætt öllum jafnrjettisanda.
Mín skoðun er, að inntökupróf
eigi einmitt að vera ljett. En erf-
iðið bvrji fvrir alvöru, þegar nem
andinn er korninn inn fyrir veggi
skólans.
Það liggur í augum uppi, að
úrval það, sem nú er gert á nem-
endahóp þeim, er æskir inntökn
í Mentaskólann, er á engan hátt
þannig, að það veiti tryggingu
fyrir því, að þeir, sem eiga mest
erindi að stúdentsprófborði, kom-
ist í skólann. T. d. bráðþroska
meyjar standa þar betur að vígi
en seinþroska sveinar. Auk þess,
svo mjög sem fjöldinn, sem úti-
lokaður er, er beinlínis órjetti
beittur.
Kvenstúdentar.
Ein af afleiðiugum þessa fyr-
irkomulags, sem hjer ríkir, er
það, að kvenstúdéntar eru orðn-
ir tiltölulega altof margir. Stú-
dentsmentun er góð, jafnt fyrir
stúlkur sem pilta. En það ér mín
skoðun, að skólalífið missi nokk-
uð af alvöru sinni og heilbrigð-
um starfsanda, ef stúlkur verða
í meirihluta í kensludeildunum
og móta þarmeð einstakar bekk-
sagnir. Það er holt að minni
hyggju, að stúlkur stundi nám
með piltum. En verði þær svo
margar, að þær fái yfirgnæfandi
áhrif í skólalífinu, er það til
tjóns fyrir skólastarfið. Merkir
erlendir skólamenn, sem jeg hefi
t.alað við, eru rnjer sammála í
því.
Einkunnakerfið.
Jeg er mótfallinn þeirri breyt-
ingu, sem gerð hefir verið á
einkunnakerfinu, heldur Sigurður
áfram. Jeg tel, að „mínusarnir“
hefðu átt að vera. Þegar nemend-
ur vita af þessuin rnfsieinkunn-
um, þá finna þeir alvöruna bet-
ur í náminu. Að þeir mega enga
kenslugreiii vanrækja. Að þeir
mega aldrei slá slöku við, helst
engan dag. Því ef það reynist svo,
að þeir viti ekkert í einhverri
námsgrein, einhverju mikilvægu
atriði námsgreina, mega þeir eiga
von á, að þeir fái neikvæða eink-
unn. Þetta er skýr áminning, sem
hvetur nemendurna til hins reglu
bundna starfs, hins samviskusam-
lega náms, sem hefir hin bestu
uppeldislegu áhrif á unglinga.
Jeg tel óheppilegt, að Reykja-
víkurskóli skuli í senn haga inn
tökuskilyrðum þannig, að í-
skyggilega mikill liluti nemend-
anna eru stúlkur, að dregið sje
úr alvöru skólastarfsins á þann
hátt, jafnframt því sem einkunna-
kerfinu er brevtt í þá átt, að
það knvr nemendurna ekki eins
skýrt til alvöru og skyldurækni
í náminu.
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
l