Morgunblaðið - 09.08.1938, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Brunatryggingar húsa í Reykjavíftc IV
Brunabótaríj elag dönsku
kaupstaðanna segir upp
tryggingunum
Eítir dr. Björn Björnsson
Brunabótafjelaginu virðist ekki hafa verið full
alvara með að losa sig við tryggingarnar eftir
brunnann mikla 1915, heldur gefið það í skyn
til þess, að ýta á eftir kröfum sínum og fá þeim framgengt.
En það leið ekki á löngu þangað til fjelagið fór aftur að
ympra á að losna við tryggingarnar án þess þó strax að
vera staðráðið í að halda því til streitu.
Á árinu 1919 beiddist þáverandi brunamálastjóri Th. Thor-
steinsson lausnar frá brunamálastjórastörfunum frá 1. okt. þ. á.
Staðan var auglýst til umsóknar þegar í maí, en það leið og
beið og enginn sótti um hana. Mun ástæðan hafa verið sú, að
iaunin hafi þótt of lá. Starfið fór að sjálfsögðu ört vaxandi, en
launin höfðu ekki hækkað svo, að það samsvaraði hinni auknu
dýrtíð._____________________________________________
Hin fasta árlega þóknun
brunamálastjórans var hækk-
uð upp í 1050 kr. á árinu 1917
úr 800 kr., sem hann hafði haft
frá 1908. Frá 14 1919 skyldi
greidd 50% uppbót á þóknun-
ina fyrst um sinn til 31./3. ’22,
svo að hún nam þá alls 1575
kr. á árí. En brunamálastjóra
var skylt að setja tryggingu
fyrir fjárreiðum sínum, 12 þús.
kr., þegar hjer var komið sög-
unni. Staðan gat því ekki talist
mjög eftirsóknarverð með þess-
um kjörum.
1 lok ágústmánaðar 1919
skrifaði brunabótafjelagið bæj-
arstjórn ítarlegt brjef um trygg-
ingarnar. Það kvaðst ekki sjá
ástæðu til að halda þeim áfram.
Ástæðurnar hefðu að ýmsu leyti
hreyst mjög, m. a. ætti Reykja-
vík nú miklu meira úrkosta til
að ráðstafa tryggingunum á
annan hátt en verið hefði, þeg-
ar fjelagið tók þær að sjer.
Fjelagið hefði þegar haft all-
verulegt fjárhagslegt tjón af
tryggingunum, auk ýmsra ann-
ara óþæginda, t. d. vegna
stirðra póstsamgangna. Ef þar
við bættust tíð mannaskifti í
brunamálastjórastöðunni, yrði
aðstaðan enn erfiðari.
Fjelagið fór nú fram á að
bæjarstjórn tæki að sjer fjár-
reiður fjelagsins hjer, og ljeti
bæjargjaldkeraskrifstofuna ann
ast þær fjelaginu að kostnað-
arlausu. Þegar til kasta bæjar-
stjórnar kom, brást hún vel við
að verða við þeim tilmælum, því
hún vildi enn sem fyr fyrír
hvern mun að fjelagið hjeldi
tryggingunum áfram.
Th. Thorsteinísson hafði
gengist inn á að gegna bruna-
málastjórastörfunum áfram til
1. apríl 1920 að minsta kosti.
Benti bæjarstjórn fjelaginu á
Sígurð Björnsson kaupmann, til
að verða eftirmann hans í þeim
hluta starfsins, sem bæjargjald-
keri annaðist ekki um, og skyldi
fjelagið standa straum af kostn-
aðinum við starf hans. Bærinn
tók að sjer fjárreiður fjelags-
ins 1. apríl 1920, og hjelst það
fyrirkomulag óbreytt síðan,, á
meðan bærinn var í sambandi
við fjelagið.
Þegar þetta mál var þannig
leyst með samkomulagi beggja
.aðila, bjóst bæjarstjóírn við-,
að krafa fjelagsins um að slíta
sambandinu við bæinn væri þar
með úr sögunni. En þá gerðust
mjög bráðlega þeir atburðir, að
krafan skaut upp höfðinu á
ný, og varð ekki kveðin niður
aftur.
Sumarið 1920, þ. 20. júlí
brann húseignin Laugaveg 31,
eign Jónatans Þorsteinssonar
kaupmanns, og önnur hús
skemdust. Nam tjónið af þess-
um bruna 220 þúsund kr. í
byrjun ársins 1921, þ. 14. febr.
varð fjelagið aftur fyrir tjóni,
sem nam um 80 þúsund kr.,
þegar brann hjá kaupmanni
Carli Lárussyni í Þingholtsstræti
21. Á þessu reikningsári 1920
—21 námu brunabótatjón alls
röskum 330 þús. kr., eða hærri
fjárupphæð en bruninn mikli
1915 hafði kostað fjelagið. Ið-
gjöldin voru rúmar 78 þús. kr.
þetta ár, svo tjónið var meira
en ferfalt við tekjurnar.
Fjelagið varð mjög gramt,
þegar það varð íyrir þessum
fyrri skelli, en ljet þó við svo
búið standa. Þegar annað mjög
tilfinnanlegt áfall bættist við á
sama árinu, misti það alveg
þolinmæðina, og gerði nú alvöru
úr því að slíta sambandinu við
Reykjavík, nema að stórkostleg
hækkun á brunabótagjöldunum
fengist. Kendi fjelagið þessar
miklu ófarir slælegum bruna-
vörnum, og það sjálfsagt með
nokkrum rjetti.
Fjelaginu taldist svo til, að
hallinn, sem það hafði beðið af
tryggingunum hjer, að með-
reiknuðum útlögðum kostnaði,
næmi rúmum 345 þús. kr. í lok
reikningsársins 1920—21.
Fjelagið kom nú fram með
þá kröfu, að aukagjaldið fyr-
ir Reykjavík, sem verið hafði
frá 1. okt. 1916 8, 16 og 24 au.
af hverjum 100 kr. virðingar-
verðsins, eftir byggingarefni
húsanna, yrði hækkað upp í
16, 52 og 76 au. Gjaldið tvö-
íaldaðist m. ö. o. í 1. fl. og
meir en þrefaldaðist í báðum
hinum. Þá fór fjelagið fram á
ao bærinn tæki aftur að sjer 1/3
trygginganna, eins og upphaf-
Iega hafði verið.
Hófust nú samningaumleit-
anir um þessar kröfur fjelagsins
á milli þess og bæjarstjórnar.
Stóð í því stappi í nokkur ár,
án þess að samkomulag næð-
ist. Annaðist sendiherra Islands
í Kaupmannahöfn að nokkru
leyti milligöngu í málinu fyrir
hönr borgarstjóra.
Fjelagið fjell aftur frá kröf-
unni um að bærinn tæki að
sjer hluta af tryggingunum, en
hjelt fast við kröfuna um
hækkun iðgjaldsins. Bæjar-
stjórn vildi hinsvegar ekki við-
urkenna að sú krafa væri rjett-
mæt, og gat því ekki gengið
inn á hana. Hún hjelt því fram
að iðgjaldið hefði reynst nógu
hátt, eftir að það var hækkað
1916. Halli fjelagsins hafði far-
ið minkandi. Var það í sjálfu
sjer rjett athugað, þótt fjelagið
vildi ekki sansast á það. Eftir
útreikningi fjelagsins var hall-
inn, að meðtöldum kostnaði í
lok reikningsársins: 1915—16
261,8 þús. kr. 1919—20 92.9
þús. kr. 1920—21 345,3 þús.
kr. 1921—22 239 þús. kr.
Brunabótafjelagið sjálft myndi
hafa verið tilleiðanlegt til að
slá nokkru af kröfum sínum um
hækkun iðgjaldsins, ef öðrum
hefði ekki verið til að dreifa.
En fjelagið gat alls ekki fengið
tryggingarnar í Reykjavík end-
urtrygðar hjá „Nordisk Gen-
forsikringsselskab" nema þessi
hækkun á iðgjöldunum kæmist
á, en hún miðaðist við það að
heildariðgjaldið samsvaraði því
,sem „Dansk Tarifforening“
krafðist fyrir brunatryggingar
hjer.
Þar sem endurtryggingarfje-
lagið hjelt fast við skilyrði þau,
er það setti fyrir endurtrygg-
ingunni, var ekki lengur um
neina tilslökun að ræða af hendi
brunabótfjelags kaupstaðanna
á kröfu þess um hækkun ið-
gjaldsins. Ósk fjelagsins hafði
lengi verið að losna við trygg-
ingarnar, og hefir það því sjálf
sagt gjarnan viljað láta sker-
ast í odda um málið, til að fá
bundinn enda á sambandið við
Reykjavík.
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU
Þriðjudagur 9. ágúst 193&.
Saltsíldaraflinn 9 þús.
tunnum minni en í fyrra
Hæsta síldweiðiskipið Jöktill
með lúml. 8 þús. mál
Saltsíldaraflinn var síðastliðið laugardagskvöld
orðinn nærri því eins mikill og á sama tíma f
fyrra og var munurinn aðeins 9 þúsund tunnur.
Þá var bræðslusíldaraflinn orðinn meir en helmingur
móts við bræðslusíldaraflann á sama tíma í fyrra, eða
731.513 hektólítrar, en 1.390.803 í fyrra.
Aflahæsta síldveiðiskipið er Jökull frá Hafnarfirði
með 8672 mál síldar. Næstur af línuveiðurunum er Sigríð-
ur með rúmlega 7 þús. mál.
Hæstu togararnir eru Þórólfur, Tryggvi gamli og
Arinbjörn hersir, allir með rúmlega 7 þúsund mál.
Fer hjer á eftir heildaraflinn og afli hvers einstaks skips
samkv. skýrslu Fiskifjelags Islands.
U
2
2 fl C3
Ch -n
bD
o>
m
£
CQ ‘œ
4 3
W
Samtals 6. ágúst 1938 41581 15763 7635 21557
Samtals 7. ágríst 1937 24733 18216 32771 18843
Samtals 8. ágúst 1936 56222 33585 26235
:o
£
* ^
3087
E
o
•r-a
rJl
571
K> 'O
I g 3
tn ffl A
90194 731513
5159 122 99844 1390803
5401 21977 143420 978428
Verksmiðjur: hektól.
Hesteyrarverksmiðjan................................. 26.485
Djúpuvíkurverksmiðjan ............................... 84.816
Ríkisverksmiðjurnar, Siglufirði .................... 264.874
Rauðka, Siglufirði................................... 35.181
Grána, Siglufirði ................................... 10.108
Hjalteyrarverksmiðjan .............................. 174.219
Dagverðareyrarverksmiðjan ........................... 45.077
Krossanesverksmiðjan................................. 58.222
Húsavíkurverksmiðjan ................................. 4.124
Raufarhafnarverksmiðjan ............................. 17.463
Seyðisfjarðarverksmiðjan ............................. 6.419
Norðfjarðarverksmiðjan................................ 4.525
Afli skipanna. Tölur í svigum
er saltsíladarafli í tunnum.
Botnvörpuskip:
Arinbjörn Hersir 7185. Baldur
(317) 3625. Belgaum 5430.
Bragi 4895. Brimir 4367. Egill
Skallagrímsson 2364. Garðar
6775. Gullfoss 3322. Gulltopp-
ur 5873. Gyllir 3619. Hannes
ráðherra 4879. Haukanes 3435.
Hilmir (231) 5325. Júní 5526.
Kári 3056. Karlsefni (331)
3430. Ólafur (165) 5013. Rán
(392) 5484. Skallagrímur 4783.
Snorri Goði 5827. Surprise
(73) 4496. Tryggvi gamli 7553.
Þorfinnur 4505. Þórólfur 7771.
Línuguf uskip:
Alden 3154. Andey (906)
5945. Ármann (270) 1769.
Bjarki (500) 3599. Bjarnarey
(716) 4237. Björn austræni
(1027) 3523. Fjölnir (877)
5344. Freyja (1039) 5479.
Fróði (457) 5232. Hringur
(933) 3414. Huginn (166)
3615. Hvasafell (859) 5266.
Jarlinn 4655. Jökull 8672.
Málmey (998) 1235. Ólaf (928)
2812. Ólafur Bjarnason 4146.
Pjetursey (496) 1762. R'ifs-
nes (58) 4146. Rúna (804)
2577. Sigríður (297) 737/.
Skagfirðingur (616) 2848. Súl-
an (173) 2121. Svanur (298)
2385. Sverrir (356) 4671. Sæ-
borg (1113) 3898. Sæfari (455)
Samtals 731.513
2508. Venus (540) 3827. M.s.
Eldborg (227) 6540.
Mótorskip:
Ágústa (366) 1547. Árni Árna
son (1091) 2441. Arthur &
Fanney (35) 1709. Ásbjörn
(1028) 2776. Auðbjörn (515)
2409. Bára (643) 1598. Birkir
(1358) 1547. Björn (633)
2299. Bris (233) 4059. Dagný
(136) 4640. Drífa (481) 1777.
Erna (329) 3558. Freyja (501)
1863. Frigg (741) 1081. Fylk-
ir (1422) 2545. Garðar (816)
4856. Geir (347) 882. Geir
goði (998) 3806. Gotta (1105)
904. Grótta (514) 3218. Gull-
toppur (940) 1579. Gunnbjörn
(792) 3936. Haraldur (998)
2513. Harpa (1486) 1237.
Helga (859) 2146. Hermóður
Akranesi (973) 1006. Hermóð-
ur, Reykjawík "(305) 2265.
Jrefna (558) 510. Hrönn (966)
2240. Huginn I. (735) 4804.
Huginn III. (243) 5412. Höfr-
ungur (944) 2371. Höskuldur
(669) 2475. Hvítingur (93)
1073. Isbjörn (310) 3344. Jón
Þorláksson (1027) 3860. Kári
(1131) 4308. Keilir (169)
1583. Kolbrún (793) 2765.
Kristján (436) 5802. Leo 2730.
Liv (175) 2489. Már (782)
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.