Morgunblaðið - 16.09.1938, Blaðsíða 2

2
MORG (JNBL AÐIÐ
Föstudagur 16. sept. 19^8.
Viðræður Chamberlains
og Hitlers
í gær
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
Mli. CHAMBERLAIN KEMUR ANNAÐ-
HVORT MEÐ STRÍÐ EÐA FRIÐ HEIM
FRÁ ÞÝSKALANDI. ENGINN ÞORIR AÐ
SPÁ UM, HVORT VERÐUR OFAN Á. EKKERT SÝNIR
GREINILEGAR ÖRÐUGLEIKANA, SEM ÚR VERÐUR
AÐ GREIÐA EN ÁVARP, SEM HENLEIN FLUTTI
í ÚTVARP í DAG, ÞAR SEM HANN LÝSTI
YFIR ÞVÍ, AÐ SUDETEN-ÞJÓÐVERJAR KREFÐUST
SAMEININGAR VIÐ ÞÝSKALAND: „VIÐ VILJUM
LIFA SEM FRJÁLSIR ÞJÖÐVERJAR“, SAGÐI HANN,
„VIÐ VILJUM HVERFA AFTUR TIL ÞÝSKA RÍK-
ISINS“.
Skömmu eftir að Henlein flutti þetta ávarp, tók Hitl-
er brosandi og innilega á móti Mr. Neville Chamberlain
á tröppum sveitaheimilis síns í Berchtesgaden. Sveit af
SS-mönnum heilsaði breska forsæúsráðherranum með
byssukveðju.
Klukkan var um fjögur, þegar Mr. Chamberlain
gekk á fund Hitlers. Drukku þeir saman te, en gengu síð-
an á tal saman. Viðstaddir voru af hálfu Breta: Sir Ho-
race J. Wilson, Mr. Sprang og Sir Neville Henderson,
sendiherra Breta í Berlín, en af hálfu Þjóðverja: von
Ribbentrop utanríkismálaráðherra, von Dirksen, sendi-
herra Þjóðverja í London og Meissner, ráðherra án stjórn-
ardeildar.
TÚLKUR TIL AÐSTOÐAR.
Breski forsætisráðherrann og ráðunautar hans sneru aftur
fcil hótelsins, sem þeir dvelja á, Hotel Berghof, klukkan sjö í
kvöld, en voru komnir aftur til kvöldverðar á heimili Hitlers
kl. átta. Halda viðræðurnar áfram í kvöld. Það er búist við að
þær standi yfir allan daginn á morgun og að Chamberlain hverfi
ekki aftur heim til Englands fyr en í fyrsta lagi á laugardaginn.
Breski forsætisráðherrann talar þýsku, en hefir þó túlk
sjer til aðstoðar.
TALA PERSÓNULEGA VIÐ HITLER.
London í gær. FU.
I morgun, klukkan hálf níu, þegar Mr. Chamberlain lagði
af stað frá Heston-flugvelli í London, voru þar saman komnir
m. a. Halifax lávarður, utanríkismálaráðherra, Mr. Cadogan
skrifstofustjóri í utanríkismálaráðuneytinu og ýmsir stjórnar-
embættismenn aðrir, aðal aðstoðarmaður þýska sendiherrans í
London o. m. fl.
Áður en Mr. Chamberlain lagði af stað, flutti hann stutta
ræðu og kvað svo að orði, að stefna sín hefði ávalt verið að vinna
fyrir friðinn og sjer virtist, að það mætti koma að góðum notum,
að Hitler og hann ræddust við persónulega.
Jeg vona, sagði Chamberlain, að för mín til hans verði ekki
án árangurs.
Hann var hyltur þegar hann
lagði af stað og þeg-
ar hann kom til Mún-
chen rjettum fjórum klukku-
stundum síðar, eða klukkan
hálf eitt, var hann hyltur þar
af miklum mannfjölda. Mann-
fjöldinn hrópaði: ,,Heil Cham-
berlain“, og af hálfu þýsku
stjórnarinnar tóku á móti hon-
um von Ribbentrop utanríkis-
málaráðherra og von Dirksen,
sendiherra Þjóðverja í London.
Þarna var einnig Neville Hend-
erson, sendiherra Breta í Ber-
lín. Sambandsfáninn breski
(Union Jack) og hakakrossfán-
inn þýski blöktu þar hlið við
hlið. (Skv. FÚ).
ALDREI I FLUGVJEL.
Frá Munchen var ekið í einka-
lest til Berchtesgaden.
Lestinni, sem Chamberlain
ferðaðist í til Berchtesgaden,
var ekið mjög hægt, svo að
hann gæti jafnað sig betur eftir
loftferðalagið.
Hefir Mr. Chamberlain
aldrei ferðast í flugvjel áð-
ur.
f Berchtesgaden var fyrst ek-
ið til Berghof gistihússins, og
fylgdi von Ribbentrop hinum
bresku gestum þangað.
En skömmu síðar gengu þeir
á fund Hitlers.
Eftir að Mr. Chamberlain kom
til Berchtesgaden barst honuin
skeyti, sem sent er í umboði 2 milj-
óna Ungverja, þar sem skorað er
á hann, að leysa mál Ungverjanna
búsettra í Tjekkóslóvaldu, sem
vilja aftur sameinast. beimalandi
sínu, um leið og gert verður út
um mál Sudeten-Þjóðverja.
Prag óttast að
nýjar tilslakanir
verði knúðarfram
„Síyrjöld brjálæði vegna
staðbundinnar kynflókka-
þrætu í Evrópu“
— ieglr Ttie Times.
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn i gær.
HIN djarfa og óvaenta ákvörðun Mr. Chamberlains, að fara
til Þýskalands, til þess að ræða við Hitler persónulega,
hefir vakið ánægju um allan heim, og orðið mönnum hugarljett-
ir, alstaðar nema í Prag. Þar óttast menn að reynt verði að
knýja fram nýjar tilslakanir af hálfu Tjekka.
Samt sem áður er látin í ljós sú von í tjekkneskum blöðum,
að takast megi að finna lausn án þess að hallað verði á Tjekkó-
slóvakíu.
f Prag, eins og raunar annars staðar um heiminn, hefir
ekki farið hjá því, að veitt hafi verið athygli að Sir Hor-
ace J. Wilson, er í för með Mr. Chamberlain, en það er
hann, sem er sagður hafa ráðið því, að greinin var birt
í „The Times“, þar sem stungið er upp á að sudeten-
þýsku hjeruðin verði látin af hendi við Þjóðverja. Sir
Horace, er aðal ráðunautur bresku stjórnarinnar í iðn-
aðarmálum.
Þýsk blöð gera sjer bjartar vonir. Þau segja, að heimsókn breska forsætis-
ráðherrans hafi aukið virðingu Hitlers. Enginn breskur forsætisráðherra hefir
áður atigið spor svipað þessu, segja þau.
Herflutningar
Tjekka: Prag býr
sig undir strfð
Loudon í gær. FÚ.
TTTregnir hafa borist í gær og í
1 dag um stórkostlega herflutn
inga í Tjekkóslóvakíu.
i opinberri tilkynningu í dag
segir tjekkneska stjórnin, að all-
ir herflutningar, sem eigi sjer
stað í landinu,. fari fram vegna
ráðstafaiia tiT |iess að halda uppi
reglu.
Víðtækar
ráðstafanir.
Neyðarráðstafanir hafa verið
látnar ganga i gildi í fjórum hjer-
uðum til í Tjekkóslóvakíu. Eru
þær þá í gildi í 15 hjeruðum alls.
Neyðarráðstafanirnar hafa verið
gerðar enn víðtækari og er nú
bannað að stofna til kepni í iþrótt
um, knattspyrnu o. s. frv.
í Prag er alt ineð kyrrum kjör-
um, segir frjettaritari Reuters, en
við matvælabúðir bíður fólk í
röðum, til þess að birgja sig upp
með ýmsar nauðsvnjar, sem það
býst við að skortur kunni að
verða á, ef til stvrjaldar kemur.
Einnig er mikil eftirspurn ■eftir
gasgrímum.
Konur og börn úr Sudeten
ihjeruðunum koma daglega til
I Prag.
Talsmaður þýsku stjórnarinuar komst
svo að orði í dag, að ákvörðun Cham-
berlains sýndi það, aS Bretar hefðu
gert sjer ljóst hve mikil alvara væri á
ferðum og nauðsynlegt væri aS leiða
málið til lykta skjótlega. (Skv. EÚ).
Embættismaður þessi kvað Þjóð-
verja mundu kunna að meta það rjett,
að Chamberlain kæmí til fundar viö
Hitler ríkisleiðtoga til þess að ræða við
hann þetta mikla alvörumál, og vissu-
lega væri það óvanalegt, að breskur
forsætisráðherra tæki slíkt skref. (PÚ)
ÓHEYRILEGT
BRJÁLÆÐI
t Englandi er álitið, að það sem hafi
ráðið úrslitum um að Chamberlain
tókst þessa för á hendur, hafi verið
óttinn við það, að Hitler myndi setja
Tjekkum úrslitakosti í sambandi við
herflutninga þeirra til landamæranna.
Bresk blöð álíta að Mr. Chomberlain
ætli að skýra Hitler frá, hver afstaða
Breta verður, ef styrjöld brjótist út og
um leið að rannsaka möguleikana fyrir
lausn.
The Times segir í forystugrein í
dag, að það sje óheyrilegt brjál-
æði að ætla að stofna til stríðs-
eyðileggingar, um allan heim,
vegna staðbnndinnar kynflokka-
þrætu í Mið-Evrópu.
Stjómmálaritstjórar telja að þessi
hugsanagangur hafi átt sinn þátt í för
Mr. Chamberlains.
The Times hefir áður stungið upp á
því, að stjómin í Prag ljeti af hendi
sudeten-þýskn hjeruðin við Þjóðverja.
I dag hafa tvö frönsk blöð tekið
undir þessa uppástungu, ].r, Temps og
Le Matin. Þau segja að þjóðaratkvæða-
greiðsla í sudeten-þýsku hjeroðunum
sje rjettlát og eðlilegust í lýðræðisþjóð
skipulagi. Þessvegna megi ekki ganga
fram hjá þessari uppástungu.
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU
„Við viljum
Iteim til
Þýskalands“
— segir Henlein
Tjekkar kallaðir
„morðingjar og J
ræningjar”
London í gær. FÚ.
ávarpi, sem Henlein, leið-
■ togi Sudeten-Þjóðverja
ias upp í útvarp í dag, krefst
hann þess formlega, að leyfð
ur verði skilnaður Sudeten-
hjeraðanna frá Tjekkósló-
vakíu og verði þau iimlimuð
í Þýskaland.
Súdetar voru neyddir tii
þess að fallast á það '1919,
segir Henlein, að land þeirra
yrði hluti af Tjekkóslóvakíu.
„011 barátta vor og tilraunir frá
þeim tíma til þessa dags, til þess
að fá Tjekka til þess að koma
frani víð okkur heiðarlega og
rjettlátlega, hefir orðið árangurs-
laus. Yjer viljum lifa í landi vorw
sem frjálsir Þjóðverjar“.
Hann gagnrýnir stjórnina í
Prag harðlega fyrir að hafa sent
herlið inn í Sudeta-hjeruðin, vopn
að vjelbyssum, með skriðdreka og
brylivarðar bifreiðar, og sakar
stjórnina utn, að hafa gripið til
ráðstafana, sem af leiði, að engin
von sje til þess, að Sudetar og
Tjekkar geti nokkru sinni búið í
friði innan vjebanda sama ríkis.
Hann bað að Joknm guð að
blessa Sudeten-Þjóðverja í bar-
áttu þeirra
Morðingjar.
Frá aðal-bækistöð Sudeten-
floltksins í Asch hefir verið gef-
in út tilkynning, þar sem. segir,
að þannig sje nú ástatt í Súdeten-
hjeruðunum, að hverjum einasta.
Sudeta verði að teljast beimilt og
skylt, að verja líf sitt og sinna og
heimili sín gegn Tjekkum, sem
kallaðir eru morðingjar og ræn-
ingjar.
Fregnir frá Þýskalandi í
dag herma, að Sudetar hafi
stofnað til allsherjarverkfalls.
Ekki er enn ljóst, hvort það er
komið til framkvæmda víða, en
í Reichenberg er sagt, að allar
vinnustofur og verslanir sjeu lok-
aðar. Engin blöð koma iit.
Sagt er, að fjölda margir
Sudetar, sem kvaddir höfðu
verið til herþjónustu í Tjekkó
slóvakíu, hafi neitað að hlýða.
Brjef Mussolinis
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
Mussolini hefir birt opinbert
brjef t.il Runcimans lávarð-
ar í ítölsku blaði. þar sem bann
skorar á bann a.ð beita sjer fyrir
að þjóðaratkvæðagreiðsla yerði lát
in fara fram í sudeten-þýskn hjer
uðunum.