Morgunblaðið - 30.09.1938, Blaðsíða 2

2
MORG CJNBLAÐIB
Föstndagrur 30. sejji. i086.
SAMKOMULAG!
\ ~WB _____
FjórvelÖasáttmálI um Tjekkó-
slóvakíu unöirritaður
Tjekkar buðu nýjar
tilslakanír áður —
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
Stjórnin í Prag hafði fyr í kvöld gefið út yfirlýsingu, þar sem
hún kvaðst við því búin að gera auknar tilslakanir. Hún kvaðst
myndi láta af hendi öll hjeruð, þar sem 50% eða meir af íbúun-
um væru Sud.-Þjóðverjar. Aftur; á móti kvaðst hún ekki geta fall-
ist á að atkvæðagreiðsla fari fram í hjeruðum, þar sem meiri-
hluti íbúanna eða allir, sjeu Tjekkar. Hún kvaðst einnig vilja
semja um að senda herinn heim. Lokst felst hún á að ákveðinn
frestur sje settur. Kveðst hún geta fallist á, að tjekkneski herinn
hverfi á burt úr hjeruðunum fyrir 21. október og 15. desember
fari endanleg afhending fram. Frá 21. október til 15. desember
skuli fara fram flutningur á Tjekkum úr sudeten-þýsku hjeruð-
unum og Þjóðverjum úr tjekknesku hjeruðunum. Hún kveðst
geta fallist á að breska hersveitir verði látnar hafa umsjón með
afhendingu hjeraðanna. í yfirlýsingu stjórnarinnar segir að lok-
um, að fóm þessa færi Tjekkar fyrir friðinn og menninguna og
hvetur hún aðra aðila til að virða þetta við þá, og gera ekki
frekari kröfur. En ef þeir geti ekki fallist á þessa tilhögun, þá
stingur stjómin upp á að málinu verði skotið til alþjóðanefndar,
eða Roosevelt forseti verði látinn miðla málum. Kveðst 3tjómin
fyrirfram munu fallast á úrskurð hans eða nefndarinnar í þessum
málum.
Chamberlain
nálfi marki
Frá frjettaritara vorum.
Friðaróskir Frakka og Breta
fyigdu Mr. Chamberlain og
Daladier, er þeir lögðu af stað
í morgun. Ráðherrar breska
ráðuneytisins komu Mr. Cham-
berlain á óvart með því, að
vera allir með tölu viðstaddir,
er hann kom á Hestonflugvöll-
inn fyrir klukkan 8 í morg
un. Þeir ætluðu að óska honum
fararheilla.
Áður en Mr. Chamberlain
steig upp í flugvjel sína, hjelt
hann stutta ræðu, þar sem hann
Ijet svo um mælt, að hann von-
aðist til að geta sagt, þegar
hann kæmi aftur, eins og „Hot-
spur“ í „Hinrik fjórða“ eftir
Shakespeare: Af brensinetlu-
hættunni er hægt að lesa blóm
6ryggisins“.
Hann sagði að sjer kæmi í
hug gömul barnavísa, sem væri
á þá leið: If you want to suc-
ceed, then try, try,_ try again.
Ef þig langar til að ná fram, þá
reyndu, reyndu, reyndu aftur.
Laust mannfjöldinn upp fagn
aðarópi er hann hafði lokið
máli sínu.
Þegar Daladier lagði af stað
Khöfn í gær.
frá Le Bourget flugvellinum í
París, fylgdu honum hróp
mannfjöldans: „Lifi friðurinn“.
Fyrstur á vettvang var Adolf
Hitler. En hann hjelt áfram til
Kufstein á landamærum Bay-
ern og gamla Austurríkis og
nokkrum mínútum síðar konl
þangað Signor Mussolini. Muso-
lini hafði verið á ferð í alla
nótt, síðan um miðjan dag í
gær. Einkaiest hans kom í
morgun klukkan 6 til landa-
mæra Austurríkis og ítalíu,
Brennerskarðs, og var þar kom-
inn Rudolf Hess, staðgöngumað-
ur Hitlers. Frá Kufstein til
Múnchen sátu einræðisherrarn-
ir á einkatali í hálfa aðra
klukkustund. Er álitið að fallið
hafi vel á með þeim.
Þeir komu til Múnchen laust
fyrir klukkan 11. Tuttugu mín-
útum síðar lenti flugvjel Dala-
diers og stundarfjórðungi fyrir
tólf lenti flugvjel Mr. Cham-
berlains. von Ribbentrop, utan-
ríkismáiaráðherra tók á móti
ráðherrum Breta og Frakka. —
Mr. Chamberlain og Daladier
búa á gistihúsum, en Mussolini
I nótt kl. 12.50 eftir ísleRSkum tíma tilkynti
* breska útvarpið:
Fyrir þrem stundarfjórðungnm var undirritað samkomulag á f jórveídaráð-
stefnunni í Miinchen. Þetta samkomulag var birt í þýska útvarpiim fyrir tuttugu
mínútum og er á þessa leið í aðaldráttum:
Samkomulag milli Þýskalands, Stóra Bretlands, Frakklands og Ítalíu undir-
ritað í Miinchen fimtudaginn 2S, sept.
Viðræðunum, sem byrjnðu á hádegi á fimtudag milli yfirmanna hinna fjögra ríkja, er lokiS
íneð samkomulagi, s?m var undirrilað í kvöld. Samkomulag þetta öieð öðrum Bkjöluna hefir þegar rer-
ið sent stjórninni í Tjekkóslóvakíu.
Viðræðurnar voru bygðar á tillögum Breta og Frakka, sem þegar höfðu verið eamþyktar uim
afliending sudeten-þýsku hjeraðanna. Hin fjögur ríki hafa tekið að sjer að sjá ura hvert fyrir sig
að' samkomulag þetta nái fram að ganga.
Sa’mkomulagið er í átta liðum. Aðalkjarni þess er á þessa Ieið:
Burtflutningur úr sudeten-þýsku hjeruðunum skal hefjast 1. október og vera lokið 10. okt.
Þýski herinn skal yfirtaka fjögur helstu hjeruð Sudeten-Þjóðverja, sem merkt eru sjerstaklega
á korti, sem fylgir samkomulaginu, Skal það fara fram á þá leið, að 1. og 2. okt. verði flutt burtu úr
fyrsta hjeraðinu, 3.( og 4. okt. úr öðru hjeraðinu, 5. og 6. okt. úr þriðja hjeraðinu og 7. og 8. úr f jórðti
hjeraðjnu. Burtflutningi úr öðrum hjeruðum skai vera lokið fyrir 10. október.
Tjekkar skulu skila hjeruðunum í sama ástandi og þau eru nú. Þeir eru gerðir ábyrgir fyrir
því, að engin mannvirki sjeu skemd.
Alþjóðanefnd verður skipuð með fulltrúum frá Frakklandi, Bretlandi, Þýskalandi, Ítalíu og
Tjekkóslóvakíu, sem á að sjá um framkvæmd þessara mála.
,. Nefjidin á að sjá um að atkvæðagreiðsla fari fram í öðrum hjeruðum í Tjekkótlóvakíu, sera
hún ákveður. Atkvæðagreiðsla þessi skal fara fram í nóvember. Á meðan atkvæðagreiðslan stendur
yfir skal alþjóðanefndin fara með yfirvald í hjeruðunum.
Alþjóðanefndin skal að lokum ákveða hvar landamæri kinnar »ýju Tjekkóslóvakíu eigi aá
Hggja.
Þjóðveijar og Tjekkar skulu skipa nefud til þess að sjá ura fíutninga fólks milli hjeraða,
Tjekka íir þýskum hjeruðum og Þjóðverja úrtjekkneskum hjeruðom. Ef ágreiningur rís, skal
alþjóðanefndin skera úr honum.
Um minnihlutakrofur Pólverja og Ungverja var það samþykt, ag ef samkomulag hefði ekkí
náðst.um þær við tjekknesku stjómina innan þriggja mánaða, skyldu yfirmenn hinna fjögra ríkja
koma saman aftur.
í viðbót við sámkomulagið tóku Frakkar og Bretar að sjer með tilvísun til samkomulagsins
milli þeirra frá 1$. sept., að ábyrgjast hin nýju landamæri Tjekkóslóvakíu. Þjóðverjar ætla að sam-
einast þeim í þessari ábyrgð, þegar samkomulag hefir náðst um kröfur Pólverja og Ungverja.
Breska utanríkismálaráðuneytinu hafði borist í nótt tilkynning um að sámkomulag þetta hefði
verið undirritað. En ekkert var látið uppi um það. livenær Mr. Chamberlain myndi fara heimleiðis.
Óstaðfest fregn hermir, að Mussolini hafi la gt af stað frá Múnchen strax og búið var að undir-
í'ita samkomulagið.
Fundir hófust strax klukkutíma eftir að síðasti ráðherrann, Mr. Chamberlain lenti á. flugvell-
inum í Múnchen. Fyrsti fundúrinn stóð frá kl. 12.45 til kl. tæplega 3. Á þessum fundi er álitið að
rætt hafi verið um dagskrármál. Á milli fyrsta fundarins og þess næsta, sem hófst, kl. rúmlega
fjögur, ræddust bresku og frönsku sendinefndirb ar við. Næsti fundur stóð til kl. rúmlega sjö. Var
Síðan fundarhlje þar til klukkan 10. Hófst þá fundur aftur og stóð til kl. 2 um nóttina.
í dag voru kallaðir til Múuchen tveir full trúar tjekknesku stjórnarinnar, en aðeins til að
gefa upplýsingar. Eins kom fulltrúi frá ungversku stjórninni t.il Múnchen.
befir verið fengiij til umráða
gömul hallarbygging (skrv.
FÚ).
Múnchen var fagurlega
skreytt í tilefni af komu hinna
tignu gesta og feikna mann-
fjöldi á götunum. Samkvæmt
sumum fregnum var mannfjöld-
inn meiri en þegar Mussolini
kom þangað í heimsókn sína
til Hitlers.
Mannfjöldinn hýlti þá alla,
Mussolini, Daladíei" og Cham-
berlain með miklum fagnaðar-
látum. Hermenn voru á verði
og þjóðsöngvar ítalíu, Frakk-
iands og Bretlands voru leikn-
ir.
Þegar Chamberlain ók til
gistihúss síns, voru fagnaðar-
læti mannfjöldans mjög mikil,
og sumstaðar rauf mannfjöld-
inn línu lögreglu og hers með
fram götunum, sem hann ók
um.
Þjóðverjar hjeldu, að þegar
fregnin breiddist fyrst út um ráð-
stefnuna í Múnchen, að hjer væri
um ótímabæra fyndni að ræða.
Það vakti almennan fögnuð þegar
fregnin var staðfest. Konur grjetu
af fögnuði.
Hver þjóð þakkar sínum for-
sætisráðherra eða foringja, á-
samt Mr. Chamberlain, að ráð-
stefnan var. haldin. En enginn
dregur í efa, að Mr. Chamber-
lain hafi átt mestan þátt, í henni.