Morgunblaðið - 13.10.1938, Blaðsíða 5

Fimtudagiir 13. okt. 1938,
MORGUNBLAÐIÐ
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Ritstjórar: Jón Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgöarmaSur).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreibsla: Austurstrœti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánuði.
í lausasölu: 15 aura eintakiö — 25 aura metS Lesbók.
FÝLUFÖR HRÆSNARANNA
PEIR eru nógu kotrosknir
ráðherarnir okkar. — Það
vantar ekki. Þeir eru árið út
og árið inn að hæla sjer af því
tivað þeir sjeu hugkvæmir og
slyngir. Þeir þykjast hafa ráð
undir hverju rifi. Þeir eru allt
af að kippa í lið, en altaf fer
fleira og fleira úr liði. Alt sem
þeir ætluðu 'að bæta, er verra
nú, en þegar þeir tóku við.
I fullan áratug hafa sömu
flokkarnir farið með völd, ná-
lega óslitið. Þeir lofuðu að
lækka álögurnar á almenningi.
ÁR’gurnar hafa tvöfaldast. Þeir
lofuðu að lækka útgjöld ríkis-
ins, útgjöldin hafa tvö-faldast.
’Þeir Iofuðu að lækka skuldim-
;ar við útlönd. Skuldirnar hafa
tvöfaldast. Þeir lofuðu að vinna
bug á atvinnuleysinu. Atvinnu-
leysið hefir margfaldast. Þeir
lofuðu að stöðva fólksstraum-
Inn úr sveitunum. Fólksstraum-
xirinn hefir aldrei verið í meira
vexti.
Enn ganga þessir fuglar með
spert stjel, og aldrei spertari
en nú. Og þó er öllu ver borgið
íyrir þeirra tilkomu. Það er
•eins og þessir menn sjeu af for-
sjóninni til þess skikkaðir, að
þrautreyna hvað bjóða megi
„langþoli íslenskrar lundar“.
Seinasta herferðin þeirra telc-
ur öllu fram, sem nokkurn tíma
hefir þekst í opinberu lífi hjer
ú landi. Þeir eru svo langt
leiddir í blindri óskammfeilni,
að engin dæmi eru slíks. Viku
eftir viku hefir samfylking
kommúnista og stjórnarflokk-
anna ráðist á verslunarstjettina
mieð taumlausum ofstopa fyrir
okur á nauðsynjavörum fólks-
ins. Aðalblað stjórnarinnar
hefir birt útreikninga um á-
lagningu kaupmanna: Þarna
sjáið þið til, það verður að taka
verslunina úr höndum þessara
okrara og fá hana okkur í
hendur! Þannig hafa þeir hróp-
.að dag eftir dag.
En hvað kemur svo upp?
Þeir, sem heimta verslunina í
sínar eigin hendur, selja ekki
einungis jafn dýrt og kaup-
mennirnir, heldur dýrara!
Aldrei hefir högg lent jafn
'óþyrmilega á þeim, sem það
reiddi, en hjer hefir orðið. Ar
eftir ár hefir sífelt verið dregið
úr innflutningi til kaupmanna,
undir því yfirskini að með því
móti lækkaði verðlagið. Versl-
unin hefir á seinustu árum að
miklu leyti skift um hendur.
Fyrir síðustu kosningar var þvTí
slegið föstu, að kaupfjelögin
rjeðu verðlaginu.
Og hver er svo árangurinn?
Sá, að almenningur hefir aldrei
stunið meir undir dýrtíð og okri
en einmitt nú. Þegár stjórnar-
flokkarnir bera fram dæmi um
•óhæfilega álagningu, þá er lang
vísast að þeir sæki þau dæmi í
sínar eigin búðir. Að minsta
kosti er það skjallega sannað,
að fyrirtæki þeirra eiga metið
í óhæfilegri álagningu.
Eru þessir menn búnir að
tapa vitinu? Hvað halda þeir
að almenningur láti bjóða sjer?
Þeir hafa dag eftir dag ráðist
á keppinauta sína fyrir okur.
En þegar til kemur, eru þeir
sjálfir sekari en þeir sem á var
ráðist!
Þessi seinasta herferð, sem
kommúnistar og stjórnarflokk-
arnir hafa farið, undir forustu
Eysteins Jónssonar, er hrakleg-
asta fýluförin, sem farin hefir
verið á þessu landi. Fram-
hleypnin og óskammfeilnin,
hefir hefnt sín svo greypilega,
að hræsnararnir, sem leyfa sjer
að vanda um við aðra fyrir ó-
hæfilega álagningu, standa
uppi, sem verstu okrarar þessa
lands.
Brjefaskifti milli
sjómanna og
barna í landi
, Osló í gær.
dag birtist í blaðinu Aften-
posten grein, þar sem borin
er fram tillaga um að koma á
brjefaskiftum milli skólabarna og
sjómanna á norskum skipum, eft-
ir enskri fyrirmynd. I Englandi
er fjelagsskapur, sem nefnist Ship
adoption society, en að tilstuðlan
þess skrifa nú börn í 600 enskum
skólum brjef til sjómanna á ensk-
rim skipum.
Hver skóli tekur að sjer að
skrifa brjef til sjómanna á til-
teknu skipi, og lætur útgerðarfje-
lag skipsins skólanum í tje nöfn
skipsmanna, þeirra, sem látið hafa
í ljós, að þeir vildu taka þátt í
slíkum brjefaskiftum.
Fulltrúar norsku sjómannafje-
laganna hafa lýst yfir því, að þeir
sjeu hlyntir hugmyndinni. (NRP-
FB).
Aðskilnaður ríkis
og kirkju
Osló í gær.
4RL Vold prófessor, hefir
boðað, að „Norges kirke-
lige landslag“ hafi ákveðið, að
beita sjer fyrir skilnaði ríkis
og kirkju og skipuleggja
frjálsa þjóðkirkju.
Álítur kirkjulega sambandið, að tími
sje til kominn að hefjast handa í þessu
efni og einkum sje nauðsynlegt, að
draga ekki lengur að hefja baráttu
fyrir skilnaði ríkis og kirkju, vegna
deilunnar um hvort konum skuli veitt-
ur aðgangur að kirkjulegum embætt-
um. NRP—FB.
Umræðuefnið í dag:
Fjárpestin nýja.
Ðókasafn Skag-
öinga
Formaður Islend-
ingafjel. í K.höfn,
Martin Bartels
Martin Bartels, fulltrúi í
Privatbanken í Kaup-
mannahöfn, átti nýlega fimt-
ugsafmæli og datt mjer ekki
annað í hug, en að einhver
kunningja hans á íslandi
yrði til þess að minnast hans
við þetta tækifæri, en jeg
hefi hvergi rekist á grein
um hann í ísl. blöðum.
Þetta var þó bæði synd og
skömm, því Bartels hefði átt það
fyllilega skilið, að lians liefði ver-
ið minst við þetta tækifæri.
Bartels fór utan 1916 og ætl-
aði að dvelja stundarkorn við
bankastörf hjer í landi. Hann
fjekk stöðu í Privatbanken, og
hafa þessir fáu mánuðir, sem hann
ætlaði sjer að dvelja bjer, orðið
að 22 árum.
Fjelagsskapur meðal íslendinga
hjer í Höfn liefir ávalt staðið
veikum fótum, þegar undan er
skilinn f jelagsskapnr ísl. stúdenta,
sem er í fullu fjöri. Haustið 1926
var Bartels kosinn í stjórn ís-
lendingafjelagsias, og hefir verið
formaður þess fjelagsskapar síð-
an, og dettur víst engum í hug
að lirinda honum af stöli fyrst um
sinn.
Þegar Bartels tók við stýris-
taumunum, átti fjelagið engan
sjóð, hver fundur át það upp, er
inn kom í hvert skifti, og urðu
einstakir menn hjer oft að hlaupa
undir bagga, til þess að greiða
halla hinna einstöku funda. Það
var því alt annað en glæsilegt að
setj'ast í formannssæti fjelagsins.
En Martin Bartels tókst að vinna
kraftaverk, honum tókst það, sem
víst fáum hafði tekist á undan
honum, að efla fjelagið svo fjár-
hagslega, að það á nú álitlegan
fjársjóð, rúmar 1000 kr., 0g þótt
þessi eign fjelagsins sje engin ó-
sköp, gerir hún það þó að verk-
um, að fjelaginu er nokkurn veg-
inn trygð framtíð, meðan ekkert
sjerstakt hjátar á fyrir fjelaginu.
Oft hefir menn hjer dreymt um
styrkveitingu að heiman, en ekki
hefir sá draumur ræst ennþá. Það
mundi gleðja Bartels sjerstaklega,
og alla fslendinga hjer, ef ríkis-
stjórnin mintist 20 ára ríkisafmæl-
is íslands, með því að senda fje-
laginu 1000 kr. í eitt skifti fyrir
öll. Flestir íslendiugar, sem sækja
fundi fjelagsins, er ungt og efna-
lítið fólk. Þetta veldur því, að
inngangseyririnn verður að vera
lágur, en fundirnir þó fyrsta
flokks.
Það er Bartels meira að þakka
en nokkrum öðrum einstökum
manni, að það helst líf í þessum
fjelagsskap hjer. En íslendingar
hjer og heima eiga honum miklu
meira að þakka, því þeir eru ó-
teljandi, sem hafa leitað og ennþá
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
Sýslubókasafn SkagfirSinga.
C ýslunefnd Skagafjarðar-
^ sýslu ljet reisa sýslu-
bókasafninu prýðile^t hús
sumarið 1936. Eru í jm
bókastofa og lesstofa, en á
efri hæð hússins er íbúð,
sem safnið getur tekið til af-
nota, heRar hað harf á að
halda.
Mun safnið því varla þurfa
meira húsnæði í náinni framtíð.
Þegar bókakostur safnsins var
fluttur í þetta nýja hús, reyndist
hann vonum minni, eða um 1000
bindi aðeins. Hins vegar átti safn-
ið þá nokkra fjárupphæð, sem
safnast hafði síðustu árin, vegna
þess að forráðamenn þess vildu
ekki katipa nema sem minst, sök-
um ljelegs htisnæðis, sem safnið
átti við að búa, enda lá það þá
undir skemdum.
Þetta er annars sú aðbúð sein
mörg hókasöfn og lestrarfjelög
eiga við að búa á landi voru.
Síðan bókasafn vort kom í nýja
húsið, liefir það stórankist að hók-
um, einkum hefir það fengið all-.
mikið til uppfyllingar í samstæð
rit, tímarit, heildarútgáfur o. fl.
Það hefir verið skrásett og skipu-
lagt á nútímavísu.
Það varð hlutverk mitt, sem
rita þessar línur, að taka við
sýslubókasafni Skagfirðinga, er
það flutti í nýja húsið, og annast
um það síðan.
Þetta starf mitt hefir opnað
augu mín fyrir því, hve erfitt er
fyrir slíkt safn, að ná tilgangi
sínum með því fje einu, sem því
er ætlað úr ríkis- og sýslusjóði.
Bókasafn þarf, eins og nafnið
bendir til, að eiga safn af alls-
konar bókum, heimildarritum á
sem flestum sviðum, fræðibókum
hverskonar, skáldverkum af öll-
um tegundum. Það þarf að eiga
gamlar bækur og pýjar. í bóka-
safn koma menn til að kynnast
gömlum fróðleik jafnt og nýjum
stefnum og straumum tímans. Það
þarf að vera ótæmandi brunnur
fyrir fræðigrúskarann og einnig
svalalind skemtilesaranum. Það
þarf að eiga bækur, blöð og tíma-
rit til að lána fram á lesstofuna
og nóg af góðum bókum í sterku
bandi til að lána út um hjeraðið.
Bókasafnið þarf svo að inna af
höndum öll sín mörgu hlutverk
með sem allra minstu fje. Stund-
um getur því orðið nokkuð erfitt
að samrýma lítil fjárframlög ann-
arsvegar, en svo aftur mikla eftir-
spurn og þörf notendanna hins-
vegar.
Bókasafn Skagfirðinga hefir
fengið ágætt hxis til íbúðar. Það
má aukast um nokkur þúsund
bindi, áður en það sprengir það
utan af sjer. Nú er keypt eins og
unt er. Auk þess hafa ýmsir góð-
gjarnir menn gefið safninu bóka-
gjafir. Það mun heldur aldrei geta
notið sín til fulls, nema njóta
slíkra velunnara.
Þrent er það einlcum, sem Bóka-
safu Skagfirðinga hefir alveg sjer-
staklega hug á að eignast og sem
þó er alveg óhugsandi að takist,
nema fyrir hjálp fjölmargra góðra
manna og velviljaðra. En þetta er:
Bækur prentaðar á Hólum í Hjalta
dal; bæknr eftir skagfirska menn
bækur um Skagfirðinga, æfiágrip
o. fl.
Margt af þessu, einkum Hóla-
bækur, er orðið fágætt, en þó til
í einstakra manna eigu hæði aust-
an hafs og vestan. Verður því ekki
betur varið á annan hátt, en að
koma því á safn og forða því þar
með frá eyðileggingu, sem öllu
slíku er húin, er það kemst í hend-
ur skilningslausra manna og ef
til vill ólæsra á gamalt letur og
áhugalausra á íslenskum fræðum.
Þá hefir Bókasafn Skagfirðinga
tekið að safna myndum af Skag-
firðingum og þeim, sem dvalið
hafa í Skagafirði eða koma við
sögu hjeraðsins á einhvern hátt.
Jeg er ekki í vafa nm það, að
gamlir Skagfirðingar, sem búsettir
eru utan æskustöðvanna, snmir
jafnvel í Vesturheimi, og svo
menn af skagfirskum ættum, gleðj
ast yfir því að vita, að við höfum
eignast ágætt bókasafnsliús hjer
heima og erum nú að reyna að
koma upp góðu bókasafni. Þeir,
sem hafa ánægju af að gefa safn-
inu bæknr, vilja Hka vita, að þær
sjeu vel geymdar.
Takmark okkar er að koma upp
góðu bókasafni, einkum auðugu
að öllu því sem skagfirskt. er,
hókum, handritum, myndum o. fl.
Er vel gert hver sem vill styðja
þessa viðleitni okkar.
Helgi Konráðsson.