Morgunblaðið - 22.11.1938, Blaðsíða 5

J»riðjudagur 22. nóv. 1938,
MORGUNBLAÐIÐ
5
3!lorgtt«Waí>ÍÍ>
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjörar: Jön Kjartansson og Valtýr Staf&nnon (ábyrgBarmaOur).
Auglýsingar: Árnl Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiBala: Auiturstræti 8. — Slml 1800.
Áskrlftargjald: kr. 8,00 á mánuOi.
í lausasölu: 16 aura elntaklB — 16 aura meB Leabðk.
11
TRÚARJÁTNINGIN"
Hin einfalda list að
hafa góða heilsu“
orgunblaðið skýrði á laug-
ardaginn var nokkuð
M
írá reynslu Dana af innflufn-
ingshöftunum. Danir höfðu í 7
ár búið við ströng innflutnings-
höft, og altaf hjeldu valdhaf-
-arnir, að með höftunum væru
l>eir að bæta verslunarhaginn
•Og þjóðarbúskapinn yfirleitt.
Margir voru þó annarar skoð-
unar um þetta, og meðal þeirra
voru ýmsir reyndustu kaup-
sýslumenn og hagfræðingar.
Stjórnmálamennirnir deildji
einnig um árangur haftanna, en
-TÍkisstjórnin og hennar stuðn-
ingsflokkar höfðu öll ráð í sinni
Tiendi. Stjórnin hjelt dauða-
haldi í höftin og þau stóðu í sjö
éx.
Svo kom loks að því, að rík-
isstjórnin kom ofurlítið til
anóts við andstæðingana. Hún
gekk inn á, að taka fáeinar vör-
ur undan höftunum og gefa þær
fijálsar. Voru þessar vörur sett-
ar á svonefiídan frílista. Árang-
urinn varð stórkostlegur. Vör-
urnar, sem urðu frjálsar lækk-
uðu istrax í verði um 25—50%,
•og sumar vörur lækkuðu enn
aneira.
Við þessa reynslu urðu radd-
ir almennings háværar um það,
að fá fleiri vörur á frílistann.
Almenningur í Danmörku átti
sem von er erfitt með að þola
það, að vera skattlagður um
hundruð miljóna króna árlega
fyrir það eitt, að þurfa að búa
við ströng innflutningshöft,
sem hin Norðurlandaríkin
höfðu mesta vantrú á, og töldu
J alla staði skaðleg.
Almenningsálitið í Danmörku
varð til þess að ríkisstjórnin
gaf enn meiri tilslakanir. Og
hún hefir undanfarið verið að
smábæta við vörum á frílistann,
og er nú svo komið, að a. m. k.
iveir fimtu hlutar alls innflutn-
ings Dana er orðinn frjáls og
óháður höftunum. Árangurinn
hefir undantekningarlaust verið
hinn sami:
Varan hefir lækkað stórkost-
lega í verði, til ómetanlegs
gagns fyrir alla framleiðslu og
almenning í landinu.
★
Morgunblaðið óskaði þess, að
aslensku stjórnarvöldin kyntu
sjer þessa reynslu Dana af höf-
unum. Blaðið fór fram á að
íslenska stjórnin færi eins að
og Danir, byrjaði með því að
taka nokkrar brýnustu nauð-
synjavörur undan haftaokinu
og gefa þær frjálsar. Árangur-
inn myndi hjer verða nákvæm-
lega hinn sami og hjá Dönum,
sem sje að varan myndi stór-
lækka í verði, og það myndi
aftur ljetta talsvert á hinni ó-
bærilegu dýrn’ð, sem nú ríkir
f landinu, og almenningur er að
sligast undir.
★
Satt að segja hafði Morgun-
blaðið ekki mikla trú á, að
stjórnarflokkarnir hjer hefðu
öðlast þann þroska í þessu máli,
að neinna umbóta væri . að
vænta frá þeirra hálfu. Þetta
hefir og komið á daginn, því
að Alþýðublaðið er þegar byrj-
að að skrifa gegn þessari uppá-
stungu og telur öll vandkvæði
á því, að slaka megi á höftun-
um. Hinsvegar nota þetta ve-
sæla málgagn hins framliðna
Alþýðuflokks tækifæ.’.ð til að
kasta hnútum til kaupmanna,
segir að Morgunblaðið ráðist á
þá fyrir okurálagningu.
Einu sinni var sú tíðin, að
forseti Alþýðuflokksins, Jón
Baldvinsson og Alþýðublaðið
voru innilega sammála Morgun-
blaðinu um það, að fyrsta af-
leiðing haftanna yrði hækkandi
verð á vörum og þar af leið-
andi aukin dýrtíð í landinu. En
nú, þegar flokkskríli Stefáns
Jóhanns sækir það fast að kom-
ast í flatsængina með maddömu
Framsókn, þá ber að forðast alt
sem kann að styggja þá háu
herra sem ráða í Framsóknar
flokknum, en höftin hafa sem
kunnugt er verið trúarjátning
þeirra.
Rímna-
handritið
í Árnasafni
Það eru víst senn liðin fjög-
ur ár síðan. Eysteinn Jónsson
lofaði lækningu allra meina
með höftunum. Hver hefir svo
árangurinn orðið? Eru ekki
miljónirnar altaf að fjölga, í
óreiðu og vanskilaskuldum, sem
safnast hjer fyrir í bönkunum?
Nei; baráttan, sem hjer er
nú háð, er vonlaus. Við sökkum
stöðugt dýpra og dýpra, af
þeirri einföldu ástæðu, að okk-
ur tekst ekki að fá framleisðl-
una til að bera sig. Og meðan
svo er, að framleiðslan ber sig
ekki, getur enginn vænst þess,
að nýtt líf færist í framleiðsl-
una, en það er þó eina vonin
til þess, að við getum nokkurn
tíma vænst bata á ástandinu.
Það er ekki til neins að neita
þeim sannindum, að innflutn-
ingshöftin eigi djúpan þátt í
því, að framleiðslan hjá okkur
ber sig ekki. Þau keyra alt verð-
lag upp úr öllu, og eiga því
sinn þátt í dýrtíðinni.
En, eins og Morgunblaðið
hefir áður sagt: Innflutnings-
höftin eru orðin að trúarjátn-
ingu hjá stjórnarflokkunum.
Þessvegna mun verða haldið
daugahaldi í höftin, og það jafn
vel eftir að fyrir liggja upp-
lýsingar um hina dýrkeyptu
reynslu Dana af höftunum þar
í landi. En afleiðingin fyrir
okkur verður sú, að við sökkum
stöðugt dýpra og dýpra, uns
svo er komið, að við fáum ekki
við neitt ráðið og hrunið skell-
ur yfir.
Corpus eodieum islandicorum
medii aevi. Edited by Ejnar
Munksgaard. Vol. XI. Early
Ieelandic rímur. 'W’ith an in-
troduction by Sir William A.
Craigie. Copenhagen 1938.
Petta er hið mikla rímnahand-
rit 604, 4to í Árnasafni, 248
blöð. I því eru 33 rímnaflokkar.
Handritið er talið frá öðrum fjórð-
ungi 16. aldar og er fagurlega
skrifað. Það er og merkilegt fyrir
þá sök, að skrifarinn, sem virðist
hafa heitið Tómas Arason, hefir
víða skrifað hitt og þetta á blað-
röndina, einkum að neðan. Meðal
annars eru þar yfir 200 málshætt-
ir, ýmsar vísur og vísnastúfar og
athugasemdir, er skrifarinn gerir
um skrift sína, penna og blelc,
og hitt og þetta um sjálfan hann
og aðra, bænarkvak til guðs og
helgra manna o. s. frv. Hefir
Kaalund fyrir löngu (1886) gefið
það alt út í ritlingi.
I formálanum gerir Sir William
Craigie grein fyrir handritinu og
innihaldi þess, skýrir stnttlega
frá einkennum rímna og rímna-
hátta og gildi þeirra og bendir á
hvað út hefir verið gefið af rím-
unum og um þær ritað. Fer hann
þar lofsamlegum orðum urn rit
dr. Björns K. Þórólfssonar: Rím-
ur fyrir 1600. Allur frágangur er
með sömu ágætum og áður.
G. F.
Náttúrleg hreysti, eða
hin einfalda list að
hafa góða heilsu“, svo heit-
ir kver eitt, tæplega 100 bls.
í 8 blaða broti, sem enskt
verslunar- og bókafjelag: eitt
hefir sent mjer og mælst til
að jeg kynti fyrir íslenskum
lesendum.
Höfundur þessa kvers heitir
Courtney D. Farmer, þektur rit-
höfundur og vel að sjer í heil-
brigðismálum, þó ólæknisfróður
sje.
Mjer er næsta ljúft að verða
við þessum tilmælum, ekki síst
vegna þess, að um þessi mál er
lítið skráð á íslensku, og engri
grein bókmenta minni sómi sýnd-
ur, enda er alþýða manna á Is-
landi afar ófróð um heilbrigða
lifnaðarháttu og alt, sem þeim við
kemur. Best hefði verið, að bók-
in væri þýdd á íslensku. Þar fylti
hún autt rúm.
Ekki þætti mjer það neitt að
ólíkindum, þótt ýmsum alþýðu-
mönnum væri farið að finnast
talsvert athugavert við lifnaðar-
háttu og heilsufar manna, bæði í
kauptúnum og sveitum landsins.
Er það og næsta athyglisvert, hve
mjög meltingarkvillar ágerast, og
ekki aðeins þeir, heldur og allir
mögulegir kvillar.
Eltir-
Jónas Kristjánsson
H
Samskotin
krónur og 80 aurar
barst blaðinu í gær
í samskotasjóðinn, og er heildar-
upphæðin þá orðin kr. 36.982.30.
Ónefndur 5.00 Sjálfsta:ðiskv.-
fjel. Hvöt 200.00. Starfsfólk Raf-
magnsveitu Reykjavíkur 440.00.
Þ. Á. 10.00. Skipshöfnin á Detti-
fossi 143.00. N. N. 5.00. N. J.
25.00. X. 2.00. R. N. 10.00. Helga
J. 5.00. S. E. 10.00. N. Ramsay
South-Shield, England (gefið og
safnað af honum) 748.80. Skips-
höfnin á Hannesi ráðherra 500.00.
Fast starfsfólk hjá h.f. Alliance
290.00. Alls 2.393.80. Áður birt
34.588.50. Samtals kr. 36 982.30.
Sænski sendikennarinn, ungfrú
Osterman, flytur fyrirlestur í há-
skólanum í kvöld kl. 8.
„Tímarit Iðnaðarmanna", 4.
hefti, er komið út. Helgi H. Ei-
ríksson ritar um iðnsýningar,
fundi o. fl. 1938. Tómas Tómas-
son iðjuhöldur fimtugur. Ríkharð-
ur Jónsson fimtugur. Nýtt innlent
iðnfyrirtæki (flókagerð). Margt
fleira er í heftinu.
inn frægi aldraði skurðlækn-
ir Sir Arbutnat Lane hefir
ritað stuttan fonnála fyrir þess-
ari bók, og lýkur á hana lofsorði,
og kveður sjer kærkomna sam-
vinnu við svo sannmentaðan
mann, í því að fræða alþýðu um
heilsufræðisleg efni, þótt ekki sje
liöfundurinn læknir, meðan lækna
stjettin sem heild hafi ekki fund-
ið köllun hjá sjer að gegna sinni
fyrstu skyldu, þeirri að fyrir-
byggja sjúkdóma.
Við lestur þessarar bókar kom
mjer fyrst í hug gamalt ljóða-
kver, eftir skáldið og gáfumann-
inn Sigurð Guðmundsson á Heiði
í Gönguskörðum, langafa Valtýs
Stefánssonar og þeirra frændsyst-
kina. Þessi bók er nokkurskonar
„Varabálkur", heilbrigð og holl
ráð til þess að mönnum farnist
vel lífsferðalag sitt.
★
Höfundurinn heldur því frarn,
sem efalaust er rjett, að hver
rjett bygður maður ætti að njóta
góðrar heilsu um langa æfi með-
an kraftar endast, án þess að
grípa þurfi til nokkurra sjer-
stakra ráða, lyfja eða þesskonar
Heilbrigð sál í heilbrigðum lík-
ama er eðlileg afleiðing rjettra
lifnaðarhátta og heilnæmrar at-
vinnu. Ef heilsan bilar, þá er það
vanalega áreiðanlegasti vottur
þess, að menn hafa vanrækt
skyldurnar við sjálfa sig, verið
sjálfum sjer ótrúir. Það að varð-
veita heilsuna er fyrsta og sjálf-
sagðasta skyldan við sjálfan sig.
Svo koma ráðin, hvers er að
gæta og hvað að varast í hverju
tilfelli. Skerin, sem menn. stranda
á, eru ekki síður andlegs en lík-
amlegs eðlis, t. d. það, að forð-
ast þær hugsanir, sem hafa ill á-
hrif á þá, og varpa þeim frá sjer.
Sál og líkami eru svo nátengd,
að þau hafa gagnkvæm áhrif
hvert á annað. Lífið er ekki ein-
tómt sólskin, þessvegna verða
menn að gera sjer sólskinsbletti,
jafnvel í svartasta skammdegi, og
setjast þar og gleðjast. Daprar
hugsanir, sorg, áhyggjur, reiði og
hatur slíta manui meir en nokk-
uð annað. Slíkar hugsanir verka
á líffæri manna éins og skamm-
hlaup í rafhlöðu. Varpið slíknm
hugsunum frá yður eins og óhreinu
fati, sem saurgar yður.
★
Svo jeg nefni nokkrar fyrir-
sagnir fyrir hinum mörgu
smágreinum í bókinni, tek jeg
nokkrar af handahófi; Hvað veld-
Ur kvefi? Hvernig verður það fyr-
irbygt? Ilvað veldur svefnleysit
Hverníg verðuv 0 ið fyrirbygt?
Svefninn er Iivíld fvrir öll lif-
færi iíkamans og endurhleðsla
eyddrar raforku taugakerfisins
verður að vera friðhelgur staðnr,
við dagsins önn. Svefnherbergið
þar sem ríkir friður, kyrð og ró-
semi. Þar eiga engar þrætur eða
kappræður að fara fram. Tauga-
kerfið hvílist ekki nema þar, eem
friður og helgi ^riðarins ríkir.
Áhrif djúprar og óþvingaðrar
öndunar á líffærin og þýðing
hennar fyrir heila og sjúka.
Verndun sjónarinnar. Þægileg
birta. Taugaveiklun. Kyrsetnr og
hreyfing. Langar gönguferðir.
Viðhald þreks og þols. Heit og
köld böð. Vertu árrisull. Eftir-
látssemi við sjálfan sig er vara-
söm. Heilnæmar líkamsæfingar.
Klæðnaður. Tannhirðing o. s. frv.
Jeg vil ekki segja að höfund-
urinn risti neitt djúpt, en hann
er heilbrigður, öfgalaus og skyn-
samur á meðferð þessara rerk-
efna og leysir vel og skynsam-
lega og á heilbrigðan hátt úr
þeim.
Allir geta lært af þessari bók,
jafnvel læknar. Alþýðu manna
eru bækur sem þessi nauðsynleg-
ar og lærdómsríkari og ólíkt heil-
næmari en flest sögurnglið, sem
hún gleypir í sig.
Jónas Kristjáhsson
læknir.
Hjónaefni. Trúlofun sína hafa
nýlega opinberað ungfrú Jóhanna
Runólfsdóttir, Beigalda og Þor-
björn Ólafsson, Hvítárröllum,
Borgarfirði.
Eimskip. Gullfoss kom til Test-
mannaeyja kl. 6 í morgun og hing
að í kvöld. Goðafoss er i Ham-
borg. Brúarfoss er í London. Detti
foss fór vestur og norður í gær-
kvöldi. Lagarfoss var á Siglufirði
í gær. Selfoss er á Önundarfirði.
Varöy er í Hamborg.