Morgunblaðið - 21.02.1939, Qupperneq 4

<: 4
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 21. febr. 193&
Nýverið hefir verið settur
yfirfiskimatsmaður í
Vestfirðingafjórðungi, frá 1.
janúar þ. á. að telja, í stað
þess, er áður hefir haft það
á hendi, en lætur nú af því
fyrir aldurs sakir.
Ekkert hefir, að því er virðist,
vakið meiri undrun og umtal
tnanna á meðal, hjer vestra, en
þessi ráðstöfun. Er það sennilega
meðfram vegna þess, að málið er
«kki flóknara, nje yfirgripsmeira
en svo, að menn gera sjer þess
ljósa grein. Minnist jeg þess ekki
að hafa orðið var við, að nokkur
ráðstöfun hafi mælst svo illa fyrir
meðal almennings, sem valið á
manninum í þessa stöðu, svo fjarri
finst mönnum hún fara því, sem
sæmilegt má teljast. Og jeg verð
að segja að mjer finst þetta eðli-
legt.
Það leiðir af sjálfu sjer að í
þessa stöðu ber að skipa mann, ef
kostur er á, sem hefir þekkingu
og Vit á gæðum fiskjar, flokkun
og meðferð allri, enda er svo til
ætlast, og ber honum að vera leið-
beinandi um alt, sem að fiskverk-
nn lýtur, og yfir höfuð um alla
meðferð fiskjar.
Lögin sniðgengin.
í lögum um fiskimat segir meðal
annars svo:
„— Atvinnu- og samgöngumála-
ráðuneytið skipar yfirmatsmenn-
ina og gefur þeim erindisbrjef.
Skulu þeir hafa aflað sjer þekk-
ingar á fiskmati, verkun og með-
ferð fiskjar, annað hvort með því,
að hafa starfað sem fiskimats-
menn eða á annan hátt“. — Og
ennfremur: „— Yfirfiskimats-
mennirnir skulu skyldir að ferðast
um í umdæmi sínu og utan þess,
til þess að leiðbeina í fiskmeðferð
og .fiskmati, líta eftir hvoru-
tveggja og kynnast því sem best“.
Af þessu er Ijóst, hvað ætlast
er til að til greina komi, við val
á yfirfiskimatsmönnum, og hvaða
skilyrðum þeir eiga að fullnægja.
Okunnugum mundi nú verða á að
spyrja sem svo: ,,Var ekki þessa
gætt í því tilfelli, sem hjer um
ræðir?“ Því er f'ljótsvarað. Nei,
allir, sem til þekkja vita, að með
umræddri ráðstöfun eru ákvæði
laganna sniðgengin svo sem frek-
ast má verða, og velsæmis í engu
gætt, þar sem vitað er, að sá, sem
settur v.ar í stöðuna, fullnægir
hvergi nærri settum ákvæðum, og
stendur auk þess langt að baki
sumum hinna umsækjendanna í
því efni, enda leikur það ekki á
tveim tungum, að maðurinn sje
ófær til að takast starfann á
hendur, svo fremi að hann á að
vera ræktur svo sem gert er ráð
fyrir með löguuum, og er það
eðlilegt og skiljanlegt, þegar á
það er litið, að maðurinn hefir
ekki kynt sjer það, sem að starf-
inu lýtur, svo nokkru nemi. Að
vísu mun hann hafa lagt fram
vottorð um að hann hafi unnið á
fiskverkunarstöð hjer í Bolungar-
vík. En allir, sem kunnugir eru,
vita, að starf hans var einkum
fólgið í því, að vigta blautan fisk
frá sjómönnum, auk ýmsra ann-
ara snúninga, en að þurfiskverk-
uninni kom hann næsta lítið. Og
þetta var fyrir mörgum árum.
Nú um mörg undanfarin ár hefir
bann ekki komið nálægt fiskverk-
tun nje meðferð á fiski í nokkurri
Yfirfi§kima(§ma^iir
inn á Vestfförlfum
mynd. Hinsvegar hafa hinir um-
sækjendurnir starfað að fiskverk-
un árum saman, og sumir, auk
þess verið fiskimatsmenn um mörg
undanfarin ár, og höfðu að sjálf-
sögðu hin bestu meðmæli. Mjer er
t. d. kunnugt um að einn þeirra
hefir starfað að fiskverkun í nál.
40 ár, og verið verkstjóri við það
starf mikinn hluta þess tíma, og
hefir á sjer almennings orð fyrir
vöndun og samviskusemi. Flestir
þessara manna hafa því mikla
reynslu og þekkingu á þessum
málum. En þeim er öllum stjakað
til hliðar og sá maðurinn settur
í stöðuna, sem hiklaust má telja
að minst hafi haft til brunns að
bera, allra umsækjendanna, af
reynslu og þekkingu á þessum
málum. Og þó hann hafi verslun-
arskólapróf, þá hefir það harla
Htið að segja í þessu tilfelli. Menn
undrast, að þessi inaður skuli hafa
látið sjer detta í hug að sækja
um stöðuna, því það er fullkomin
óskammfeilni, en hitt þó miklu
meira, að hann skyldi verða settur
í hana. Og menn spyrja: „Hvernig
stendur á þessu?“ Og enginn get-
ur svarað, enda er það sennilega
atvinnumálaráðherra einn, sem
getur. En margar getgátur hafa
komið fram um það. Sumir geta
þess til, að Yilmundur Jónsson,
þingmaður Norður-ísfirðinga, hafi
beitt sjer fyrir því, að þessi maður
fengi stöðuna, og hafa fært þær
ástæður fyrir að hann standi í
ábyrgð fyrir láni, er stöðuhafi tók
fyrir nokkrum árum, og hafi þótt
greiðslumöguleikar mannsins viss-
ari, . ef hann fengi fastlaunaða
stöðu, svo og að stöðuhafi hafi
verið stuðningsniaður Vilmundar
við undangengnar kosningar. Hef-
ir mönnum þótt þetta láta að lík-
indum, og kent síðan Vilmundi
um. Jeg skal játa að jeg er einn
þeirra, sem gæti trúað að Vil-
I mundur hafi beitt sjer fyrir þessu,
;Og það af framangreindum ástæð-
jUm, ef þær eru báðar fyrir liendi,
! en hinu neita jeg, að það sje Vil-
mundar sök, hver settur var í
stöðuna. Þar er atvinnumálaráð-
herra um að kenna, sem veiting-
arvaldið hefir.
Valdinu misbeitt.
Aftur á móti er það haft eftir
hlutaðeiganda sjálfum, að hann
eigi Finni Jónssyni, þingmanni ís-
firðinga, og Guðmundi G. Haga-
lín mest að þakka að hann hlaut
stöðuna. En óhætt mun mega ætla,
að bæjarstjórinn á ísafirði, sem
er mágur Iians, bafi einnig gert
sitt til. En þó allir þessir menn
befðu lagst á eitt um, að hafa
áhrif á veitinguna,. þá kemur það
þessu máli nauðalítið við, og er
engin ástæða, að veitast að þeim
sjerstaklega fyrir það. Það sýnir
oss að eins það, sem vjer höfum
svo oft áður sjeð, að margir hafa
ríka tilhneigingu til að pota sjer
og sínum að, og hirða ekki um
þó það fari í bága við hæfni
manna, og þjóðarheill. Hitt er
aftur á móti alveg ótækt, og
alls óviðunandi, ef veitingarvald-
ið ljeti óhlutvanda menn glepja
sjer svo sýn, að það viltist á rjettu
og röngu. Skal ekkert um það
fullyrt, hvort því er til að dreifa
í þessu tilfelli, en það virðist
liggja í augum uppi, að atvinnu-
málaráðherra hafi hjer misbeitt
valdi sínu.
Ekki verður sagt, að lijer sje
um hjegómamál að ræða, og að
það sje sama, hvort hæfur eða ó-
’iæfur maður sje settur í stöðuna.
Enda veit jeg að atvinnumálaráð-
herra er engu síður ljóst, en öðr-
um, að þetta er þýðingarmikið al-
vörumál, snertandi alla þjóðina, og
þó einkum þenna landsfjórðung.
Eins og kunnugt er, eigum við
skæða keppinauta á heimsmark-
aðnum. Þjóðir, sem keppa við okk-
ur um sölu á saltfiski á mismun-
andi verkunarstigi. Ekkert er okk-
ur öflug-ri stoð, og tryggir okkur
betur í að standast þá samkepni,
en að við gætum í hvívetna hinnar
fylstu vöruvöndunar. Lögin um
fiskimat, og skipun fiskimatsmann-
anna eru ráðstafanir af hálfu
þess opinbera, til að tryggja sem
besta vöruvöndun á þessu sviði.
Það er því augljóst, hve áríðandi
það er, að vera vandur í valinu
á fiskimatsmönnunum, og ekki síð-
ur yfirfiskimatsmönnunum, þar
sem vitað er að sjerhver mistök
geta haft hinar alvarlegustu af-
leiðingar. Þetta veit jeg að at-
vinnumálaráðherra er einnig ljóst.
En því beitir hann þá valdi sínu á
þann hátt, sem hann hefir hjer
gert ?
Vöruvöndunin.
Það er livorutveggja í senn,
broslegt og þó miklu fremur öm-
urlegt, til þess að vita, að mitt í
því sem verið er að brýna fyrir
þjóðinni, að gæta vöruvöndunar á
öllum sviðum, sem og sjálfsagt
er, og vitað er að sjómenn, út-
gerðarmenn, fiskkaupmenn og
aðrir, sem með fisk fara, hafa
sýnt virðingarverða viðleitni í
þessum efnum, og tekið sjer fram
um vöruvöpdun, til hagsbóta fyrir
landsmenn, þá skuli atvinnu'mála-
ráðherra, sem á að vaka yfir vel-
ferð þjóðarinnar í atvinnumálum,
gera jafn fráleita ráðstöfun og þá,
er hjer hefir verið gerð að um-
talsefni. Það er engu líkara, en að
ráðherrann sje með henni að draga
dár að sjómönnum, og öðrum, sem
með fisk fara, fyrir viðleitni þeirra
til vöruvöndunar. Slíkt hefir, því
miður, sín slæmu áhrif, og jeg
get ekki neitað því að hafa heyrt
raddir um það, síðan þetta varð
kunnugt, að það væri víst ekki
ætlast til mikillar vöruvöndunar,
þar sem þessi maður ætti að vera
leiðbeinandi um fiskverkun og
fiskmat. Svo fjarri lagi þykir val-
ið á manninum.
Hjer héfir illa til tekist og leið-
inlega. Og jeg er ekki í efa um,
að ráðherrann muni vera sjer þess
fyllilega meðvitandi. Því jeg er
viss um að hann hefir nægilegt
vit og þekkingu á þessum málum,
til að sjá að hjer hefir ekki verið
rjett að farið. Þess vegna tel jeg,
því miður, að atvinnumálaráð-
herra íslands haf.i með umræddri
ráðstöfun, vísvitandi og að yfir-
lögðu ráði, breytt, á móti betri
vitund. Eða með öðrum orðum:
Jeg tel að þau gögn og þær upp-
lýsingar hafi legið fyrir ráðherr-
anum í ráðuneytinu, er sýndu ó-
tvírætt, að það var ekki hæfasti
umsækjandihn, sem settur var í
stöðuna. Ef þetta lá hinsvegar
óljóst fyrir, þá var það að minsta
kosti siðferðisleg skylda ráðuneyt-
isins áð afla sjer frekari upplýs-
inga. Út af fyrir sig mætti og
segja að ástæðulaust hafi verið að
setja í stöðuna, beldur veita hana.
Þung ásökun.
Jeg hefi níi felt þunga ásökun á
hendur atvinnumálaráðherra, jafn-
vel þyngri, en sæmilegt er, ef
fylsta tilefni gæfist ekki til. En
ef svo ólíklega skyldi vilja til, að
jeg hafi haft hann fyrir rangri
sök, og að hann - geti þvegið sig
hvítan og hreinan af því, sem á
hann hefir verið borið, þá skal
jeg strax taka það fram, að jeg
bið hann afsökunar, enda tel jeg
mjer það skylt, og finn ekki að
jeg geri mig að minni manni fyrir.
Hitt væri heimskuleg stórmenska.
En á meðan hann leggur ekki
Umræddar umsóknir á borðið, og
þau gögn, er þeirn fylgdu, að engu
undanskyldu, og sýnir þjóðinni þar
með, ótvírætt, að hæfasti umsækj-
andinn hafi hlotið stöðuna; eða
sjái hann sjer það ekki fært, þá
hefi jeg ekkert að afsaka, og sje
enga ástæðu til að draga úr því,
sem sagt hefir verið, enda tekur
verknaðurinn því öllu fram. Og er
ráðherranum þá engu síður skylt
að biðja þjóðina afsökunar, og
bæta fyrir. svo sem hægt er, ekki
með því að lofa, heldur með því
að kippa þessu í lag, ef unt er, og
gæta þess að slíkt komi ekki fyrir
aftur meðan hann er ráðherra.
Geri hann það ekki, tel jeg að
hann geri sig beran að lítilmensku.
Grein þessi er ekki skrifuð af
öfund í garð þess, sem fyrir val-
inu varð, því jeg get vel unt hon-
um góðrar stöðu, sem hann er
hæfur í. Og sannast að segja tel
jeg hann ekki öfundsverðan af
stöðunni; miklu fremur vorkenni
jeg honjim, þar sem jeg býst við
að hann geti nauðalítið sagt við
undirmennina, annað en þetta:
„Gerið þið þetta eins og áður“.
Ekki heldur af óvild í garð nú-
verandi atvinnumálaráðherra, til
þess hefi jeg enga ástæðu, nema
síður sje. Heldur blátt áfram af
því, að það kemur illa við mann,
þegar inaður sjer allri sanngirni,
rjettlæti og velsæmi svo misboðið,
af sjálfu veitingarvaldinu, sem
hjer er um að ræða,. Og jeg tel
það þegnlega skyldu mína að
benda á þetta, ef verða mætti til
þess að draga úr því að slíkt end-
urtakist.
Jeg get nú búist við, að ein-
hverjir pólitískir snápar kunni að
veitast að mjer fyrir það, sem jeg
hefi hjer sagt. Og jafnvel að sum-
ir vildu láta mig gjalda þess í ein-
hverri mynd. Þar undanskil jeg
þó alveg núverandi atvinnumála-
ráðherra. En það dregur á engan
hátt úr því að jeg sendi greinina
til birtingar, enda býst jeg ekki
við að láta mig dóm þeirra mikln
skifta. Það skiftir mestu máli,
hvernig atvinnumálaráðherra
snýst við; á hann hefi jeg deilt,
það má segja allhart, fyrir ráð-
stöfun, sem jeg tel að hann beri
fulla ábyrgð á, og jeg þykist hafa
fært rök fyrir máli mínu. Hann
um það, hvernig hann tekur því.
★
Að lokum vil jeg segja við ráð-
herrann í fullu bróðerni;
Yertu trúr köllun þinni. Farðu
vel og trúlega með það umboð,
sem þjer er falið fyrir þessa þjóð.
Hafðu þinn betri mann, dómgreind
þína og samvisku að leiðarstjörn-
um í starfi þínu. Yarastu að láta
óhlutvanda menn komast að til
þess að skyggja á þær stjörnur
og leiða þig af rjettri leið. Láttu
ekki vegtyllur gera þig að lakari
manni. Segðu helst ekki að þú
viljir vestfiskum fiskframleikend-
Um vel, því þá gæti svo farið að
menn teldu þig hræsnara. En þrátt
fyrir það sem fyrir kann að koma,
er það einlæ ógsk mín, að þjer
mætti auðnast, meðan þú ert ráð-
herra, að starfa svo að það yrði
þjer til sóma og þjóðinni til ham-
ingju. Gættu þess vel, meðan þú
heldur um stjórnvölinn, að það er
hættulegt að stýra þjóðarfleyinu
eftir pó.litískum áttavita.
Með nýárskveðju.
Bolungavík, 4.. jan. 1939.
Jóhannes Teitsson.
Kvikmyndin frá Kína verður
endursýnd í húsi K. F. U. M., í
stóra salnum, annað kvöld ld. 8y2.
Húsfyllir hefir verið á fyrri sýn-
ingum, svo að margir hafa orðið
frá að hverfa. Kvikmyndin er með
íslenskum texta, en Ólafur Ólafs-
son kristniboði flytur erindi með
henni, enda hefir hann tekið hana
alla sjálfur. Börn fá ekki aðgang.
HRÍSGRIDN
í 50 og 110 kg. sekkjum.
H. BENEDIKTSSON & G0.