Morgunblaðið - 21.05.1939, Blaðsíða 5

Sunmidagur 21. maí 1939.
5
-......... jmorjptftMn&ið......................
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
Ritstjórar: Jón Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgTSsrmaOur).
Auglýsingar: Árnl Óla.
Ritstjórn, auglýslngar og afgrrelBsla: Austurstrætl 8. — Slml 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 6, minubi.
í lausasölu: 16 aura elntakib — 25 aura meB Lesbók.
ÁLÖGVRNAR
Niðurjöfnunarnefnd Reykja-
víkurbœjar liefir setið með
•Æveittan skallann undanfarið, til
þess að skifta bróðurlega milli
Iborgarbúa 4^2 miljón króna ut-
svarsbyrði. Boðskapur hennar er
væntanlegur fyrir almennings-
-sjónir næstkomandi þriðjudag,
•því að þá kemur iitsvarsskráin út.
Hætt er við, að þessi ágæta
ibók verði uú, eins og oft endra-
:nær, til þess að koma mörgum
Reykvíking í ilt skap. Bn þeir
íkostir fylgja einnig vitsvarskránni,
að þegar menn eru búnir að róta
úr sjer nokkrum viðeigandi blóts-
yrðum 'í sambandi við þeirra eig-
dð útsvar og fara svo að blaða í
-skránni og sjá livaða íitsvar ná-
runghm fær, er eins og skapið fari
‘smátn saman að mildast og oftast
-endar lesturinn með því, að menn
•verða sæmilega ánægðir með sitt
ihlutskifti, samanborið við það,
:sem hinum er skamtað.
. ..... ★
/Að þessu sinni verður útsvars-
skráin talsvert ineð öðru sniði en
,áður og miklu fy-llri. í henni
'verður ekki aðeins sýnt . útsvar
ihvers einstaklings, heldur líka
úekju- og eignarskattur, svo og
lífeyrissjóðsgjaldið. Verður því
VÚtsvarsskráin mildu fróðlegri nú
en áður <ög betra heimildarrit ttm
/ástæður og hagi ítvers einstaks
gjaldþegns. Þetta er köStur við
ibókina, enda þótt það verði senni-
lega til þess, að ýmsir taki stærra
Jtrpp í sig til að byrja með.
]En hvað Ihækka þá útsvörin
•mikið frá 'í fyrra ? Þegar verið
var að ganga frá fjárhagsáætlun
Reykjavíkurbæjar í vetur, liækk-
•uðu útgjöldin um nál. 11—12%.
'Þurfti bæjarsjoðtir því að fá aukn-
.ar tekjur, sem ’þessu svaraði.
Bæjarsjóður hafði ekki aðrar
íleiðir að fara, en að iegg-ja þetta
; 4 með aúknuni 'belnuin sköttum,
fasteignagjöldum 'Og útsvari. Past-
‘■eignagjöldin haía þegar verið
'bækkuð verulega, svo sem kunn-
ugt er. En haékkun útsvaranna
nemur 10% frá í fyrra, þannig, að
•niðurjöfnunamefnd notaði nú
sama skála og í fyrra og bætti
síðan 10% ofan á. Þetta nægði til
■þess að ná þeim tekjum, sem kraf-
ist var.
★
Þegar hver einstakur skattþegn
fer að kynnast skatt- og útsvars-
skránni að þessu sinni, verður
;annað og meira efst í huga hans
en gremjan ein yfir hans eigin
byrði. Hver einasti hugsandi mað-
ur hlýtur við lestur skrárinnar að
•sjá, að við fslendingar erum komn-
ir út á háskalega braut í okkar
-skattaálögu.
Fyrverandi fjármálaráðherra,
Bysteinn Jónsson, gat þess í út-
varpsræðu í sambandi við gengis-
’ breytinguna, að beinu skattar
• okkar værú miklu hærri en í ná-
grannalöndunum. Hann kom með
mokkrar tölur, er sýndu saman-
burð á beinum sköttum í Reykja-
vík og Kaupmannahöfn. Þær töl-
ur voru alvarleg áminning til okk-
ar um það, að snúa nú þegar við •
af þeirri háskaiegu braut, sem
' ---->• nú staddir á.
Þvi miðnr urðu ummæli ráðherr-
ar.s þo ekki skiiin þannig, að hann
t Idi að mælirimi væri yfirfulli r
og þvi nauðsynlegt að snua við.
En það er óhugsandi að maður,
sem setið liefir í 5 ár í sæti fjár-
málaráðherra, ekki sjái það og
skilji, að beinu skattarnir draga
allan mátt úr einstaklingunum og
eru haft á framtaki þeirra og
athöfnum.
★
Þjóðstjórnin, sem nvi heldur um
stjórnartaumana í okkar landi,
hefir mörg og mikil verkefni að
v-inna. Hún á að sjá til þess, að
framleiðslan geti haldið áfram,
þótt ófriður brjótist út. Þar liefir
hún þegar áorkað miklu. Ilún á
að vinna gegn dýrtíðinni og hefir
einnig þar stigið mikilvægt spor,
með frílistanum. Hún á að koma
nýju lífi í atvinnuvegina, sem eru
í rústum, eftir margra ára tap-
rekstur. Enn verður eiigu spáð um
árangur af starfi stjórnarinnar á
þessu sviði. En það hefir þó þeg-
ar unnist, að trúin er sköpuð á
framleiðsluna, Það er fyrsta skil-
- -r*
yrðið.
En svo kemur að verkefníifð
mikla, viðreisn fjármálanna, ríkis,
bæjar- og sveitarfjelaga. Það bíð-
ur aðallega aðgerða haustþingsins.
En þar verða að koma föst og
örugg handtök.
Vonandi tekst þjóðstjórninni að
rjetta við fjárhaginn og skapa
þar með grundvöll fyrir varan-
legri skattalækkun. Níi líkjast okk
ar beinu skattar meir fullkomnu
eignarnámi en skattaálögu. Lýð-
ræðisþjóðirnar, sem nú eru í óða
önn að vígbúast og verja árlega
hundruðum og þíisundum miljóna
í hergögn og til eflingar landvörn-
um, verða að leggja þungar byrð-
ar á sína skattþegna. Þó ná þær
ekki hálfkvist við okkar álögur.
★
Við íslendingar verðum í frarn-
tíðinni að kunna að sníða okkur
stakk eftir vexti. Landið okkar er
auðugt og hefir ótal möguleika
upp á að bjóða. Ef við gætum
hófsemda á öllum sviðum, er víst,
að glæsilegir tímar eru framundan.
Það er fyrst. þegar kemur að
viðreisn fjármálanna, að verulega
reynir á þjóðstjórnina. Standist
hún þá eldraun, sem af henni
verður krafist á því sviði, þá þarf
engu að kvíða. Vjer höfum trú á,
að stjórninni takist að vinna sigra,
einnig á þessu sviði.
Minkurinn, sem sást í Hafnar-
firði um daginn, er nú farinn að
gera usla þar í firðinum. Hefir
hann ráðist inn ' tvo hænsnakofa
og dre])ið 3 hænsni. Óttast menii
að hann ger; meiri óskunda ef ekk
næst bráðVga til hans.
-- Keijkjavtkurbrjef —
20. mai
Vorið.
að má vel vera að menn sjeu
nokkuð gleymnir á tíðarfar-
ið. Að minsta kosti er það al-
gengt þegar harðindakaflar ganga
yfir, að sagt sje að nú viðri ver
„en elstu menn muna“. Hvað«sem
því líður, þá er víst óhætt að full-
yrða, að veðráttan það seui af er
þessu vori er einhver sú blíðasta,
sem „elstu menn muna“. 1 veður-
fregnum útvarpsins var hvað eft-
ir annað getið um 18 stiga hita
r,.. • TV.:*iaTt Víða hjer í
Reykj'ivik er ví > i farið að slá
bleiti kringtu.i hús. Garðar eru
kunmir í sum.irskrnð. A't útlit ei
á að heyskapur geli byrjað mörg
um vikum fyr en venja er til.
Aflinn.
eildaraflinn á vertíðinni var
um 4000 smálestum hærri
en í fyrra. En hvað togarana
snertir er þetta langrýrasta ver-
tíð, sem sögur fara af. Áð tilhlut-
un atvinnumálaráðherra voru
tveir togarar gerðir út í fiskileit.
En þótt leitað væri víða um sjó,
varð árangur satna og enginn. En
nú fyrir skemstu glæddist afli
skyljdilega á Hornbanka. Flestir
togarar voru liættir veiðum. En
þegar aflafregnin barst brugðu
þeir skjótt við og hafa fengið
sæmilegan afla þessa viku. Til
nýlundu má það teljast, að línu-
veiðavinn Jökull hefir undanfar-
ið stundað lúðuveiðar vestur í
Grænlandshafi. Yfirleitt má
segja, að óvenju liugur sje í út-
"Srðarmönnum um þessar mundir.
pjooviljmn og
Ólafur Thors.
tvaípsútoræðúf ttm stjórnmál
eiga að fara fraiit næstkom
andi þriðjudag. Þeim var frestað
síðastliðinn þriðjudag vegna veik-
inda Ólafs Thors. Þjóðviljinn hef-
i-r notað þessi veikindi Ólafs til
svo ódrengilegra árása, að furðu
sætir. Lætur blaðið í veðri vaka,
að veikindi Ólafs sjeu „skrópar“
vegna þess að hann sje hræddur
við Hjeðinn og Einar Olgeirsson!
Ef blaðið hefði liaft nokkra
sómatilfinningu. liefði það reynt
að grenslast eftir beilsufari Ól-
afs, áður en það bar fram þessi
fáránlegu brígsl. Og þá hefði það
fengið þær upplýsingar, að jafn-
vel þótt kommúnistar sjeu ósið-
aðir og illkvitnir, hefðu þeir þó
sennilega haft vit á að þegja eins
og á stóð.
Hitaveitan.
kkert mál hefir verið eins á
allra vörum nú upp á síð-
kastið og hitaveitan. Nú þegar
framkvæmd málsins stendur fyrir
dyrum, er öll andstaða brotin á
bak aftur. Allir fagna þessari
merkustu framkvæmd, sem nokk-
urn tíma hefir verið ráðist í á
Islandi. Það er aðeins einn mað-
ur, sem ekki virðist hafa áttað
sig á málinu. Þessi maður er Sig-
urður J ónasson, varafulltrúi
Framsóknar í bæjarstjórn Reykja
víkur. Á síðasta bæjarstjórnar-
fundi stóð Sigurður upp og hjelt
klukkutíma ræðu um málið. En í
ræðu þessari gengu aftur allar
þær firrur, sem sagðar hafa ver-
1 ið í þessu máli frá öndverðu.
. Framsóknarflokkurinn telur sig
bera liagsmuni Reykjavíkur
mjög fyrir brjósti. En það er á-
kaflega hætt við að menn fari að
efast um einlægni flokksins í
þessum efnum, ef liann lætur sjer
lynda, að Sigurður Jónasson vaði
uppi í bæjarstjórninni eins og
hann gerði á miðvikudaginn var.
Heimsfrægur
íslendingur.
Qunnar Gunnarsson hverfur
mi aftur heim til ættjarð-
ar sinnar eftir 30 ára útivist.
Hann hefir ritað 40 bækur, allaiy
um íslensk efni. Nafn hans er
þekt meðal lesandi manna um
allnn heim. Hanu er einhver þekt-
asti rithöfundur á Norðurlöndum.
Og hann er aðeins fimtugur að
aldri.
Gunnar liefir nú keypt Skriðu-
klaustur í Fljótsdal, einhverja
glæsilegustu jörð á Austurlandi.
Ætlar hann að reisa þar íbúðar-
hús mikið nú í sumar. Hefir
Gunnar í hyggju að reka þarna
stórbúskap í framtíðinni.
Gunnar liefir ritað bækur sín-
ar á erlenda tungu, en þrátt fyr-
ir það er hann íslendingur í húð
og liár. Hann snýr nú aftur heim
í átthaga sína, heimsfrægur mað-
ur, víðförull og lífsréyndur. Sú
ráðabreytni ber ættjarðaráSt hans
og ræktarsemi fagurt vitni.
Meiri bjartsýni.
ess verður vart í viðtali við
menn, að miklu meiri bjart-
sýni ríkir nú meðal alls almenn-
ings eii að undanförnu. Menn loka
b" engan veginn augunum fyrir
þeirri hættilj setn að okkur steðj-
ar végnfl liihs ófriðléga ástands
í umheiminum. Menn gleyma held
ur ekki hinum miklu erfiðleikum,
sem atvinnulíf landsmanna á við
að stríða. En hin nýja skipun, sem
orðið hefir á stjórn landsins, vek-
ur vonir' manna um, að vel og
skynsair’ega verði á málum hald-
ið.
Atvinnurekendur til lands og
sjávar vita, að þátttaka Sjálf-
stæðismanna í stjórn landsins
táknar það, að málefni þeirra eiga
nú meiri skilningi að mæta hjá
valdhöfunum en verið hefir að
undanförnu. Þeir treysta því, að
ekki sje settur fyrir þá fótur að
óþörfu. Þessvegna er búist undir
framleiðslustörfin af meiri áhuga
en nokkru sinni fyrr. Yerkalýður
landsins er smátt og smátt að
komast til viðurkenningar á því,
að hann hefir ekki gagnstæða
hagsmuni við atvinnurekendur,
heldur sameiginlega. Ef framtak-
ið fær að örfast og njóta sín, fá
verkamennirnir fleiri vinnudaga.
Reynsla undanfarinna ára hefir
kent þeim, að kauphæðin fyrir
klukkustund stoðar lítið, þegar
vinna er ekki fáanleg. Hlutverk
þjóðstjórnarinnar verður að bæta
svo sem frekast er unt úr því at-
vinnuleysisbÖli, sem þjakað hefir
verkamenn árum saman.
En þetta fæst, helst með því,
að atvinnurekendurnir finni að
þeir eigi stuðning vísan hjá stjórn
landsins.
Heilbrigð æska.
* eimur versnandi fer, hefir
' jafnan verið orðtak hinnar
nöldrunarsömu elli“. Það má
vafalaust margt finna að æsku
landsins á vorum dögum. Hún er
vafalaust skemtanafíkin og ljett-
úðug eins og gengur. En þrátt
fyrir þetta væri það sjúkleg böl-
sýni að vantreysta æskulýðnum,
sem nú elst upp til þess að rækja
það hlutverk, sem honum verður
í hendur fengið.
Þótt til sje að æskumenn dvelj-
ist meira í danssölum og tóbaks-
reyk en góðu hófi gegni, þá er
hitt miklu tíðara, að þeir nota
tómstundir sínar svo sem unt er
til íþróttaiðkana og útivistar.
Skíðaskálar og skólasel eru nú
reist á ári hverju. Ferðafjelagið
kemur upp sæluhúsum í óbygð-
um laudsins. Það er enginn vafi
á því, að æskumenn nútímans á
íslandi eru engu síður lieilbrigð-
ir í hugsunarhætti en feður þeirra
fyrir mannsaldri.
Nú er skólunum að verða lok-
ið. Nemendurnir verða flestir að
vinna fyrir sjer að einliverju
leyti. Efling atvinnulífsins getur
valdið miklu um það, hvort efni-
legir námsmenn geti haldið áfram
námsferli sínum eða ekki. At-
vinnuleysið er ekki því að kenna
að menn vilji ekki vinna. En at-
hafnaleysið getur skapað vinnu-
fúsum unglingúm þá lífsbeiskju,
sem ef til vill verður að ólækn-
andi meinsemd. Stjórnarfarið í
landinu snertir hvern einstakling
þjóðfjelagsins. Ef til vill eru þær
afleiðingar skammsýnnar stjórn-
arstefnu allra sárastar, sem dæma
atlíafnafúsa æsku til íðjuleysis.
Heilbrigð æska krefst þess að fá
tækifæri til að neyta kraf'ta sinna.
Fjörugt athafnalíf er málefni
hennar.
Þjöðstjóíniíl.
að Verður oft lítið úr því
hogginu sem hátt er reitt.
Kommúnistar tóku á móti þjóð-
stjórninni með ópum og óhljóð-
um. Þeir ætluðu að reyna að espa
fjöldann til andúðar gegn þeirri
tilraun, sem gerð hefir verið af
þrem aðalflokkum landsins til
friðsamlegrar iiriausnar á vanda-
málunum.
En þessi æsingatilraun komm-
únista var dauðadæmd frá upp-
hafi. Þeim tókst ekki einu sinni
að fylla eitt einasta samkomuhús
bæjarins til mótmælafundar, þótt
smalar þeirra gengju fyrir hvers
manns dyr til þess að.fá menn til
að sækja þessar „vakningarsam-
komur“. Þótt kommúnistum sje
það á móti skapl, þá eru Islend-
ingar yfirleitt, ekki þannig gerðir.
að þeir dæmi menn að órannsök-
uðu máli. Allir sanngjarnir menn
sjá, hversu fráleitt það er að
kveða upp áfellisdóm yfir þeirri
stjórn, sem ekki hefir fengið að
reyna sig.
Þess yegna er best fyrir komm-
únista að gera sjer ljóst, að fyrst
um sinn kippa menn sjer ekkert
upp við árásir þeirra á þjóðstjórn
ina. Sumir halda að vonska komm
únista sje sprottin af því, að þeir
fengu ekki að vera með þegar
stjórnin var mynduð. En hverjum
heilvita manni dettur í hug að
taka til samstarfs pilta, sem ekk-
ert eru annað en þæg verkfæri í
höndum erlends einræðisherra ?