Morgunblaðið - 25.06.1939, Qupperneq 11

íSunnudagur 25. júní 1939.
MORGUNBLAÐIÐ
11
Það var um miðjan vetur.
Skammdegismyrkrið varp-
;aði svörtum skugga sínum yfir
Breiðadal. — Frá stórbýlinu
Borg læddist gömul kona, sem
var svo bogin, að hún líktist mest
'hálfhring. Hún gekk óvissum,
hikandi skrefum — og horfði
flóttalega í kringum sig, eins og
.hún óttaðist eitthvað. Þessi
gamla kona og fornfálegi stafur-
inn, sem hún gekk við, voru í
<einkennilegu ósamræmi við reisu
lega húsið í baksýn. Það var
næstum því ótrúlegt, að gamla
konan væri að koma þaðan — en
svo var það nú samt. Nú var
hún kornin að Borg tit Guðmund-
.ar hreppstjóra — og nú hafði
’ hún verið á öllum heimilum sveit
.ari nnar, og öll höfðu þau verið
talin heimili hennar og þó átti
Ihún hvergi heima — og hafði
aldrei átt. — Hversu kaldhæðinn
var ekki raunveruleikinn. Hún
átti ekki heima í þessum heimi,
— nei, hún hafði víst verið látin
þangað í ógáti. Hún tilheyrði
•ekki þessari veröld og af því varð
hún að vera alls staðar og hvergi
— Hún var eins og laufblað, sem
vindurinn leikur sjer að og sveig
ir á alla vegu, áður en hann snýr
það upp. Þannig höfðu hin
glettnu örlög leikið sér með hana
frá því hún kom í þennan heim.
Og bráðum mundi draga að leiks
lokum eins og hjá laufblaðinu.
Götóttu fatagarmarnir hennar
og stafurinn sem var brotinn næst
um því yfir um þvert og sýndist
þess albúinn að detta í sundur,
voru það eina, sem virtist í fullu
samræmi við gömlu konuna —
og það eina, sem hún átti. Eins
•og skuggi læddist gamla lconan
áfram, berfætt yfir aurborna göt
una. Fæturnir voru blárauðir og
þrútnir með stóra æðahnúta —.
<)ðru hvoru varð stór steinn und
ir þrútinni ilinni, en það var sem
hún veitti því enga eftirtekt. —
Þetta var gatan, sem hún var
vön að ganga og fæturnir, sem
hún var vön að ganga á. Hún
liefði ef til vill veitt því meiri
oftirtekt, ef hún hefði stigið ofan
á rós, en hún myndi ekki hafa
vitað, hvað það var, því að Geir-
laug gamla, niðursetningur á
Borg þekkti enga rós, en hún
þekkti hvem stein á götunni,
sem lá heim' að Borg.
★
Tveir stórir steinar voru á
Tniðri götunni og við hlið þeirra
tveir agnarlitlir steinar. Þetta
voru hjónin á Borg og bömin
Steingrimur litii og Dóra. Hjá
þessum steinum voru svo aðrir,
sem mynduðu um þá hring. —
Það var vinnufólkið á Börg —
og svo tengst til vinstri kúrði
Geirlaug gamla og reyndi að láta
sem minst á sjer bera, hálfvisn-
aða stráið út á vegarbrúninni, er
vindurinn sveigði sitt á hvað. —
Hún sá steinanna giotta í myrkr-
inu — hljóðskraf — lágt smilt-
ur í litiu steinunum, sem enn þá
voru ekki fullharðnaðir. Margsinn
is höfðu þeir horft með aðdáun á
svörtu tinnusteinana allt í kring
um sig og með hverjum deginum
sem leið, óskað að þeir yruð eins
stórir og svartir, en enn þá kom
ekki sú stund. Þeir voru enn þá
aðeins mósteinar. Alt þetta sá
hálfvisnaða stráið úti á vegar-
Jbrúninni.
★
•Aðalheiður Jónsdótíir: -
GEIRLAUG
---------------Smásaga——
Geirlaug gamla fetaði sig var-
lega áfram. Enginn mátti sjá
hana nú, þá yrði hún rekin heim
og fengi ekki að fara. — Varir
gömlu konunnar bærðust ótt og
títt. — Nei, Geirlaug gamla
má ekki fara í aðra sveit, taut-
aði hún. — Þeir hafa bannað
henni það. Þetta, sem þeir kalla
hreppsnefnd — og þeir eru svo
lítillátir, blessaðir, að nefna nafn
ið hennar Geirlaugar gömlu og út
hluta sveitarómaganum sínum
skammti. — En nú ætlar hún
Geirlaug gamla að skjóta þeim
ref fyrir ráss — ha, ha, ha.
Gamla konan var nú komin svo
langt frá húsinu, að enginn gat
sjeð hana og myrkrið vafði sig
um hana, eins og svört slanga.
Ekkert hljóð heyrðist nema fóta
tak gömlu konunnar og draum-
kent hljóð, er hún stakk niður
stafnum. Ennþá er eins og hún
sje hrædd. Hún óttast að henni
verði veitt eftirför — og þá ...
.Varir gömlu konunnar titra, er
hún hugsar um það. Hún herðir
ganginn. Hún verður að flýta
sjer; enn er löng leið fyrir hönd
um — og svo er hún Skarðsá.
En hún er ekki hrædd, hún veit
um gott vað, sem hún treystir
sjer til að finna í hvað dimmu
sem er. Það gerir ekki svo mikið
til, þó hún vökni dálítið, því að
þá er hún rjett komin til bless-
unarinnar hennar Herdísar á
Kana. .
— Já, guð gæfi að hún mætti
verða hjá henni, en það var nú
ekki hægt. Hún Herdís blessunin
hefði þó ekki amast við henni —
en hvað um það. Hún varð að
vera í sinni sveit. Það sögðu þeir
— ójá.
★
Niður úr nokkurri fjarlægð.
Gamla konan nemur staðar og
hlustar. — Guði sje lof. Þetta
er hljóðið í honum Skarðsár-
fossi og ekkert annað, nei, ekk-
ert annað — en hvað var þetta
— nýtt hljóð, hófadynur. Já,
það var ekki um að villast.
Gömlu konunni fanst hjartað
hamra uppi í hálsinum á sjer og
henni lá við að hníga niður; hún
vissi hverjir yoru á ferðinni, þó
að hún sæi þá ekki. Það var eng
inn annar en hreppstjórinn sjátf-
ur, hálfbrjálaður af reiði — þann
ig hafði það verið einu sinni áður
— og Jón vinnumaður. Hún fór
út af veginum; þeir máttu ekki
finna hana.
Áfram þra-mmaði gamia konan
eihs hratt og fæturnir gátu bor-
ið hana, og eftir nokkra stund
stóð hún við ána. Það var ekki
þar sem hún var grynnst, nei,
það var ekki vogandi að fara
þar. Það var svo nálægt vegin-
um. Þeir gætu séð hana — en
yfir varð hún að komast samt,
og stafurinn skyldl hjálpa henni
til þess. Hún signdi sig eins og
hún var altaf vön að gera áður
en hún fór út í vatn; síðan stakk
hún stafnum niður í, til að kanna
dýpið. — Lengra og lengra, án
þess að hann kæmi við botn.
Loks fann hún, að hann nam við
eitthvað hart, hún ýtti honum
fastar niður. — Jú, það var ekki
um að villast — það var botninn.
En dýpið var mikið; það hlaut
að taka henni meira en í mitti —
og hrollur fór um gömlu kon-
una.
*
Andartak stóð hún eins og
í efa um, hvað gera skyldi, en
þá heyrði hún aftur greinilega
til eftirreiðarmannanna og það
rjeði úrslitum; í huga hennar
var ekki lengur neitt hik. En
hvað var þetta — stafurinn —
hvað? — Gamla konan reyndi að
r,á jafnvæginu, en gat það ekki.
Sr.afiirinn hafði farið í surdur
um brestinn og gamla konan
stakst a höfuðið ofan í ána. —
Skvamp — síðan varð alt hljótt.
Nokkru síðar kom hreppstjóri
og vinnumaður hans að ánni.
¥
Dimmur málrómur hreppstjór-
ans gall við í næturkyrðinni:
— Skyldi andsk.......kerling-
ar hrokkinskinnan hafa öslað yf-
ir ána svona djúpa.
Ruddalegur hlátur vinnumanns
fns. — Hún hefir þá fengið
skírnina, sú gamla, svaraði hann
kæruleysislega, en það var nú
trúlegast, að hún dræpist ein-
hvem tíma í andskotans flakk-
inu. — Og hreppurinn ætti nú
að afbera það tjón, tautaði hrepp
stjóri í bárm sjer — útgjöldin
ættu að minsta kosti ekki að
aukast til stór muna fyrir það.
— En hann grunaði fekki, að
þessi útgjaldaliður hreppsins,
sem honum, tvö síðastliðin ár,
hafði þótt vænna um en alt ann-
að — jafnvel heldur en hrepp-
stjóra húfuna, var nú þurkaður
út.
★
Reiðmennirair fjarlægðust
meir og meir og aftur varð alt
hljótt. Eftir því sem þeir kom-
ust lengra, ruddu sjer fleiri Dg
fleiri óþægilegar hugsanir til
rúms í huga hreppstjóra: — Ef
kerlingin hefði nú tekið upp á
því að drepast, hvar yrðu þá sex
hundruð krónumar. Það var svo
sem ekki að vita nema að hún
hefði gert það, ef hana hefði
grunað, að hún gerði honum bölv
un með því. Hún var aldrei nema
vís til þess.
En uppi á eyri, öðru megin
við ána, lá kaldur líkami gömlu
konunnar, og bleikar varirnar
brostu; — þær, sem ekki höfðu
brosað í sjötíu og finfm ár.
Hafmeyjarkvæði.
FRAMH. AF NÍUNDU SÍÐU.
því, að fiskimaður nokkur beitti
gullbaugi á öngul og dró fagra
mey að borði. Vjer vitum eigi
hverju Höfðaklerkur beitti, en
drátturinn var góður, og það
varðaði mestu.
En hvenær mundu þessir und-
arlegu atburðir hafa gerst?
Spurðu hafgoluna, sem fer inn
eftir Eyjafirði á vorin og sumr-
in, spurðu sunnan vindinn, sem
fer út eftir Eyjafjarðarál.
Þau munu svara á þessa leið:
Æfintýrið um Höfðaklerkinn og
hafmeyjuna gerðist á þeirri öld,
þegar „Breiðifjörður var í einu
engi, og stargresi ðx á Stóru-
vallagrund.
Þá var gaman að lifa.
Guðmundur Friðjónsson.
Japönsk yfirvöld hafa lagt banrt
anskar stúlkur á götnm útl
um hábjartan daginn. Útlend-
ingur, sem gerir sig sekan um
slíkt, má búast við að verða gerð-
ur landrækur. í reglugerðinni er
ekki nefnt neitt um að menn megi
ekki kvssa japanskar stúlkur á
kvöldin.
Skák nr. 68.
Hastings 1895.
Spænski leikurinn.
Hvítt: Dr. Emanuel Lasker.
Svart: Wilhelm Steinitz.
1. e4, e5; 2. Rf3, Rc6; 3. Bb5,
a6; 4. Ba4, d6; 5. 0—0, Rge7;
KSteinitz teflir varnartafl frá
fyrstu byrjun og hirðir ekkert um
þó hann gefi bæði rúm og tíma.
Hin veilulausa vörn á að standast
allar árásir) 6. c3, Bd7; 7. d4,
Rg6; 8. Hel, Be7; 9. Rbd2, 0—ú;
10. Rfl, De8; (Hótar Rxd4) 11.
Be2, Kh8?; (Betra var 11..........
f5; og svart á góða stöðu. Eftir
hinn gerða leik verður staða
svarts þröng og erfið til varnar)
12. Rg3, Bg4; (Tilgangslaust) 13.
d5, Rb8; 14. h3, Bc8; 15. Rf5,
Bd8; 16. g4, Re7; 17. Rg3, Rg8;
(Þannig hefir hinn mikli meist-
ari hugsað sjer að standa af sjer
allar árásir) 18. Kg2, Rd7; 19.
Be3, Rb6; 20. b3, Bd7; 21. c4,
Rc8; 22. Dd2, Rce7; 23. c5, (Lask-
er álítur sigurvænlegra að hefja
sóknina drotningarmegin) 23.......
g6; 24. Dc3, (24. pxp, pxp; 25.
Db4, vinnur peð) 24.......... f5;
(Sóknin er ekki nógu vel undir-
búin. Betra var h6, en staðan er
e. t. v. óverjandi)
25. Rxe5!, pxR; (Auðvitað ekki
Rxd5; vegna 26. Rf7 mát) 26.
Dxp-f, R16; 27. Bd4!, (Miklu-
betra en g5, sem gefur svörtu
27...... fxg;
28. pxp,
enganveginn
bjargað riddaraunm) 29. Dg5,
Dd7; 20. BxR-f, Kg8; 31. Bdl,
Bh3-f; 22. Kgl. Rxp; (Fjörbrot-
in s 33. BxB, Rf4; 34. Bf6, Dd2;
35. He2’ RxII-f; 36. BxR, Dd7;
37. Hdl, Dc8; 38. Bb4-f, Be6; 39.
Rfó, gefið. Fallegur endir.
m
Kroisgála MorgunblaHsins 61
Lárjett.
1. höiuðborg. 7. giltbr ekki. 11. púkian. 13. á fót-
um. 15. deild. 17. í húsi. 18. heim.sk. 19. stærð. 20.
skihvmgsgóð. 22. duluefni. 24. sælgæti. 25. staðar-
ákvörðu;:. 26.. óhwínkar. 28. gabba. 31. fuglar. 32-
vouskast 34. símneíni. 35. aumt. 36. heiður. 37. tónn.
39. gras. 40. geðjast að. 41. skáldverk. 42. afmarkað
svæði. 45. ögu. 46. guð. 47. óðagnt. 49é. kjáui. 51.
líkamskhj,ti. 53. heimili. 55. kvef 56. audvarp. 58.
æðir. 60. í hálsi. 61. kall. 62. stærð. 64. dýr. 65. efna-
ír.skammst. 66. yfirbuga. 68. kvenmannsnafu. 70.
heilagur. 71. tregar. 72. styrkja. 74. smjörstykki. 75.
störf.
Lóðrýett.
1. eldhúsáhald. 2. slá. 3. eyjarskcggur. 4. hugur. 5.
kjáni. 6. verkfæri. 7. ómentuð. 8. minnist. 9. arða.
10. súputegund. 12. enn. 14. fugl. 16. heimasætur.
19. revkingar. 21. farg. 23. einlæg. 25. kvenmanns-
nafn. 27. tveir eins. 29. keyr. 31. datt. 33. knæpa.
35. óhreinlegir. 38. heimilisfang (skammst.). 39. á
fótum. 43. tusk. 44. þesskonar. 47. kvenmannsnafn.
48. dramm. 50. hlióm. 51. danskt blað. 52. skáld.
fuglar. 61. vera illa við. 63. kvenmannsnafn. 66
rúmfat. 67. mannsnafu. 68. mótlæti. 69. elskar. 71.
tónn. 73. úttekið.
við því, að útlendingar kyssi jap
ýmsa möguleika)
(Svart á elckert betra)
Bxp; (Svart getur