Morgunblaðið - 01.09.1939, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 1. sept. 1939.
16 PUNKTAR HITLERS
Heimiar Danzig skiiyrði$lau§t
Þjóðaratkvæðagreiðsla
í pólsku göngunum
Hefir beðið tvo daga eftir svari
— telur kröfunum hafnað!
I
yfirlýsingu, sem birt var í Þj'skalandi í gærkvöldi og lesin var upp í öllum
þýskum útvarpsstöðvum, segist þýska stjórnin hafa fyrir tveim dögum
með milligöngu JÖreta lagt tillögur til samkomulags fyrir pólsku stjórn-
ina, og væru þær í 16 punktum. Þessir 16 punktar eru birtir frá orði til orðs í yfir-
lýsingunni.
1 lok yfirlýsingarinnar segir á þá leið, að þýska stjórnin hafi nú í tvo daga
béðið 'eftir svari frá pólsku stjórninni, og þar sem það sje ekki komið ennþá, verði
að líta svo á, að tillögunum hafi verið hafnað. “
Skömmu áður en þessi yfirlýsing var birt, hafði þýska frjettastofan D. N. B. skýrt frá því,
að stjórnin hefði í fyrri viku snúið sjer til bresku stjórnarinnar til þess að leita eftir lausn á
pólsk-þýsku deilunni. Breska stjórnin hefði í svari sínu á mánudaginn boðist til þess að verða
milligöngumaður milli pólsku og þýsku stjórnarinnar, ef Þjóðverjar vildu taka upp beina
sáöininga.
Þýska stjórnin hefði í svari sínu 29. ágúst þegið þetta boð og farið þess á leit að pólska
stjórnin sendi samningamenn til Berlín fyrir miðvikudagskvöld, til þesfe að semjá Um pólsk-
þýsku ágreiningsmálin. En samningamenn þessir yrðu að hafa fult umboð til að 'semja fyrir hönd
Pólverja. " > ; ' \ "
Við þessu hefði þýska stjórnin ekkert svar fengið. En í stað þess hefði pólska^s'tjórnrh
í gær fyrirskipað allsherjarhervæðingu.
Hinir 16 punktar Hitlers eru sem hjer segir:
Aldrei sent
til Póllands!
Yfirlýsingin mn hina 16 punkta Hitlers kom algerlega
á óvart í London.
Þar er því opinberlega lýst yfir, að þeir hafi aldrei verið
sendir bresku stjórninni opinbera boðleið og að pólska
• stjórnin hafi ekkert um þá heyrt fyr en í kvöld.
Breska stjórnin sendi í dag pólsku stjórniuni allar orð-
sendingar, sem farið hafa á milli þýsku og bresku stjórn-
arinnar. í gærkvöldi hafði ekkert svar borist frá pólsku
stjórninni.
INIIIIIIIIIIIIIIIlÍllillllllllllll!lllllllllllllllllllllllllllllllll!lll!llll!llllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!llllllllllllllllllllllllllir
| Hervæðing |
I í Englandi |
1 3 miljónir manna verða |
| fluttar úr stórborgunum \
iiiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
lllllllll!lllllllllllllllllllllllll!lllllllll!lllllllllllllll
Frá frjettaritara vorum.
Khöfn í gær.
Idag, nokkrum klukkustundum áður en 16 punkt-
ar Hitlers voru birtir í Þýskalandi, ákvað breska
stjórnin að ljúka við að framkvæma hervæð-
ingu flotans og auka mjög hervæðingu flughers og
landhers.
Samtímis var ákveðið að hefja strax á morgun brottflutn-
ing barna, kvenna og gamalmenna frá London og öðrum stór-
borgum í Englandi.
Samtals verða um þrjár miljónir manna fluttar úr stór-
borgunum á heimili í sveit í nágrenni borganna.
1) Danzig sje skilað aftur til
Þjóðverja þegar í stað og
skiiyrðislaust.
2) Ibúarnir í pólsku göng-
unum (í punktunum er nán-
ar ákveðið hvað teljast skuli
pólsku göngin) skulu sjálfir
kveða upp úrskurð um fram-
tíð sína, hvort þeir vilji á-
fram tilheyra Póllandi, eða
hverfa aftur til Þýskalands,
með atkvæðagreiðslu.
3) Rjett til að greiða atkvæði
skulu allir Pólverjar og Þjóð-
verjar hafa, sem búsettir
voru í pólsku göngunum árið
1818, eða fæddir eru þar.
Alþjóðanefnd skal hafa um
sjón með atkvæðagreiðslunni,
svipað og átti sjer stað í Saar
á sínum tíma. Þessi alþjóða-
nefnd skal skipuð fulltrúum
frá Italíu, Sovjet-Rússlandi,
Bretlandi og Frakklandi.
Nefnd þessi skal fara með
æðstu völd í „göngunum“
þar til atkvæðagreiðslunni er
Iokið. Til þess að hún geti tek
ið völdin í sínar hendur hið
fyrsta, skal alt pólsk herlið
og lögreglulið hverfa þaðan í
burtu án tafar.
4) Hafnarborgin Gdynia skal
teljast utan við þetta sam-
komulag. Hún verður pólsk
áfram. Ef íbúarnir í pólsku
^göngunum ákveða að þeir
vilji snúa aftur til Þýskalands
þá skulu Pólverjar og Þjóð-
verjar koma sjer saman um
hvar landamæri Gdynia skulu
dregin. Ef ekki næst sam-
komulag skal málinu vísað til
alþjóðanefndar.
5) Til þess að hægt sje að
undirbúa atkvæðagreiðsllina
eins vel og kostur er, skal
ákveðið að hún fari ekki fram
fyr en eftir 12 mánuði.
6) Til þess að tryggja sam-
göngur Þjóðverja milli Þýska-
lands og þýsku hjeraðanna
Austur-Prússlands og Danzig,
skal þeim leyft á tímanum
þar til atkvæðagreiðslan fer
fram, að hafa til afnota út
af fyrir sig ákveðnar járn-
brautarlínur og þjóðvegi yfir
göngin.
7) Einfaldur meiri hluti ræð-
ur úrslitum atkvæðagreiðsl-
unnar í pólsku göngunum.
8) Ef íbúarnir í pólsku göng
unum skyldu ákveða, að þeir
vilji áfram tilheyra Pól-
landi, skal Þjóðverjum leyft
að leggja járnbraut og bif-
reiðabraut (reichsautobahn)
yfir göngin ' til Danzig og
Austur-Prússlands á kilomet
ers breiðu svæði. Þetta
svæði skal heyra undir ’Þjóð-
verja (njóta „extra territori-
al“ rjettinda). Ef íbúarnir
skyldu aftur á móti vilja
hverfa aftur til Þýskalands,
skulu Pólverjar fá sömu rjett-
indi til þess að leggja járn-
braut og bifreiðabraut til
Gdynia. Brautir þessar skulu
lagðar þannig, að þær hamli
ekki öðrum samgöngum í
göngunum.
9) Ef íbúarnir í göngunum
skyldu ákveða. að hverfa aftur
til Þýskalands, eru Þjóðverjar
fúsir til að taka upp samninga
við Pólverja um skifti á þegn-
um erlends þjóðernis (þann-
ig að Pólverjar í Þýskalandi
geti horfið til Póllands og vice
versa).
10) Öll sjerstök hlunnindi eða
rjettindi, sem Pólverjar sækja
um að fá í Danzig, skulu veitt
Þjóðverjum gagnkvæmt í Gdy-
nia.
11) Báðar borgirnar Gdynia og
Danzig skulu framvegis teljast
verslunarmiðstöðvar. í hvorugri
borginni skal leyfilegt að hafa
her eða hervarnir.
12) Allar kvartanir semi Þjóð-
verjar hafa að gera á hendur
Pólverjum út af ágreiningsmál-
um í pólsku göngunum, skulu
lagðar undir dóm alþjóðanefnd-
ar. Eins skulu kvartanir Pól-
verja á hendur Þjóðverjum
lagðar fyrir sömu nefnd.
13) Pólverjar og Þjóðverjar
lofa að greiða hvorum öðrum
bætur fyrir tjón, sem unnið hef-
ir verið pólskum eða þýskum
þegnum í landamærahjeruðun-
um .síðan 191-8. Eignasvifting,
sem átt hefir sjer stað, sje bætt
að fullu aftur o. s, frv.
14) Ekki skal lpyfilegt að
kveðja minnihlutaþjóðbrotin í
hvoru ríkinu um sig tjl her-
þjónustu. Þessi þjóðabrot skulu
njóta sem mests frelsis, m. a.
frelsis til þess að mýnda. með
sjer fjelagsskap o. s. frv.
15) Ef samkomulag næst um
þessi atriði, serr hjer eru talin,
á undan, skulu Þjóðverjar og
Pólverjar þegar í stað láta her-
kvaðningarákvæðin ganga úr
gildi og senda heri sína heim.
16) Öll frekari deilumál, semi
upp kuhna að rísa milli Pól-
verja og Þjóðverja, skulu leyst
með samningum þeirra á milli.
Pólskir hermenn
ráðast yfir þýsku
landamærin
í gærkvöldi bárust fregn
ir um, að pólskir hermenn
eða sjálfboðaliðar hefðu
ráðist yfir þýsku landa-
mærin í Schlesíu og tekið
útvarpsstöðina í Gleiwitz.
Hófu þeir að senda út á-
varp á pólsku og þýsku.
Fregn þessi var birt í
Þýskalandi.
Þýskar lögreglusveitir
gerðu mót-atlögu og tókst
þarna bardagi. Voru Pól-
verjar hraktir á burt. —
Vegna myrkursins var
ekki hægf r.ð segja, hve
margir höfðu fallið.
Síðustu fregnir í nótt
hermdu, að hjer væri að-
eins um Iandamæraskærur
að ræða, sem ekki myndi
fá alvarlegar afleiðingar
— að svo stöddu.
í dag verða m. a. flutt frá
London 250 þúsund börn innan
fimm ára og fleira fólk. Sam-
tals verða 1.3 miljónir manna
fluttar frá London næstu fjóra
daga.
Brottflutningum frá öðium
borgum verður lokið á einum
sólarhring.
Heilbrigðismálaráðuneytið
breska hefir birt tilkynningu til
almennings, þess efnis, að ekki
beri að skilja þessar ráðstafnir
svo, að styrjóld hljóti að vera
óumflýjanleg.
BURT ÚR PARlS!
Frakkneski innanríkismálaráð-
herrann birti í dag ávarp tií í-
búa Parísarborgar, þar sem all-
ir þeir, sem ekki þurfa nauð-
synlega að halda kyrru fyrir í
borginni, eru hvattir til að
flytja þaðan sem fyrst.
Brottflutningi skólabarna frá
París var lokið í dag.
Franska ráðuneytið sat á fundi
í margar klukkustundir í dag.
I Þýskalandi var í gær
stofnaS svokallað ríkís-
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU.