Morgunblaðið - 19.09.1939, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 19. sept. 1939,
6
Herir Rússa og
Þjóðverja hiRast
* ■ V.
PítAjytÍÍ. AF ANNARI SÍÐU.
Herir Þjó&verja og Rússa hittust í Brest-Litovsk á miðri
víglínunni í dag. Hershöfðingjar herjanna skiftust
á kurteisiskveðjum.
Syðst á vígjínunni segjast Rússar vera um það bil að loka
landamærum Póllands og Rúmeníu.
SKIFTING PÓLLANDS
í sameiginlegri hernaðartilkynningu, sem Rússar og Þjóð-
verjar birtu í Moskva í kvöld, segir að herir Þjóðverja og Rússa
í Póllandi vinni ekki gegn hagsmunum hvors annars. Þjóðverj-
ar og Rússar segjast vinna að því að hjálpa Pólverjum til þess
að endurreisa ríki sitt á nýjum og heilbrigðum grundvelli.
Þessi yfirlýsing staðfestir þá fregn, sem undanfarið hefir
gengið um það, að Rússar og Þjóðverjar ætli ekki að láta
pálska ríkið hverfa með öllu, heldur taka hvor sína sneiðina
af þvi, en hafa lítið pólskt ríki á milli landa sinna,
Það er talið, að hin nýju landamæri Rússlands muii
liggja frá Lithauen yfir borgirnar Grodno, Bjelostok,
Brest-Litovsk, Lemberg og til letndamæra Slovakíu og
U ngver j al an d s. Þetta voru landamærin, sem ákveðin
voru milli Þýskalands og Rússlands þegar friðurinn í
Brest-Litovsk var saminn árið 1917.
SÓKN ÞJÓÐVERJA
1 hernaðartilkynninug Þjóðverja í dag segir, að stríðinu
í Póllandi sje nú senn lokið. Hlutverki þýska flughersins í Pól-
lapdi sje að mestu lokið og. að nú sje hægt að senda hann
til þess að leysa af hendi ný verkefni annars staðar.
í tilkynningunni segir, að þýski herinn hafi tekið sjer
stöðu meðfram línunni Bjelostok, Brest-Litovsk, Lemberg.
Þýski herinn, sem sækir fram í suð-austur Póllandi hafi um-
kringt Lemberg og tekið borgina Grodek, sem er mikilvæg-
asta borgin í olíuiðnaðarhjeraðinu í Galizíu.
Þjóðverjar segjast í dag hafa tekið Lublin.
í tilkynningunni segir, að pólski herinn sje í upplausn.
All-mikill herafli, um fjórði hlutinn af pólska hernum, hafi
verið umkringdur á litlu svæði milli fljótanna Bzura og
,WeichseI, nær miðja vegu milli Varsjá og Lodz.
Loks segir í tilkynningunni, að orusturnar um Varsjá, sem
degið hafa niðrj tvo undanfarna daga, hafi verið teknar upp
aftur í dag.
Bát frá Húsa- Rjettirnar hefjast
vík vantar ' vikunni
Pðlsku ráðherr-
arnir flúnir til
Rúmenfu
|A lestir ráðherramir í pólsku
stjórainni eru nú komnir
til Rúmeníu. Moscicki, forseti
Póllands dvelxir í sumarhöll
Karols Rúmeníukonungs skamt
frá pólsk-rúmensku landamær-
unum.
Meðal ráðherranna, sem
komnir eru til Rúmeníu eru
Beck ofursti og Rydz-Smigly,
yfirhershöfðingi.
Beck utánríkismálaráðherra
PóIIands er sagður hafa reynt
að kalla saman fund pólskra
stjórnarmeðlima í rúmensku
borginni Czernowitz, en rúm-
ensk yfirvöld hindruðu það.
FLÓTTINN.
Til flugstöðvarinnar í Czerno
witz eru komnar 300 pólskar
flugvjelar, flest hernaðarflug-
vjelar. Hafa Rúmenir afvopn-
að flugmennina og tekið þá í
gæslu. Margar pólskar loft-
varnadeildir eru komnar til
Czernowitz með loftvarnabyss-
ur sínar, og hafa rúmensk yf-
irvöld gert þessi vopn upptæk.
Mikið af pólskum flótta-
mönnum hefir leitað til Lithau-
en og Ungverjalands.
Pólskar flugvjelar hafa lent
í Lettlandi og a. m. k. ein her-
sveit hefir farið þangað frá
Póllandi.
í fregn frá Riga segir, að
flokkur pólskra hernaðarflug-
vjela hafi lent í Lettlandi, og
hersveit hafi komið þangað frá
PóIIandi, og verið afvopnuð
og kyrsett.
Slysavaraafjelag íslands fór
þess á leit í gærkvöldi
við skip, sem stödd eru nálægt
Grímsey, að þau svipist um eft-
ir vjelbátnum „Kristinn“ frá'
Húsavík, sem ekki hefir orðið
vart við síðan á sunnudags-
morgun kl. 10.
Síðast þegar sást til bátsins,
var hann staddur um 20 sjó-
mílur .norðaustur .af Grímséy
og var þá að leggja af stað til
Húsayíkur eftir að hafa nýlok-
ið við að drága reknet sin.
Veður var sæmilegt á þessum
slóðum á sunnudag og ætla
menn að báturinn hafi orðið
fyrir vjelarbilun. — Á bátnum
er 5 eða 6 manna áhöfn.
Vjelbátur fór í gær frá Húsa-
vík áleíðis til Raufarhafnar óg
æélaði hann um Ieið að svipast
um eftir ,,Kristni“.,
öngur hjer á Suðurlandi
hefjast á þessari viku og
verða rjettir nágrannasveitanna
sem hjer segir:
1 gær voru Gjáarjett, Þing-
vallarjett og Vallarjett.
Þriðjudag: Hafravatnsrjett og
| Tungnarjett.
Miðvikudag: Kollaf jarðár-
rjett.
Fimtudag: Ölfusrjett og Þver-
árrjett í Börgarfirði.
FÖstudag: Landrjettir og
Skeiðaí’jettir.
FJE REYKVÍK-
INGA VÆNT
Fjáreigendur í Reykjavík
smöluðu BreiðholLsgirðinguna á
föstudag. Er fjeð það óvenju-
vænt og Íítúr vel út með að fje
verði yfirleitt vænt á þessu
hausti.
Kerrupokar
frá Magna
Þifjár gerðir fyrirliggjandi.
Einnig hlífðardúkar.
„Heimfararleyfi gegn drengskap
arorði“ heitir kvikmýnd, ’sem
Gamla Bíó sýnir í fyrsta skifti í
kvöld. Kvikmynd þessi gerist í
Berlín í lok heimsstyrjaldarinnar
og segir frá liðsforingja og mönn-
um hans, sem fá heimfararleyfi í
6 stundir, gegn drengskaparorði
um að mæta á rjettum tíma. Kvik-
mynd ]æssi hefir að verðleikum
hlotið einróma lof alstaðar þar sem
hún hefir verið sýnd.
ÞÖGNIN Á VESTUR-
VÍGSTÖÐVUNUM
PRAMH. AP FIMTU SÍÐU.
Austur-Evrópu næstu daga, eða
í hæsta Iagi næstu viku. Eftir
öllum sólarmerkjum að dæma
verður friður þessi á þann veg,
að nýtt, pólskt ríki verður
stofnað á þriðjungi eða helm-
ingi þess ríkis, sem nú er liðið
undir Iok. Og hið nýja ríki
verður undir vernd Þjóðverja á
sama hátt og Slóvakía.
Þegar byssurnár þagna á
austur-vígstöðvunum, verða
tímamót í hinni nýbyrjuðu styrj
öld. Þá verður úr þvi skorið,
hvórt hin hægfara styrjöld á
vestur-vígstöðvunúm er aðeins
þáttur í bresk-franskri her
kænsku, sem bygð er á þeirrí
Itrú, að styrjöldin standi í mörg
ár, eða hvort hjer er um að
ræða hik, sem leiðir af þeirri
von, að enn sje ekki um sein-
an að semj’a frið.
Danskúr vjelfræðingur hefir
fnndið upp nýjan bifreiðahreyfil,
Sem gengur fýrir gási, og ér áætl-
að að keyra niegi í bílnum 150
km. fyrir 8 krónur. : (FL.)„
Á laugardag og sunnudag voru
58 skip hlutlausra þjóða færð'til
rannsóknar í höfnpm í BretTandi.
(FÚ.).
• BRJEF f
Tökum hægri-aksfur!
Herra ritstjóri!
eg vil leyfa mjer að taka undir
uppástunguna í ritstjórnar-
grein í blaði yðar í gær, um að
bráður bugur verði undinn að því
að taka upp hægri-akstur á veg-
um landsins og yfirleitt leggja
alla umferð yfir til hægri í stað
vinstri, eins og nú er.
Oll Evrópuríki, að undanteknu
Englandi, Svíþjóð og hluta af
Austurríki, hafa hægri-akstur. Nú
mun vera lokið að breyta akstrin-
um í Austurríki svo að hann er
alstaðar til hægri, og Svíar hafa
lengi verið að hugsa um að breyta
hjá sjer, en ekki enn lagt í það
vegna erfiðleika. Fyrir nokkrum
árum var, ef jeg man rjett, skift
um í Canada frá vinstri- í hægri-
akstur og er auðsætt að stefnan
er sú hjá þeim ríkjum, sem enn
hafa vinstri-akstur, að skifta um.
Erlendis er þetta víðast hvar
mjög erfitt vegna sporbrautanna.
sent þarf að taka upp og færa, t.
d. þar sem teinarnir liggja aðeins
annarsvegar í götunni, sömnleiðis
á gatnamótum og járnbrautar-
stöðvum, auk þess sem menn eru
hræddir við hin snöggu- umskifti
í þjettbýlum löndum þar sem
mikil umferð er.
Hjer má segja að slysahættan
sje ekki m'ikil, þar sem ekki er
unt að aka úr landi með hægri-
akstur beint inn í land vort. En
útlendingar eru farnir að koma
með bíla sína hingað og Islend-
ingar fárnir að fara utan með
sína bíla, og má búast við að
meiri brögð verði að slíkum ferða-
lögum áður en varir. Og það er
mjög óþægilegt og getur verið
stórhættulegt að þurfa að aka
eftir öðrum lögum en þeim sem
orðin eru að vana. Jeg hefi lent í
því erlendis að aka vinstra megin
af gömlum vana í ógáti og kom
bíll béint á móti mjer nns við
námum báðir staðar. Ekkert slys
varð, af því að báðir óku hægt.
Jeg var að hngsa mn hvaða hjáni
þetta . gæti verið, sem æki öfugu
megin á veginum, og sama hefii'
hann auðvitað liugsað, og það var
hann sem hafði rjett fyrir sjer,
en ekki jeg. Þó hafði jeg, er þetta
köm fyrir, ekið daglega í ca. hálf-
an mánuð í þessu landi, og h.jelt
mig öruggan um að vera farinn
gð venjast hægri-akstri. En í þess-
a-ri littu, fáförnu götu varð gam-
all vaúi alt í einu yfirsterkari.
Hjer kostar akstursbreytingin
sapia og ekki neitt. Hjer eru eng-
ár sporbrautir, sem þarf að breyta
og tæplega að þetta kosti nokkurt
rask íinnað en tilfærslur á skilt-
úm strætisvagnanna, lijer í Rvík,
sem fengju þá tækifæri til að setja
ujip ásjálegri skilti en þau sem nú
óprýða bæinn.
Og sennilega gefst aldrei hetra
tækifæri til að fyrirskipa hægri-
ákstur en e'inmitt nú, þegar ekki
ei' nema lítill hluti bíla í gangi.
Því inihni sein bílaumferðin er,
þegar skift er um, því minni verð-
ur hættan.
MÖrgum kann að sýnast þetta
litlu skifta, en ef fr.amfarir verða
i með svipuðum hætti í framtíðinni
og þær hafa verið nndanfama ára-
tugi, getur orðið erfitt að koma
slíkri breytingu á seinna ýmsra
hluta vegna. Menn eru við því
búnir að þurfa að venjast ýmsu
nú, og áreiðanlega njiirgu óþægi-
legra en því að leggja umferðina
vfir til hægri.
13. september 1939.
Yðar einl.
Niels Dungal.
Kolasparnaður oo
lokun skólanna
Herra ritstjóri!
Imennur stríðsótti hefir gripið
menn, og er það að vonum.
Einkum ér það ótti um það, áð
vissár vörútegundir fáist ekki
nema mjög skornum skamti, svo
sem kol og ýmsar matvörur. Ein-
staklingar og ríkisstjórnin gera
alt hugsanlegt til að minka notk-
un áðurgreindra tegunda og hvetja.
til sparnaðar. Þetta er sjálfsagt
og nauðsynlegt.
Nú nýlega hefir kenslumálaráðu-
neytið tilkynt að skólar skuli
starfa einum mánuði skemur en
áður, ýmist byrja seinna en vant.
er eða fella niður kenslu í janxíar-
mánuði. Það er auðvitað slæmt að
þurfa að gera þetta, en á erf'ið-
leikatímnm verða menn að sætta
sig við þetta. En hitt er aftur k
móti sjálfsagt að nota þær leiðin
sem minstri truflun valda. Og jeg
hygg að það hefði mátt fara aðra
leið I þessu máli, sem hefði sparað
jafn mikið af kolum, en ekki vald-
ið eins miklum truflunum í kenslii-
starfinu.
Með því að fella niður kenslu í
einn mánuð sparast sem næst 1/7
hluta af kolum.
Þessi sparnaður héfði cfrðið álíka
mikill með því að fella niðnr
kenslu á einum virkum degi í
viku. Þetta vildi jeg að ráðamenn
vorir í ríkisstjórn og kenslumál-
um athuguðu.
Jeg er sannfærður um að þessí
tilhögun væri heppilegri. En fyrsfr
farið er að tala um sparnað á
annað horð og framkvæmd, finst
mjer þessi ráðstöfun: út af fyrir
sig ná svo skamt; og eiginlega
byrjað á öfngum enda. En það
kemur ef til vill meira á eftir.
Ilefði ekkert sparast á því a5
loka hótelum og' samkomulnisum
t. d. einn dag í viku eða fyrr a5
kvöldinu ?
Væri ekki hægt, að skaðlitli*
f.yrir alla, kaupmenn og viðskifta-
yini. að loka búðum og' skrifstof-
úm einn dag í viku, einkum þar
sem vörur verða látnar af skorn-
um skaínti til almenningS.
A þessu myndi sparast t. d. í
Reykjavík margfalt meira en lok-
un skólanna. Hafnfirðingur.
Húsmæður, notið bókina
160 fiskrjettir. Þá getið þjer
haft fisk í matinn eins oft
og þjer viljið, hann verður
aldrei leiðigjarn..