Morgunblaðið - 30.11.1939, Blaðsíða 5

Hmtudagur 30. nóv. 1039,
JMorgttnMiifóft
.: H.f. Árvakur, Reykjavlk.
RltetjOrar:
Jön Kjartanseon,
Valtýr Stef&nsson (á.byrgBarm.).
AugJýsingar: Árnt óla.
Rltstjörn, auglýsingar og afgreiOsla:
Austurstræti 8. — Slmi 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á. mánuOl.
í lausasölu: 16 aura eintakib,
26 aura meO Læsbök.
Þinghaldið
Pað er áreiðanlega rjett
stefna, sem mörkuð er í
frumvarpi Jóns Ivarssonar, að
flytja samkomudag reglulegs
Alþingis fram á haustið.
Reynslan hefir sýnt og sann-
.að, að samkomudagur sá, sem
nú er ákveðinn, 15. febrúar, er
•ekki heppilegur.
Svo sem kunnugt er skulu
fjárlög jafnan lögð fyrir hvert
jreglulegt þing, en fjárhagstíma-
•bil fjárlaganna er almanaksár-
ið. Af þessu leiðir það, að þeg-
-ar ríkisstjórnin er að undirbúa
fjárlögin í hendur þingsins, er
bún fult ár á updan þeim tíma,
sem fjárlögin gilda fyrir.
Allir hljóta að sjá, að það er
•ekki hægt að semja fjárlög, svo
vel sje, svona langt fram í tím-
ann.
Alt öðru máli gegnir þegar
kemur fram á haustið. Þá ligg-
ur það nokkurnveginn opið fyr-
ir, hver afkoman verður hjá at-
vinnuvegunum. Þá er einnig
fengið nokkurnveginn ljóst yfir-
Jit um afkomu ríkissjóðs á ár-
ínu sem er að líða. En um þetta
getur enginn sagt með neinni
vissu, í byrjun ársins. Þá er
rent blint í sjóinn um þetta, eins
•og alt annað.
Af því sem nú hefir sagt ver-
ið, er það áreiðanlega alt af
heppilegra að reglulegt Alþing
komi saman að haustinu, en
ekki í ársbyrjun. En auk þess
-eru nú þeir umrótatímar, að
ekkert vit er í að ætla sjer að af
greiða fjárlög löngu áður en
þau eiga að koma til fram-
kvæmda.
Jón Ivarsson leggur til, að
samkomudagur þingsins verði 1.
október. Með því myndi þing-
inu vera markaður of þröngur
bás, því að ætlast mun flutnings
inaður til þess, a*ð þingið hafi
lokið störfum hæfilegum tíma
fyrir jól.
Síðan 1930 hefir þinghaldið
'ver.ið sem hjer segir:
1930 93 dagar
1931 vetrg.rþ. 59 —
1931 sumarþ. 41 —
1932 113 —-
1933 aðalþ. 109 —
1933 aukaþ. 38 —
1934 83 —
1935 124 —
1936 85 —
1937 fyrra þingið 65 —
1937 síðará — 75 —
Við sjáum af þessum tölum,
að óvarlegt er að ætla þinginu
skemri setu en 90 daga. Yrði
Iþá þingið að koma saman ekki
síðar en 20. september, til þess
^að ugglaust væri, að það hefði
Jokið störfum það snemma í
•desember, að þingmenn gætu
komist heim fyrir jól.
vaxtaskattur'
Frumvarp þetta er til orð-
ið vegna óska fyrver-
andi fjármálaráðherra Ey-
steins Jónssonar, og er ár-
angur af starfi milliþinga-
nefndar í tolla- og skatta-
máium.
Það hafa að vísu áður komið
fram, á Alþingi frumvörp um
svipað efni, en gera má' ráð fyrir,
að frumvarpi þessu verði fylgt
fastara eftir heldur en áður hefir
verið gert, og þykir mjer því rjett
að gera nokkrar athugasemdir við
frumvai’pið, ef þær mættu verða
til þess að skýra málið nánar og
frá fleiri hliðum heldur en þeim,
sem fram koma í greinargerðinni,
sem fylgir frumvarpinu.
í frumvarpinu er gert ráð fyrir
því, að ríkið taki skatt, af öllum
vaxtatekjum, af peningainnstæð-
um og verðbrjefum landsmanna,
sem nemi ^4 af vaxtatekjunum.
Frumvarp þetta er óvinsælt meðal
almennings, enda eru á því ýmsir
ágallar og fólk lítur þannig á, að
friðhelgi sparifjárins verði minni
eftir en áður, ef frumvarpið verð-
ur samþykt.
★
I fyrsta lið greinargerðarinnar
er getið um innstæður peninga í
bönkum og öðrum svipuðum stofn
unum, og síðar í greinargerðinni
er á það minst, að miklurn hluta
af fje þessu sje leynt við uppgjör
til skatts.
Er þá fyrst að taka til athugun-
ar, hverjir eru helst eigendur
sparifjárins. Ósennilegt er, að þeir
einstaklingar, sem ráða yfir stærri
fjárliæðum, sætti sig við það, að
■láta peningana liggja á vöxtum
í peningastofnunum og fá aðeins
4 til 4.5% í vexti af þeim. Aftur
á móti er það vitað, að sjóðir og
allskonar stofnanir geyma mikið
fje í bönkum og sparisjóðum, en
slíkir sparifjáreigendur eru í flest
um tilfellum skattfrjálsir samkv.
eldri lögum, sem gert er ráð fyrir
í frumvarpi þessu að haldist ó-
breytt. *
Mjög mikill hluti sparifjár þjóð
arinnar er til orðinn á þann hátt,
að framsýnir foreldrar spara sam
an fje fyrir börn sín, sem síðar
verður þeim styrkur til náms eða
á annan hátt. Ennfremur er það
algengt, að fólk, sem að alið var
upp við sparsemi, leggi til hliðar
af lágum tekjum nokkrar krónur
á ári, sem síðar á að verða því
sjúkra- eða ellitrygging og þann-
ig að koma í veg fyrir, að viðkom-
andi fari á vonarvöl. Þetta eru
því persóntitryggingar einstakling
anna, sem þeir sjálfir hafa stofn-
sett og geta í mörgum tilfelluin
sparað ríki og bæjarfjelögum út-
gjöld við framfærslu viðkomandi
fólks, en um leið og þessar mörgu
smáu fjárhæðir koma saman í eitt
verður það mikið fje, sem skapar
mestan hlutann af rekstrarfje
bankanna, sem svo í gegnum þá
er veitt til atvinnulífs þjóðarinn-
ar. Sparsemi þesgara gætnu borg-
ara er því undirstaða athafnalífs
landsmanna að mestu leyti. Þeim
mun meira sem landsmenn spara
á þennan hátt, þeim mun betri er
fjárliagsafkoma fólksins og þeim
mun meira eylcst veltufje þjóð-
arinnar, sem er sama sem aukin
frandeiðsla og aukin at.vinna.
Athugasemdir Arons Guðmundssonar við frumvarp til laga
um inniieimtu tekjuskatts og eignarskatts aí vaxtafje
Það er ,því skylda hvers lög-
gjafa, sem vill þjóðinn.i vel, að
örfa þá viðleitni fólks, að fara. vel
með fje sitt, en aukinn skattur á
innistæður er aðeins spor í öfuga
átt og óverðskulduð ofsókn á
sparsemdarviðleitni þess fólks,
sem þjóðfjelagsheildin stendur í
þakklætisskuld við.
Það hefir verið gefið í skyn,
að mjög miklu af bankainnstæð-
um landsmanna sje leynt við: upp-
gjör til skat.ts, og einn af samn-
ingsmönnum frumvarp þessa hef-
ir haldið því frarn í samtali við
mig, að sparifje þjóðarinnar hafi
aukist á þeim, árum, sem atvinnu-
vegirnir hafa tapað stórfje, og
það sje óheilbrigt ástand, að ein-
staklingurinn græði, þegar at-
vinnufyrirtækin tapa.
Yið þær athuganir, sem jeg hefi
gert í sambandi við þet.ta, hefi jeg
komist áð þeirri niðurstöðu, að
sparifje þjóðarinnar hefir því mið-
ur ekki ankist á undanförnum ár-
um, heldur er það sennilegt, að um
hið gagnstæða sje að ræða. Álitið
um aukið sparifje, hlýtur að vera
bygt á þeirn skýrslum, sem fyrir
liggja um þetta efni, en jeg vil
taka það frarn, að engar skýrslur
eru til í landinu, sem gefa neitt á-
byggilegt yfirlit um það, hvort
hið raunverulega sparifje eykst,
eins og jeg vil nú víkja að.
Það er hægt að sjá það eftir
skýrslum og reikningum peninga-
stofnananna, livað innistæðufjeð
er mikið, en innistæðufje og spari-
fje er ekki ávalt það sama.
Það er vitað, að á. síðustu árum
hafa verslunarfyrirtæki og ein-
staklingar fengið mikið af vörum
til landsins og selt þær, en sökum
gjaldeyrisörðugleika ekki getað
greitt vöruna á rjettum tíma, og
þannig hefir safnast fyrir fje í
peningastofnaúirnar, sem við fljót
færnislega athugun virðist vera
sparifje, en er aðeins afleiðing af
óheilbrigðu gjaldeyrisástandi. Þess
ar fjárhæðir skifta miljónum
króna.
Ennfremur ber að athuga það,
að stórar fjárhæðir af iimistæðum
í peningastofnunum eru tvítaldar
eða meira í skýrslum og reikning-
um þeirra. Þetta stafar af því, að
allir sparisjóðir ogj aðrar peninga-
stofnanir í landinu hafa mikið af
handbæru fje, sem gripið er til
við nauðsynleg tækifæri. Þessir
peningar liggja venjulegast sem
innstæðufje í sparisjóðsdeildum
annara peningastofnana og koma
einnig fram hjá þeim sem spari-
fje og er því tvíreilmað sem inn-
stæða.
ir
Menn sjá því af framanskráðu,
að hið raunverulega sparifje þjóð-
arinnar er því miður ekki eins
i :ikið og virðist við fyrstu sýn,
og fjárhæðir þær, sem faldar eru
við skattuppgjör, því miklu minni
heldur en áætlað hefir verið.
Það mun alment vera þannig, að
foreldrar gefa ekki upp þær krón-
ur, sem börnum þeirra áskotnast
á afmælisdögum og við önnur tæki
færi, nema því aðeins, að um sje
að ræða stórar fjárhæðir. í pen-
ingastofnunutoi er því mjög mikið
af fje á vöxtum, sem nemur kr.
eitt þúsund og þar undir á bók
eða skírteini. Vaxtaskattur af þess
um innstæðum, sem í flestum til-
fellum eru skattfrjálsar, mundi
nema frá fáum aurum og upp í 10
krónur. Það er óhætt að ganga út
frá því sem vísu, að mjög margir
1 af þessum innstæðueigendum
mundu ekki standa í stímabraki
við skattheimtumenn ríkisins, til
þess að fá fje þetta endurgreitt,
enda mundi það úti á landsbygð-
inni kosta ferðalög, brjefaskriftir
og aðra fyrirhöfn.
Nú er sennilega ekki með frum-
varpi þessu gert ráð fyrir því, að
taka skatt af skattfrjálsri eign,
eða draga óheiðarlega fje af skatt
borgaranum í ríkiskassann, en til
þess að koma í veg fyrir slíkt yrðu
skattanefndir að hafa spjaldskrá
yfir hvern einstakan sparifjár-
eiganda, sem þannig er ástatt með,
að ekki er sjálfstæður skattgreið-
andi til ríkisins, til þess að geta
endurgreitt honum það fje, sem
hefir verið tekið af honum í skatt
af skattfrjálsri eign, því í skatta-
skýrslum myndi það hvergi koma
fram. Það myndi því ekki vera
fjarri sanni, að flestir landsmenn
yrðu kröfuliafar á hendur ríkinu
í gegnum þessi lög, ef þau yrðu
samþykt.
★
Mjög athyglisverðar eru þær
upplýsingar, sem gefnar eru í
greinargerðinni um ástandið í
skattamálum Reykjavíkur, og þyk
ir mjer rjett að taka þær npp hjer.
í greinargerðinni segir: „Til
skýringar má nefna, að eftir nú-
verandi tekju- og eignarskatts-
ákvæðum og samkv. núgildandi
útsvarsstiga fyrir Reykjavík verð
ur maður, sem á engar skattskyld-
ar tekjur, en á eign milli 5 og 10
þúsund krónur, að greiða í eign-
arútsvar og eignarskatt, sem svar-
ar 14 vaxtanna, sje um að ræða
bankainnstæðu með 4% vöxtum.
Það er af hverjum þúsund krón-
um, sem bætt er við fimm þúsund
króna eign upp að tíu þúsund
krónum ber að greiða um tíu krón-
ur í eignarútsvar og eignarskatt,
en vextirnir af hverju búsundi
hinsvegar fjörutíu krónur, ef inn-
stæðueignin bætist ofan á 15 þús-
und króna eign og vextirnir 4%
bætast við 6 þúsund kr. skattskyld
ar tekjur, nemur skatthækkun
gjaldanda (það er í tekju- og
eignarútsvari, tekju- og eignar-
skatti) við það hjer um bil sem
svarar vöxtunum, og meira á
hærri eignum og tekjum, alt að
tvöföldum vöxtum. Þetta er mið-
að við Reykjavík, en iiti um land'
eru útsvarsstigar víða hærri. Dæm
ið er þó aðeins hálfreiknað að því
leyti, að þetta fæst venjulega end-
urgoldið að nokkrum hluta í
skattafrádrætti gjaldanda frá tekj
mn á næsta ári“.
Það er vitanlegt að sá frádrátt-
ur á tekjum frá ári til árs, sem
um ræðir í greinargerðinni, nerrnir
ekki nema aðeins litlum hluta af
því fje, se;m; viðkomandi hefir
greitt þegar til endurgreiðslunnar
kemur.
Samkvæmt ofanskráðu er það
auðljóst mál, að það er beinu
gróði fyrr þá, sem þessar upp-
lýsingar ná til, að geyma fje sitt
í skrffborðsskúffunni og gefa það
ekki upp til skatts, til þess að
það verði þeim ekki til fjárhags-
legrar byrði. Hjer vofir því fjár-
flóttinn yfir peningastofnunum,
landsins.
★
Um annan og þriðja lið grein-
arinnar má taka fram eftirfar-
andi: Mjög mikill hluti opinberra
verðbrjefa er í eigu stofnana, fje-
laga og sjóða, sem samkv. eldri
lögum eru skattfrjálsir, enda munu
skatta- og tollheimtumenn vita uxn
hvar allverulegur hluti þeirra er
niðurkominn, og þannig mun ríkið
fá mestan hluta sem því ber af
skatti af þeim er reynsla mín er
sú, að langmestur hlutinn af þess-
um brjefum lendir hjá sjóðum og
stofnunum og er miklu minna af
þeim í höndum einstaklinga held-
ur en ókunnugir álíta og jeg þekki
engin dæmi þess að slík brjef sjeu
keypt í því augnamiði að leyna
peningum: við skattauppgjör.
En í sambandi við þetta er vert
að geta þess, að eins og nú er
háttað skattheimtu af brjefum
þessum gengur ríkið verulega á
rjett skattborgaranna eins og nú
mun sýnt verða.
Veðdeildarbrjef Landsbankans
og Kreppulánasjóðsbrjef, eru þau
verðbrjef sem mest eru keypt og
seld hjer á landi. Yerðbrjef þessi
skulu innleyst á 40 árum frá því
að lokið er útgáfu þeirra (hvers
flokks). Er því að meðaltali inn-
leyst sem svarar 2.5% af þeim á
ári, en sá skattborgari sem gefur
upp til tekna afföll af brjefum
þessum fær þeim af skattheimtunni
deilt niður á 5 ár, þannig að eftir
5 ár frá því að hann hefir keypt
brjefin, liefir hann greitt tekju-
skatt af afföllunum, og standa
brjefin honum því í 100% eign
eftir 5 ára tímabilið. Nú er það
vitanlegt að eigendur þessaræ
verðbrjefa eru háðir markaðsverði
þeirra á Iiverjum tíma og ef þeir
þurfa að selja þau aftur eftir að
hafa átt þau í 5 ár getur vel svo
farir að verð þeirra sje ekki
hærra heldur en þegar þeir keyptu
þau og hefir skatturinn þá krafið
þá um tekjuskattsgreiðslur af fje
sem þeir aldrei hafa eignast.
Gróði þeirra er aðeins sá hluti
affallanna, sem þeir fá greiddan
meðan brjefin eru í eigu þeirra og
sá hluti vaxta, sem þeir fá af af-
föllunum og sú verðhækkun sem
verða kann á verðmætunum á með-
an þau eru í þeirra eign.
Að vísu gerir skattheimtan
nokkra sárabót í þessu efni, þar
sem affallatjón seljenda verð-
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.